ΕΦΕΤΕΙΟ – ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση Αρ.: 154/21)
19 Ιανουαρίου 2024
[Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Γ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ, Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ Δ/ΣΤΕΣ)
PRE NEURO-SPINE SPECIALISTS LTD
Εφεσείουσα
v.
EΥΑΓΟΡΟΥ ΧΧΧ
Εφεσίβλητης
------------------------------------
Α. Παπαχαραλάμπους με Δ. Ανδρέου (κα) για Κούσιος, Κορφιώτης, Παπαχαραλάμπους Δ.Ε.Π.Ε., για Εφεσείουσα
Χ. Δημητριάδης για Α. Παπαλλής & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για Εφεσίβλητη
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ. H απόφαση είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τον Πική, Δ.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΙΚΗΣ, Δ.: Με την παρούσα έφεση η Εφεσείουσα προσβάλλει την απόφαση του Ε.Δ. Λάρνακας να αθωώσει και απαλλάξει την Εφεσίβλητη στην κατηγορία της πρόκλησης μη εξόφλησης επιταγής βάσει του Άρθρου 305Α(2) του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154, λόγω ύπαρξης εύλογης αιτίας μη εξόφλησης. Η Εφεσείουσα είναι εταιρεία παροχής ιατρικών υπηρεσιών και συνεργάζεται με το ιατρικό κέντρο American Heart της εταιρείας C & S American Heart Institute Limited, το οποίο έναντι αμοιβής παραχωρεί τις εγκαταστάσεις του στην Εφεσείουσα.
Η επίδικη μεταχρονολογημένη επιταγή της Ελληνικής Τράπεζας για ποσό €14.000 με δικαιούχο την Εφεσείουσα, ημερομηνίας 30.10.2016, δόθηκε στις 19.7.2016, προτού η Εφεσίβλητη υποβληθεί αυθημερόν σε χειρουργική επέμβαση στο American Heart από τον νευροχειρουργό Δρα Ζιώγα (Μ.Κ.2). Πέντε ημέρες προηγουμένως, στις 14.7.2016, διενεργήθηκε από τον Μ.Κ.2 προεγχειρητικός έλεγχος και η Εφεσίβλητη υπέγραψε συμφωνία κάλυψης του συνολικού κόστους της χειρουργικής διαδικασίας, περιλαμβανομένων των εξόδων του American Heart, ανερχόμενο σε €18.759. Βάσει τιμολογίων ημερομηνίας 31.7.2016, το κόστος της χειρουργικής επέμβασης από την Εφεσείουσα ήταν €10.000, και το κόστος προμήθειας των υλικών τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την χειρουργική επέμβαση από την εταιρεία Zitonium Ltd, ήταν €3.759. Το δε κόστος του American Heart για την χρήση των εγκαταστάσεων και εξοπλισμού του για την χειρουργική επέμβαση ήταν €5.000, βάσει τιμολογίου ημερομηνίας 26.7.2016.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου η εν λόγω επιταγή δεν δόθηκε για κάλυψη του κόστους της χειρουργικής επέμβασης καθότι το ποσό της επιταγής ξεπερνούσε το εν λόγω κόστος, αλλά ως εγγύηση για την πληρωμή του συνολικού κόστους της εγχείρησης, από την ασφάλεια του εργοδότη της, ο οποίος ήταν ο Δήμος Λεμεσού. Εκρίθη ότι εάν η επιταγή δινόταν για πληρωμή του κόστους των υπηρεσιών που οι γιατροί της Εφεσείουσας παρείχαν στην Εφεσίβλητη, λογικά θα αναμένετο η επιταγή να εκδιδόταν για €10.000 και όχι για €14.000. Η περί του αντιθέτου μαρτυρία του Μ.Κ.2 δεν έγινε αποδεκτή από το Δικαστήριο.
