ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ KΥΠΡΟΥ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 173/2023)
8 Απριλίου, 2024
[ΔΑΥΙΔ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΝΤΑΛΜΑΤΩΝ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ) ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ 2018
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΗΣ Ε. Κ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ CERTIORARI
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ 27 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2023 ΠΟΥ ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 124Α ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΝΟΜΟΥ (ΚΕΦ.155) ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ 150/2018.
................
Λ. Βραχίμης, για Ελένη Βραχίμη & Σία ΔΕΠΕ, για την Αιτήτρια.
Α. Κυριάκου, για τον Καθ’ ου η Αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΔΑΥΙΔ, Δ.: Με άδεια που δόθηκε στις 28.11.2023, από το παρόν Δικαστήριο, (Πολιτική Αίτηση Αρ. 149/2023) καταχωρήθηκε η παρούσα αίτηση. Μέσω της, επιζητείται η έκδοση εντάλματος, φύσεως Certiorari, για παραμερισμό και/ή ακύρωση της απόφασης του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας σε σχέση με τη διαδικασία που η Αιτήτρια θα πρέπει να ακολουθήσει για σκοπούς έκδοσης εντάλματος φυλάκισης για οφειλόμενες διατροφές.
Ως προκύπτει από τα αναντίλεκτα γεγονότα που τέθηκαν υπόψη του Δικαστηρίου, στις 12.08.2016, στο πλαίσιο Αίτησης Πατρικής Αναγνώρισης, η Φ. Κ., που γεννήθηκε στις 10.08.2012 εκτός γάμου των γονέων της, αναγνωρίστηκε ως τέκνο της Αιτήτριας μητέρας της και του Σ. Ξ.. Η ως άνω ανήλικη, από τις πρώτες μέρες της ζωής της διαγνώστηκε με σύνδρομο Down. Ο Σ. Ξ., μετά την γέννηση της ως άνω ανήλικης, εγκαταστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, χωρίς έκτοτε να έχει οποιαδήποτε επικοινωνία μαζί της. Στις 10.10.2018, το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας εξέδωσε διάταγμα διατροφής με το οποίο ο ως άνω πατέρας της ανήλικης διατάσσεται να καταβάλλει στην Αιτήτρια το ποσό των €800 μηνιαίως, από 1.7.2018, ως συνεισφορά για τη διατροφή της ανήλικης θυγατέρας του. Μέχρι σήμερα, ο πατέρας της ως άνω ανήλικης δεν έχει καταβάλει οποιοδήποτε ποσό ως διατροφή. Στις 25.07.2023, κατόπιν σχετικού αιτήματος της Αιτήτριας, εκδόθηκε από το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας διάταγμα με το οποίο επιτράπηκε η επίδοση του πιο πάνω διατάγματος διατροφής στον πατέρα της ανήλικης, με την παράδοση του σχετικού διατάγματος από δικαστικό επιμελητή στην Ελλάδα, χώρα που η Αιτήτρια πληροφορήθηκε ότι ο ως άνω Σ. Ξ. διαμένει μόνιμα. Τούτο και έγινε. Με δεδομένο ότι στις 31.07.2023 επιδόθηκαν στον πατέρα της ανήλικης το ως άνω διάταγμα διατροφής, μαζί με άλλα έγγραφα της διαδικασίας, η Αιτήτρια, στις 11.09.2023, καταχώρησε ένορκη δήλωση για έκδοση εντάλματος φυλάκισης εναντίον του πατέρα της ανήλικης για καθυστερημένες δόσεις, ως οι πρόνοιες του άρθρου 124A του Περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 155. Το Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας, (στο εξής το κατώτερο Δικαστήριο) ως εμφαίνεται μέσω του πρακτικού του, ημερομηνίας 27.09.2023, αρνήθηκε να καλέσει γραπτώς τον πατέρα της ανήλικης να εμφανιστεί ενώπιον του κατά την καθοριζόμενη ημερομηνία στην κλήση για φυλάκιση λόγω παράλειψης πληρωμής διατροφής. Υπέδειξε, επί τούτου, ότι:
«Σε περίπτωση που ο τόπος διαμονής του Καθ’ ου η Αίτηση είναι στην Ελλάδα ή σε άλλο κράτος/μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Αιτήτρια θα πρέπει να ακολουθήσει τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΚ) 4/2009».
Παρεμβάλλεται ότι η υπό συζήτηση αίτηση, ως οι οδηγίες του Δικαστηρίου, επιδόθηκε, πέραν από την πλευρά του καθ’ ου η αίτηση, Σ. Ξ. (ο οποίος στο μεταξύ εμφανίστηκε στο κατώτερο Δικαστήριο προωθώντας αίτηση παραμερισμού του διατάγματος διατροφής, ημερ. 10.10.2018 και της υποκατάστατης επίδοσης του) και στο γραφείο του έντιμου Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας. Ο τελευταίος δεν εμφανίστηκε στη διαδικασία ενώ ο ευπαίδευτος συνήγορος που ως δήλωσε εκπροσωπεί τον ως άνω Σ. Ξ., παρά το γεγονός ότι ζήτησε και του δόθηκε χρόνος για καταχώρηση ένστασης, τελικά περιορίστηκε να προβάλει τις θέσεις του μέσω εισήγησης.
Το Κατώτερο Δικαστήριο, υπέδειξε ο πιο πάνω συνήγορος, δεν είχε ενώπιον του οποιαδήποτε αίτηση. Η καταχώρηση σχετικής ένορκης δήλωσης εκ μέρους της αιτήτριας, ως η πρόνοιες του άρθρου 124Α του Κεφ. 155, έγινε στον αρμόδιο Πρωτοκολλητή, ο οποίος έκρινε, ενόψει των ειδικότερων περιστατικών της υπόθεσης, πως θα έπρεπε να ζητηθούν οι οδηγίες του Δικαστηρίου επί του ζητήματος. Στην υπό συζήτηση περίπτωση, συμπλήρωσε, η αιτήτρια ή ο δικηγόρος της δεν θα μπορούσαν να ακουστούν από το κατώτερο Δικαστήριο. Άλλωστε συμπλήρωσε, δεν υπήρξε τέτοιο αίτημα από την πλευρά της Αιτήτριας.
Αιτία της άρνησης του Πρωτοκολλητείου να προχωρήσει και να αποστείλει στον Καθ’ ου η Αίτηση τη σχετική ειδοποίηση που προβλέπεται στο άρθρο 124Α του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ.155, υπέδειξε ο ευπαίδευτος συνήγορος της Αιτήτριας, ήταν οι οδηγίες/τοποθέτηση του Δικαστηρίου επί του ζητήματος, ότι δηλαδή αυτό δεν είναι δυνατό, αφού ο Καθ’ ου η Αίτηση διαμένει στην Ελλάδα, υποδεικνύοντας ταυτόχρονα ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να εφαρμοστεί ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός (ΕΚ) 4/2009. Πέραν της διαφωνίας του ευπαίδευτου συνηγόρου ως προς την ουσιαστική πτυχή της ως άνω τοποθέτησης του Δικαστηρίου και την αναγκαιότητα εφαρμογής στην υπο συζήτηση περίπτωση του πιο πάνω Ευρωπαϊκού Κανονισμού, υποστήριξε πως το γεγονός ότι δεν δόθηκε η ευκαιρία στην πλευρά της Αιτήτριας να προβάλει τουλάχιστον τις θέσεις της πριν αποφασιστεί κατά τον πιο πάνω τρόπο η τύχη του αιτήματος της, ουσιαστικά έπληξε τους κανόνες της φυσικής δικαιοσύνης, κατά τρόπο που επιβάλλεται η παρέμβαση του παρόντος Δικαστηρίου μέσω της προνομιακής δικαιοδοσίας του.
