ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ - ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση αρ. E33/2019)
28 Ιουνίου 2024
[ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, Πρόεδρος]
[ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΟΥ - ΜΕΣΣΙΟΥ, ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΟΥ, Δ/στές]
1. S. KOUPANOS DEVELOPERS LTD
2. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΚΟΥΠΑΝΟΥ
3. ΕΛΕΝΑΣ ΠΟΝΤΙΔΟΥ ΚΟΥΠΑΝΟΥ
Εφεσείοντες/Εναγόμενοι
v.
GORDIAN HOLDINGS LTD
Εφεσίβλητων/Εναγόντων
-----------------------------
Θωμάς Αναστασιάδης για Ανδρέα Μαθηκολώνη, για τους Εφεσείοντες.
Επαμεινώνδας Κορακίδης και Λευτέρης Κορακίδης για Επαμεινώνδα Κορακίδη Δ.Ε.Π.Ε, για τους Εφεσίβλητους.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, Π.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τη Στυλιανίδου, Δ.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΟΥ, Δ.: Με την παρούσα προσβάλλεται απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου με την οποία απορρίφθηκε αίτηση των εφεσειόντων για έκδοση προσωρινών διαταγμάτων αναστολής πλειστηριασμών ακινήτων και αναστολής της διαδικασίας πώλησης ενυπόθηκων ακινήτων. Η αίτηση των εφεσειόντων καταχωρίστηκε στο πλαίσιο αγωγής εναντίον τους από μέρους των εφεσιβλήτων, με την οποία οι τελευταίοι αξίωναν διάφορα ποσά και διατάγματα εκποίησης υποθηκών. Όπως προκύπτει από την εκκαλούμενη απόφαση, οι εφεσείοντες με την υπεράσπιση και ανταπαίτησή τους στην εν λόγω αγωγή, αμφισβητούν όλους τους ουσιαστικούς όρους και το περιεχόμενο των συμβάσεων επί των οποίων εδράζεται η απαίτηση των εφεσιβλήτων. Περαιτέρω ισχυρίζονται ότι οι επίδικες συμφωνίες ή και οι συμβάσεις και δηλώσεις υποθήκης ή και τα έγγραφα υποθήκης είναι παράνομες και άκυρες για σειρά λόγων. Εγείρουν επίσης ανταπαίτηση, αξιώνοντας την ακύρωση των επίδικων υποθηκών, δήλωση του Δικαστηρίου ότι οι σχετικές συμφωνίες δανείου καθώς και οι συναφείς εγγυήσεις είναι άκυρες και/ή ότι οι εφεσείοντες-εγγυητές έχουν απαλλαγεί από τις υποχρεώσεις τους. Αμφισβητούν επίσης το ύψος των υπολοίπων των επίδικων τραπεζικών λογαριασμών.
Με τη γραπτή αγόρευση των εφεσιβλήτων τέθηκε ενώπιον μας ότι οι επίδικοι πλειστηριασμοί που ήταν ορισμένοι την 16/1/2019, έγιναν. Ως εκ τούτου είναι η θέση τους, ότι η έφεση έχει απωλέσει το αντικείμενο της και η προώθηση της αποτελεί κατάχρηση της διαδικασίας. Επικαλούνται σχετικά, τις αποφάσεις του Εφετείου στις S KOYPANOS DEVELOPERS LIMITED v. ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΤΔ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ 409/2018, 12/9/0203 και ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΧΑΤΖΗΣΟΦΡΩΝΙΟΥ v. GORDIAN HOLDINGS LIMITED, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ 189/2018, 18/9/2023, με τις οποίες απορρίφθηκαν ως άνευ αντικειμένου, εφέσεις επί αιτήσεων-εφέσεων για παραμερισμό ειδοποίησης τύπου ΙΑ δυνάμει των περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμων του 1965 έως (Αρ.11) του 2015, λόγω του ότι οι επίδικοι πλειστηριασμοί είχαν γίνει.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος των εφεσειόντων μας ενημέρωσε κατά την ακρόαση της έφεσης ότι η πιο πάνω περιγραφόμενη αγωγή στο πλαίσιο της οποίας οι πελάτες του αιτήθηκαν τα επίδικα απαγορευτικά διατάγματα, εκκρεμεί. Όσον αφορά το κατά πόσον η έφεση κατέστη άνευ αντικειμένου, μας παρέπεμψε στην κατάληξη της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΧΑΤΖΗΣΩΦΡΟΝΙΟΥ v. GORDIAN HOLDINGS LTD, Αρ. Αίτησης 4/2023, 25/4/2024, την οποία και υιοθέτησε.
