ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση Αρ.: 80/24)
16 Απριλίου 2024
[Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
SERHII MELNYK
Εφεσείων
v.
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
Εφεσίβλητης
‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑
Α. Δημητρίου με M. Καούλλα και Α. Δημητρίου για Δημητρίου και Δημητρίου Δ.Ε.Π.Ε., για Εφεσείοντα
Θ. Παπανικολάου με Ε. Κουμπαρή (κα), για Γενικόν Εισαγγελέα, για Εφεσίβλητη
Εφεσείων παρών
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.: Η απόφαση είναι ομόφωνη και θα απαγγελθεί από την Παπαδοπούλου, Δ.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Ο Εφεσείων αντιμετωπίζει 20 κατηγορίες συνωμοσίας για καταδολίευση κατά παράβαση του Άρθρου 302 του Ποινικού Κώδικα και 20 κατηγορίες νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες κατά παράβαση των Άρθρων 2, 3, 4(1)(ι) του περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Ν.188(Ι)/2007 και των Άρθρων 20 και 21 του Ποινικού Κώδικα. Όπως προκύπτει από τις λεπτομέρειες των κατηγοριών για τα αδικήματα της συνωμοσίας, αυτές αφορούν σε συνωμοσίες με τρίτο πρόσωπο (τη «Μ.Ρ.») για καταδολίευση της Δημοκρατίας μέσω της εισαγωγής χρημάτων σε μετρητά με απώτερο σκοπό τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, αδικήματα που κατ’ ισχυρισμό διαπράχθηκαν κατά τα έτη 2023 και 2024, οι δε κατηγορίες για τα αδικήματα της νομιμοποίησης αφορούν σε κατοχή από τον Εφεσείοντα κατά διάφορες ημερομηνίες εντός του 2023 και του 2024 διαφόρων ποσών στους αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου ενώ γνώριζε ότι αποτελούσαν έσοδα από παράνομες δραστηριότητες, συγκαλύπτοντας την παράνομη προέλευση τους.
Μετά την παραπομπή του Εφεσείοντος σε δίκη ενώπιον του Κακουργοδικείου Λάρνακας εγκρίθηκε αίτημα για κράτηση του στη βάση του κινδύνου φυγοδικίας, η οποία και προσβάλλεται με την υπό κρίση Έφεση. Με οκτώ Λόγους Έφεσης ο Εφεσείων εισηγείται ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο: (1) δεν έδωσε τη δέουσα βαρύτητα στο ότι ο Εφεσείων παρουσιάστηκε αυτοβούλως στην Αστυνομία 13 μέρες μετά το συμβάν παρά τη δημοσίευση φωτογραφίας του στα Μ.Μ.Ε., (2) δεν εξέτασε το γεγονός ότι η ενώπιον του μαρτυρία δημιουργεί εύλογη, αν όχι ισχυρή, προσδοκία αθώωσης του Εφεσείοντα και έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στη μαρτυρία της Μ.Ρ., (3) διέπραξε σφάλμα αρχής αφού επηρεάστηκε από το ότι ο Εφεσείων είναι αλλοδαπός υπήκοος και διέταξε την κράτηση του, (4) δεν προέβη σε εξέταση του κατά πόσο υπήρχαν εναλλακτικές στην κράτηση, λύσεις, (5) ενέκρινε εσχάτου χαρακτήρα μέτρο χωρίς να τηρήσει τις αρχές της αναλογικότητας κατόπιν ατομικής αξιολόγησης της ενώπιον του περίπτωσης, (6) έσφαλε ένεκα του ότι η στέρηση της ελευθερίας του Εφεσείοντος δεν είναι συμβατή με το δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια που κατοχυρώνει το Άρθρο 6 της ΕΣΔΑ, (7) κατά παράβαση του Άρθρου 5.3 της ΕΣΔΑ μετατόπισε το βάρος απόδειξης στον Εφεσείοντα να καταδείξει ότι αν αφεθεί ελεύθερος θα προσέλθει στη δίκη του και (8) ενήργησε κατά παράβαση της ΕΣΔΑ και των κανόνων φυσικής δικαιοσύνης.
Οι αρχές που διέπουν αιτήματα κράτησης είναι καλά νομολογημένες και δεν κρίνουμε αναγκαία τη λεπτομερή επανάληψη τους. Σημειώνουμε απλώς ότι ως θέμα συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής η πρώτη επιλογή είναι η απόλυση υποδίκου με όρους σε κάθε περίπτωση όπου υπάρχει προσδοκία ότι θα προσέλθει στο Δικαστήριο για να δικαστεί, η δε κράτηση αποτελεί μέτρο κατ’ εξαίρεση. Αυτό ως απόρροια του τεκμηρίου της αθωότητας που κατοχυρώνεται από το Άρθρο 12.4 του Συντάγματος (βλ. Ιωάννου ν. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 596 και Σιακαλλή ν. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ.130). Πέραν του κινδύνου μη προσέλευσης του κατηγορούμενου στο Δικαστήριο ώστε να αντιμετωπίσει τη δίκη του άλλοι παράγοντες που δυνατόν να οδηγήσουν στην κράτηση είναι ο κίνδυνος διάπραξης άλλων αδικημάτων, καθώς και ο κίνδυνος επηρεασμού μαρτύρων. Όπως λέχθηκε στην Γενικός Εισαγγελέας ν. Γ.Ν., Ποιν. Έφ. 145/23, ημερ. 21.7.2023, πρόκειται για τρεις αυτοτελείς κινδύνους οι οποίοι δεν απαιτείται να συνυπάρχουν αφού έκαστος εξ αυτών αρκεί για να δικαιολογήσει την κράτηση.
