ΕΦΕΤΕΙΟ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Έφεση Κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 111/2019)
15 Μαΐου, 2024
[ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΠΑΤΡΙΝΑ ΤΑΡΑΜΙΔΟΥ
Εφεσείουσα,
v.
ΜΑΡΙΑΣ ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ
Εφεσίβλητης,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
MEΣΩ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
Καθ’ης η αίτηση.
--------------------
Α. Ευσταθίου, για Δρ. Κ. Χρυσοστομίδης & Σία ΔΕΠΕ, για Εφεσείoυσα.
Δ. Καλλής, για Καλλής & Καλλής ΔΕΠΕ, για Εφεσίβλητη.
Σ. Χαραλάμπους (κα), εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για Καθ’ης η Αίτηση.
--------------------
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Δ. Λυσάνδρου.
-----------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.: Την 15.5.2012, η Εφεσίβλητη (η οποία ήταν πρωτόδικα η Αιτήτρια) προάχθηκε από την Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας (εφεξής «η ΕΔΥ») στη μόνιμη θέση Ανώτερου Λειτουργού Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού. Η εν λόγω προαγωγή ακυρώθηκε με την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί της Προσφυγής Αρ. 1092/2012 Ταραμίδου ν. Δημοκρατίας, απόφαση ημερ. 23.6.2015 την οποία καταχώρησε η Εφεσείουσα (η οποία ήταν πρωτόδικα το Ενδιαφερόμενο Μέρος), από την οποία απορρέουν τα εξής ευρήματα:
Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών σύστησε για προαγωγή την Εφεσίβλητη έναντι, μεταξύ άλλων, της Εφεσείουσας, κρίνοντας ότι η πρώτη έχει πρόσθετο προσόν (μέλος του Association of Chartered Certified Accountants) το οποίο είναι σχετικό με τα καθήκοντα της επίδικης θέσης, ενώ η τελευταία είχε πρόσθετο προσόν (μεταπτυχιακό στις πολιτικές επιστήμες) το οποίο δεν ήταν σχετικό, οπότε η υπεροχή της πρώτης σε πρόσθετα προσόντα υπερτερούσε της υπεροχής της τελευταίας στη μεταξύ τoυς αρχαιότητα.
Από πλευράς της, η ΕΔΥ αποδέχτηκε την ως άνω σύσταση (παρότι η ίδια θεώρησε το προσόν της Εφεσείουσας ως σχετικό) και προήγαγε την Εφεσίβλητη.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη, πρώτον, ότι το πανεπιστημιακό προσόν στις πολιτικές επιστήμες προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ως βασικό απαιτούμενο προσόν στα σχέδια υπηρεσίας των λοιπών θέσεων της ιεραρχικής πυραμίδας του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού, τα καθήκοντα των οποίων προσομοίαζαν με αυτά της επίδικης θέσης και, δεύτερον, ότι η ΕΔΥ κατ’ ακρίβειαν -εν αντιθέσει με τον Γενικό Διευθυντή- αποδέχτηκε τη σχετικότητα του πρόσθετου προσόντος της Εφεσείουσας, έκρινε ότι η λιτή αιτιολογία (που δόθηκε από τον Γενικό Διευθυντή ως προς αυτό το ζήτημα) άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο ανεπαρκούς έρευνας από πλευράς του και εμφιλοχώρησης πλάνης στο σκεπτικό του.
Διαπίστωσε επίσης ότι, πρώτον, η πλημμέλεια της σύστασης παρεισέφρησε στην επίδικη απόφαση της ΕΔΥ, αφού η τελευταία στηρίχτηκε ουσιωδώς στη σύσταση χωρίς να εντοπίσει τη διάσταση μεταξύ της δικής της άποψης και αυτής του Γενικού Διευθυντή, αρκούμενη στη γενικόλογη διατύπωση ότι η Εφεσίβλητη διέθετε σχετικά προσόντα.
Τέλος, το Ανώτατο Δικαστήριο επεσήμανε ότι, εφόσον ο Γενικός Διευθυντής και η ΕΔΥ επέλεξαν να επεκταθούν επί του πρόσθετου προσόντος της Εφεσίβλητης, όφειλαν να είχαν λάβει υπόψη και συσταθμίσει τα ανάλογα πρόσθετα προσόντα των λοιπών υποψηφίων, περιλαμβανομένης της Εφεσείουσας, ώστε να διαπιστωθεί ποιος υποψήφιος κατέχει τα πλέον σχετικά προσόντα.
Βάσει των ως άνω ευρημάτων, το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε την προαγωγή της Εφεσίβλητης, οπότε επακολούθησε επανεξέταση για πλήρωση της επίδικης θέσης, στο πλαίσιο της οποίας-
(α) ο Διευθυντής του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού (εφεξής «ο Διευθυντής») σύστησε για προαγωγή την Εφεσίβλητη κρίνοντας ότι υπερτερεί της Εφεσείουσας σε προσόντα, υπό την έννοια ότι τα πρόσθετα προσόντα και των δύο ήταν μεν σχετικά με τα καθήκοντα της θέσης, πλην όμως αυτό της Εφεσίβλητης ήταν απόλυτα σχετικό ενώ αυτό της Εφεσείουσας όχι και, επιπλέον, το πρόσθετο προσόν της τελευταίας δεν μπορούσε να εναρμονιστεί άμεσα και ειδικά με τα καθήκοντα της επίδικης θέσης·
(β) η ΕΔΥ δεν υιοθέτησε την άνω σύσταση, προάγοντας την Εφεσείουσα με το σκεπτικό ότι το πρόσθετο προσόν αυτής είναι εξίσου σχετικό με αυτό της Εφεσίβλητης, οπότε η Εφεσείουσα υπερείχε σε αρχαιότητα, βάσει διορισμού στην προηγούμενη θέση, ενόψει της ισοδυναμίας των δύο τους σε αξία και προσόντα.
Ενόψει τούτου, ήταν πλέον η σειρά της Εφεσίβλητης να επιτεθεί νομικά εναντίον της εν λόγω απόφασης περί προαγωγής της Εφεσείουσας και το έπραξε διά της Προσφυγής Αρ. 1196/2016 την οποία το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέχτηκε με την απόφασή του ημερ. 23.5.2019.
Συγκεκριμένα, το πρωτόδικο Δικαστήριο ακύρωσε την προαγωγή της Εφεσείουσας, με το εξής σκεπτικό:
(α) η κρίση του Διευθυντή, για την άμεση σχετικότητα του πρόσθετου προσόντος της Εφεσίβλητης με τα καθήκοντα της θέσης, ήταν εύλογα επιτρεπτή αλλά και σύμφωνη με το ακυρωτικό αποτέλεσμα της Προσφυγής Αρ. 1092/2012 που επέβαλλε στάθμιση και συγκριτική αναφορά, με αποτέλεσμα η σύστασή του υπέρ της Εφεσίβλητης να είναι νόμιμη και αιτολογημένη·
(β) ως εκ τούτου, η ΕΔΥ απέκλινε παράνομα από την σύσταση διότι απουσίαζε η προς τούτο ειδική και ικανοποιητική αιτιολογία, αφού η ΕΔΥ όφειλε -ενόψει των εκ του Διευθυντή λεχθέντων- να εγκύψει περαιτέρω επί του πρόσθετου προσόντος της Εφεσίβλητης, συσχετίζοντας τα πρόσθετα προσόντα των υποψηφίων με τα καθήκοντα της επίδικης θέσης· πρόσθετα, η ΕΔΥ πεπλανημένα είχε ενώπιον της την (μεταγενέστερη του ουσιώδους χρόνου) επιστολή ημερ. 1.7.2016 της Εφεσείουσας η οποία αφορούσε το πρόσθετο προσόν της.
Η Καθ’ης η Αίτηση δεν εφεσίβαλε την ως άνω δικαστική απόφαση ημερ. 23.5.2019, πλην όμως το έπραξε με την ενώπιόν μας έφεση η Εφείσουσα, η οποία προβάλλει τέσσερις λόγους έφεσης.
Δεύτερος Λόγος Έφεσης:
Κατά τον δεύτερο λόγο έφεσης, το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα και πεπλανημένα έκρινε ότι η ΕΔΥ απέκλινε από τη σύσταση του Διευθυντή χωρίς να δώσει την ειδική και ικανοποιητική αιτιολογία που απαιτείται ως προς τούτο.
Σαφώς, η ΕΔΥ δικαιούτο να έχει δική της κρίση επί της σύγκρισης μεταξύ των σχετικών προσόντων Εφεσείουσας και Εφεσίβλητης και, στο πλαίσιο αυτό, δικαιούτο να έχει διαφορετική κρίση από αυτήν του Διευθυντή, κρίνοντας τα δύο σχετικά προσόντα ως ισάξια. Με μια όμως προϋπόθεση: ότι παρείχε -για την απόκλισή της από τη σύσταση του Διευθυντή- καθαρή, ειδική, πειστική και επαρκή αιτιολογία, ώστε να καταδεικνύεται σαφώς το -κατά την κρίση της- σφάλμα του Διευθυντή το οποίο δεν υιοθετεί (Μανούχος ν. Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου, (2013) 3 Α.Α.Δ. 613).
Εν προκειμένω, η ΕΔΥ ρητά διαφώνησε με το συμπέρασμα του Διευθυντή ότι το πρόσθετο προσόν της Εφεσίβλητης ήταν πιο σχετικό από αυτό της Εφεσείουσας, κρίνοντας αμφότερα εξίσου σχετικά με τα καθήκοντα της θέσης, με το εξής σκεπτικό:
(α) στην Προσφυγή Αρ. 1092/2012, το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι το πανεπιστημιακό προσόν στις πολιτικές επιστήμες προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ως απαιτούμενο προσόν στα σχέδια υπηρεσίας των λοιπών θέσεων της ιεραρχικής πυραμίδας του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού, τα καθήκοντα των οποίων προσομοίαζαν με αυτά της επίδικης θέσης, η δε ΕΔΥ είχε αποδεχτεί τη σχετικότητα του επίμαχου προσόντος της Εφεσείουσας·
(β) το πρόσθετο προσόν της Εφεσίβλητης δεν προβλέπεται στα απαιτούμενα προσόντα της αμέσως κατώτερης θέσης Λειτουργού Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού Α’, της οποίας τα καθήκοντα και ευθύνες είναι πανομοιότυπα με αυτά της υπό πλήρωσης θέσης, με μοναδική διαφορά το επίπεδο ευθύνης.
Με απλά λόγια, κατά την κρίση της ΕΔΥ, δεν νοείται το πρόσθετο προσόν της Εφεσίβλητης, το οποίο δεν συνιστά απαιτούμενο προσόν στην αμέσως κατώτερη θέση (της οποίας τα καθήκοντα είναι πανομοιότυπα, με μοναδική διαφορά το επίπεδο ευθύνης), να είναι συγκριτικά πιο σχετικό (και δη απόλυτα σχετικό) από το πρόσθετο προσόν της Εφεσείουσας το οποίο ήταν απαιτούμενο προσόν στην αμέσως κατώτερη θέση.
Δεδομένου του περιορισμού του Δικαστηρίου σε έλεγχο νομιμότητας κατά τον οποίο ελέγχει το εύλογο της διοικητικής προσέγγισης χωρίς να την υποκαθιστά με τη δική του κρίση, κρίνουμε ότι η ΕΔΥ έδωσε μια ειδική, πειστική και επαρκή αιτιολογία για την απόκλισή της από την αιτιολογία την οποία έδωσε ο Διευθυντής για τη σύστασή του.
Ενόψει των ανωτέρω, κρίνουμε πως η επαρκής αιτιολογία για την απόκλιση της ΕΔΥ από τη σύσταση του Διευθυντή καθιστά τον δεύτερο λόγο έφεσης βάσιμο και επιτυχή.
Tέταρτος Λόγος Έφεσης:
Μεσούσης της διαδικασίας επανεξέτασης της πλήρωσης της επίδικης θέσης και πριν τη συνεδρία της ΕΔΥ ημερ. 8.7.2016 (στην οποία ο Διευθυντής παρέθεσε τη σύστασή του και η ΕΔΥ απέκλινε από αυτήν επιλέγοντας την Εφεσείουσα με την αιτιολογία την οποία προαναφέραμε), η Εφεσείουσα απέστειλε την εξής επιστολή ημερ. 1.7.2016 (την οποία η ΕΔΥ έλαβε αυθημερόν):
«Πρόεδρο
Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας,
Επανεξέταση της πλήρωσης της θέσης Ανώτερου Λειτουργού Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού
Ενόψει της επανεξέτασης της πλήρωσης της πιο πάνω θέσης θα ήθελα να θέσω υπόψη σας τα ακόλουθα.