Με την πιο πάνω απόφαση το Ανώτατο Δικαστήριο παραχώρησε άδεια για την καταχώριση αίτησης για επίλυση νομικού θέματος σε τρίτο βαθμό, δυνάμει του Άρθρου 9(3)(γ) των περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) Νόμων του 1964 έως (Αρ.3) του 2022. Με την κατάληξη του, το Ανώτατο Δικαστήριο, περιόρισε το νομικό ζήτημα προς εξέταση ως ακολούθως:
«Κατά πόσο έφεση κατά απόφασης με την οποία απορρίφθηκε Αίτηση για τον παραμερισμό σκοπούμενης πώλησης ακινήτου στη βάση ειδοποιήσεως κατά τον Τύπο ΙΑ των περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμων του 1965 έως (Αρ.11) του 2015, καθίσταται άνευ αντικειμένου και υπόκειται σε απόρριψη άνευ ετέρου, επειδή κατά την ημερομηνία της ακρόασης της έφεσης το ακίνητο δεν είναι πλέον στην κυριότητα του ενυπόθηκου οφειλέτη κατ' ακολουθία της διαδικασίας του Μέρους VIA του Νόμου».
Το Ανώτατο Δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι το ζήτημα συναρτάται με μείζον ζήτημα γενικής δημόσιας σημασίας, αφού αφορά στα δικαιώματα ενυπόθηκων οφειλετών που βρίσκονται στη θέση του εκεί Αιτητή.
Είμαστε της άποψης ότι η παρούσα υπόθεση διαφοροποιείται από τις Koupanos και Xατζησοφρωνίου, ανωτέρω, η μια εκ των οποίων αποτέλεσε και το αντικείμενο της πιο πάνω απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Πολιτική Αίτηση 4/2023, ανωτέρω. Ως εκ τούτου, η υιοθέτηση από τον συνήγορο της πιο πάνω κατάληξης του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Πολιτική Αίτηση 4/2023, ανωτέρω, δεν διαφωτίζει το παρόν Εφετείο ως προς το ποια είναι η θέση του σε σχέση με το εάν και πώς επηρεάζονται τα δικαιώματα των εφεσειόντων από την απόρριψη της παρούσας έφεσης ως μη έχουσα αντικείμενο, δεδομένου ότι τα επίδικα ακίνητα έχουν πωληθεί.
Υπογραμμίζουμε ότι στην παρούσα υπόθεση ζητείτο πρωτοδίκως η έκδοση ενδιάμεσων απαγορευτικών διαταγμάτων στη βάση του Άρθρου 32 του περί Δικαστηρίων Νόμου του 1960 μέχρι την εκδίκαση της ως άνω περιγραφόμενης αγωγής, η οποία σημειωτέο εκκρεμεί. Στο πλαίσιο εξέτασης αίτησης για προσωρινό διάταγμα το πρωτόδικο Δικαστήριο, δεν θα προέβαινε σε οποιαδήποτε διάγνωση των δικαιωμάτων των εφεσειόντων ως προς το επίδικο ζήτημα των πλειστηριασμών ούτε βεβαίως και ως προς το αν οι επίδικοι πλειστηριασμοί διενεργήθηκαν με πλήρωση των προϋποθέσεων των περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμων του 1965 έως (Αρ.11) του 2015, όπως ήταν το ζητούμενο με τις αιτήσεις- εφέσεις που ήταν το αντικείμενο στις πιο πάνω εφέσεις Koupanos και Xατζησοφρωνίου. Το δε νομικό ζήτημα που εκκρεμεί να αποφασιστεί από το Ανώτατο Δικαστήριο ως διατυπώθηκε από το ίδιο στην Πολιτική Αίτηση 4/2023, είναι σαφώς διαφορετικό. Εν όψει των πιο πάνω, η κατάληξη του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Πολιτική Αίτηση 4/2023, δεν υποστηρίζει το επιχείρημα ότι η παρούσα έφεση δεν έχει καταστεί άνευ αντικειμένου, όπως φαίνεται να εισηγείται ο ευπαίδευτος συνήγορος των εφεσειόντων.
Είμαστε της άποψης ότι η παρούσα περίπτωση προσομοιάζει με τις περιστάσεις στην XMS CANTEEN LTD v. CYPRUS AIRPORTS (F&B) LTD, Πολιτική Έφεση Αρ. Ε192/2014, 2/10/2015 όπου το Ανώτατο Δικαστήριο πραγματεύτηκε τη νομολογία σε σχέση με εφέσεις που καθίστανται άνευ αντικειμένου, εφαρμόζοντας τις αρχές ειδικά σε έφεση αναφορικά με ενδιάμεσο απαγορευτικό διάταγμα. Η εν λόγω έφεση στρεφόταν εναντίον ενδιάμεσου απαγορευτικού διατάγματος με το οποίο απαγορευόταν από τους εφεσείοντες, μεταξύ άλλων, να εκμεταλλεύονται εγκαταστάσεις εστίασης. Εν τω μεταξύ, μέχρι την ακρόαση της έφεσης, η συμφωνία χρήσης βάσει της οποίας παρέχετο στους εφεσείοντες το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις, είχε λήξει. Παρά το γεγονός ότι οι εφεσείοντες υποστήριξαν ότι η έφεση δεν κατέστη άνευ αντικειμένου και η εξέταση της έφεσης δεν ήταν ακαδημαϊκού χαρακτήρα, εν όψει του ισχυρισμού τους ότι υπέστησαν ζημιές από την έκδοση του διατάγματος, εντούτοις, το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την έφεση ως άνευ αντικειμένου, με το πιο κάτω σκεπτικό:
«Οι εφεσίβλητοι υπέβαλαν ότι η έφεση έχει καταστεί άνευ αντικειμένου, μετά τη λήξη της περιόδου της μεταξύ των διαδίκων συμφωνίας, την 31.12.2014. Κατά τους εφεσίβλητους η υπόθεση Μαυρονικόλα (ανωτέρω), και συγκεκριμένα η απόφαση της πλειοψηφίας, είναι απόλυτα έγκυρη και αντικατοπτρίζει τις ορθές αρχές της νομολογίας, ακολουθήθηκε μάλιστα και στην μεταγενέστερη υπόθεση Marketrends (Capital Market) Ltd v. Θεοδωρίδη (2003) 1(Β) Α.Α.Δ. 1248.
Στην υπόθεση Μαυρονικόλα (ανωτέρω) η πλειοψηφία του Εφετείου έκρινε ότι το Εφετείο καλείτο να αποφανθεί επί ζητήματος που, ενόψει των συνθηκών της υπόθεσης, συνιστούσε θέμα ακαδημαϊκής μόνο σημασίας, χωρίς δυνατότητα να προκύψει οποιοδήποτε όφελος, στον εφεσείοντα, σε περίπτωση επιτυχίας της έφεσης. Ενόψει της αρχής ότι τα δικαστήρια δεν ενεργούν ή δεν πράττουν επί ματαίω, δεν δικαιολογείτο η εξέταση της ουσίας της έφεσης. Η μειοψηφία, στην υπόθεση εκείνη, έκρινε ότι το δικαίωμα της έφεσης είναι απόλυτο, ασκείται δικαιωματικά και διατηρεί τη ζωτικότητα του μέχρι τη διεκπεραίωση της έφεσης. Ο εξανεμισμός του αντικειμένου της θεραπείας, την οποίαν επιζητεί ο εφεσείων, εξαιτίας γεγονότων τα οποία μεσολάβησαν στο ενδιάμεσο, δεν αναιρεί το δικαίωμα έφεσης ούτε και απαλλάσσει το Εφετείο από την υποχρέωσή του να εξετάσει την έφεση.
Στην υπόθεση Marketrends (ανωτέρω) το Εφετείο υιοθέτησε την απόφαση της πλειοψηφίας στην υπόθεση Μαυρονικόλα (ανωτέρω), σύμφωνα με την οποία η εξέταση της ουσίας της έφεσης, όταν προκύπτει αδυναμία παροχής της θεραπείας που επιζητά ο αιτητής, λόγω μεταβολής των γεγονότων μεταξύ της έκδοσης της απόφασης του προσωρινού διατάγματος και της έφεσης, έχει μόνον ακαδημαϊκή σημασία. Το Εφετείο, και στην υπόθεση εκείνη, κλήθηκε να ανατρέψει την υφιστάμενη νομολογία, δηλαδή ουσιαστικά την απόφαση πλειοψηφίας στην Μαυρονικόλα (ανωτέρω). Αρνήθηκε όμως να το πράξει, παρατηρώντας ότι δεν είχε αναφερθεί οποιαδήποτε από τις προϋποθέσεις που θα έπρεπε να ικανοποιηθούν για ανατροπή της υφιστάμενης νομολογίας και μνημόνευσε συναφώς τις αποφάσεις Μαυρογένης ν. Βουλής των Αντιπροσώπων (Αρ. 3) (1996) 1 Α.Α.Δ. 315, Δήμος Αραδίππου ν. Γεωργίου (Αρ. 1) (2003) 3 Α.Α.Δ. 25, Δήμος Αραδίππου ν. Γεωργίου (Αρ. 2) (2003) 3 Α.Α.Δ. 305 και Αποστολίδου ν. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (2002) 3 Α.Α.Δ. 576).
Εξετάσαμε με προσοχή όλα τα ενώπιον μας στοιχεία και καταλήξαμε στα εξής συμπεράσματα:
(α) Η απόφαση πλειοψηφίας στη Μαυρονικόλα (ανωτέρω), η οποία εφαρμόστηκε και υιοθετήθηκε και στην Marketrends (ανωτέρω) αντικατοπτρίζει τις ορθές νομικές αρχές και δεν φαίνεται να υπάρχει οποιοσδήποτε λόγος απόκλισης από αυτή. Είναι θεμελιωμένη αρχή του δικαίου μας ότι τα δικαστήρια δεν ενεργούν επί ματαίω αλλά ούτε και αναλώνουν το χρόνο τους σε ακαδημαϊκές ασκήσεις οι οποίες δεν θα έχουν οποιοδήποτε όφελος για το διάδικο που επιδιώκει συγκεκριμένη θεραπεία, σε περίπτωση επιτυχίας του. Αντίθετη άποψη, κατά την κρίση μας, θα κατέληγε σε σπατάλη πολύτιμου δικαστικού χρόνου, χωρίς οποιοδήποτε θετικό αποτέλεσμα για την ορθή απονομή της δικαιοσύνης.
(β) Εφαρμόζοντας τις αρχές της Μαυρονικόλα και Marketrends (ανωτέρω) στην παρούσα υπόθεση καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι, με τη λήξη της σύμβασης μεταξύ των διαδίκων στις 31.12.2014, για την χρήση των προαναφερόμενων υποστατικών από τους εφεσείοντες, η παρούσα έφεση κατέστη άνευ αντικειμένου ως προς το πρώτο ζήτημα της χρήσης (κατοχής) των επίδικων υποστατικών.»
Κατά την άποψή μας, προκύπτει από τα πιο πάνω λεχθέντα, ότι το κατά πόσον μία έφεση καθίσταται άνευ αντικειμένου εξαρτάται από τις περιστάσεις της κάθε υπόθεσης και δεν μπορεί να εφαρμοστεί γενικός κανόνας για όλες τις υποθέσεις. Το ουσιώδες σε κάθε υπόθεση είναι κατά πόσον, η έφεση θα μπορούσε να έχει όφελος για τον διάδικο που επιδιώκει θεραπεία, σε περίπτωση επιτυχίας.
Εν προκειμένω, υπενθυμίζουμε ότι τα επίδικα ακίνητα έχουν πωληθεί δια πλειστηριασμού. Η δε εκκαλούμενη απορριπτική απόφαση σε ενδιάμεση αίτηση για έκδοση απαγορευτικών διαταγμάτων που να αναστέλλει την πώληση των επίδικων ακινήτων, εκ της φύσεως της, δεν θα μπορούσε να κρίνει τη νομιμότητα των επίδικων πλειστηριασμών, ούτε και να διαγνώσει τα όποια δικαιώματα των εφεσειόντων, ώστε οι εφεσείοντες να δύνανται ενδεχομένως να βασίσουν επ’ αυτής οποιαδήποτε μελλοντική τους απαίτηση για αποζημιώσεις. Ούτε και η έκβαση της έφεσης επηρεάζει την εκκρεμούσα ως άνω περιγραφόμενη αγωγή μεταξύ των διαδίκων. Με την υπό κρίση έφεση καλούμαστε να παραμερίσουμε απόφαση με την οποία δεν εκδόθηκαν απαγορευτικά διατάγματα, και άρα παραμερίζοντας την, η θεραπεία που ουσιαστικά καλούμαστε να παράσχουμε είναι η έκδοση αλυσιτελών διαταγμάτων, ήτοι η έκδοση απαγορευτικών διαταγμάτων που δεν είναι δυνατόν εν όψει των πραγματικών γεγονότων που μεσολάβησαν, να εφαρμοστούν. Η δε διάγνωση του οποιοδήποτε ενδεχόμενου σφάλματος στην κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου δεν προσφέρει κανένα όφελος στους εφεσείοντες.