Προς συμπλήρωση της εικόνας των γεγονότων αναφέρεται ότι με βάση τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου, στις 19.7.2016 η Εφεσίβλητη εξέδωσε προς όφελος του C & S American Heart Institute Limited, μεταχρονολογημένη επιταγή ημερομηνίας 31.7.2016 για ποσό €4.000 έναντι κάλυψης των εξόδων του, η οποία κατατέθηκε και εξαργυρώθηκε την ημερομηνία που κατέστη πληρωτέα. Όταν αργότερα ο Δήμος Λεμεσού με επιταγή του ημερομηνίας 22.11.2016, κατέβαλε στο C & S American Heart Institute Limited, ποσό €5.000 εκ μέρους της Εφεσίβλητης, το εν λόγω ιατρικό κέντρο της επέστρεψε το ποσό των €4.000. Με επιταγή ιδίας ημερομηνίας ο Δήμος Λεμεσού κατέβαλε απευθείας στην εταιρεία Zitonium Ltd ποσό €3.034 για τα υλικά τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί από την Εφεσείουσα στην χειρουργική επέμβαση. Ουδέν άλλο ποσό καταβλήθηκε από τον Δήμο Λεμεσού ή την ασφάλεια του στην Εφεσείουσα. Και ουδέν ποσό καταβλήθηκε από την Εφεσίβλητη στην Εφεσείουσα για το κόστος της χειρουργικής επέμβασης.
Στις 18.10.2016 η Εφεσίβλητη έδωσε γραπτές οδηγίες ανάκλησης της επίδικης επιταγής στην Ελληνική Τράπεζα για τον λόγο ότι θα εκδίδετο επιταγή από την ασφάλεια. Η επίδικη επιταγή παρουσιάστηκε για πληρωμή στις 22.12.2016, 19.1.2017 και 3.2.2017 αλλά δεν τιμήθηκε λόγω ανάκλησης της πληρωμής της από την Εφεσίβλητη, με αποτέλεσμα να παραμείνει απλήρωτο το κόστος της χειρουργικής επέμβασης (€10.000). Η μαρτυρία της Εφεσίβλητης ότι έδωσε εντολή μη πληρωμής της επιταγής όταν ειδοποιήθηκε από την Τράπεζα ότι παρουσιάστηκε για πληρωμή, δεν έγινε αποδεκτή από το Δικαστήριο.
Με βάση τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου αποδείχτηκε η έκδοση και πρόκληση μη εξόφλησης της επίδικης επιταγής από την Εφεσίβλητη. Το βάρος απόδειξης της υπεράσπισης της εύλογης αιτίας βρισκόταν στους ώμους της Εφεσίβλητης στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων (βλ. Ttozios Management Ltd κ.α. ν. Κυριάκου (2016) 2 A.A.Δ. 277, Ευθυμίου ν. Mavanel Ltd, Ποιν. Εφ. 230/17, ημερ. 8.7.2019, ECLI:CY:AD:2019:B284, Νίκος Γλυκής ν. Λαρτίδη, Ποιν. Εφ. 86/19, ημερ. 30.6.2021).
Σύμφωνα με την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου η υπεράσπιση της εύλογης αιτίας τεκμηριώθηκε για τους εξής λόγους:
(α) Έγινε δεκτός ο ισχυρισμός της Εφεσίβλητης «ότι προχώρησε στην ανάκληση πληρωμής της επίδικης επιταγής επειδή η πληρωμή του κόστους της χειρουργικής επέμβασης θα καλυπτόταν από τον εργοδότη της Δήμο Λεμεσού». Με τούτο ως δεδομένο εκρίθη ότι η Εφεσίβλητη «ειλικρινά πίστευε ότι είχε δικαίωμα να σταματήσει την πληρωμή της επίδικης επιταγής αφού είχε υπόψη της ότι η ασφάλεια του Δήμου Λεμεσού θα κάλυπτε το κόστος της χειρουργικής επέμβασης (υποκειμενικό στοιχείο)».
(β) Εκρίθη ότι «η ενέργεια της Εφεσίβλητης να προχωρήσει στην ανάκληση πληρωμής της επίδικης επιταγής ήταν υπό τις περιστάσεις εύλογη αφού η πληρωμή από τον Δήμο Λεμεσού του ποσού των €3.034 προς την Zitonium Ltd και του ποσού των €5.000 προς το American Heart φανερώνουν το εύλογο της ενέργειας της (αντικειμενικό κριτήριο)».