Η διαχρονική και καλά εδραιωμένη νομολογία των Δικαστηρίων μας, καταδεικνύει ότι τα Προνομιακά Εντάλματα, ως κατάλοιπο της εξουσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου για έλεγχο των κατώτερων Δικαστηρίων, χορηγούνται κατ’ εξαίρεση. Πρόκειται για δικαιοδοσία που ασκείται με ιδιαίτερη φειδώ. Παρέχεται κατά προνόμιο, όπου από το πρακτικό του Κατώτερου Δικαστηρίου διαφαίνεται έλλειψη ή υπέρβαση δικαιοδοσίας, έκδηλη νομική πλάνη, δόλος, προκατάληψη ή μη τήρηση των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης (βλ. Σύγγραμμα Π. Αρτέμη «Προνομιακά Εντάλματα, Αρχές και Υποθέσεις», σελ. 109 κ.ε., Αναφορικά με την Αίτηση του Α. Κωνσταντινίδη (2003) 1(Β) Α.Α.Δ. 1298). Παρεμβάλλεται πως η εξουσία του Δικαστηρίου να εκδίδει προνομιακά εντάλματα, δεν έχει ως αντικείμενο την ορθότητα των αποφάσεων κατώτερων Δικαστηρίων, ούτε τον τρόπο άσκησης της διακριτικής ευχέρεια τους. Μια προνομιακή διαδικασία ως η υπό συζήτηση, δεν συνιστά υποκατάστατο της δευτεροβάθμιας διαδικασίας και μέσο για τον έλεγχο της ορθότητας των αποφάσεων των κατώτερων Δικαστηρίων. Ούτε μπορεί να αφεθεί να χρησιμοποιηθεί ως έφεση υπό μεταμφίεση. Ό,τι ενδιαφέρει, είναι η νομιμότητα των ελεγχόμενων ενεργειών. Ακόμα και στην περίπτωση που το Δικαστήριο έχει λανθασμένα αντιληφθεί και ερμηνεύσει ένα νομοθέτημα, αυτό διορθώνεται κατ’ έφεση και όχι μέσω Προνομιακών Ενταλμάτων (βλ. μεταξύ άλλων: Αναφορικά με την αίτηση των Junport International Limited κ.ά., Π.Έ. Αρ. 321/2017, ημερ. 2/4/2018), Γενικός Εισαγγελέας (Αρ.3) (1993) 1 Α.Α.Δ. 42, Global Consolidation Public Ltd (2006) 1 A.A.Δ. 464, Daventree Trustees Ltd (2005) 1(A) Α.Α.Δ. 712 και Αναφορικά με την Bank of Cyprus Public Company Ltd, Π.Ε. 12/21, ημερ. 06.04.2021).
Στην απόφασή της ολομέλειας του Ανώτατου Δικαστηρίου, στην Αίτηση του Nikolai Ivanovich Kazakov, Π.Ε. Αρ.72/2022, ημερ. 17.7.2023, ECLI:CY:AD:2023:A252 για την έκδοση εντάλματος Certiorari,μεταξύ άλλων, επισημάνθηκε πως:
«Το δικαίωμα του καθενός να λαμβάνει γνώση για οιαδήποτε δικαστική διαδικασία τον αφορά ή μπορεί να επηρεάσει τα δικαιώματα του και να παραστεί στη διαδικασία και να ακουστεί, είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης στην Κύπρο. «Η λυδία λίθος της δίκαιης δίκης είναι το δικαίωμα ακρόασης», όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στη Χριστοφίδης (Αρ.1) (1993) 1 Α.Α.Δ. 613, 617.
[...]
Στην Πιττάκης κ.ά. (1994) 1 Α.Α.Δ. 297, 301, αναφέρθηκε ότι η τήρηση των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης συνιστά προϋπόθεση για την έγκυρη απονομή της δικαιοσύνης, ενώ στην Γρηγορίου ν. Τραπέζης Κύπρου Λτδ (1992) 1(Β) Α.Α.Δ. 1222, 1224, ότι η αποστέρηση των δικαιωμάτων που κατοχυρώνει το Άρθρο 30.3 του Συντάγματος αναιρεί τη δίκη και καθιστά το αποτέλεσμα άκυρο. …»
Ομοίως, στην υπόθεση Λέαντρος Χριστοφίδης (Αρ.2) (1993) 1 Α.Α.Δ. 785, αφού επαναλαμβάνεται το θεμελιακό δικαίωμα της ακρόασης, ως τούτο αναγνωρίζεται από τις αρχές της φυσικής δικαιοσύνης και κατοχυρώνεται από το άρθρο 30.3 του Συντάγματος, το Δικαστήριο, διασυνδέοντας το όλο ζήτημα και με την δυνατότητα έκδοσης προνομιακού εντάλματος, τύπου Certiorari, παραπέμπει προς τούτο σε απόσπασμα του συγγράμματος «Basu Commentary on the Constitution of India», 5η έκδοση, σελ. 666, σύμφωνα με το οποίο:
«It has been pointed out earlier that though breach of natural justice is sometimes treated as a species of defect of jurisdiction, it is recognised as an independent ground for issue of certiorari. Certiorari will lie where a judicial or quasi-judicial authority has violated the principles of natural justice even though the authority has acted within its jurisdiction.»