Ο κίνδυνος μη προσέλευσης στη δίκη εξετάζεται με αναφορά στη σοβαρότητα του αδικήματος που αντιμετωπίζει ο κατηγορούμενος, την πιθανότητα καταδίκης και την ποινή που είναι δυνατό να επιβληθεί. Εν προκειμένω δεν αμφισβητείται γενικά ούτε η σοβαρότητα των αδικημάτων, ούτε και η αυστηρότητα της ποινής που ενδέχεται, σε περίπτωση καταδίκης, να επιβληθεί.
Εν όψει των όσων προέκυψαν κατά την ακροαματική διαδικασία ενώπιον μας, κρίνουμε χρήσιμη την εξέταση πρώτα του Λόγου Έφεσης 2 καθότι στην πραγματικότητα αφορά την ισχύ της μαρτυρίας και η κρίση επ΄ αυτού του θέματος ενδεχομένως επηρεάζει ουσιωδώς και την έφεση, καθιστώντας άνευ αντικειμένου την εξέταση άλλων λόγων. Μελετώντας τα πρακτικά της διαδικασίας ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου και συγκρίνοντας τα με τα όσα τέθηκαν ενώπιον μας, διαπιστώνονται τα εξής:
Στο πρωτόδικο Δικαστήριο παραδόθηκε, ως είθισται, το μαρτυρικό υλικό στο οποίο περιλαμβάνετο κατάθεση της Μ.Ρ. ημερ. 1.3.2024, καθώς και ανακριτικές καταθέσεις που τής λήφθηκαν στις 2, 5 και 6.3.2024. Επισημαίνουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του λοιπού μαρτυρικού υλικού αποτελείται από έγγραφα που αφορούν σε δηλώσεις που η Μ.Ρ. έκανε στο Τελωνείο σε διάφορες ημερομηνίες αναφορικά με κατοχή μετρητών (Cash Declaration) και οι οποίες τής είχαν υποδειχθεί στο πλαίσιο των πιο πάνω ανακριτικών καταθέσεων. Ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου η ευπαίδευτος συνήγορος για την Εφεσίβλητη είχε δηλώσει ότι «…το αίτημα της κράτησης του Κατηγορούμενου … θα βασιστεί στο συγκεκριμένο μαρτυρικό υλικό που θα δοθεί και στο Δικαστήριο και είναι μέσα από αυτό το μαρτυρικό υλικό που θα εξετάσει το Δικαστήριο αν υπάρχει πιθανότητα καταδίκης…». Στο κατηγορητήριο η Μ.Ρ. δεν αναγράφεται ως μάρτυρας κατηγορίας, ενώ εναντίον της έχει καταχωριστεί ξεχωριστή ποινική υπόθεση. Όντως, η όποια σύνδεση του Εφεσείοντα με την υπόθεση φαίνεται να προκύπτει από την ανακριτική κατάθεση της Μ.Ρ. η οποία τον περιγράφει ως ένα «φίλο ενός φίλου» της στον οποίο έχει εμπιστοσύνη να φυλάσσει τα χρήματα της αλλά και στον οποίο παρέδωσε το κιβώτιο με όσα χρήματα είχαν παραμείνει μετά που της έκλεψαν τα υπόλοιπα. Ας σημειωθεί πως η υπόθεση προέκυψε μετά που τρίτα άτομα είχαν ενημερώσει την Αστυνομία ότι η Μ.Ρ. υπήρξε θύμα ληστείας κατά την 1.3.2024. Την επίθεση είχε δεχθεί ενόσω μετέφερε €420.000 και οι δράστες φέρεται να κατάφεραν να αποσπάσουν μέρος του ποσού αυτού, το οποίο είχε φέρει την ίδια μέρα από την Ουκρανία, δηλώνοντας το στις Τελωνειακές Αρχές.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος για την Εφεσίβλητη ενώπιον μας ονόμασε την Μ.Ρ. ως μάρτυρα «εν δυνάμει». Ερωτηθείς δε ως προς το πώς δόθηκε η κατάθεση της Μ.Ρ. στο πρωτόδικο Δικαστήριο εφόσον αυτή δεν είναι μάρτυρας, απάντησε ότι υπάρχει «πιθανότητα» να τη συμπεριλάβουν ως μάρτυρα επί του κατηγορητηρίου του Κακουργοδικείου, αλλά δεν έχει ληφθεί ακόμη απόφαση επί του θέματος αφού αυτό θα εξεταστεί όταν δουν τις προθέσεις της. Δήλωσε δε ότι, εάν δεν τεθεί το όνομα της Μ.Ρ. στον κατάλογο μαρτύρων, η κατάθεση της δεν θα δοθεί στο Κακουργοδικείο ως μέρος του μαρτυρικού υλικού, το δε κατηγορητήριο θα περιέχει μόνο μία κατηγορία αντί των 40 που περιέχει τώρα, ήτοι μόνο για την τελευταία εισαγωγή χρημάτων κατά την 1.3.2024 και όχι για τις άλλες 19 που φέρονται να έχουν προηγηθεί. Ήταν η εισήγηση πως για τη μια αυτή τελευταία εισαγωγή υπάρχει ούτως ή άλλως η μαρτυρία των τελωνειακών, ενός αυτόπτη που βοήθησε στο μάζεμα των χρημάτων που έπεσαν στο οδόστρωμα κατά τη ληστεία, καθώς και πλάνα κλειστού κυκλώματος που παρουσιάζουν τον Εφεσείοντα να παραλαμβάνει κιβώτιο από τη Μ.Ρ. με τα εναπομείναντα μετρητά, λίγο μετά τη ληστεία.
Έπεται πως σε τέτοια περίπτωση ο βαθμός σοβαρότητας της υπόθεσης κατά του Εφεσείοντα διαφοροποιείται ουσιωδώς. Ενώ τώρα αντιμετωπίζει κατηγορίες που αφορούν σε 20 περιστατικά εισαγωγής συνολικού ποσού περί τα €7.500.000, η Εφεσίβλητη δέχεται ότι τελικώς ο Εφεσείων ενδέχεται να αντιμετωπίσει μόνο μία κατηγορία που να αφορά σε ποσό €420.000. Ακόμη όμως και σε σχέση με αυτήν την κατηγορία η υπόθεση εναντίον του Εφεσείοντος αποδυναμώνεται εάν η Μ.Ρ. δεν είναι μάρτυρας κατηγορίας.
Ακολουθεί πως το Πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε την κράτηση του Εφεσείοντος με δεδομένα τα όσα είχαν τεθεί ενώπιον του από την Εφεσίβλητη, όπου και δεν διευκρινίστηκε πως δεν είχε ακόμη ληφθεί απόφαση ως προς το κατά πόσο η Μ.Ρ. θα ήταν τελικά μάρτυρας κατηγορίας. Αφέθηκε απλώς από μέρους της Εφεσίβλητης να νοηθεί ότι κάτι τέτοιο θα γίνετο.
Θα πρέπει όμως καθηκόντως να διευκρινίσουμε και κάτι άλλο, κατά τη γνώμη μας εξίσου ουσιώδες. Με τις κατηγορίες συνωμοσίας αποδίδεται στον Εφεσείοντα πως σε 20 περιπτώσεις συνωμότησε να καταδολιεύσει τη Δημοκρατία μέσω των εισαγωγών μετρητών με σκοπό τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και με τις κατηγορίες για νομιμοποίηση αποδίδεται σε αυτόν ότι στις 20 αυτές ημερομηνίες έλαβε τα επιμέρους χρηματικά ποσά γνωρίζοντας ότι αυτά αποτελούσαν έσοδα από παράνομες δραστηριότητες. Αυτό το οποίο παρατηρείται όμως είναι ότι δεν έχει υποδειχθεί επί του παρόντος κάποιο στοιχείο στο όλο μαρτυρικό υλικό που προέρχεται από τη Μ.Ρ., το οποίο να κατατείνει στο να συνδέσει τα χρήματα με παράνομες δραστηριότητες.
Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τα πιο πάνω σε συνδυασμό με το όλο θολό και αβέβαιο τοπίο ακόμα και σε σχέση με τη διαθεσιμότητα της μαρτυρίας της Μ.Ρ. και στη βάση των όσων διευκρινιστικά τέθηκαν ενώπιον μας αισθανόμαστε πως η περίπτωση μπορούσε και πρέπει να τύχει χειρισμού με την επιβολή όρων διασφάλισης της παρουσίας του Εφεσείοντος. Έχουμε την άποψη πως αυτή θα ήταν και η κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστή εάν ετίθεντο ενώπιον του τα ζητήματα κατά τον τρόπο που έχουν τεθεί ενώπιον του Εφετείου.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η έφεση επιτυγχάνει και ο Εφεσείων αφήνεται ελεύθερος υπό τους πιο κάτω όρους:
1. Να καταθέσει το ποσό των €30.000 σε μετρητά.
2. Να παραδώσει όλα τα ταξιδιωτικά του έγγραφα στην Αστυνομία.
3. Το όνομα του να τεθεί στον κατάλογο προσώπων των οποίων απαγορεύεται η έξοδος από τη Δημοκρατία (stop list) και ή η μετάβαση του στις Κατεχόμενες περιοχές της Δημοκρατίας.
4. Να παρουσιάζεται στον Αστυνομικό Σταθμό Γερμασόγειας κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή μεταξύ των ωρών 17:00-20:00.
X.B. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.
Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ.