ΕΦΕΤΕΙΟ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 160/2019)
21 Mαρτίου, 2024
[ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
POP LIFE ELECTRIC SHOPS LTD,
Εφεσείουσα,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
2. ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ
Εφεσίβλητης.
--------------------
Α. Κοζάκου (κα), μαζί με Μ. Πέτρου (κα) για Θ. Ιωαννίδης & Σία ΔΕΠΕ για Εφεσείoυσα.
Θ. Πιπερή (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄ εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για Εφεσίβλητη.
--------------------
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Δ. Λυσάνδρου.
-----------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ. : Την 19.2.2015, η Επαρχιακή Λειτουργός Λευκωσίας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (εφεξής «η Πολεοδομική Αρχή») εξέδωσε, σε βάρος της Εφεσείουσας/Αιτήτριας, ειδοποίηση επιβολής δυνάμει του Άρθρου 46 των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμων (εφεξής «ο Νόμος 90 του 1972»), με την οποία-
(α) εξέφρασε τη θέση ότι η Εφεσείουσα/Αιτήτρια, άνευ της απαιτούμενης πολεοδομικής άδειας, αφενός, διαφοροποίησε την εγκεκριμένη χρήση της οικοδομής επί του επίδικου τεμαχίου αρ. 2676 και, αφετέρου, επιχωμάτωσε και ασφαλτόστρωσε το επίδικο όμορο κρατικό τεμάχιο αρ. 1219 προς χρήση ως χώρου στάθμευσης, και
(β) απαίτησε από την Εφεσείουσα/Αιτήτρια όπως άρει τις προαναφερόμενες παρανομίες.
Την 22.9.2015, η Πολεοδομική Αρχή εξέδωσε -σε βάρος της Εφεσείουσας/Αιτήτριας- ειδοποίηση πρόθεσης επιβολής διοικητικού προστίμου, λόγω της μη ανταπόκρισής της στην ειδοποίηση επιβολής, προειδοποιώντας την ότι ενδέχεται να της επιβάλει διοικητικό πρόστιμο δυνάμει του Άρθρου 48(Α)(1) του Νόμου 90 του 1972, ανάλογο με τη φύση, βαρύτητα και διάρκεια της παράβασης, αφού της δώσει πρώτα την ευκαιρία να ακουστεί προφορικά ή γραπτά σύμφωνα με το Άρθρο 48(Α)(2).
Με επιστολή της ημερομηνίας 8.10.2015, η Εφεσείουσα/Αιτήτρια εξέφρασε την πρόθεση να τροποποιήσει, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Διοίκησης, μέρος του κρατικού τεμαχίου αρ. 1219 ώστε να ικανοποιηθούν πλήρως οι απαιτήσεις του Τμήματος Ανάπτυξης Υδάτων (εφεξής «το ΤΑΥ»).
Αυτό, διότι -κατά την εκτίμηση του ΤΑΥ- η παράνομη επιχωμάτωση και ασφαλτόστρωση στην οποία προέβηκε η Εφεσείουσα/Αιτήτρια επί του κρατικού τεμαχίου αρ. 1219 είχε γίνει μέχρι το όριο ή/και εντός εγγεγραμμένης κοίτης του ποταμού Καλόγηρου, ο οποίος θεωρείται περιοχή δυνητικού σημαντικού κινδύνου πλημμύρας, οπότε -κατά το ΤΑΥ- η παράνομη επιχωμάτωση συνιστούσε απώλεια της παροχετευτικής ικανότητας πλημμυρικών ροών του ποταμού, με αποτέλεσμα την περαιτέρω αύξηση του κινδύνου πλημμύρας σε μία ήδη επικίνδυνη περιοχή.
Εξ ου και το ΤΑΥ κάλεσε, με επιστολή του ημερ. 13.6.2016, την Εφεσείουσα/Αιτήτρια όπως -σε διάστημα 30 ημερών από την παραλαβή της επιστολής- άρει την επέμβαση και επαναφέρει και αποκαταστήσει την κοίτη και την παρόχθια ζώνη του δημόσιου ποταμού, σε απόσταση τουλάχιστον 8 μέτρων από το όριο της εγγεγραμμένης κοίτης, ώστε να διατηρηθεί η ζώνη προστασίας.