Στην υπό συζήτηση περίπτωση, η παραχωρηθείσα άδεια για την προώθηση σχετικής δια κλήσεως αίτησης, συναρτήθηκε αποκλειστικά με το προβαλλόμενο ζήτημα της παραβίασης των αρχών της φυσικής δικαιοσύνης. Συνακόλουθα, δεν μπορεί να απασχολήσουν ζητήματα όπως ο έλεγχος της ορθότητας της προσέγγισης του κατώτερου Δικαστηρίου όσον αφορά το εύρος της εφαρμογής του άρθρου 124Α του Περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ.155, ούτε της εφαρμογής ή μη, υπό τις περιστάσεις που περιβάλλουν την υπό συζήτηση περίπτωση, των προνοιών του Ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΚ) 4/2009. Το ζήτημα για το οποίο η Αιτήτρια εξασφάλισε άδεια για καταχώρηση της υπό ζήτηση αίτησης, καλώντας το Δικαστήριο να παρέμβει, ασκώντας την εξαιρετική δικαιοδοσία που διαθέτει για έκδοση προνομιακών ενταλμάτων, επικεντρώνεται στην παραβίαση των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης. Ειδικότερα, στο γεγονός ότι πριν από την καταλυτική για το αίτημα της παρέμβαση του Δικαστηρίου, ως αυτή αποτυπώνεται στο πρακτικό ημερομηνίας 27.09.2023, δεν επετράπη στην πλευρά της Αιτήτριας να ακουστεί επί του ζητήματος.
Είναι γεγονός ότι πριν από την δραστική παρέμβαση/απόφαση του κατώτερου Δικαστηρίου, ως αυτή αποτυπώνεται στο πρακτικό ημερομηνίας 27.09.2023, η οποία ουσιαστικά καθόρισε και την τύχη του αιτήματος για έκδοση εντάλματος φυλάκισης εναντίον του καθ’ ου η αίτηση για καθυστερημένες δόσεις, δεν δόθηκε η ευκαιρία στην πλευρά της Αιτήτριας να απευθυνθεί στο Δικαστήριο και να εκθέσει τις απόψεις της για το ζήτημα που τέθηκε υπόψη του και για το οποίο αποφάνθηκε το κατώτερο Δικαστήριο. Επαναλαμβάνεται, φορτικά ίσως, πως ό,τι εδώ απασχολεί, δεν είναι η ορθότητα ή μη της προσέγγισης του κατώτερου Δικαστηρίου επί του συγκεκριμένου ζητήματος, αν και κατά πόσο δηλαδή η υπόδειξη εκ μέρους του ότι η διαδικασία που θα έπρεπε να ακολουθηθεί, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ήταν ορθή ή λανθασμένη, αλλά κατά πόσο, πριν τοποθετηθεί επί του ζητήματος, κατά τρόπο μάλιστα καθοριστικό για το αίτημα της Αιτήτριας, η τελευταία, θα έπρεπε να έχει την ευκαιρία, να προβάλει τουλάχιστον τις θέσεις της επί τούτου. Παρεμβάλλεται ότι στην Αιτήτρια, δεν φαίνεται να γνωστοποιήθηκε καν το γεγονός ότι το σχετικό αίτημα της είχε αχθεί από τον Πρωτοκολλητή ενώπιον του Δικαστηρίου, παρέχοντας της την δυνατότητα να ζητήσει να ακουστεί, πριν το Δικαστήριο καθορίσει ουσιαστικά την τύχη του αιτήματος της.
Δεν χρειάζεται να λεχθούν πολλά. Υπό το φως όλων των πιο πάνω το παράπονο της Αιτήτριας ότι παραβιάστηκαν οι αρχές της φυσικής δικαιοσύνης σε σχέση με το αίτημα που υπέβαλε στο κατώτερο Δικαστήριο, είναι δικαιολογημένο. Η απόφαση ουσιαστικά του Δικαστηρίου επί του αιτήματος της και την τύχη του, χωρίς να της δοθεί καν η ευκαιρία να ακουστεί και να προβάλει τις θέσεις της επί των ουσιαστικών ζητημάτων για τα οποία το Δικαστήριο τοποθετήθηκε, επιδρώντας καταλυτικά στο αίτημα της, έπληξε τις βασικές αρχές της φυσικής δικαιοσύνης.
Ενόψει των πιο πάνω, η αίτηση κρίνεται βάσιμη και επιτυγχάνει.
Εκδίδεται προνομιακό ένταλμα Certiorari με το οποίο η απόφαση του κατώτερου Δικαστηρίου, ως εμπεριέχεται στο πρακτικό ημερομηνίας 27.09.2023, η οποία εκδόθηκε στην απουσία της αιτήτριας, ακυρώνεται.
Όσον αφορά τα έξοδα της διαδικασίας, επιδικάζονται προς όφελος της επιτυχούσας Αιτήτριας και σε βάρος του καθ’ ου η αίτηση, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Α. ΔΑΥΙΔ, Δ.
/κβπ