ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 35/2015
17 Μαΐου, 2024
[Γ.N. ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Α. ΔΑΥΙΔ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΟΥΒΑΡΤΑ
Εφεσείοντας
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΔΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ
Εφεσίβλητης
------------------------------
Αλ. Χρ. Αλεξάνδρου μαζί με κα Ελ. Αλεξάνδρου, για Εφεσείοντα
Ελ. Φλωρέντζου, (κα) Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για την Εφεσίβλητη
----------------------------
Η απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από το Δικαστή Γ.Ν. Γιασεμή.
----------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ. Ο Νίκος Αγαθοκλέους Χουβαρτάς, απεβίωσε στις 4.8.1995 στη Λάρνακα όπου είχε την τελευταία του κατοικία και άφησε ακίνητη περιουσία, αλλά και χρέη. Σύντομα δε μετά το θάνατο του, εκδόθηκε από αρμόδιο Πρωτοκολλητή του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακoς παραχωρητήριο στην αίτηση με αριθμό 174/1995, στον υιό του Αντώνη Χουβαρτά, ο οποίος επαγγέλλεται το δικηγόρο. Τούτο, κατέστησε τον τελευταίο διαχειριστή της κληρονομιάς του αποβιώσαντος, πατέρα του, δηλαδή της κινητής και ακίνητης περιουσίας που αυτός κατείχε κατά την ημέρα του θανάτου του, (άρθρο 2 του περί Διαχείρισης Κληρονομιών Αποθανόντων Νόμου, Κεφ. 189). Στα περιουσιακά στοιχεία του αποβιώσαντος, περιλαμβανόταν και ένα ακίνητο στο χωριό Κέδαρες της επαρχίας Πάφου, με αριθμό εγγραφής [ ] , τεμάχιο 230, (το ακίνητο), το οποίο πωλήθηκε με δημόσιο πλειστηριασμό προς ικανοποίηση εξ αποφάσεως χρέους. Το γεγονός της παράδοσης του εκπλειστηριάσματος στον Πρωτοκολλητή του προαναφερθέντος Επαρχιακού Δικαστηρίου, κατέστη αντικείμενο αντιδικίας, όπως θα εξηγηθεί πιο κάτω.
Αναμφίβολα, όταν πρόσωπο που αποθνήσκει έχει χρέη, η κληρονομιά του καθίσταται υπόλογη για τη πληρωμή τους, (άρθρο 41(1)(β) του Νόμου, Κεφ. 189). Όταν για ένα τέτοιο χρέος υπάρχει αμφισβήτηση, ο πιστωτής δύναται να κινηθεί εναντίον του διαχειριστή της κληρονομιάς με αγωγή, για τη λήψη απόφασης εναντίον της, (βλ. Affet Osman and another v. Odette (Troester) Bourdji (1959-60) 24 C.L.R. 136). Στην προκειμένη περίπτωση, κατά το έτος 1996, καταχωρίστηκε μια τέτοια αγωγή, με αριθμό 1496/1996, στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας, από συγκεκριμένο τραπεζικό οργανισμό, (ο πιστωτής). Στη συνέχεια εκδόθηκε απόφαση εναντίον της κληρονομιάς, για ποσό το οποίο δεν αναφέρεται στη δικογραφία και, μάλλον, δεν έγινε αναφορά ούτε και στη μαρτυρία. Προφανώς, τούτο, δεν είχε σημασία για την υπόθεση.
Εν πάση περιπτώσει, στην πορεία, ο πιστωτής ενέγραψε την εν λόγω απόφαση στο Κτηματολογικό Γραφείο Πάφου, έναντι του ακινήτου, ως εγγύηση για την πληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους, στο οποίο αυτή αφορούσε. Τούτο, επιτεύχθηκε στη βάση του άρθρου 53[1] του περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 6. Δεδομένης της πιο πάνω κατάθεσης, στις 18.3.2007, μέσω της διαδικασίας εκτέλεσης εντάλματος, που προβλέπεται στο Μέρος V του Νόμου, Κεφ. 6, διενεργήθηκε η πώληση του ακινήτου, με πλειστηριασμό. Η πιο πάνω καταναγκαστική πώληση απέδωσε το ποσό των Λ.Κ.16.000.-, το αντίστοιχο των €27.337,62. Το προαναφερθέν ποσό, παραδόθηκε από το λειτουργό του Κτηματολογικού Γραφείου Πάφου, υπεύθυνο για τον πλειστηριασμό, στον Πρωτοκολλητή του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακος. Και, μάλλον, το εν λόγω ποσό δεν είναι βέβαιο τι απέγινε, στο μεταξύ, δηλαδή αν βρίσκεται κατατεθειμένο στο προαναφερθέν Επαρχιακό Δικαστήριο ή αν έχει καταβληθεί στον πιστωτή.
Ο διαχειριστής, διαφώνησε με τη διενεργηθείσα, ως ανωτέρω, κατάθεση του εκπλειστηριάσματος. Ως εκ τούτου, καταχώρισε, υπό την προσωπική του ιδιότητα, στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακος, την αγωγή αρ. 587/2010, εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως εναγόμενης. Με αυτή, επικαλείτο, ως βασική θεραπεία, την οποία μάλιστα προσέθεσε με σχετική τροποποίηση στο παρακλητικό μέρος της έκθεσης απαιτήσεως, ότι η εναγόμενη όφειλε να είχε καταβάλει το προαναφερθέν ποσό, που είχε εισπραχθεί από την πώληση του ακινήτου, στον ίδιο «για να προχωρήσει… στη διανομή του ως διαχειριστής της περιουσίας του αποβιώσαντος πατρός του ως προβλέπει η σχετική νομοθεσία». Το Δικαστήριο, βασιζόμενο στα πιο πάνω αδιαμφισβήτητα, ουσιαστικά, γεγονότα, απέρριψε την αγωγή. Έκρινε πως, εν προκειμένω, ορθά το ποσό του εκπλειστηριάσματος κατατέθηκε στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας, υπό την ευθύνη του Πρωτοκολλητή. Προσέθεσε δε, συναφώς, ότι δεν εφαρμοζόταν, στην προκειμένη περίπτωση, το άρθρο 42 του Νόμου, Κεφ. 189.
Με την παρούσα έφεση, ο διαχειριστής, εφεσείων, υπό την προσωπική του ιδιότητα, πάντοτε, προσβάλλει την ορθότητα της απόφασης του Δικαστηρίου, ημερομηνίας 21.11.2014, να απορρίψει την αγωγή. Με τρεις λόγους έφεσης, συναφείς μεταξύ τους, εισηγείται ότι το Δικαστήριο, καταλήγοντας, ως ανωτέρω, ερμήνευσε λανθασμένα το άρθρο 42 του Νόμου, Κεφ. 189, και πως το εκπλειστηρίασμα δεν συνιστούσε μέρος της κληρονομιάς του αποβιώσαντος. Τις θέσεις, αυτές, υποστήριξε ο συνήγορος εκ μέρους του εφεσείοντος και στη γραπτή αγόρευση του. Αντίθετη ήταν η εισήγηση και οι θέσεις, συναφώς, της συνηγόρου εκ μέρους της Δημοκρατίας, στη δική της αγόρευση.
Η ευπαίδευτη Δικαστής που εξεδίκασε την υπόθεση, παρέθεσε με επάρκεια και ευκρίνεια τα σχετικά γεγονότα. Στη βάση δε αυτών, θεώρησε ότι «Το ουσιαστικό προς απόφαση ζήτημα, είναι κατά πόσο το εκπλειστηρίασμα από την πώληση του επίδικου ακινήτου έπρεπε να αποδοθεί στο διαχειριστή της περιουσίας του για να το διαθέσει με τον τρόπο που ο ίδιος ισχυρίζεται.». Με αναφορά δε και στις πρόνοιες του άρθρου 53 του Νόμου, Κεφ. 6 κατέληξε πως, «Ο κατά νόμο αρμόδιος να παραλάβει και να διαθέσει το εκπλειστηρίασμα ήταν ο Πρωτοκολλητής του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας.», προκειμένου να προέβαινε στη διανομή του, ως οι πρόνοιες του άρθρου 57 του προαναφερθέντος νόμου ορίζουν. Επί του θέματος τούτου, ο εφεσείων, εισηγείται όπως και πρωτόδικα, ότι το εκπλειστηρίασμα της κληρονομιάς έπρεπε να διατεθεί προς ικανοποίηση της αμοιβής του, ως διαχειριστή και δικηγόρου, δυνάμει του άρθρου 42 του Νόμου, Κεφ. 189.
Εν πρώτοις, διαπιστώνεται ότι η κατάληξη του Δικαστηρίου, δεδομένης της προβληθείσας αιτίας αγωγής και της αντίστοιχης προς αυτή ζητούμενης θεραπεία, είναι ορθή. Το εκπλειστηρίασμα, προερχόμενο, ουσιαστικά, από την εκτέλεση εντάλματος πώλησης του ακινήτου, στη βάση της εγγραφής επ’ αυτού της εν λόγω απόφασης, ορθώς παραδόθηκε στον Πρωτοκολλητή. Η καταφυγή από πιστωτή στις σχετικές πρόνοιες του Νόμου, Κεφ. 6, σε σχέση με χρέος κληρονομιάς, κρίθηκε στην υπόθεση Affet Osman and another v. Odette (Troester) Bourdji, ανωτέρω, ως ορθή.
Ωστόσο, η κατάθεση του εκπλειστηριάσματος στον Πρωτοκολλητή, δεν προδίκαζε τον τελικό δικαιούχο του. Η διαχείριση κληρονομιάς αποβιωσάντος προσώπου και όλα τα σχετικά με αυτή θέματα, διέπονται αποκλειστικά από το Νόμο, Κεφ. 189. Όπως ορθά εισηγήθηκε η συνήγορος για τη Δημοκρατία, πρόκειται για ειδικό νόμο ο οποίος εφαρμόζεται ανεξάρτητα από το Νόμο, Κεφ. 6. Εν προκειμένω, του Νίκου Αγαθοκλέους Χουβαρτά, εχόντως αποβιώσει, η ιδιοκτησία την οποία αυτός κατείχε κατά την ημερά του θανάτου του, περιήλθε υπό το καθεστώς της «κληρονομιάς», (άρθρο 2), προκειμένου να τύγχανε διαχείρισης δυνάμει προνοιών του Νόμου, Κεφ. 189. Ειδικά, ως προς τη διανομή της, άμεσα σχετικές είναι οι πρόνοιες του άρθρου 42[2], αυτού. Επομένως, η κρίση, συναφώς, της ευπαίδευτης Δικαστού, όσον αφορά τούτη τη πτυχή, δεν ήταν ορθή. Όπως προβλέπεται στην παράγραφο (β) του πιο πάνω άρθρου, οι εξασφαλισμένοι πιστωτές αποβιώσαντος προσώπου, πληρώνονται με βάση συγκεκριμένη τάξη. Στη βάση αυτή, τα χρέη που καλύπτονται με ασφάλεια, εκκαθαρίζονται σύμφωνα με την τάξη προτεραιότητας τους. Ακολουθούν δε την καταβολή διαφόρων άλλων δαπανών, καθώς και της αμοιβής του διαχειριστή της κληρονομιάς.
Όταν, όμως, υπάρχει διαφωνία ως προς τη διανομή της κληρονομιάς αποβιωσάντος προσώπου, όπως υποδεικνύεται στην υπόθεση Affet Osman and another v. Odette (Troester) Bourdji, ανωτέρω, το έργο αυτό συνδράμουν οι πρόνοιες στο άρθρο 33[3] του Νόμου, Κεφ. 189. Κατά συνέπεια, ο εφεσείων, υπό το φως και της δικής του αμφισβήτησης, ως προς το δικαιούχο του εκπλειστηριάσματος, όφειλε να είχε καταφύγει στο άρθρο 33, ανωτέρω. Στη βάση των προνοιών του, θα έπρεπε να είχε ζητήσει από το Δικαστήριο οδηγίες για τη διάθεσή του, στην παρουσία, ενδεχομένα, και του προαναφερθέντος πιστωτή ή και οποιουδήποτε άλλου προσώπου που τυχόν να είχε ενδιαφέρον στη διάθεση της κληρονομιάς του αποβιώσαντος. Ο εφεσείων, ουδέν έπραξε, ως όφειλε, προς την πιο πάνω κατεύθυνση. Αντιθέτως, καταχώρησε την υπό αναφορά αγωγή, μάλιστα, υπό την προσωπική του ιδιότητα, για διεκδίκηση της αμοιβής του ως διαχειριστής και δικηγόρος της κληρονομιάς, γεγονός που παραπέμπει και στην καταφυγή μιας, εντελώς, λανθασμένης διαδικασίας, από την οποία απουσίαζε ο πιστωτής που είχε ενεργήσει για την εκποίηση του ακινήτου. Δεδομένων και αυτών των περιστάσεων, η αγωγή του εφεσείοντος ορθώς απορρίφθηκε.
Για τους πιο πάνω λόγους η έφεση δεν μπορεί να επιτύχει και απορρίπτεται. Επιδικάζονται έξοδα υπέρ της εφεσίβλητης και εναντίον του εφεσείοντος τα οποία καθορίζονται στο ποσό των €2.200.
Γ.Ν. ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ.
Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.
Α. ΔΑΥΙΔ, Δ.
/γκ
[1] 53. Ο εκ δικαστικής αποφάσεως πιστωτής δύναται, όπως ορίζεται πιο κάτω, αφού εγγράψει τη δικαστική απόφαση που εκδόθηκε υπέρ του στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο, να καταστήσει οποιαδήποτε ακίνητη ιδιοκτησία επι της οποίας ο εκ δικαστικής αποφάσεως οφειλέτης χρέους έχει συμφέρο (is beneficially interested) και η οποία είναι εγγεγραμμένη στο όνομα του στα βιβλία του Επαρχιακού Κτηματολογικού Γραφείου, εγγύηση για την πληρωμή του εκ δικαστικής αποφάσεως χρέους:
[2] 42. Μετά τηv καταβoλή τωv δαπαvώv κηδείας και τωv δαπαvώv τωv συvαφώv με τηv απoδoχή και τηv άσκηση τoυ λειτoυργήματoς τoυ εκτελεστή ή τoυ διαχειριστή, και μετά τηv καταβoλή της αμoιβής τoυ εκτελεστή ή διαχειριστή, τα vόμιμα χρέη τoυ απoθαvόvτoς εκκαθαρίζovται από τov εκτελεστή ή τo διαχειριστή σύμφωvα με τηv πιo κάτω τάξη πρoτεραιότητας, δηλαδή-
(α) oι δαπάvες ιατρικής voσηλείας τoυ απoθαvόvτoς κατά τη διάρκεια της τελευταίας τoυ ασθέvειας και oι oφειλόμεvoι μισθoί τoυ oικιακoύ υπηρετικoύ πρoσωπικoύ αυτoύ, oι oπoίoι δεv υπερβαίvoυv μισθoύς έξι μηvώv.
(β) τα χρέη πoυ καλύπτovται με ασφάλεια σύμφωvα με τηv τάξη πρoτεραιότητας τoυς.
(γ) oπoιoδήπoτε άλλo χρέoς.
[3] 33.-(1) Για σκoπoύς διευκόλυvσης της διαvoμής της κληρovoμιάς απoθαvόvτoς πρoσώπoυ μεταξύ τωv δικαιoύχωv σύμφωvα με τo vόμo, τo Δικαστήριo δύvαται σχετικά με oπoιoδήπoτε μέρoς της κληρovoμιάς vα διατάξει τηv πώληση, εκμίσθωση, υπoθήκευση εγκατάλειψη ή απαλλαγή, διαίρεση ή άλλη διάθεση τoυ, όπως τo Δικαστήριo θα κρίvει σκόπιμo, αv η πράξη αυτή δεv δύvαται vα διεvεργηθεί από τov πρoσωπικό αvτιπρόσωπo επειδή αυτός στερείται oπoιασδήπoτε εξoυσίας για τo σκoπό αυτό:
(2) Διάταγμα δυvάμει τoυ άρθρoυ αυτoύ δύvαται vα εκδoθεί τηρoυμέvωv τέτoιωv τυχόv πρovoιώv και όρωv ως τo Δικαστήριo ήθελε κρίvει σκόπιμo, και τo Δικαστήριo δύvαται vα διατάξει με πoιo τρόπo θα δαπαvηθoύv ή διαvεμηθoύv τα χρήματα πoυ πρoέρχovται από τη διάθεση της περιoυσίας δυvάμει τoυ άρθρoυ αυτoύ.
(3) Τo Δικαστήριo δύvαται εκάστoτε vα ακυρώvει ή τρoπoπoιεί oπoιoδήπoτε διάταγμα πoυ εκδόθηκε δυvάμει τoυ άρθρoυ αυτoύ ή δύvαται vα εκδίδει oπoιoδήπoτε vέo ή περαιτέρω διάταγμα.
(4) Αίτηση πρoς τo Δικαστήριo δυvάμει τoυ άρθρoυ αυτoύ δύvαται vα υπoβληθεί από πρoσωπικό αvτιπρόσωπo ή oπoιoδήπoτε πρόσωπo ή δικαιoύχo (beneficiary) πoυ έχει συμφέρov στηv κληρovoμιά τoυ απoθαvόvτoς.