ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ‑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ.: 179/2018)
22 Απριλίου 2024
[Δ. ΚΙΤΣΙΟΣ, Μ. ΑΜΠΙΖΑΣ, Μ. ΤΟΥΜΑΖΗ, Δ/στες]
ΚΩΣΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΟΣ ΚΩΣΤΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ,
Εφεσείοντας/Ενάγων,
v.
ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητου/Εναγόμενου.
____________________
Κ. Δημητρίου αυτοπροσώπως, Εφεσείοντας.
Ε. Φλωρέντζου (κα) για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, Εφεσίβλητο.
ΚΙΤΣΙΟΣ, Δ: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη.
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΚΙΤΣΙΟΣ, Δ.: Η αξίωση του εφεσείοντα, ως διαχειριστή της περιουσίας του αποβιώσαντα Κώστα Δημητρίου, να αναγνωρισθεί ο τελευταίος ως κληρονόμος του αποβιώσαντα Χατζηττοφή Μιχαήλ, καθώς και δύο παιδιών του τελευταίου, ήτοι της Ειρήνης Χατζηττοφή και Μιχαήλ Χατζηττοφή (υιός με το ίδιο όνομα και επίθετο), εκφράστηκε με την καταχώρηση αγωγής ενώπιον Επαρχιακού Δικαστηρίου – στο εξής το πρωτόδικο Δικαστήριο - με την οποία ζήτησε σχετικές δηλώσεις αναγνώρισης κληρονομικού δικαιώματος, προφανώς ως δισέγγονος. Ζήτησε, επίσης, και διατάγματα με τα οποία να διατάσσεται η εγγραφή, επ’ ονόματι του, μεριδίου επί οποιουδήποτε ακινήτου το οποίο βρισκόταν στην κατοχή των προαναφερόμενων προσώπων καθώς και ακύρωση οποιασδήποτε εγγραφής του μεριδίου, επί όλων των ακινήτων που κατείχαν τα προειρημένα πρόσωπα, γενόμενης προς οποιοδήποτε πρόσωπο. Επιπλέον, ζητήθηκε διάταγμα για εγγραφή, επ’ ονόματι του εφεσείοντα, συγκεκριμένων ακινήτων, περιγραφόμενων στην αγωγή του, αλλά και διάταγμα ακύρωσης συγκεκριμένων ακινήτων, επίσης περιγραφόμενων στην αγωγή.
Ζητήθηκαν, περαιτέρω, δηλώσεις ότι το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, λόγω αμέλειας και/ή δολίως και/ή κατά παράβαση καθήκοντος αρνήθηκε, αφενός, να εγγράψει, επ’ ονόματι του εφεσείοντα, ακίνητα που αυτός ισχυρίζεται ότι δικαιούται και, αφετέρου, ότι αρνήθηκε να ακυρώσει εγγραφές ακινήτων που επίσης αυτός ισχυρίζεται ότι λανθασμένα έγιναν σε τρίτα πρόσωπα, αλλά και ότι το Κτηματολόγιο, διά των ενεργειών του, αποστέρησε, από τον εφεσείοντα, τα συνταγματικά του δικαιώματα και, συναφώς, ζητήθηκαν αποζημιώσεις ύψους €295.000.000,00 (διακόσια ενενήντα πέντε εκατομμύρια ευρώ). Τέλος, ο εφεσείοντας, σε περίπτωση αδυναμίας εγγραφής, επ’ ονόματι του, των διεκδικούμενων ακινήτων, ζήτησε την επιδίκαση ποσού €300.000.000,00 (τριακόσια εκατομμύρια ευρώ) πλέον παραδειγματικές αποζημιώσεις.
Στην Έκθεση Απαίτησης παρατίθενται γεγονότα και ισχυρισμοί προς υποστήριξη των πιο πάνω αξιώσεων.
Με την Υπεράσπιση ηγέρθηκαν, εκ μέρους του εφεσίβλητου, προδικαστικές ενστάσεις και, εν πάση περιπτώσει, διατυπώνεται η άρνηση της απαίτησης του εφεσείοντα. Ουσιώδης υπερασπιστική γραμμή ήταν πως κάποια ακίνητα των οποίων ο εφεσείοντας διεκδικεί την εγγραφή επ’ ονόματι του, και συγκεκριμένα πέντε (5) ακίνητα, αυτά αν και ήταν καταχωρημένα στο όνομα Μιχαήλ Χατζηττοφή, είναι σήμερα επ’ ονόματι της Κυπριακής Δημοκρατίας, δυνάμει εγγραφής, με ημερομηνία 26.10.1940, στο πλαίσιο της Γενικής Χωρομετρίας και Εγγραφής, και αφού εφαρμόστηκαν όλες οι νόμιμες διαδικασίες χωρίς να υποβληθεί οποιαδήποτε απαίτηση ή ένσταση. Επιπλέον, εγείρεται ο ισχυρισμός ότι ο Μιχαήλ Χατζηττοφή είχε, κατά το 1910 που κηρύχθηκε νεκρός, ακόμη τρία αδέλφια, πέραν της Ειρήνης Χατζηττοφή, που είναι η γιαγιά του Κώστα Δημητρίου. Είναι όμως παραδεκτή η πρώτη παράγραφος των λεπτομερειών, επί της Έκθεσης Απαίτησης, στην οποία αναφέρεται ότι «1. Ο ενάγων 1 είναι διαχειριστής της περιουσίας του αποβιώσαντος Κώστα Δημητρίου ο οποίος ήτο υιός της αποβιωσάσης Αγάθης Γιαννή θυγατέρας της Ειρήνης Χατζηττοφή, αδελφότεχνης του αποβιώσαντος Μιχαλάκη (Μιχαήλ) Χατζηττοφή και εγγονής του Χατζηττοφή Μιχαήλ.».
Μετά από ακρόαση, το πρωτόδικο Δικαστήριο, απέρριψε την αγωγή με έξοδα σε βάρος του εφεσείοντα και υπέρ του εφεσίβλητου.
Με τον μοναδικό λόγο έφεσης, προβάλλεται η θέση ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο λανθασμένα απέρριψε την αγωγή του εφεσείοντα. Ειδικότερα, προωθείται ο ισχυρισμός ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο παρέλειψε να εξετάσει τη σχετική νομολογία, που παρέθεσε ο εφεσείοντας, καθώς επίσης, παρέλειψε να λάβει υπόψη του την παραδοχή του εφεσίβλητου ότι τα επίδικα ακίνητα ήταν εγγεγραμμένα στο όνομα του Χατζηττοφή Μιχαήλ.
Στο περίγραμμα αγόρευσης του εφεσείοντα επαναλαμβάνονται οι αμέσως προαναφερόμενες θέσεις και γίνεται επίκληση οκτώ (8) δικαστικών αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Από την πλευρά του εφεσίβλητου υποστηρίχθηκε η ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης, δεδομένου ότι ο εφεσείοντας, όταν κλήθηκε, από το πρωτόδικο Δικαστήριο, να παρουσιάσει την υπόθεση του, αυτός προέβη σε σύντομη δήλωση, σχετική με το ότι είναι διαχειριστής της περιουσίας του αποβιώσαντα Κώστα Δημητρίου, και δεν προσκόμισε άλλη μαρτυρία, εξού και δεν προσκομίστηκε οποιαδήποτε μαρτυρία από τον εφεσίβλητο. Ζητήθηκε, κατ’ επέκταση, η απόρριψη της έφεσης με έξοδα.
Πριν υπεισέλθουμε στην εξέταση του μοναδικού λόγου έφεσης, κρίνουμε ορθό να παραθέσουμε σχετικά αποσπάσματα από την πρωτόδικη απόφαση, και κυρίως το σκεπτικό αυτής, τα οποία έχουν ως ακολούθως:
«ΜΑΡΤΥΡΙΑ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η πορεία της παρούσας υπόθεσης, μόνο παράδοξη μπορεί να χαρακτηριστεί. 'Εχοντας παραθέσει με αρκετή λεπτομέρεια τους ισχυρισμούς της κάθε πλευράς και τα θέματα που έχουν καταστεί επίδικα, όταν ο Ενάγων κλήθηκε να παρουσιάσει την υπόθεσή του, προέβη ο ίδιος σε μία συντομότατη δήλωση χωρίς να προσκομίσει οποιαδήποτε περαιτέρω μαρτυρία. Η δε πλευρά του Εναγομένου, δικαιολογημένα θεωρώ, δεν προσκόμισε οποιαδήποτε μαρτυρία.
Συγκεκριμένα, ο Ενάγων το μόνο που κατέθεσε υπό μορφή μαρτυρίας ήταν να καταθέσει ως τεκμήριο το Έγγραφο Διαχείρισης ημερ. 16/12/1996 στην Αίτηση Διαχείρισης 252/1996 (ΤΕΚΜΗΡΙΟ 1), με το οποίο διοριζόταν Διαχειριστής της περιουσίας του αποβιώσαντος Κώστα Δημητρίου. Τονίζεται ότι το γεγονός αυτό καθίσταται, εν πάση περιπτώσει παραδεκτό με τη παράγραφο 3 της Υπεράσπισης.
Ακολούθως έκλεισε την υπόθεση του, η πλευρά του Εναγομένου δήλωσε ότι, κατόπιν τούτου, δεν θα προσκομίσει οποιαδήποτε μαρτυρία και αμφότερες οι πλευρές προχώρησαν στις τελικές τους αγορεύσεις.
Είναι ξεκάθαρο ότι ο Ενάγων απέτυχε να αποδείξει την υπόθεση του λόγω ανεπαρκούς μαρτυρίας. Ο γενικός κανόνας ο οποίος πηγάζει τόσο από την πρακτική του Δικαίου της Απόδειξης, όσο και από σχετική νομολογία είναι ότι, το βάρος της απόδειξης σε μία πολιτική δίκη το φέρει κατά κανόνα, ο ενάγων, ο οποίος και θα πρέπει να αποδείξει την υπόθεση του στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων. Baloise Insurance Co Ltd v Κατωμονιάτη κα (2008) 1(Β) ΑΑΔ 1275. Εάν αποτύχει να το πράξει, τότε θα πρέπει να εκδοθεί απόφαση υπέρ του εναγομένου.
Η μαρτυρία που προσκόμισε ο Ενάγων, κανένα από τους πολλούς ισχυρισμούς του δεν αποδεικνύει. Γι' αυτό, δικαιολογημένα, ούτε η πλευρά του Εναγομένου προώθησε τους δικούς της ισχυρισμούς αφού κάτι τέτοιο κατέστη αχρείαστο. Το ότι ο Εναγόμενος, με την Υπεράσπιση του αρνείτο σχεδόν όλους τους ισχυρισμούς του Ενάγοντος, τοποθέτησε το βάρος απόδειξης της στους ώμους του Ενάγοντος. Για να το αποσείσει, έπρεπε να προσκομίσει σχετική μαρτυρία , κάτι που δεν έπραξε. Τα δικόγραφα δεν αποτελούν μαρτυρία, ούτε αποδεικνύουν γεγονότα εκτός αν αυτά καθίσταται παραδεκτά.»
Έχουμε εξετάσει και αξιολογήσει τη θέση του εφεσείοντα, περιλαμβανομένης της νομολογίας που επικαλείται, ισχυριζόμενος ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο λανθασμένα απέρριψε την αγωγή του. Δεν εντοπίζουμε οποιοδήποτε λάθος στην κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου κατά την εφαρμογή της νομολογίας και των αρχών του δικαίου γενικότερα. Η μη προσκόμιση, εκ μέρους του εφεσείοντα, σχετικής μαρτυρίας προς θεμελίωση των δικογραφημένων ισχυρισμών του, και δη ότι, κατ’ αρχήν, ο Κώστας Δημητρίου είναι ο μοναδικός κληρονόμος των αποβιωσάντων προσώπων, ήτοι του Χατζηττοφή Μιχαήλ και των δύο παιδιών του, αποτελεί διάτρητο κενό στην απόδειξη της εκδοχής και της αξίωσης του. Το γεγονός δε πως ο εφεσίβλητος αποδέχεται, στην υπεράσπιση του, ότι τα επίδικα ακίνητα ήταν καταχωρημένα, στο πλαίσιο της Γενικής Χωρομετρίας, επ’ ονόματι του Χατζηττοφή Μιχαήλ, αλλά και ότι ο εφεσείοντας είναι διαχειριστής της περιουσίας του αποβιώσαντος Κώστα Δημητρίου, δεν ήταν ικανοποιητικό υπόβαθρο για την επιτυχία της απαίτησης του εφεσείοντα, αλλά και των επί μέρους αξιώσεων του, περιλαμβανομένων των αιτούμενων, πρωτοδίκως, διαταγμάτων. Καμία μαρτυρία προσκομίστηκε για τις ημερομηνίες θανάτου των αποβιώσαντων προσώπων, καμία μαρτυρία για το ότι απεβίωσαν αυτοί χωρίς κληρονόμους, ούτως ώστε να μετακυλήσει το όποιο δικαίωμα στον Κώστα Δημητρίου, καθώς επίσης, και καμία μαρτυρία υπήρξε επί όλων των σχετικών στοιχείων με τα οποία αποδίδεται δόλος, αμέλεια και παράβαση νόμιμου καθήκοντος στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας. Κυρίως δεν προσκομίστηκαν στοιχεία – μαρτυρία που να δικαιολογούν την ακύρωση της εγγραφής των επίδικων ακινήτων που είναι εγγεγραμμένα επ’ ονόματι της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Υπό την ελλειπή και πολύ σύντομη μαρτυρία που τέθηκε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου κρίνουμε πως, ορθά, ανάλογη ήταν και η ανάλυση της (βλέπε Εταιρεία Σ. & Γ. Κολοκασίδη Λτδ v. Κιμωνή (1989) 1Ε Α.Α.Δ 132). Δεν εντοπίζουμε σφάλμα στον τρόπο που διαχειρίστηκε το θέμα της αξιολόγησης το πρωτόδικο Δικαστήριο, το οποίο δεν είχε άλλη, νομική, επιλογή παρ’ εκτός από την απόρριψη της αγωγής του εφεσείοντα, όπως έπραξε. Η πρωτόδικη κατάληξη ήταν καθ’ όλα ορθή.
Όσον αφορά στη νομολογία, που ο εφεσείοντας αναφέρεται στο περίγραμμα αγόρευσης του, παρατηρούμε πως αυτή είναι ασύνδετη, και άσχετη, με τα γεγονότα της πρωτόδικης διαδικασίας και με τον τρόπο που αυτή διεξάχθηκε κατ’ επιλογή του εφεσείοντα. Ως εκ τούτου κρίνουμε πως η εν λόγω νομολογία (Εταιρεία Σ. & Γ. Κολοκασίδη Λτδ v. Κιμωνή (1989) 1Ε Α.Α.Δ. 132, PAPANEOCLI and Others v. Σολωμού και άλλου (1981) 1 Α.Α.Δ. 203, Boustani v. Linmare Shipping Company Ltd (1984) 1 Α.Α.Δ. 354, PAPAELLINA v. EPCO (Cyprus) Ltd και Lion Products Ltd (1967) 1 Α.Α.Δ. 338, Christou And Another v. Angelidou And Another (1984) 1 Α.Α.Δ. 492, Ioannidou v. Dikeos (1969) 1 Α.Α.Δ. 235, Hambou And Others v. Michael And Another (1981) 1 Α.Α.Δ. 618, Pioneer Candy Ltd And Another v. Stelios Tryfon & Sons Ltd (1981) 1 Α.Α.Δ. 540), που επικαλείται ο εφεσείοντας, δεν βοηθά σε οτιδήποτε την επιχειρηματολογία του.
Συνακόλουθα όλων των προλεγόμενων ο μοναδικός λόγος έφεσης κρίνεται αβάσιμος.
Συνακόλουθα η πρωτόδικη απόφαση ήταν υπό τις περιστάσεις νομικά ορθή και, κατ’ επέκταση, ως τέτοια επικυρώνεται.
Η έφεση απορρίπτεται. Επιδικάζονται έξοδα €7.400,00 προς όφελος του εφεσίβλητου και εναντίον του εφεσείοντα.
Δ. ΚΙΤΣΙΟΣ, Δ.
Μ. ΑΜΠΙΖΑΣ, Δ.
Μ. ΤΟΥΜΑΖΗ, Δ.