ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ - ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση αρ. E117/23
28 Μαρτίου 2024
[ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ]
[ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΟΥ, Δ/στές]
Ιφιγένεια Βενιζέλου
Εφεσείουσα
v.
Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας
Εφεσίβλητου
Αίτηση ημερομηνίας 29.12.23 υπό εφεσείουσας – αιτήτριας για προσαγωγή μαρτυρίας στο Εφετείο
Εφεσείουσα παρούσα εμφανίζεται προσωπικά
Για εφεσίβλητο: κα Μ. Τσαγκάρη
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, Π.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη.
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, Π.: Η εφεσείουσα που είναι δικηγόρος, αμφισβητεί με την παρούσα έφεση της, την απόφαση του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λεμεσού με την οποία εγκρίθηκε ο υπολογισμός του καταλόγου εξόδων που ετοιμάστηκε από την Πρωτοκολλητή, στο πλαίσιο της διεκπεραιωθείσας νομικής αρωγής που αφορούσε υπόθεση γονικής μέριμνας, στην οποία εμφανίστηκε ενώπιον του πιο πάνω Δικαστηρίου. Το παράπονο της εφεσείουσας, είναι ότι η Πρωτοκολλητής εφάρμοσε λανθασμένα τους σχετικούς κανονισμούς υπολογισμού των εξόδων, με αποτέλεσμα να καθορίσει δικηγορική αμοιβή, μικρότερη από αυτή που κανονικά δικαιούται.
Με την παρούσα ενδιάμεση αίτηση, η εφεσείουσα αιτείται αδείας για προσαγωγή μαρτυρίας κατά την έφεση. Συγκεκριμένα, επιδιώκει να καταχωρίσει ολόκληρη την ένορκη δήλωση που συνοδεύει προηγούμενη αίτηση της, με την οποία πέτυχε την παραχώρηση αδείας για την καταχώριση της παρούσας έφεσης για τα έξοδα. Σε αυτή συμπεριλαμβάνεται ένα έγγραφο με τίτλο «Συνοπτικός Πίνακας Ημερομηνίας 28.12.22» που ετοιμάστηκε από την ίδια, προς υποβοήθηση του Δικαστηρίου για απόδειξη των ισχυρισμών της. Συνιστά στην ουσία κατά την εφεσείουσα, αναλυτική αιτιολόγηση του 1ου λόγου έφεσης ως προς το λανθασμένο των υπολογισμών της Πρωτοκολλητού. Ο πίνακας παρουσιάζει επακριβώς τις κατηγορίες των εξόδων, με ποια κατά την εφεσείουσα λανθασμένη μαθηματική πράξη υπολογίστηκαν από την Πρωτοκολλητή και ποια ήταν η ορθή μαθηματική πράξη που έπρεπε να εφαρμόσει, συμφώνως των κανονισμών στους οποίους επίσης παραπέμπει στο εν λόγω συνοπτικό πίνακα.
Κατά την εφεσείουσα, η προτεινόμενη ως μαρτυρία ένορκη δήλωση, δεν βρίσκεται στον φάκελο της παρούσας, αλλά στον φάκελο προηγούμενης αίτησης για την παραχώρηση άδειας καταχώρησης της έφεσης. Επίσης δεν μπορούσε εκ των πραγμάτων να είχε υποβληθεί πρωτόδικα, λόγω του ότι τα γεγονότα της υπόθεσης, προβάλλονται για πρώτη φορά στο πλαίσιο της παρούσας έφεσης.
Κατά την προφορική αγόρευση της ενώπιον μας, η εφεσείουσα απαντώντας σε ερωτήσεις του Δικαστηρίου, διευκρίνισε ότι το μαρτυρικό υλικό που επιδιώκει να προσκομίσει στο Εφετείο, συνιστά στην ουσία «ισχυρισμούς γεγονότων» που δεν μπορούσαν να εισαχθούν πρωτοδίκως αφού προέκυψαν μετά τον υπολογισμό των εξόδων.
Από την πλευρά της, η συνήγορος για την Δημοκρατία ανέφερε ότι δεν θα φέρει ένσταση στο αίτημα προσαγωγής μαρτυρίας. Σημείωσε επίσης ότι η Δημοκρατία έχει ήδη καταχωρήσει το γραπτό περίγραμμα αγόρευσης της, αναφορικά με την ουσία της έφεσης. Όμως σε περίπτωση που γίνει αποδεκτό το αίτημα προαγωγής μαρτυρίας από την εφεσείουσα, ενδεχομένως να επιδιώξει να απαντήσει στους ισχυρισμούς που θα εισαχθούν.
Ανεξαρτήτως της απουσίας ένστασης, κρίνουμε ότι θα πρέπει καθηκόντως να εξετάσουμε, κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις έγκρισης του αιτήματος προσκόμισης μαρτυρίας στο Εφετείο.
Νομική βάση της αίτησης είναι το το οποίο έχει ως εξής:
(3) Παρά πάσαν διάταξιν του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου ή οιουδήποτε άλλου νόμου ή διαδικαστικού κανονισμού και επιπροσθέτως οιωνδήποτε υπό τούτων χορηγουμένων εξουσιών, το Εφετείο ή το Ανώτατο Δικαστήριο, αναλόγως της περιπτώσεως, κατά την ακρόασιν και διάγνωσιν οιασδήποτε εφέσεως, είτε εν πολιτική είτε εν ποινική υποθέσει δεν θα δεσμεύεται υπό οιασδήποτε αποφάσεως περί πραγματικών γεγονότων του εκδικάσαντος δικαστηρίου και θα έχη εξουσίαν να αναθεωρή τας προσαχθείσας αποδείξεις, να συνάγη τα ίδια αυτού συμπεράσματα, να ακούη και δέχεται περαιτέρω αποδεικτικά μέσα και, όπου αι περιστάσεις της υποθέσεως απαιτούσιν ούτω, να επανακροάται οιωνδήποτε μαρτύρων ήδη ακουσθέντων υπό του εκδικάσαντος δικαστηρίου, και δύναται να δώση οιανδήποτε απόφασιν ή να εκδώση οιονδήποτε διάταγμα το οποίον αι περιστάσεις της υποθέσεως δικαιολογούν, συμπεριλαμβανομένου και διατάγματος περί επανακροάσεως της υποθέσεως υπό του εκδικάσαντος αυτήν ή άλλου αρμοδίου δικαστηρίου ως θα διέτασσε το Εφετείο ή το Ανώτατο Δικαστήριο, αναλόγως της περιπτώσεως.
Επίσης σύμφωνα με το Μέρος 41.12 των Κανονισμών Πολιτικής Δικονομίας του 2023 το Εφετείο έχει όλες τις εξουσίες του κατώτερου Δικαστηρίου. Σχετικό είναι και το Μέρος 41.13 (2) των ιδίων κανονισμών, που φέρει τον τίτλο «Ακρόαση Εφέσεων», όπου αναφέρεται ότι:
(2) Εκτός αν διατάξει διαφορετικά, το Εφετείο δεν δέχεται:
(α) προφορική μαρτυρία· ή
(β) μαρτυρία η οποία δεν τέθηκε ενώπιον του κατώτερου δικαστηρίου
Η εξουσία του Εφετείου για αποδοχή μαρτυρίας στο στάδιο της έφεσης, δυνάμει του Άρθρου 25.3 του Νόμου 14/60, εξετάστηκε στην υπόθεση (2016) 1 Α.Α.Δ 729. Παρά το ότι η διακριτική ευχέρεια του Εφετείου είναι ευρεία, λέχθηκε στην πιο πάνω απόφαση ότι τέτοια μαρτυρία γίνεται δεκτή με εξαιρετική φειδώ εν όψει της προεξάρχουσας σημασίας, της αρχής της τελεσιδικίας. Συνοψίσθηκαν επίσης οι τρεις προϋποθέσεις που πρέπει να συνυπάρχουν για τη χορήγηση άδειας ως ακολούθως:
I. η μαρτυρία να μην μπορούσε να εξασφαλιστεί κατά τη διάρκεια της πρωτόδικης διαδικασίας παρά την επίδειξη εύλογης επιμέλειας,
II. να είναι τέτοια που η προσαγωγή της θα είχε πιθανόν σημαντική επίδραση στο αποτέλεσμα της υπόθεσης και
III. να είναι αξιόπιστη αν και όχι κατ’ ανάγκην και αναντίλεκτη.
Σχετική είναι και η υπόθεση (αρ. 1) 2016 2 Α.Α.Δ 845, όπου τονίστηκε περαιτέρω ότι παρά την ευρεία εξουσία που παρέχει στο Εφετείο το Άρθρο 25.3 του Νόμου 14/60 στην άσκηση της κατ’ έφεση δικαιοδοσίας, εναπόκειται στο διάδικο ο οποίος επιδιώκει την προσαγωγή τέτοιας μαρτυρίας να πείσει για την αναγκαιότητα του αιτήματος του. Ο κανόνας είναι ότι όλη η σχετική μαρτυρία πρέπει να τίθεται ενώπιον του εκδικάζοντος δικαστηρίου και η προσαγωγή μαρτυρίας ενώπιον του Εφετείου δεν αποτελεί υποκατάστατο της.
Ως εκ τούτου, το δικαίωμα προσαγωγής μαρτυρίας κατ’ έφεση περιορίζεται στις περιπτώσεις όπου η υπό αναφορά μαρτυρία υφίστατο μεν κατά το χρόνο της δίκης, αλλά δεν ήταν γνωστή στον διάδικο ή δεν θα μπορούσε να είχε, με τη λήψη λογικών μέτρων, γνώση της ή ήταν αδύνατη η εξασφάλισή της κατά τη δίκη. Επιπλέον, η μαρτυρία θα πρέπει να είναι τέτοιας υφής που αν προσαγόταν κατά τη δίκη θα μπορούσε να είχε σημαντική επίδραση στην απόφαση του εκδικάσαντος δικαστηρίου.
Στην παρούσα υπόθεση, αφού μελετήσαμε το υλικό που η εφεσείουσα επιδιώκει να προσφέρει ως μαρτυρία, κρίνουμε ότι το αίτημα δεν μπορεί να επιτύχει για ένα και μοναδικό λόγο. Αυτό που επιχειρεί να προσαγάγει η εφεσείουσα, δεν συνιστά μαρτυρία γεγονότων. Ο επίδικος «συνοπτικός πίνακας» που επισυνάπτεται ως τεκμήριο 6 στην ένορκη δήλωση που επιχειρείται να κατατεθεί ως μαρτυρία και στον οποίο επικεντρώθηκε η αγόρευση της εφεσείουσας, αφορά κάποιες μαθηματικές πράξεις και υπολογισμούς που η ίδια ετοίμασε, για να βοηθήσει όπως είπε το Εφετείο να αντιληφθεί τους λόγους έφεσης και τον κατ’ ισχυρισμό λανθασμένο υπολογισμό των εξόδων. Παραπέμπει επίσης για κάθε κονδύλι ξεχωριστά, στους σχετικούς Διαδικαστικούς Κανονισμούς του Ανωτάτου Δικαστηρίου αναφορικά με την ψήφιση εξόδων σε διαδικασίες νομικής αρωγής. Η ίδια η εφεσείουσα υποστηρίζει ότι σκοπός της αίτησης, είναι να διευκολύνει το Εφετείο στον εντοπισμό της ορθής αμοιβής και να καταδείξει τον λανθασμένο τρόπο με τον οποίο η Πρωτοκολλητής υπολόγισε τα έξοδα.
Πρόκειται στην ουσία για την επιχειρηματολογία της εφεσείουσας προκειμένου να αιτιολογήσει την έφεση της και τον λανθασμένο κατά την άποψη της, τρόπο υπολογισμού από μέρους της Πρωτοκολλητού. Αυτή όμως η επιχειρηματολογία μαζί με τους υπολογισμούς που ετοίμασε η εφεσείουσα, θα μπορούσε με ευχέρεια να ενταχθεί στο γραπτό περίγραμμα αγόρευσης της και δεν είναι αναγκαίο να κατατεθεί ως μαρτυρία υπό την μορφή της ένορκης δήλωσης όπως επιχειρείται με την παρούσα αίτηση.
Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα στοιχεία που επισυνάπτονται στον συνοπτικό πίνακα που είναι παραπομπές στους διαδικαστικούς κανονισμούς του Ανωτάτου Δικαστηρίου αναφορικά με την δικηγορική αμοιβή σε νομικές αρωγές, τα οποία επίσης δεν συνιστούν μαρτυρία.
Ούτε τα υπόλοιπα έγγραφα που επισυνάπτονται ως τεκμήρια στην υπό κρίση ένορκη δήλωση που επιχειρείται να εισαχθεί ως μαρτυρία, δικαιολογούν το αίτημα. Πρόκειται για τον διορισμό της εφεσείουσας ως δικηγόρου με νομική αρωγή στην υπόθεση, το διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου στην αίτηση γονικής μέριμνας και τον κατάλογο εξόδων που υπολογίστηκε από την Πρωτοκολλητή. Στοιχεία που ούτως ή άλλως δεν αμφισβητούνται και ορισμένα εξ’ αυτών δεν σχετίζονται άμεσα με τους λόγους έφεσης.
Η αίτηση απορρίπτεται. Δεν επιδικάζονται έξοδα λόγω του ότι η Δημοκρατία δεν έφερε ένσταση στο αίτημα.
Αλ. Παναγιώτου, Π.
Μ. Παπαδοπούλου, Δ.
Ι. Στυλιανίδου, Δ.