Την 21.7.2016, η Πολεοδομική Αρχή εξέδωσε σε βάρος της Εφεσείουσας/Αιτήτριας την ειδοποίηση επιβολής διοικητικού προστίμου με το ακόλουθο περιεχόμενο:
« Αναφέρομαι στην προς εσάς Ειδοποίηση πρόθεσης της Πολεοδομικής Αρχής για επιβολή διοικητικού προστίμου (ημερομηνίας 22/09/2015).
2. Επειδή δεν υπήρξε από μέρους σας, οποιαδήποτε συμμόρφωση προς το πιο σοβαρό εκ των θεμάτων της επιδοθείσας, δυνάμει του άρθρου 46 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, Ειδοποίηση Επιβολής, ημερομηνίας 19/02/2015, και επειδή η Πολεοδομική Αρχή σας είχε ενημερώσει για την πρόθεση της να σας επιβάλει Διοικητικό Πρόστιμο με την προαναφερόμενη στην πρώτη παράγραφο ταυτάριθμη επιστολή μου (παραλήφθηκε δια χειρός και υπογράψατε σχετικά), και μέχρι σήμερα παρά τις διαβεβαιώσεις που έγιναν τόσο εκ μέρους του αντιπρόσωπου της εταιρείας σας κου […] στις 6/10/2015 σε προσωπική συνάντηση μαζί του, όσο και της γραπτής επιστολής ημερομηνίας 8 Οκτωβρίου 2015 του Γενικού Διευθυντή της εταιρείας κου […] για διευθέτηση του πολύ σοβαρού θέματος της απόφραξης τμήματος της κοίτης του ποταμού Καλόγηρου και την μετατροπή του σε χώρο στάθμευσης σε συνεργασία με το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, δεν έχετε προβεί στις κατάλληλες ενέργειες που αναφέρονται στην ειδοπόιησης επιβολής, διά της παρούσας πληροφορείστε ότι οφείλετε να καταβάλετε στο Γραφείο αυτό το αργότερο μέχρι τις 09 Αυγούστου 2016, το Διοικητικό Πρόστιμο ύψους €17.000,00 (δεκαεπτά χιλιάδες και εκατόν ευρώ). Το ποσό είναι το μέγιστο που προνοεί το άρθρο 48Α, λόγω της φύσης και του μεγέθους της παρανομίας (απόφραξη τμήματος της κοίτης του ποταμού Καλόγηρου με τη δημιουργία χώρου στάθμευσης), τον χρόνο που διαρκεί η παρανομία (από Οκτώβριο του 2014), τη βαρύτητα της παρανομίας (σοβαρές αρνητικές και επικίνδυνες επιπτώσεις στις ανέσεις των περιοίκων και της περιοχής με το ενδεχόμενο απώλειας ανθρώπινων ζωών, λόγω υπερχείλισης του ποταμού), και το γεγονός ότι ενώ επανειλημμένα έχετε κληθεί τόσο από την Πολεοδομική Αρχή, όσο και από το καθ’ ύλην αρμόδιο Τμήμα που Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων ( σχετικές οι επιστολές του προς εσάς με ημερομηνίες 4/2/2015 και 13/06/2016) να επαναφέρετε την κοίτη του ποταμού στη φυσική της μορφή, δεν έχετε ανταποκριθεί.
3. Επισύρεται η προσοχή σας ότι σε περίπτωση που δεν λάβετε άμεσα οποιαδήποτε μέτρα για άρση των παραβάσεων, όπως αυτές περιγράφονται στις προαναφερθείσες Ειδοποίηση Επιβολής και Ειδοποίηση Πρόθεσης για Επιβολή Διοικητικού Προστίμου, και λόγω της βαρύτητας της παρανομίας, θα σας επιβληθεί επιπρόσθετα με το ποσό που αναφέρεται στην πιο πάνω παράγραφο, επιπλέον Διοικητικό Πρόστιμο μέχρι €171,00 για κάθε μέρα που συνεχίζεται η παράβαση και η μη συμμόρφωση, μετά την ημερομηνία κοινοποίησης της παρούσας Ειδοποίησης.».