Το ερώτημα το οποίο τίθεται προς εξέταση είναι η ορθότητα της κρίσης του πρωτόδικου Δικαστηρίου περί ύπαρξης εύλογης αιτίας ανάκλησης της επιταγής για σκοπούς του Άρθρου 305Α(2) του Κεφ. 154. Πρόκειται για νομικό ζήτημα το οποίο καλύπτεται από το Άρθρο 137(1)(α) του Κεφ. 155, το οποίο άπτεται του δικαιώματος έφεσης κατά αθωωτικών αποφάσεων (βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν. Σωφρονίου (2000) 2 Α.Α.Δ. 151). Η εμβέλεια του Άρθρου 137(1)(α), επεξηγείται στο κάτωθι απόσπασμα από την απόφαση του Νικολάτου Π., στην Corina Snacks Ltd v. Ορφανίδη, Ποιν. Εφ. 212/15, ημερ. 29.5.2018:
«Το εν λόγω άρθρο έχει ερμηνευθεί σε σειρά αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στις οποίες οι ευπαίδευτοι συνήγοροι αναφέρθηκαν[1], με τις οποίες το κριτήριο που διέπει το επιτρεπτό έφεσης στα πλαίσια του άρθρου αυτού καθορίστηκε με αναφορά στη διάκριση μεταξύ ευρημάτων επί γεγονότων (πρωτογενή ευρήματα) και συμπερασμάτων από τα διαπιστωθέντα γεγονότα (δευτερογενή ευρήματα), έτσι ώστε να μην παρέχεται δυνατότητα έφεσης προς αμφισβήτηση πρωτογενών ευρημάτων, αλλά σε σχέση με θέματα που ουσιαστικά εγείρουν νομικό σημείο προς εξέταση. Ο όρος «νομικό σημείο» σ΄αυτά τα πλαίσια δεν έχει εξαντλητικό ορισμό, αλλά οπωσδήποτε δεν περιλαμβάνει τις διαπιστώσεις επί των γεγονότων, εκτός εάν αυτές προκύπτουν από λανθασμένη καθοδήγηση ως προς το νόμο. Η έννοια δε του «νομικού σημείου» περιλαμβάνει και την εξαγωγή συμπερασμάτων που είναι αντίθετα ή δεν συνάδουν με τη μαρτυρία που προσάχθηκε ή ακόμα και άποψη πάνω στα πρωτογενή γεγονότα που δεν μπορεί εύλογα να υποστηριχθεί και ειδικότερα εκτίμηση περί της αποτυχίας απόσεισης του βάρους απόδειξης στη βάση των διαπιστωνόμενων γεγονότων….».
(Υπογράμμιση δική μας).
(βλ. και Γενικός Εισαγγελέας ν. Παπανικόλα, Ποιν. Εφ. 214/21, ημερ. 20.12.2023).
Σημειωτέον ότι στην αιτιολογία του μοναδικού λόγου έφεσης με τον οποίο προσβάλλεται η εν λόγω κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου, εγείρονται και θέματα τα οποία άπτονται άμεσα ή έμμεσα της αξιολόγησης μαρτυρίας, με τα οποία δεν θα ασχοληθούμε καθότι δεν εμπίπτουν στο Άρθρο 137(1)(α).
Οι αρχές οι οποίες διέπουν την υπεράσπιση της εύλογης αιτίας ανάκλησης επιταγής εξηγήθηκαν, μεταξύ άλλων, στην Nikiforos Technologies Ltd v. Χρήστου (Αρ. 1) (2014) 2 Α.Α.Δ. 287, όπου λέχθηκαν τα εξής υπό του Ναθαναήλ Δ., όπως ήταν τότε:
«Εύλογη αιτία …. αποτελεί κατά τη νομολογία, η παρουσίαση γεγονότων και δεδομένων που δικαιολογούν την ανάκληση και που παρατίθενται γραπτώς στο πιστωτικό ίδρυμα επί του οποίου εκδόθηκε η επιταγή. Στην υπόθεση N.C. Diamonds Co Ltd v. Γεωργίου (2001) 2 Α.Α.Δ. 763, το Εφετείο αναφέρθηκε στη δημιουργία δυνάμει του Άρθρου 305Α(2) της έγκυρης υπεράσπισης του ανακλητού της επιταγής για εύλογη αιτία, η οποία πρέπει να βασίζεται στην ειλικρινή πίστη ότι ο κατηγορούμενος είχε το δικαίωμα να ανακαλέσει την πληρωμή και ότι η πεποίθηση αυτή ήταν υπό τις περιστάσεις εύλογη, δηλαδή, καλή τη πίστει, («bona fide» ή «just cause»), (Osgood v. Nelson [1872] L.R. 5 H.L. 636 και R. v. Hall 7 Q.B.D. 575). Η ποινική ευθύνη του εκδότη επιταγής καθορίζεται, όπως λέχθηκε, στο αυστηρό πλαίσιο που θέτει το εδάφιο (2), χωρίς επέκταση σε άλλες έννομες σχέσεις που ενδεχόμενα να διατάρασσαν την προσφερόμενη υπεράσπιση, (δέστε σχετικά και την Philippa Estates Ltd v. Ρούσου (2006) 2 Α.Α.Δ. 142)».
