ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση Αρ.: 162/24)
2 Αυγούστου 2024
[Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
KHALED ISSA
Εφεσείων
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑‑
Μ. Παυλίδου (κα), για τον Εφεσείοντα
Β. Μπίσσας για Γενικόν Εισαγγελέα, για την Εφεσίβλητη
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.: Η απόφαση είναι ομόφωνη και θα δοθεί από την Παπαδοπούλου, Δ.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Ο Εφεσείων αντιμετωπίζει συνολικά εννέα κατηγορίες οι οποίες αφορούν σε Συνωμοσία προς Διάπραξη Κακουργήματος (1η Κατηγορία), Υποβοήθηση της Παράνομης Εισόδου στη Δημοκρατία υπηκόων τρίτης χώρας (2η Κατηγορία), Υποβοήθηση της Παράνομης Παραμονής στη Δημοκρατία υπηκόων τρίτης χώρας (3η Κατηγορία), Μεταφορά προσώπων δια υδάτινης οδού με μη ασφαλές ή με υπερφορτωμένο σκάφος (4η Κατηγορία), Λαθρεμπόριο Μεταναστών (5η Κατηγορία), Είσοδο στη Δημοκρατία από μη εγκεκριμένο λιμάνι (10η Κατηγορία), Συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση (11η Κατηγορία), Συμμετοχή και αποδοχή διάπραξης εγκλημάτων (12η Κατηγορία), και σε Αδικήματα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (13η Κατηγορία).
Στις 29.9.2023 ο Εφεσείων, μαζί με άλλα τέσσερα πρόσωπα, παραπέμφθηκε από δικαστή πρωτόδικου Δικαστηρίου σε απευθείας δίκη ενώπιον του Κακουργοδικείου Λευκωσίας. Ακολούθως η εκπρόσωπος της Εφεσίβλητης ζήτησε την κράτηση του Εφεσείοντος στη βάση του κινδύνου φυγοδικίας. Η Δικαστής, παρά το ότι ο τότε συνήγορος του Εφεσείοντος είχε επιφυλάξει το δικαίωμα του να αγορεύσει ενώπιον του Κακουργοδικείου επί του θέματος της κράτησης, εξέτασε καθηκόντως το κατά πόσο το αίτημα δικαιολογείτο, καταλήγοντας ότι όλοι οι ενώπιον της κατηγορούμενοι θα έπρεπε να παραμείνουν υπό κράτηση ένεκα του κινδύνου μη προσέλευσης τους ενώπιον του Κακουργοδικείου.
Η υπόθεση τέθηκε ενώπιον του Κακουργοδικείου για πρώτη φορά στις 23.10.2023, οπότε ο εκπρόσωπος της Εφεσίβλητης υπέβαλε και πάλι αίτημα για κράτηση του Εφεσείοντος στην ίδια βάση, το οποίο προσέκρουσε στην ένσταση του συνηγόρου του. Ο συνήγορος αγορεύοντας έκανε λεπτομερή αναφορά στο περιεχόμενο του ενώπιον του Κακουργοδικείου μαρτυρικού υλικού, αλλά και στους δεσμούς του Εφεσείοντος με τη Δημοκρατία, θέτοντας ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι, μετά τη σύλληψη του, στην Κύπρο ήρθε η σύζυγος και τα έξι παιδιά του. Το Κακουργοδικείο εξέδωσε απόφαση στις 25.10.2023 στην οποία εξέτασε την πιθανότητα καταδίκης αλλά και τις πιο πάνω προσωπικές συνθήκες του Εφεσείοντος. Κατέληξε ότι:
«Συνυπολογίζοντας όσα δεδομένα έθεσαν ενώπιον μας οι ευπαίδευτοι συνήγοροι των κατηγορουμένων 2 έως 5 σχετικά με τις προσωπικές, οικονομικές και οικογενειακές συνθήκες των τελευταίων, ως στοιχεία συναρτημένα με την ύπαρξη κινδύνου μη προσέλευσης τους κατά τη δίκη τους, συνεκτιμώντας τα με τα αντικειμενικά δεδομένα της παρούσας όπως τα έχουμε παραθέσει ανωτέρω, κρίνουμε ότι ο κίνδυνος αυτός (της φυγοδικίας) είναι περισσότερο από ορατός. Στην προκειμένη περίπτωση οι προσωπικές περιστάσεις των κατηγορουμένων 2 έως 5 δεν μπορούν να εξαλείψουν τον κίνδυνο φυγοδικίας, ούτε να επενεργήσουν ως ασπίδα για υπερφαλάγγιση της σοβαρότητας των αδικημάτων…».
Η πιο πάνω απόφαση δεν εφεσιβλήθηκε και έκτοτε όλοι οι κατηγορούμενοι, περιλαμβανομένου του Εφεσείοντος, παραμένουν υπό κράτηση με βάση τα αποφασισθέντα χωρίς να προβληθεί κάποια ένσταση από πλευράς του, ούτε και την 1.2.2024 όπου έγινε η πρώτη αλλαγή του συνηγόρου που τον εκπροσωπούσε. Στις 25.6.2024 την εκπροσώπηση του Εφεσείοντος ανέλαβε πλέον η ευπαίδευτος συνήγορος που εμφανίστηκε και ενώπιον μας στο πλαίσιο της παρούσας Έφεσης. Η κα Παυλίδου υπέβαλε αίτημα για αναβολή της ακρόασης ώστε να μελετήσει το μαρτυρικό υλικό της υπόθεσης, το οποίο εγκρίθηκε και η υπόθεση επαναορίστηκε για ακρόαση στις 26.9.2024. Η ευπαίδευτος συνήγορος έφερε ένσταση στην κράτηση του Εφεσείοντος επικαλούμενη ότι υπάρχουν νέα δεδομένα, εφόσον η οικογένεια του δεν μπορεί πλέον να κερδίσει τα προς το ζην και επιβιώνει μόνο από τα επιδόματα που λαμβάνουν ως αιτητές ασύλου. Το Κακουργοδικείο απεφάνθη ότι τα πιο πάνω δεν αποτελούσαν νέα δεδομένα, είχαν δε ληφθεί υπόψη και στο αρχικό αίτημα.
Ο Εφεσείων προσβάλλει την πιο πάνω Απόφαση με τρεις Λόγους Έφεσης και συγκεκριμένα υποστηρίζει ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο: (α) Δεν ζύγισε ορθά τον παράγοντα της επιμήκυνσης της κράτησης του (Δεύτερος Λόγος Έφεσης), (β) Άσκησε εσφαλμένα τη διακριτική του ευχέρεια να διατάξει τη συνέχιση της κράτησης του παραγνωρίζοντας το νέο δεδομένο που τέθηκε ενώπιον του (Τρίτος Λόγος Έφεσης), και (γ) Εσφαλμένα απομόνωσε τη σοβαρότητα των αδικημάτων (Τέταρτος Λόγος Έφεσης).
Όπως λέχθηκε στην D.R.M. v. Αστυνομίας, Ποιν. Έφ. 138/2023, ημερ. 30.6.2023, ECLI:CY:AD:2023:B233:
«Με δεδομένο ότι η εκκαλούμενη Απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου δόθηκε στο πλαίσιο εξέτασης ενστάσεως σε επαναλαμβανόμενο αίτημα κράτησης του Εφεσείοντα, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι η νομολογία καθορίζει ότι, μετά από την πρώτη διαταγή του Δικαστηρίου για κράτηση, το Δικαστήριο εξετάζει το θέμα της περαιτέρω κράτησης όχι εξ υπαρχής, αλλά μόνο με αναφορά σε οποιαδήποτε νέα δεδομένα ήθελαν προκύψει και τα οποία ενδεχομένως να διαφοροποιούσαν την κρίση του επί του θέματος της κράτησης και όχι με αναφορά σε δεδομένα τα οποία υφίσταντο ευθύς εξαρχής (Δημητρίου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2013) 2 Α.Α.Δ. 416, Μαυρομιχάλης κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Ποινικές Εφέσεις Αρ. 165/2020 και 166/2020, ημερ. 22/10/2020 και S.M. ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 75/2021, ημερ. 6/7/2021, ECLI:CY:AD:2021:B299)».
Όπως δε λέχθηκε και στην Μαυρομιχάλης ν. Δημοκρατίας (πιο πάνω):
«…η εξέταση ενστάσεως σε επαναλαμβανόμενο αίτημα κράτησης διενεργείται με αφετηρία το τελευταίο διαφοροποιητικό γεγονός, εάν υπάρχει τέτοιο… Άλλως πως, δε δικαιολογείται η εξέταση, εκ νέου, του πλαισίου, νομικού ή και πραγματικού, εντός του οποίου είχε εκδοθεί προηγούμενο διάταγμα κράτησης».
Εν προκειμένω επρόκειτο ξεκάθαρα για επαναλαμβανόμενο αίτημα, με αποτέλεσμα το εύρος της εξέτασης εντός της οποίας δύνατο το πρωτόδικο Δικαστήριο να προβεί να περιορίζετο σε αυτό που προβλέπει η πιο πάνω Νομολογία.
Εν πρώτοις επισημαίνεται ότι η επιμήκυνση του χρόνου ήταν η αναμενόμενη απόρροια της έγκρισης του αιτήματος και πάντως κατά την ένσταση στην κράτηση δεν είχε τεθεί πρωτόδικα από μέρους του Εφεσείοντος ζήτημα είτε ως προς τον ήδη διαρρεύσαντα χρόνο είτε ως προς τον μεσολαβόντα χρόνο μέχρι την ορισθείσα δικάσιμο. Όπως είναι νομολογημένο, ισχυρισμοί ή επιχειρήματα που δεν εγέρθηκαν δεόντως για να τύχουν εξέτασης πρωτόδικα δεν μπορούν να εγερθούν ενώπιον του Εφετείου (βλ. Κωνσταντίνου ν. Αστυνομίας (2006) 2 Α.Α.Δ. 288, Moleskis Trading Limited v. Melpomeni Hotel Apartments Ltd (2011) 2 Α.Α.Δ. 365, Γεωργιάδη ν. Πιερέττη, Πολ. Έφ. 146/21, ημερ. 16.4.2024, κ.ά.). Παρά ταύτα, εν όψει του Άρθρου 5(3) της ΕΣΔΑ, η επιμήκυνση του χρόνου κράτησης είναι παράγοντας που δύναται να εξεταστεί κατ’ έφεση ασχέτως εάν το θέμα ηγέρθη πρωτόδικα, για να διαφανεί κατά πόσον το συνολικό διάστημα κράτησης ξεπερνά το ευλόγως επιτρεπτό υπό τις περιστάσεις (βλ. Κρασοπούλης ν. Δημοκρατίας (2012) 2 Α.Α.Δ. 450). Ωσαύτως οφείλει να πράττει και το πρωτόδικο Δικαστήριο κάθε φορά που επιμηκύνεται ο χρόνος κράτησης, ο οποίος αποτελεί εξ αντικειμένου νέο γεγονός το οποίο χρήζει αποτίμησης (βλ. Ψύλλας ν. Δημοκρατίας (2002) 2 Α.Α.Δ. 388).
Η ακρόαση της υπόθεσης ενώπιον του Κακουργοδικείου αναβλήθηκε προς εξυπηρέτηση αναγκών και δικαιωμάτων της Υπεράσπισης, κατόπιν αιτήματος της ίδιας της συνηγόρου του Εφεσείοντος. Όπως αναφέρεται στην Ψύλλας ν. Δημοκρατίας (πιο πάνω):
«Το γεγονός ότι ο ίδιος ο εφεσείων ζήτησε την αναβολή είναι σχετικό για το τί δέον γενέσθαι, όχι όμως αφ' εαυτού καθοριστικό. Πρόδηλο είναι, όπως άλλωστε αναφέρεται στην απόφαση του κακουργιοδικείου ότι ο χρόνος συνέχισης της δίκης επελέγη στο πλαίσιο επαναπρογραμματισμού της ακρόασης της υπόθεσης από το δικαστήριο. Η μακρότητα του χρόνου αναβολής της δίκης δεν σχετίζεται με τους λόγους της αναβολής αλλά με το πρόγραμμα του δικαστηρίου. Ευρίσκετο ο εφεσείων υπό κράτηση για έντεκα μήνες χωρίς να διαφαίνεται πότε θα τελειώσει η υπόθεση».