Το μεταπτυχιακό δίπλωμα που κατέχω στις Διεθνείς Σχέσεις (Πολιτικές Επιστήμες) (ΜΑ in International Relations), είναι απόλυτα σχετικό με τα καθήκοντα της θέσης Ανώτερου Λειτουργού Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού. Αυτό αποδεικνύεται από τα πιο κάτω:
(α) Το θέμα των Πολιτικών Επιστημών περιλαμβάνεται σε όλα τα σχέδια υπηρεσίας των θέσεων του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού ως ένα από τα απαιτούμενα ακαδημαϊκά προσόντα (πτυχίο ή μεταπτυχιακό), ενώ σε κανένα από αυτά δεν περιλαμβάνεται η Λογιστική.
(β) Το μεταπτυχιακό μου προσόν έχει ήδη κριθεί από την ΕΔΥ, ως σχετικό με τα καθήκοντα των θέσεων Λειτουργού Α΄ και Ανώτερου Λειτουργού Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού, τόσο κατά τη διαδικασία διορισμού/προαγωγής μου στη θέση Λειτουργού Α΄, το 2007 (Πρακτικά ΕΔΥ ημερ. 4.4.2007), όσο και κατά τη διαδικασία πλήρωσης της θέσης Ανώτερου Λειτουργού, το 2012 (Πρακτικά ΕΔΥ ημερ. 15.5.2012).
(γ) Στα καθήκοντα που ασκούσα και τα οποία περιγράφονται στις υπηρεσιακές εκθέσεις, φαίνεται η αξιοποίηση του μεταπτυχιακού μου προσόντος, αφού σημαντικό μέρος των καθηκόντων μου αφορούσε στην διαχείριση και υλοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, άμεσα συνυφασμένο με τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σχέσεις, αλλά και σε άλλα θέματα του Τομέα.
Ενόψει των πιο πάνω, θεωρώ ότι υπερέχω έναντι των άλλων υποψηφίων, καθώς υπερέχω ή/και είμαι ίση σε προσόντα και υπερέχω σε αρχαιότητα έναντι όλων (πλην μίας με την οποία έχω ίδια αρχαιότητα, αλλά υπερέχω σε προσόντα), ενώ παράλληλα έχω καθόλα εξαίρετες υπηρεσιακές εκθέσεις.
Παρακαλώ θερμά όπως τα πιο πάνω ληφθούν υπόψη στην επανεξέταση της θέσης Ανώτερου Λειτουργού Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού, ιδιαίτερα ενόψει και της σχετικής Απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου ημερ. 23.6.2015.».
Στη συνεδρία της ημερ. 8.7.2016, η ΕΔΥ ρητά δήλωσε ότι έκρινε το πρόσθετο προσόν της Εφεσείουσας ως εξίσου σχετικό με αυτό της Εφεσίβλητης, μετά από δέουσα έρευνα με βάση τους προσωπικούς φακέλους που παραθέτουν τα προσόντα των υποψηφίων, τους φακέλους των -εντός ουσιώδους χρόνου- ετήσιων υπηρεσιακών εκθέσεων στις οποίες περιγράφονται τα καθήκοντα που ασκούσε έκαστος υποψήφιος, το σχέδιο υπηρεσίας της επίδικης θέσης, την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Προσφυγή Αρ. 1092/2012 και, μεταξύ άλλων, την επιστολή της Εφεσείουσας.
Η Εφεσίβλητη δικογράφησε και προώθησε πρωτόδικα λόγο ακύρωσης περί της παράνομης προσέγγισης της ΕΔΥ να λάβει υπόψη της, μεταξύ άλλων, την επιστολή της Εφεσείουσας διότι αυτή της η ενέργεια συνιστούσε ανεπίτρεπτο εξωγενές στοιχείο το οποίο παρέβαινε την αρχή του ουσιώδους χρόνου η οποία διέπει την επανεξέταση μετά από ακύρωση της αρχικής διοικητικής πράξης από αναθεωρητικής δικαιοδοσίας Δικαστήριο.
Συναφώς, το πρωτόδικο Δικαστήριο, αποδεχόμενο τον ως άνω λόγο ακύρωσης, ακύρωσε την προαγωγή της Εφεσείουσας, θεωρώντας ότι η ΕΔΥ δεν παρείχε την (απαιτούμενη) ειδική και ικανοποιητική αιτιολογία για απόκλισή της από τη σύσταση του Διευθυντή, αποφαινόμενο ως προς τούτο ότι (α) πεπλανημένα η ΕΔΥ είχε ενώπιόν της (την μεταγενέστερη και εκτός ουσιώδους χρόνου) επιστολή ημερ. 1.7.2016 της Εφεσείουσας και (β) είναι αδύνατο να ελεγχθεί δικαστικώς το κατά πόσο το εξωγενές αυτό στοιχείο πράγματι επηρέασε την απόφαση της ΕΔΥ και σε ποιο βαθμό.
Κατά τον τέταρτο λόγο έφεσης, το πρωτόδικο Δικαστήριο έσφαλε σε αυτή του την κρίση διότι (α) η Εφεσείουσα εξέθετε στην επιστολή της τους λόγους για τους οποίους θεωρούσε εσφαλμένη την (κατά την αρχική διαδικασία πλήρωσης της θέσης) σύσταση του Γενικού Διευθυντή κατά την οποία το πρόσθετο προσόν της ήταν άσχετο με τα καθήκοντα της επίδικης θέσης και (β) η εν λόγω επιστολή δεν περιείχε στοιχείο εξωγενές το οποίο δεν υπήρχε ήδη στους ενώπιον της ΕΔΥ φακέλους, αλλά απλώς συνόψιζε το περιεχόμενό τους όσον αφορά τη σχετικότητα του πρόσθετου προσόντος της, που η ΕΔΥ όφειλε να λάβει υπόψη κατά την επανεξέταση.
Ως προς τη δοθείσα εξήγηση αποστολής της επιστολής στην ΕΔΥ, πέραν του ότι αυτή δεν προκύπτει από την ίδια την επιστολή, είναι εν πάση περιπτώσει αδιάφορη, διότι το ουσιώδες είναι κατά πόσο η επιστολή αφορά στοιχεία εντός ουσιώδους χρόνου, αφού μόνο τότε μπορούν νόμιμα να ληφθούν υπόψη από την ΕΔΥ (Θεοδοσίου ν. Δημοκρατίας, (2014) 3 Α.Α.Δ. 64).
Προστρέχοντας στις εντός ουσιώδους χρόνου ετήσιες υπηρεσιακές εκθέσεις της Εφεσείουσας και δη σε αυτές των τελευταίων πέντε ετών (2007 έως 2011) στις οποίες η ΕΔΥ έδωσε ιδιαίτερη έμφαση (ως ρητά κατέγραψε στα πρακτικά συνεδρίας της ημερ. 8.7.2016), παρατηρούμε ότι η Εφεσείουσα προέβαινε ετησίως σε λεπτομερή καταγραφή των υπ’ αυτής ασκηθέντων καθηκόντων.
Η αναφορά σε αυτά τα καθήκοντα η οποία σχετίζεται με «ευρωπαϊκό πρόγραμμα» είναι ο «Συντονισμός και διεξαγωγή εργασιών για το έργο με τίτλο «Αναδιοργάνωση και βελτίωση της Διοικητικής Ικανότητας των Τμημάτων Δημόσιας Υπηρεσίας και Προσωπικού (Υπ. Οικονομικών) και Εργασίας (Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων)» το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης», η οποία αναφορά παρατίθεται στις ετήσιες υπηρεσιακές εκθέσεις 2009 έως 2011.
Ενόψει αυτής της αναφοράς, δεν θεωρούμε ότι η επιστολή παραθέτει στοιχεία τα οποία δεν ήταν εν πάση περιπτώσει ενώπιον της ΕΔΥ ως μέρος των οικείων διοικητικών φακέλων, οπότε και κρίνουμε ότι ο τέταρτος λόγος έφεσης είναι βάσιμος και επιτυγχάνει.
Λόγω της επιτυχίας του δεύτερου και του τέταρτου λόγου έφεσης, δεν παρίσταται ανάγκη ενασχόλησής μας με τους υπόλοιπους λόγους έφεσης οι οποίοι αφορούν τη νομιμότητα της σύστασης του Διευθυντή.
Kαταληκτική κρίση του Δικαστηρίου:
Η έφεση επιτυγχάνει. Παραμερίζεται η εφεσιβαλλόμενη απόφαση ημερομηνίας 23.5.2019 επί της Προσφυγής Αρ. 1196/2016, περιλαμβανομένης της διαταγής για έξοδα. Επικυρώνεται η νομιμότητα της προσβαλλόμενης διοικητικής απόφασης.
Επιδικάζεται το ποσό των 3000 ευρώ (επιπλέον ΦΠΑ) ως κατ’ έφεση έξοδα κατά της Εφεσίβλητης και υπέρ της Εφεσείουσας.
Α. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Γ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Δ.
Δ. ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.