Διά της Προσφυγής Αρ. 1130/2016, η Εφεσείουσα/Αιτήτρια προσέβαλε την πράξη ημερ. 21.7.2016, εντούτοις το πρωτόδικο Δικαστήριο την απέρριψε με την εφεσιβαλλόμενη απόφασή του ημερ. 29.7.2019, κρίνοντας ότι η επίδικη πράξη ήταν επαρκώς αιτιολογημένη και ληφθείσα αφού δόθηκε στην Εφεσείουσα/Αιτήτρια η ευκαιρία να ακουστεί.
Με τρεις λόγους έφεσης, οι οποίοι συμπλέκονται, η Εφεσείουσα/Αιτήτρια προβάλλει ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφενός, έκρινε πως το κείμενο της επίδικης πράξης παραθέτει την απαιτούμενη επαρκή αιτιολογία και, αφετέρου, παρέλειψε να εξετάσει επιμέρους λόγους ακύρωσης ως προς την ανεπάρκεια της αιτιολογίας σε σχέση με την επιβολή του μέγιστου ύψους διοικητικού προστίμου το οποίο προβλέπει το Άρθρο 48(Α)(1) του Νόμου 90 του 1972.
Οι λόγοι έφεσης κρίνονται αβάσιμοι και απορρίπτονται, για τους εξής λόγους:
Το Άρθρο 48(Α)(1) χορηγεί στην Πολεοδομική Αρχή ευχέρεια ως προς την επιβολή διοικητικού προστίμου και το ύψος αυτού, με μόνη τεθείσα προϋπόθεση την αναλογία του διοικητικού προστίμου στη φύση, βαρύτητα και διάρκεια της παράβασης.
Εν προκειμένω, η Πολεοδομική Αρχή επέβαλε διοικητικό πρόστιμο (και μάλιστα στο μέγιστο ποσό [μείον 86 ευρώ, κατ’ ακρίβειαν] το οποίο προνοεί το Άρθρο 48(Α)(1)), όχι απλώς και μόνο επικαλούμενη «τη φύση, βαρύτητα και διάρκεια» της σχετικής παράβασης (δηλαδή, επαναλαμβάνοντας άνευ ετέρου τα νομικά κριτήρια), αλλά στοιχειοθετώντας έκαστο των τριών κριτηρίων με αναφορά σε συγκεκριμένα γεγονότα και δικές της εκτιμήσεις επ’ αυτών.
Επιπλέον, το Δικαστήριο δεν υποκαθιστά την κρίση της Διοίκησης με τη δική του επί τεχνικών θεμάτων, οπότε επεμβαίνει μόνο όταν αποδειχτεί από τον προσφεύγοντα (παραπέμποντας στα στοιχεία των διοικητικών φακέλων ή σε μαρτυρία προσαγόμενη ενώπιον του Δικαστηρίου με δικονομικά παραδεκτό τρόπο) ότι η Διοίκηση έκδηλα εξήλθε των ακραίων ορίων της εξουσίας της (Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου 51/2019 THUY ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 16.10.2023), ώστε να επιβάλλεται η εκ του Δικαστηρίου άρση του τεκμηρίου της νομιμότητας η οποία καλύπτει την προσβαλλόμενη πράξη.
Συναφώς, παρατηρούμε ότι το ενώπιόν μας περίγραμμα της Εφεσείουσας/Αιτήτριας περιορίζεται στην εξής θέση, προς ανατροπή της πρωτόδικης κρίσης:
« Στην προκειμένη περίπτωση δεν αμφισβητείται η παρανομία. Η Αιτήτρια προέβη σε διαβήματα για επίλυση του προβλήματος και τελικά υπέβαλε και μελέτη έστω και μετά την επιβολή προστίμου. Αυτό δείχνει όλες τις ενέργειες που έγιναν ώστε να εξασφαλιστούν οι απαιτούμενες άδειες.
Στην απόφαση δεν προσδιορίζεται σε ποίους παράγοντες εδόθη μεγαλύτερη βαρύτητα ώστε να επιβληθεί το μέγιστο πρόστιμο. Σίγουρα δεν λήφθηκαν υπόψη οι ενέργειες της αιτήτριας.
Η διαπίστωση της παράβασης χωρίς να δοθεί οποιαδήποτε δικαιολογία για την βαρύτητα των παραγόντων που ελήφθησαν υπόψη, με μόνη αναφορά την σωρευτική εκτίμηση των παραγόντων όπως αναφέρονται στο νόμο είναι η εισήγηση μας ότι δεν αποτελεί επαρκή αιτιολογία για να μπορέσει να κρίνει το Δικαστήριο την ορθότητα της απόφασης.
Στην υπόθεση 704/2011 του Ανωτάτου Δικαστηρίου υπό Giovani Andronica Court Ltd VS Κυπριακής Δημοκρατίας ημ. 22/11/2012 την οποία επισυνάπτω και υπογραμμίζω τα σχετικά σημεία αναφέρεται ότι πρέπει να προσδιορίζεται σε ποίους παράγοντες δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα για την επιβολή του προστίμου και όχι η σωρευτική αναφορά».
Καταρχάς, η Εφεσείουσα/Αιτήτρια προβάλλει τη θέση της χωρίς αναφορά σε (εντός ουσιώδους χρόνου) συγκεκριμένα γεγονότα. Συνεπώς, η Εφεσείουσα/Αιτήτρια αποτυγχάνει να αποσείσει το βάρος το οποίο υπέχει (Αντωνίου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, (1998) 3 Α.Α.Δ. 85) προς απόδειξη των ισχυρισμών της. Έτσι, παραμένουν αδιαμφισβήτητα τα γεγονότα (όπως και η τεχνοκρατική κρίση επ’ αυτών) στη βάση των οποίων η Πολεοδομική Αρχή έκρινε σκόπιμη την επιβολή του διοικητικού προστίμου.
Η δε εκ της Εφεσείουσας/Αιτήτριας επίκληση της GIOVANI ANDRONICA COURT LTD ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 22.11.2012, δεν βοηθά την υπόθεσή της διότι τα εκεί επίδικα γεγονότα ήταν διαφορετικά: σε εκείνη την υπόθεση, υπήρχε (α) ασάφεια στην αιτιολογία του επίδικου διοικητικού προστίμου ως προς τη φύση της σχετικής παράβασης, (β) ελλιπής εξήγηση ως προς τη βαρύτητά της και (γ) πεπλαμένη διοικητική αντίληψη σε σχέση με τη διάρκειά της (δεδομένου ότι για την προκύψασα καθυστέρηση ευθυνόταν μερικώς και η Διοίκηση)· αντιθέτως, εν προκειμένω η Πολεοδομική Αρχή τοποθετήθηκε και αιτιολόγησε σαφώς και επαρκώς έκαστο εκ των τριών προρρηθέντων κριτηρίων τα οποία συνθέτουν την Αρχή της Αναλογικότητας και τα οποία η Πολεοδομική Αρχή υποχρεούται να αιτιολογήσει στη βάση του Άρθρου 48(Α)(1) του Νόμου 90 του 1972.
Συγκεκριμένα, η Πολεοδομική Αρχή διασαφήνισε στην προσβαλλόμενη πράξη- (α) ότι το διοικητικό πρόστιμο συναρτάται με παράνομη παρέμβαση της Εφεσείουσας/Αιτήτριας επί του τεμαχίου αρ. 1219, και όχι και με την παράνομη ανάπτυξη επί του τεμαχίου αρ. 2676·
(β) τη φύση της παράνομης επέμβασης, και συγκεκριμένα, ότι συνίστατο στην απόφραξη τμήματος της κοίτης του ποταμού και τη μετατροπή του σε χώρο στάθμευσης·
(γ) ότι, παρά τις περί αντιθέτου προφορικές και γραπτές διαβεβαιώσεις της Εφεσείουσας/Αιτήτριας, αυτή δεν είχε προβεί στις κατάλληλες ενέργειες προς θεραπεία αυτού του πολύ σοβαρού θέματος, οι οποίες αναφέρονταν στην ειδοποίηση επιβολής·
(δ) ότι η συγκεκριμένη παράβαση υφίστατο από τον Οκτώβριο του 2014, όπερ εμμέσως πλην σαφώς σημαίνει ότι η παράβαση προκαλούσε περιβαλλοντικό πρόβλημα 21 μήνες πριν την επιβολή του διοικητικού προστίμου, καθώς και ότι η Εφεσείουσα/Αιτήτρια είχε 16 μήνες στη διάθεσή της (από την έκδοση της ειδοποίησης επιβολής και εντεύθεν) για να προβεί σε αποκατάσταση, πλην όμως περιορίστηκε στο να δώσει φραστικές διαβεβαιώσεις (οκτώ μήνες μετά την ειδοποίηση επιβολής και ένα μήνα μετά την ειδοποίηση πρόθεσης διοικητικού προστίμου) χωρίς να έχει εν συνεχεία υλοποιήσει οτιδήποτε (στη βάση τουλάχιστον των στοιχείων του διοικητικού φακέλου).
Ως προς τη βαρύτητα της παράνομης επέμβασης, θεωρούμε ότι είναι επαρκής τόσο η ίδια η αιτιολογία στο σώμα της επίδικης πράξης («σοβαρές αρνητικές και επικίνδυνες επιπτώσεις στις ανέσεις των περιοίκων και της περιοχής με το ενδεχόμενο απώλειας ανθρώπινων ζωών») όσο και η συμπλήρωσή της από τα στοιχεία των διοικητικών φακέλων (ιδίως από τις τοποθετήσεις του ΤΑΥ), ώστε να καταδεικνύεται το λογικοφανές και εντός ακραίων ορίων των ενεργειών της Πολεοδομικής Αρχής.
Ενόψει των ανωτέρω, κρίνουμε αβάσιμη την αιτίαση της Εφεσείουσας/Αιτήτριας πως η Πολεοδομική Αρχή δεν αιτιολόγησε σε ποιους παράγοντες έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα ώστε να επιβάλει το διοικητικό πρόστιμο και δη στο μέγιστο ύψος.
Η Πολεοδομική Αρχή επέβαλε το επίδικο διοικητικό πρόστιμο σύννομα, συγκεκριμενοποιώντας ευλογοφανώς έκαστο από τα τρία νομικά κριτήρια (φύση, βαρύτητα και διάρκεια), καθιστώντας το εν λόγω πρόστιμο ανάλογο προς την παράβαση.
Επιπροσθέτως, δεν χωρεί δικαστική παρέμβαση επί της διοικητικής κρίσης ως προς τη βαρύτητα της παράβασης και, συνεπώς, ως προς το ύψος του επιβληθέντος προστίμου (ΑΝΤΕΝΝΑ ΛΙΜΙΤΕΔ ν. Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (Αρ. 1), (2011) 3 Α.Α.Δ. 124), διότι τέτοια παρέμβαση θα συνιστούσε δικαιοδοτικά ανεπίτρεπτο έλεγχο σκοπιμότητας από πλευράς του Δικαστηρίου.
Καταληκτική κρίση Δικαστηρίου:
Η Έφεση απορρίπτεται.
Επιδικάζεται το ποσό των 3000 ευρώ, ως πρωτόδικα και κατ’ έφεση έξοδα, υπέρ της Εφεσίβλητης/Καθ’ης η αίτηση και κατά της Εφεσείουσας/Αιτήτριας.
Α. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Γ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Δ.
Δ. ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.