(Υπογράμμιση δική μας).
Υπό το φως του συνόλου των γεγονότων κρίνουμε ότι δεν στοιχειοθετείται η υπεράσπιση της εύλογης αιτίας ανάκλησης επιταγής. Σύμφωνα με τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου η επιταγή δόθηκε ως εγγύηση για την πληρωμή του κόστους της χειρουργικής επέμβασης από την ασφάλεια του εργοδότη της Εφεσίβλητης. Τούτο εξυπακούει ότι σε περίπτωση μη καταβολής στην Εφεσείουσα του εν λόγου κόστους μέχρι την ημερομηνία που η επιταγή κατέστη πληρωτέα, τούτο θα καλυπτόταν από το ποσό της επιταγής. Με αυτό ως δεδομένο η Εφεσίβλητη νομιμοποιείτο να ανακαλέσει την επιταγή μόνο σε περίπτωση που κατά την ημερομηνία που αυτή κατέστη πληρωτέα, το συνολικό κόστος της χειρουργικής επέμβασης είχε ήδη καταβληθεί στην Εφεσείουσα.
Το στοιχείο της ειλικρινής πίστης δικαιώματος ανάκλησης της επιταγής είναι αλληλένδετο με τον σκοπό για τον οποίο δόθηκε η επιταγή, ήτοι ως εγγύηση για το κόστος της χειρουργικής επέμβασης. Θα μπορούσε να ικανοποιηθεί μόνο σε περίπτωση που κατά την ημερομηνία που δόθηκαν οι οδηγίες ανάκλησης πληρωμής, η Εφεσίβλητη πίστευε ειλικρινά ότι το κόστος της χειρουργικής επέμβασης είχε εξοφληθεί πλήρως, και επομένως εξέλιπε το αντικείμενο της εγγύησης. Αντιθέτως, κατά την ημερομηνία που δόθηκαν οι οδηγίες για ανάκληση της επιταγής δεν είχε καταβληθεί κανένα ποσό στην Εφεσείουσα από τον Δήμο Λεμεσού ή την ασφάλεια του. Η προβαλλόμενη ως ειλικρινή πίστη της Εφεσίβλητης ότι τούτο θα γινόταν σε μελλοντικό χρόνο, δεν έδινε δικαίωμα ανάκλησης της επιταγής καθότι βρισκόταν σε αντινομία με τον σκοπό της εγγύησης για τον οποίο δόθηκε η επιταγή.
Για τους ίδιους λόγους η πεποίθηση της Εφεσίβλητης ότι είχε δικαίωμα ανάκλησης της επιταγής δεν ήταν εύλογη υπό τις περιστάσεις. Σε περίπτωση μη καταβολής του συνολικού κόστους της χειρουργικής επέμβασης από την ασφάλεια ή τον Δήμο Λεμεσού, η Εφεσείουσα δεν θα μπορούσε πλέον να εξαργυρώσει την επιταγή για να εισπράξει την οφειλή της, το οποίο αντίκειται στον σκοπό της εγγύησης για τον οποίο δόθηκε η επιταγή. Όπως και έγινε, με αποτέλεσμα το κόστος της χειρουργικής επέμβασης ανερχόμενο σε €10.000, να παραμείνει ανεξόφλητο.
Το συμπέρασμα μας ότι η υπεράσπιση της εύλογης αιτίας ανάκλησης της επιταγής ήταν υπό τις περιστάσεις αλληλένδετη με την πλήρη εξόφληση του αντικειμένου της εγγύησης, ενισχύεται από την απόφαση στην υπόθεση Philippa Estates Ltd v. Γιαννάκη Ρούσου (2006) 2 Α.Α.Δ. 142, όπου αποφασίστηκε ότι υπήρχε εύλογη αιτία ανάκλησης επιταγής η οποία δόθηκε ως εγγύηση για την πληρωμή ενοικίου ξενοδοχείου, μετά την πλήρη εξόφληση του ενοικίου από την Τράπεζα βάσει εγγυητικής επιστολής.
Για τους πιο πάνω λόγους η έφεση επιτυγχάνει, η αθωωτική απόφαση παραμερίζεται και η Εφεσίβλητη κρίνεται ένοχη στην κατηγορία πρόκλησης μη εξόφλησης επιταγής άνευ ευλόγου αιτίας την οποία αντιμετώπιζε πρωτοδίκως.
Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.
Γ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ, Δ.
Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ.