ΕΦΕΤΕΙΟ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Έφεση κατά Απόφασης Διοικητικού Δικαστηρίου Αρ. 186/2019)
30 Μαΐου, 2024
[ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΜΑΡΙΑ ΠΟΤΑΜΙΤΟΥ
Εφεσείουσα,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ
2. Δ/ΝΤΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ
Εφεσίβλητης.
-------------------
Κ. Καλλής, για ΚΑΛΛΗΣ & ΚΑΛΛΗΣ Δ.Ε.Π.Ε., δικηγόροι για την Εφεσείουσα.
Π. Χαραλάμπους (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, δικηγόρο για την Εφεσίβλητη.
-------------------
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Σεραφείμ, Δ.:
--------------------
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Δ.: Με την καταχώρηση της Προσφυγής Αρ. 1338/2016, η Εφεσείουσα αμφισβήτησε τη νομιμότητα της απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής για χορήγηση στην Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ιερού Ναού Αποστόλου Ανδρέα (εφεξής η «Εκκλησιαστική Επιτροπή») πολεοδομικής έγκρισης, για την ανέγερση αίθουσας εκδηλώσεων και κατηχητικών σχολείων της ενορίας Αποστόλου Ανδρέα στο τεμάχιο, επί του οποίου βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αποστόλου Ανδρέα, στον Κυβερνητικό Οικισμό Στρόβολος ΙΙΙ, στη Λευκωσία (εφεξής η «επίδικη απόφαση»).
Προς πιθανολόγηση του εννόμου συμφέροντος της, η Εφεσείουσα υποστήριξε στα γεγονότα της αίτησης ακυρώσεως της (βλ. εκεί παραγράφους 8 και 11 των γεγονότων), τα ακόλουθα: α) η περί ης ο λόγος αίθουσα εκδηλώσεων θα χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, ως αίθουσα δεξιώσεων γάμου, β) σε κάθε τέτοιου είδους δεξίωση συμμετέχουν, κατά κανόνα, πάνω από 1000 άτομα, τα οποία θα επισκέπτονται το χώρο τέτοιας δεξίωσης με τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα, τουλάχιστον 500 τον αριθμό, γ) ενόψει του περιορισμένου αριθμού των προβλεπόμενων χώρων στάθμευσης (34), οι συμμετέχοντες στη δεξίωση γάμου απαραιτήτως θα σταθμεύουν στην παρακείμενη της επίδικης αίθουσας οδό Ιόλης, επί της οποίας βρίσκεται και η κατοικία της Εφεσείουσας, με αποτέλεσμα δ) η διέλευση και η στάθμευση τόσων αυτοκινήτων πλησίον της οικίας της Εφεσείουσας να δημιουργεί οχληρία, ήτοι δυσοσμία από τα καυσαέρια και θόρυβο, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η ασφάλεια και η άνεση της και, γενικά, οι υφιστάμενες μέχρι την έκδοση της επίδικης απόφασης, συνθήκες διαβίωσης της, σημειώνοντας και ότι, η επίδικη ανάπτυξη γίνεται παρανόμως σε αμιγώς οικιστική περιοχή. Η Εφεσείουσα, προς τεκμηρίωση του εννόμου συμφέροντος της, επικαλέστηκε στη γραπτή αγόρευση της και τα νομολογηθέντα στην Χαραλάμπους v. Δημοκρατίας (1996) 3 Α.Α.Δ., 73.
Στα ανωτέρω η πλευρά της Εφεσίβλητης αντέταξε, μεταξύ πολλών άλλων, ότι, η ανάπτυξη, την οποία ρυθμίζει η επίδικη απόφαση, δεν είναι εμπορική, καλύπτεται από το Κεφάλαιο 13 (περιοχές κατοικίας και στέγαση), άρθρα 13.9.9 και 13.1.10 του οικείου Τοπικού Σχεδίου και κατ’ ουδένα λόγο η εγκριθείσα με την επίδικη απόφαση ανάπτυξη αφορά στην ανέγερση (και τη χρήση) της επίδικης αίθουσας για δεξιώσεις, συμπεριλαμβανομένων των δεξιώσεων γάμου (για την έγκριση ανάπτυξης και λειτουργία των οποίων υφίσταται στο οικείο Τοπικό Σχέδιο ειδικό κεφάλαιο), αλλά ως σαφώς καθορίζεται στην επίδικη απόφαση ως «αίθουσα εκδηλώσεων και κατηχητικών σχολείων». Προς τεκμηρίωση της θέσης της ότι, η Εφεσείουσα δεν πιθανολόγησε επαρκώς το έννομο συμφέρον της, η Εφεσίβλητη παρέπεμψε, στη γραπτή αγόρευση της ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου, στην απόφαση ημερομηνίας 17.10.2013 στην Προσφυγή Αρ. 180/2011 Μιχαηλίδης κ.ά v. Δημοκρατίας και στην εκεί αναφερόμενη συναφή νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Η καταληκτική κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ήταν, αφού προηγουμένως παρέθεσε τη σχετική νομολογία επί του εννόμου συμφέροντος, η ακόλουθη:
«Των ανωτέρω λεχθέντων και με βάση τα στοιχεία τα οποία έχουν τεθεί ενώπιόν μου, καταλήγω ότι η αιτήτρια απέτυχε να καταδείξει, ως είχε το σχετικό βάρος, ότι η προσβαλλόμενη απόφαση θίγει δικό της συμφέρον, το οποίο προκύπτει ευθέως από την προσβαλλόμενη πράξη, συναρτάται άμεσα προς αυτήν και με βεβαιότητα απειλείται στο μέλλον.
Η αιτήτρια έχει περιορίσει την επαπειλούμενη δική της βλάβη από την επίδικη ανάπτυξη στον ισχυρισμό ότι θα υφίσταται οχληρία συνεπεία της στάθμευσης αυτοκινήτων επί της οδού στην οποία διαμένει. Δεν επικαλείται ούτε ισχυρίζεται το ενδεχόμενο πρόκλησης οιασδήποτε άλλης βλάβης στα δικά της συμφέροντα συνεπεία της χρήσης της επίδικης ανάπτυξης. Ακόμα και αν ήθελε γίνει αποδεκτό ότι, με βάση τα διδάγματα της κοινής πείρας, μία αίθουσα εκδηλώσεων εντός του προαύλιου χώρου ενός ιερού ναού δυνατόν ενίοτε να χρησιμοποιείται και ως αίθουσα δεξιώσεων γάμου, εντούτοις, από τα στοιχεία τα οποία η αιτήτρια έχει θέσει ενώπιόν μου, δεν μπορώ άνευ ετέρου να αποδεχθώ ούτε ότι σε τέτοιες δεξιώσεις συμμετέχουν κατά κανόνα χίλια και πλέον άτομα ούτε ότι αυτό συνεπάγεται απαραιτήτως τη χρησιμοποίηση τουλάχιστον 500 και πλέον ιδιωτικών οχημάτων, ως η αιτήτρια διατείνεται. Επιπρόσθετα, δεν έχω ικανοποιηθεί ότι η οδός επί της οποίας βρίσκεται η οικία της αιτήτριας είναι η μόνη παρακείμενη οδός στην οποία απαραιτήτως θα σταθμεύουν οι οδηγοί των εν λόγω οχημάτων. Τα όσα η αιτήτρια διατείνεται δεν έχουν υπερβεί το επίπεδο του θεωρητικού, ουδεμία δε προσπάθεια έγινε για την προσκόμιση υποστηρικτικής των εγειρομένων ισχυρισμών μαρτυρίας, ιδιαίτερα ως προς τη θέση ότι η οδός Ιόλη είναι η μόνη παρακείμενη οδός για στάθμευση οχημάτων, οι οδηγοί των οποίων επιθυμούν να προσέλθουν στον ιερό ναό, ισχυρισμός ο οποίος εν πάση περιπτώσει δε φαίνεται να υποστηρίζεται από το Τοπογραφικό Σχέδιο, το οποίο η ίδια η αιτήτρια έχει επισυνάψει στην προσφυγή της.
Συνακόλουθα, η μη στοιχειοθέτηση συγκεκριμένης και με βεβαιότητα επερχόμενης βλάβης δεν νομιμοποιεί την αιτήτρια στην καταχώρηση και προώθηση της παρούσας προσφυγής. Φρονώ ότι τυχόν αναγνώριση εν προκειμένω εννόμου συμφέροντος της αιτήτριας θα κατέληγε, υπό τις περιστάσεις, σε αποδοχή δικαιώματος σε λαϊκή αγωγή.
Ως εκ τούτου η προσφυγή απορρίπτεται ως απαράδεκτη, με €1.300 έξοδα εναντίον της αιτήτριας και υπέρ των καθ' ων η αίτηση.»
Η ενώπιον μας Έφεση στρέφεται, με ένα Λόγο Έφεσης, υπό πολυσχιδή αιτιολογία, εναντίον του προαναφερθέντος συμπεράσματος του πρωτόδικου Δικαστηρίου περί
μη στοιχειοθέτησης εννόμου συμφέροντος της Εφεσείουσας, διατυπώνοντας τον σχετικό Λόγο Έφεσης ως εξής:
«Το Πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα και κατά εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή της Νομολογίας έκρινε ότι η μη στοιχειοθέτηση συγκεκριμένης και με βεβαιότητα επερχόμενης βλάβης δεν νομιμοποιεί την αιτήτρια στην καταχώριση και προώθηση της προσφυγής κα ότι τυχόν αναγνώριση εν προκειμένω έννομου συμφέροντος της αιτήτριας θα κατέληγε, υπό τις περιστάσεις σε αποδοχή δικαιώματος σε λαϊκή αγωγή.»
Εξετάσαμε το ζήτημα, ως προβλήθηκε από την Εφεσείουσα, αλλά και αναπτύχθηκε στο περίγραμμα αγόρευσης της. Δεν απαιτείται, στην παρούσα περίπτωση, να ενδιατρίψουμε στις πολυάριθμες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί του θέματος. Αρκεί, κατά την εκτίμηση μας, η ενδεικτική παραπομπή στην απόφαση ημερομηνίας 28.7.2020 στην Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 9/2014 Ιωσήφ v. Επαρχιακού Λειτουργού Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως Πάφου κ.ά., στην οποία καταγράφηκαν τα εξής:
«Η επερχόμενη βλάβη πρέπει να καταδειχθεί από τον ίδιο τον περίοικο, ως έχοντα το ανάλογο βάρος, ως υφιστάμενη στο παρόν ή επαπειλούμενη με βεβαιότητα στο άμεσο μέλλον. Αναμένεται η σαφής αναφορά της υφιστάμενης, ή, με βεβαιότητα επερχόμενης βλάβης στην ίδια την αίτηση ακυρώσεως, (Λατομεία Estate Ltd v. Δημοκρατίας (1999) 4 Α.Α.Δ. 391 και Κολοκάσης ν. Δημοκρατίας (2010) 3 Α.Α.Δ. 23). Όπου η αρνητική επίδραση είναι εμφανής, το έννομο συμφέρον στοιχειοθετείται ευκολότερα, όπως ήταν η περίπτωση στην Είκοσι ν. Δήμου Λευκάρων (2006) 3 Α.Α.Δ. 710, στην οποία παρέπεμψε ο εφεσείων, όπου με τη δοθείσα άδεια επετράπη στο εκεί ενδιαφερόμενο μέρος να τοποθετήσει τη δική του οικοδομή επί του συνόρου των δύο τεμαχίων των
εφεσειουσών και μάλιστα μετά από χαλάρωση ώστε να μην τηρείτο η θεσμοθετημένη απόσταση των τριών μέτρων.
Κατά κανόνα, η έννομη προστασία που παρέχεται έστω και για την επέλαση μελλοντικής ζημιάς πρέπει να θεμελιώνεται σε βέβαια περιστατικά του παρόντος, (Γλυκερία Σιούτη: «Το Έννομο Συμφέρον στην Αίτηση Ακυρώσεως» σελ. 159).
Γενικές και αόριστες αναφορές και αιτιάσεις περί επηρεασμού των συμφερόντων και ανέσεων των περιοίκων και των τυχόν επιπτώσεων επί της φυσιογνωμίας της ευρύτερης περιοχής, δεν επαρκούν, (Καίτη Σπανού κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. αρ. 116/2011, ημερ. 3.4.2017).»
