ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Άρθρο 23(3)(β)(i) του Ν. 33/64 – Μεταβατικές Διατάξεις)
(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 23/18)
11 Ιανουαρίου, 2024
[ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
LOGICOM SOLUTIONS LTD
Εφεσείουσα/Αιτήτρια
ΚΑΙ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ
Εφεσίβλητη/Καθ΄ ης αίτηση
_________________
Αλ. Γαβριηλίδης για Σκορδής, Παπαπέτρου & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για την Εφεσείουσα.
Δ. Καλλή (κα), Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας εκ μέρους του Γ-Ε, για την Εφεσίβλητη.
Α. Παπαμιχαήλ (κα) και Π. Μιτσή (κα) για Αχιλλεύς & Αιμίλιος, Κωνσταντίνος Αιμιλιανίδης Δ.Ε.Π.Ε., για το Ενδιαφερόμενο Μέρος
_________________
ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ.: Το Υπουργείο Εσωτερικών (στο εξής η «Αναθέτουσα Αρχή») αποφάσισε όπως η σύμβαση σε σχέση με τον διαγωνισμό για την «ανάπτυξη ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος και την προμήθεια εξοπλισμού για το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως του Υπουργείου Εσωτερικών» (στο εξής «ο διαγωνισμός») ανατεθεί στην εταιρεία NetU Consultants Ltd (στο εξής το «Ενδιαφερόμενο Μέρος») αντί του ποσού €6.646.246,88.
Η εφεσείουσα, συμμετέχουσα και αυτή στον εν λόγω διαγωνισμό, προσέφυγε στην εφεσίβλητη η οποία, με απόφαση της ημερ. 23.10.2014, απέρριψε την προσφυγή της και επικύρωσε την προσβαλλόμενη απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής. Στη συνέχεια, καταχώρισε προσφυγή εναντίον της πιο πάνω απόφασης με την οποία, ζητούσε δήλωση του Δικαστηρίου ότι η απόφαση της εφεσίβλητης είναι άκυρη, παράνομη και στερείται οποιουδήποτε νόμιμου αποτελέσματος. Το πρωτόδικο Δικαστήριο, για τους λόγους που εξηγεί στην απόφαση του, απέρριψε την προσφυγή.
Με την παρούσα έφεση, με δύο λόγους, αμφισβητείται η ορθότητα της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου.
Τα γεγονότα που περιβάλλουν της παρούσα υπόθεση σε συντομία έχουν ως ακολούθως:
Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε στις 9.4.2012 και εντός της καθορισθείσας προθεσμίας, υποβλήθηκαν συνολικά έξι προσφορές, μεταξύ αυτών, η προσφορά της εφεσείουσας και αυτή του ενδιαφερόμενου μέρους στο οποίο κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός. Η σχετική απόφαση της Αναθέτουσας Αρχής γνωστοποιήθηκε σε όλους τους προσφοροδότες στις 10.12.2013. Η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους ήταν η πιο χαμηλή, ενώ η προσφορά της εφεσείουσας ήταν η δεύτερη σε κατάταξη και λόγω του ότι ήταν πιο ψηλή απ’ αυτή του επιτυχόντα, αποκλείστηκε.
Η εφεσείουσα προβάλλει ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα κατέληξε: (α) ότι το πρόσωπο που είχε προταθεί από το ενδιαφερόμενο μέρος ως βασικός εμπειρογνώμονας 6, στο πλαίσιο της προσφοράς που υπέβαλε, είχε την απαιτούμενη από τους όρους του διαγωνισμού ειδική επαγγελματική εμπειρία και εσφαλμένα έκρινε ορθή την απόφαση της εφεσίβλητης επί του συγκεκριμένου θέματος (λόγος έφεσης αρ. 1) και (β) ότι το ενδιαφερόμενο μέρος είχε τεκμηριώσει κατά τον απαιτούμενο από τους όρους του διαγωνισμού τρόπο ότι, τα πρόσωπα που συμπεριέλαβε στην προτεινόμενη ομάδα έργου είχαν την απαιτούμενη ειδική επαγγελματική εμπειρία και εσφαλμένα έκρινε ορθή την απόφαση της εφεσίβλητης επί του συγκεκριμένου θέματος (λόγος έφεσης αρ. 2).
Καταρχάς, κρίνουμε ορθολογικό, να παραθέσουμε τις διατάξεις των όρων του διαγωνισμού που είναι αναγκαίες για την εξέταση του συγκεκριμένου λόγου έφεσης αρ. 1.
Ο όρος 6.2.3.4 του Μέρους Α των εγγράφων του Διαγωνισμού, κάτω από τον τίτλο «Τεχνικές και επαγγελματικές ικανότητες» προνοεί:
«Για τη συμμετοχή τους στο διαγωνισμό, οι Ενδιαφερόμενοι Οικονομικοί Φορείς πρέπει να πληρούν υποχρεωτικά τις παρακάτω προϋποθέσεις που αφορούν τις τεχνικές και επαγγελματικές τους ικανότητες:
[.]
4. να έχει συμπεριλάβει στην προτεινόμενη Ομάδα Έργου που θα υλοποιήσει το Αντικείμενο της Σύμβασης, ως βασικούς εμπειρογνώμονες στελέχη των οποίων τα προσόντα θα καλύπτουν τα ελάχιστα απαιτούμενα όπως αυτά περιγράφονται στην παράγραφο 6.1 του Παραρτήματος ΙΙ ΟΡΟΙ ΕΝΤΟΛΗΣ - ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ των Εγγράφων Διαγωνισμού.».
Σύμφωνα δε με την παράγραφο 6.1 του εν λόγω Παραρτήματος ΙΙ-
«Βασικός Εμπειρογνώμονας 6: Αρχιτέκτονας Περιβάλλοντος Λειτουργίας Συστήματος (Architecture Designer)
Ο Αρχιτέκτονας Περιβάλλοντος Λειτουργίας Συστήματος θα αναλάβει την ανάπτυξη των αρχιτεκτονικών σε λογικό και φυσικό επίπεδο.
Προσόντα και Δεξιότητες
Θα πρέπει να κατέχει πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης στην Πληροφορική.
Γενική Επαγγελματική Εμπειρία
Θα πρέπει να έχει συναφή εμπειρία τουλάχιστον πέντε (5) ετών.
Ειδική Επαγγελματική Εμπειρία
Θα πρέπει να έχει συμμετάσχει ως Αρχιτέκτονας Περιβάλλοντος Λειτουργίας Συστήματος σε τουλάχιστον ένα (1) έργο πληροφορικής κατά τα τελευταία πέντε (5) χρόνια, συμβατικής αξίας ύψους €500.000.».
Εκείνο που αμφισβητεί η εφεσείουσα είναι ότι, λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι ο βασικός εμπειρογνώμονας 6 πληρούσε τον πιο πάνω όρο.
Σύμφωνα δε με τον όρο 8.3.1.1.5(ε) του Μέρους Α των εγγράφων του διαγωνισμού, έκαστος προσφοροδότης, για την πιστοποίηση των τεχνικών και επαγγελματικών ικανοτήτων του, θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να υποβάλει:
«Αναλυτικά Βιογραφικά Σημειώματα των βασικών εμπειρογνωμόνων (όπως αυτοί ορίζονται στην παράγραφο 6.1 του Παραρτήματος ΙΙ ΟΡΟΙ ΕΝΤΟΛΗΣ - ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ) της Ομάδας Έργου σε τυποποιημένη μορφή, σύμφωνα με το υπόδειγμα (Έντυπο 5) που περιλαμβάνεται στο Προσάρτημα των Εγγράφων Διαγωνισμού.»
Ήταν η θέση του ευπαιδεύτου συνηγόρου της εφεσείουσας ότι, από το λεκτικό της πρόνοιας του σχετικού όρου, που αφορούσε την ειδική επαγγελματική εμπειρία του βασικού εμπειρογνώμονα 6, απαιτούσε συμμετοχή του σε τουλάχιστον ένα έργο πληροφορικής «συμβατικής αξίας» ύψους €500.000. Έτσι, κατά την θέση του, προέκυπτε ξεκάθαρα ότι για να ικανοποιείται η σχετική απαίτηση, το σχετικό έργο έπρεπε να είναι έργο που να είχε εκτελεστεί στα πλαίσια σύμβασης για εκτέλεση του έργου, η οποία καθόριζε και την συμβατική του αξία. Συνεπώς, ως ισχυρίστηκε, το έργο που ο επιτυχών προσφοροδότης επικαλέστηκε, δεν ικανοποιούσε τη σχετική απαίτηση αφού, «…δεν ήταν έργο που εκτελέστηκε στο πλαίσιο οποιασδήποτε σύμβασης για εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου αλλά ήταν «εσωτερικό έργο» της εταιρείας Argos S.A., στο οποίο συμμετείχε ο προτεινόμενος από τον επιτυχόντα προσφοροδότη βασικός εμπειρογνώμονας 6 ενόσω αυτός εργοδοτείτο από την εν λόγω εταιρεία..». Πρόσθετα, ως αναφέρθηκε, ουδεμία σύμβαση υπήρχε που να καθόριζε στην «συμβατική αξία» του εν λόγω έργου.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, στην εμπεριστατωμένη και αιτιολογημένη του απόφαση, ορθά υποδεικνύει ότι για την ειδική επαγγελματική εμπειρία του Βασικού Εμπειρογνώμονα 6, υποβλήθηκε βεβαίωση ημερομηνίας 20.8.2012, από τον Διευθυντή Πληροφορικής της εταιρείας Argos S.A., σύμφωνα με την οποία ο εν λόγω εμπειρογνώμονας είχε συμμετάσχει ως Μηχανικός Λογισμικού-Προγραμματιστής και ως Αρχιτέκτονας Περιβάλλοντος Λειτουργίας Συστήματος στο έργο "Press Distribution Agency System", το οποίο, ως αναφέρεται, αναπτύχθηκε για τους σκοπούς της εν λόγω εταιρείας. Περαιτέρω, από στο βιογραφικό σημείωμα του εν λόγω εμπειρογνώμονα, υπάρχουν όλες οι απαιτούμενες πληροφορίες για το προαναφερθέν έργο, όπως ο τίτλος, η περίοδος εκτέλεσης, η αξία, ο αποδέκτης, συνοπτική περιγραφή, καθώς και οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα του. Η συμμετοχή του πιο πάνω εμπειρογνώμονα σε έργο Πληροφορικής σαφώς και προσδίδει εμπειρία σε σχέση με τα συγκεκριμένα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες που είχε.
Όπου επιχειρείται η ερμηνεία όρου διαγωνισμού, όπως και στην περίπτωση όπου επιχειρείται ερμηνεία όρων της σύμβασης, το κριτήριο είναι η έννοια την οποία μεταδίδει το κείμενο του διαγωνισμού ή και της σύμβασης, ανάλογα με την περίπτωση, στον μέσο λογικό άνθρωπο (βλ. Αmethyst Distributors v. Ιεράς Μονής Κύκκου (2011) 1 Α.Α.Δ 199). Σκοπός είναι η εξεύρεση της πραγματικής πρόθεσης του συντάξαντα των όρων του διαγωνισμού ή των συμβαλλομένων.
Αποτελεί βασική ερμηνευτική αρχή ότι όπου το λεκτικό του όρου του διαγωνισμού είναι καθαρό και σαφές, πρέπει να ερμηνεύεται σύμφωνα με τη φυσική και συνηθισμένη του έννοια γιατί αυτό το λεκτικό εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την αληθινή βούληση του συντάξαντα. Όπως έχει υποδειχθεί στην Αντωνίου v. Συμβουλίου Κεντρικού Σφαγείου Κοφίνου (2001) 3 Α.Α.Δ 164 το Δικαστήριο έχει υποχρέωση να αναζητήσει το νόημα των όρων του διαγωνισμού χωρίς απόλυτη και δογματική προσήλωση στις λέξεις. Αλλά, να δώσει «…ερμηνεία - όπου γεννιέται αμφιβολία και υπάρχουν ανοικτές δύο ερμηνείες- η οποία συνάδει με την λογική»,
Στον εν λόγω όρο, ως αυτός αναφέρεται πιο πάνω, δεν καθορίζεται κατά πόσον η απαιτούμενη ειδική επαγγελματική εμπειρία θα πρέπει να έχει αποκτηθεί είτε σε έργο που αφορούσε άλλο πρόσωπο, ήτοι σε εξωτερικό έργο, είτε σε εσωτερικό έργο του ιδίου του εργοδότη του εμπειρογνώμονα. Εκείνο που απαιτείτο ήταν η συμμετοχή του, ως Αρχιτέκτονας Περιβάλλοντος Λειτουργία Συστήματος, σε τουλάχιστον ένα έργο πληροφορικής τα τελευταία πέντε χρόνια, συμβατικής αξίας ύψους €500.000.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο ορθά έκρινε ότι, «η περιεχόμενη στον επίδικο όρο αναφορά και μόνο σε «συμβατική αξία», δεν μπορεί να ερμηνευθεί κατά τρόπο που εμπειρία που αποκτήθηκε από εσωτερικό έργο να εκμηδενίζεται. Αυτό δε ενισχύεται από μόνο το γεγονός ότι ο επίδικος όρος τίθεται κάτω από τον τίτλο «Ειδική Επαγγελματική Εμπειρία», την οποία θα πρέπει να διαθέτει ο Βασικός Εμπειρογνώμονας: συνεπώς, το ουσιώδες που σκοπείται να διασφαλιστεί δια του συγκεκριμένου όρου του διαγωνισμού είναι η υπό του Βασικού Εμπειρογνώμονα κατοχή της απαιτούμενης ειδικής επαγγελματικής εμπειρίας, την οποία φαίνεται ότι διαθέτει ο κ. Πατούνας. Το κατά πόσον αυτή η ειδική επαγγελματική εμπειρία έχει αποκτηθεί σε εξωτερικό ή εσωτερικό έργο δεν είναι καθοριστικής σημασίας και, εν πάση περιπτώσει, δεν αναιρεί την διαπίστωση περί κατοχής της απαιτούμενης ειδικής επαγγελματικής εμπειρίας από τον συγκεκριμένο εμπειρογνώμονα, ως ο προαναφερθείς όρος του διαγωνισμού απαιτεί».
Αναφορικά δε με την αξία του προαναφερθέντος έργου, ορθά υποδεικνύεται από το πρωτόδικο Δικαστήριο, ότι «υπήρχε ρητή αναφορά στο βιογραφικό σημείωμα του υπό αναφορά εμπειρογνώμονα ότι αυτή ήταν πάνω από €600.000, ήτοι μεγαλύτερη από το προβλεπόμενο ποσό των €500.000. Η Αναθέτουσα Αρχή θα μπορούσε να διερευνήσει περαιτέρω το θέμα, εφόσον είχε οποιαδήποτε αμφιβολία επ' αυτού. Ωστόσο, δεδομένου ότι δεν το έπραξε, θεωρώ ότι δεν είχε οποιαδήποτε αμφιβολία για την ορθότητα και γνησιότητα της βεβαίωσης και των στοιχείων που είχαν συμπεριληφθεί στο βιογραφικό σημείωμα του κ. Πατούνα. Αυτά, υπό το φως της ημεδαπής νομολογίας, σύμφωνα με την οποία η υποχρέωση έρευνας κάποιου συγκεκριμένου στοιχείου, προκύπτει στην περίπτωση που το αρμόδιο όργανο αμφιβάλλει για την ύπαρξή του. Όταν όμως η Διοίκηση δεν έχει αμφιβολία για την ύπαρξη του συγκεκριμένου στοιχείου, δικαιούται να θεωρήσει ότι αυτό υπάρχει. Σε διαφορετική περίπτωση, θα καθίστατο πάρα πολύ δύσκολο το έργο της Διοίκησης αν εναποτίθετο σε αυτήν υποχρέωση έρευνας κάθε στοιχείου και κάθε λεπτομέρειας (βλ. TASNI ENVIRO LTD ν. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 2205/2006, ημερ. 14.1.2010).
Εν πάση περιπτώσει, ούτε η πλευρά των αιτητών προέβαλε και/ή προσκόμισε οτιδήποτε που θα μπορούσε να αμφισβητήσει την κατάληξη της οικείας Επιτροπής Αξιολόγησης επί του συγκεκριμένου ζητήματος, με αποτέλεσμα το βάρος απόδειξης να παραμένει στους ώμους των αιτητών, δεδομένου βεβαίως και του τεκμηρίου της κανονικότητας υπέρ των πράξεων της Διοίκησης, το οποίο και δεν έχει ανατραπεί. Συναφώς, όπως τονίστηκε σε σωρεία αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, … η Διοίκηση τεκμαίρεται πως λειτουργεί σύμφωνα με το Νόμο, εκτός όπου καθαρά αποδεικνύεται πως τούτο δε συμβαίνει. Το Δικαστήριο δεν επεμβαίνει εάν από τα ενώπιον του γεγονότα προκύπτει ότι η απόφαση της Διοίκησης ήταν εύλογα επιτρεπτή (βλ. ενδεικτικά Coussoumides v. Republic (1966) 3 C.L.R. 1, Makrides v. Republic (1967) 3 C.L.R. 147 και Georghiades v. Republic (1980) 3 C.L.R. 525). Έχει δε περαιτέρω αποφασιστεί κατ' επανάληψη ότι το Δικαστήριο δεν επεμβαίνει σε ευρήματα γεγονότων, ιδιαίτερα όταν αυτά είναι τεχνικής φύσης…)».
Στην υπό εξέταση περίπτωση, για τους λόγους που εξηγούνται ανωτέρω, η ερμηνεία που έδωσε το πρωτόδικο Δικαστήριο, στον επίμαχο όρο, συνάδει με τις πραγματικότητες της κρινόμενης περίπτωσης και περαιτέρω, ορθά έκρινε ότι συγκεκριμένος εμπειρογνώμονας κατείχε, την απαιτούμενη από τον όρο του διαγωνισμού, ειδική επαγγελματική εμπειρία. Επομένως, ο λόγος έφεσης αρ. 1 είναι έκθετος σε απόρριψη.
Η εφεσείουσα προβάλλει ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε ότι το ενδιαφερόμενο μέρος είχε τεκμηριώσει ότι τα πρόσωπα που περιέλαβε στην προτεινόμενη ομάδα έργου είχαν την απαιτούμενη ειδική επαγγελματική εμπειρία και εσφαλμένα έκρινε ορθή την απόφαση της εφεσίβλητης επί του συγκεκριμένου θέματος (λόγος έφεσης αρ. 2).
Στην υπό εξέταση περίπτωση, υιοθετούμε τα όσα ορθά υποδεικνύει το πρωτόδικο Δικαστήριο στην απόφαση του και δη ότι: «Από τη βεβαίωση συµµετοχής που παρουσίασε η επιτυχούσα για τους προαναφερθέντες Βασικούς Εµπειρογνώµονες, µαζί µε τις λεπτοµέρειες που περιλαµβάνονται στα βιογραφικά τους σηµειώµατα, τεκµηριώνεται η απαιτούµενη από τους όρους του διαγωνισµού ειδική επαγγελµατική εµπειρία. Από δε τα βιογραφικά σηµειώµατα των εν λόγω Εµπειρογνωµόνων, προκύπτουν µε σαφήνεια αυτά που οι αιτητές ισχυρίζονται ότι απουσιάζουν. Εξάλλου, πράγματι, ο σχετικός όρος δεν απαιτούσε όσα οι αιτητές ισχυρίζονται. Αυτό που απαιτούνταν ήταν η υποβολή αναλυτικών βιογραφικών σημειωμάτων σε τυποποιημένη μορφή και πουθενά στους όρους του διαγωνισμού δεν αναφέρεται ότι στις υποβληθείσες βεβαιώσεις συμμετοχής θα έπρεπε να αναφέρονται ημερομηνίες έναρξης και λήξης του έργου, αξία και περιγραφή του έργου κ.λ.π. Η βεβαίωση συμμετοχής αφορούσε ακριβώς στο να διασφαλιστεί ότι πράγματι υπήρξε συμμετοχή του κάθε Εμπειρογνώμονα στο έργο και όχι στην παροχή των λοιπών πληροφοριών, οι οποίες παρασχέθηκαν με τα βιογραφικά σημειώματα των εμπειρογνωμόνων. Εφόσον λοιπόν υπήρχε η βεβαίωση συµµετοχής των εμπειρογνωμόνων στο κάθε έργο, κρίνω ότι και ο συγκεκριμένος όρος ικανοποιείται».
Είναι φανερό πως η δοθείσα αιτιολογία είναι και επαρκής και πειστική, μη παρέχουσα πεδίο παρέμβασης μας.
Συνεπώς, για τους λόγους που εξηγούνται ανωτέρω και ο λόγος έφεσης αρ. 2 είναι έκθετος σε απόρριψη.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους, η έφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται έξοδα ύψους €3.000, πλέον Φ.Π.Α., εάν υπάρχει, υπέρ της εφεσίβλητης και εναντίον της εφεσείουσας.
Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ
ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ.
Η. ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Δ.
/ΕΑΠ.