Διαφωτιστική επί του θέματος είναι και η απόφαση Khalil Farhan και άλλοι v. Κυπριακής Δημοκρατίας (2012) 1 ΑΑΔ 2214, όπου εφεσιβλήθηκε η απόρριψη αιτήσεων για έκδοση διαταγμάτων habeas corpus. Εν τω μεταξύ, μέχρι την ακρόαση της έφεσης οι εφεσείοντες αφέθηκαν ελεύθεροι. Τέθηκε από τους εκεί εφεσείοντες ότι η ανατροπή από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου των εν λόγω πρωτόδικων απορριπτικών αποφάσεων ήταν αναγκαία για να ανοίξει ο δρόμος για διεκδίκηση αποζημιώσεων. Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, υπενθύμισε ότι η διαδικασία προνομιακών ενταλμάτων, διαφέρει από τη διαδικασία διοικητικής προσφυγής όπου σε περίπτωση ακύρωσης της απόφασης, είναι δυνατή η καταχώριση αγωγής στο Επαρχιακό Δικαστήριο για αποζημιώσεις δυνάμει του Άρθρου 146.6 του Συντάγματος. Αποφάσισε ως εκ τούτου, ότι η απόρριψη των εν λόγω εφέσεων διότι δεν υπήρχε πλέον αντικείμενο, δεν επηρέαζε ενδεχομένως τη δυνατότητα των εφεσειόντων αν ήθελαν κρίνει πρέπον να προβούν σε διαβήματα στη βάση της υπόθεσης Γιάλλουρου v. Νικολάου (2001) 1 ΑΑΔ 558. Απέρριψε εν όψει τούτου τις εφέσεις ως άνευ αντικειμένου.
Παρομοίως, είμαστε της άποψης, ότι και εν προκειμένω, οι όποιες απαιτήσεις των εφεσειόντων σε σχέση με τους εν λόγω πλειστηριασμούς, ουδόλως επηρεάζονται από τυχούσα επιτυχία της παρούσας έφεσης. Επισημαίνουμε συναφώς ότι όπως προκύπτει από την ένορκη δήλωση που συνόδευε την επίδικη αίτηση των εφεσειόντων, οι εφεσείοντες προτίθεντο να λάβουν και άλλα δικαστικά μέτρα για την ακύρωση των πλειστηριασμών, συμπεριλαμβανομένης και της υποβολής αίτησης για παραμερισμό της ειδοποίησης Τύπου ΙΑ, βάσει των περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμων του 1965 έως (Αρ.11) του 2015. Όπως δε προαναφέραμε, καταχώρισαν υπεράσπιση και ανταπαίτηση στην αγωγή, με την οποία αξιώνουν, μεταξύ άλλων, ότι οι επίδικες υποθήκες είναι παράνομες, άκυρες και ανεφάρμοστες και αμφισβητούν το ύψος των υπολοίπων των επίδικων τραπεζικών λογαριασμών . Η εν λόγω αγωγή υπενθυμίζουμε ότι εκκρεμεί. Από την ένορκη δήλωση που συνοδεύει την αίτηση των εφεσειόντων στην πρωτόδικη διαδικασία, προκύπτει ότι καταχώρισαν και δεύτερη αγωγή εναντίον των εφεσιβλήτων με την οποία αξιώνουν την ακύρωση των επίδικων υποθηκών. Τα δικαιώματα τους να προωθήσουν τις θέσεις τους ως προς την εγκυρότητα των εν λόγω υποθηκών και το ύψος των αξιούμενων από τους εφεσίβλητους ποσών, ουδόλως επηρεάζονται από την τυχόν επιτυχία της παρούσας έφεσης.
Εν όψει των πιο πάνω η παρούσα έφεση απορρίπτεται ως άνευ αντικειμένου, με έξοδα εναντίον των εφεσειόντων και υπέρ των εφεσιβλήτων, ύψους €6.700, πλέον ΦΠΑ, εάν υπάρχει.
ΑΛ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, Π.
ΣΤ. ΧΡΙΣΤΟΥΔΟΥΛΙΔΟΥ - ΜΕΣΣΙΟΥ, Δ.