Η Εφεσείουσα αδίκως παραπονείται για το πρωτόδικο αποτέλεσμα. Καταρχάς, είναι εμφανές από το ίδιο το κείμενο της επίδικης απόφασης, αλλά και τον διοικητικό φάκελο της υπόθεσης (βλ. επί παραδείγματι, ενημερωτικό εσωτερικό σημείωμα ημερομηνίας 8.6.2015 από Β. Πελεκάνου προς Διευθύντρια του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως (εφεξής η ‘Αναπληρώτρια Διευθύντρια»), Αρ. Φακ. 212/21/Α40, Τεκμήριο1), ότι, για την επίδικη πολεοδομική έγκριση, υποβλήθηκε αίτηση (βλ. και επιστολή που φέρει ημερομηνίας 17.4.2014 της Εκκλησιαστικής Επιτροπής Ιερού Ναού Αποστόλου Ανδρέα προς την Αναπληρώτρια Διευθύντρια), με την οποία ζητήθηκε και εγκρίθηκε η ανέγερση αίθουσας εκδηλώσεων, βοηθητικών χώρων, αιθουσών κατηχητικών σχολείων, γραφείου και αίθουσας παιγνιδιών και όχι η ανέγερση αίθουσας δεξιώσεων, πόσο μάλλον γάμου. Αυτό, αν και σε σχετική προηγηθείσα συμφωνία ημερομηνίας 25.1.2013 (βλ. Τεκμήριο 1) μεταξύ της Α. Διευθύντριας και του Προέδρου της Εκκλησιαστικής Επιτροπής, όντως, γίνεται αναφορά σε «αίθουσα δεξιώσεων». Ωστόσο προκύπτει με σαφήνεια από σειρά εγγράφων/επιστολών και εσωτερικής αλληλογραφίας (βλ. Τεκμήριο 1) η ρητή αναφορά και η αντίληψη ότι, η εγκριθείσα ανάπτυξη αφορά σε αίθουσα εκδηλώσεων και όχι κάτι άλλο. Η Εφεσείουσα δεν τεκμηρίωσε, κρίνουμε, καθ’ οιονδήποτε τρόπο τον ισχυρισμό της περί του αντιθέτου, ώστε να ανταποκριθεί στο καθήκον της περί επαρκούς πιθανολόγησης του εννόμου συμφέροντος της στη βάση «βέβαιων περιστατικών», ως επιτάσσει η ισχύουσα νομολογία (βλ. Ιωσήφ, supra). Το ζήτημα
σε σχέση με το τι αφορά η εγκριθείσα ανάπτυξη και χρήση βρίσκεται στο επίκεντρο της πιθανολόγησης εννόμου συμφέροντος της Εφεσείουσας, αφού όλος ο συλλογισμός της περί επηρεασμού της από την επίδικη απόφαση, ως αυτός εκτέθηκε στο δικόγραφο της προσφυγής της (βλ. ανωτέρω στην παρούσα) έχει ως αφετηρία την σκέψη ότι, η επίδικη απόφαση επεκτείνεται και στην έγκριση διεξαγωγής δεξιώσεων γάμου, ισχυρισμός που, χωρίς συγκεκριμένη τεκμηρίωση, παρέμεινε εντελώς αίολος και, εν πολλοίς, ως επεξηγήθηκε ανωτέρω, λανθασμένος. Συνεπώς, δεν έχει, κατ’ εφαρμογή της προαναφερθείσας νομολογίας, καταδειχθεί, στην παρούσα περίπτωση, η επερχόμενη βλάβη της Εφεσείουσας από την Εφεσίβλητη, ως υφιστάμενη στο παρόν ή επαπειλούμενη με βεβαιότητα στο άμεσο μέλλον. Η Εφεσείουσα, συνεπώς, δεν έχει επαρκώς πιθανολογήσει το έννομο συμφέρον της σε σχέση με την επίδικη απόφαση. Ενόψει των ανωτέρω, παρέλκει η ενασχόληση του Δικαστηρίου και με τις υπόλοιπες πτυχές του θέματος του εννόμου συμφέροντος, ως αυτές αναπτύχθηκαν πρωτόδικα και ενώπιον μας από τους διαδίκους.
Η Έφεση απορρίπτεται, με έξοδα ύψους 3000 Ευρώ υπέρ της Εφεσίβλητης και εναντίον της Εφεσείουσας. Η πρωτόδικη κρίση και, κατ’ επέκταση η επίδικη απόφαση επικυρώνονται.
Α. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Γ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Δ.
Δ. ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Δ.