Άστοχη χαρακτηρίζουμε τη δήλωση της συνηγόρου ότι ζήτησε μεν αναβολή, αλλά όχι «τόσο μεγάλη». Αφενός το πρόγραμμα του Κακουργοδικείου δεν μπορεί να καθορίζεται από τους συνηγόρους και, αφετέρου δεν θεωρούμε ότι η επιμήκυνση του χρόνου κράτησης κατά τρεις μήνες υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις της υπόθεσης ξεπερνά το μέτρο του ευλόγως επιτρεπτού. Έπεται πως ο Δεύτερος Λόγος Έφεσης δεν μπορεί να πετύχει.
Όσον αφορά στον Τέταρτο Λόγο Έφεσης, η σοβαρότητα των αδικημάτων αποτέλεσε αντικείμενο εξέτασης στην αρχική μη εφεσιβληθείσα διαταγή για κράτηση του Εφεσείοντος, με αποτέλεσμα να μην τίθετο ζήτημα επανεξέτασης του σε επαναλαμβανόμενο αίτημα κράτησης. Ούτε και διαφοροποιείται η Νομολογία επί του θέματος, ως η σχετική εισήγηση της συνηγόρου, απλώς και μόνο επειδή το Κακουργοδικείο στην απόφαση του ανέφερε ότι συνεκτίμησε, μεταξύ άλλων, και τη σοβαρότητα των αδικημάτων.
Ο Τέταρτος Λόγος Έφεσης απορρίπτεται.
Παραμένει προς εξέταση το κατά πόσο, ως προβάλλεται στον Τρίτο Λόγο Έφεσης, η αδυναμία της οικογένειας του Εφεσείοντος να εξασφαλίσει τα προς το ζην αποτελούσε νέο δεδομένο που δικαιολογούσε τη διαφοροποίηση της αρχικής διαταγής για κράτηση του. Η απάντηση είναι αρνητική. Δεν επρόκειτο για νέο δεδομένο, αλλά απλώς για νέο επιχείρημα που στηρίζετο στα ίδια δεδομένα, ήτοι στο ότι η οικογένεια του Εφεσείοντος είχε πλέον έρθει στην Κύπρο με την ιδιότητα των αιτητών ασύλου. Το γεγονός αυτό ήταν ενώπιον του Κακουργοδικείου στις 25.10.2023 και είχε συνεκτιμηθεί με τα λοιπά δεδομένα έκτοτε, πράγμα που ορθώς επεσήμανε το Κακουργοδικείο στην υπό κρίση Απόφαση.
Συμφωνούμε με την κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου πως ήταν πρόδηλο ότι όλες οι προσωπικές περιστάσεις του Εφεσείοντος, περιλαμβανομένης της οικονομικής δυσπραγίας της οικογένειας του, είχαν ληφθεί υπόψη στην αρχική του απόφαση και πως τα όσα η συνήγορος έθεσε ενώπιον του δεν συνιστούσαν διαφοροποιητικά στοιχεία που να δικαιολογούσαν την εκ νέου εξέταση του πλαισίου εντός του οποίου είχε εκδοθεί το προηγούμενο διάταγμα κράτησης.
Ούτε και ο Τρίτος Λόγος Έφεσης ευσταθεί.
Τέλος, επισημαίνουμε ότι εν όψει του συνολικού χρόνου κράτησης, αναμένεται ότι θα δοθεί προτεραιότητα από το Κακουργοδικείο στην εκδίκαση της υπόθεσης.
Η Έφεση απορρίπτεται.
Χ.Β. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Δ.
Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.
Μ.Γ. ΠΙΚΗΣ, Δ.