ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 336/2015)
4 Ιουνίου, 2024
[ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΕΦΡΑΙΜ, Δ/στές]
ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΑΔΑΜΟΥ
Εφεσείουσα
ν.
ΡΟΛΑΝΔΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Εφεσίβλητου
_________________________
Διονύσης Νικολετόπουλος για Ευστάθιος Κ. Ευσταθίου Δ.Ε.Π.Ε., για την Εφεσείουσα.
Αγνή Ξυψιτή (κα) με Ευάγγελο Χειμώνα, για τον Εφεσίβλητο.
_________________________
ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τον Ιωαννίδη, Δ.
_________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.: Η εφεσείουσα με γενικά οπισθογραφημένο κλητήριο ένταλμα που καταχώρισε στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας, αξίωσε εναντίον του εφεσίβλητου θεραπείες για παράβαση γραπτής συμφωνίας ημερ. 28.5.2009. Ήταν η θέση της πως η εν λόγω συμφωνία τερματίστηκε νόμιμα από την ίδια «ένεκα της αποκλειστικής υπαιτιότητας» του εφεσίβλητου. Έτσι αξιώθηκαν γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για παράβαση της συμφωνίας. Ακόμη, αποζημιώσεις «συνεπεία δόλου και/ή δολίων πράξεων και/ή συνεπεία ψευδών παραστάσεων» εκ μέρους του εφεσίβλητου.
Στην Έκθεση Απαίτησης που καταχωρίστηκε στη συνέχεια, η εφεσείουσα είχε υποστηρίξει ότι κατά πάντα ουσιώδη χρόνο ήταν η μέτοχος της εταιρείας A.S.G. Shadows and Lights Ltd, η οποία ασκούσε σε συγκεκριμένο υποστατικό στα Λατσιά, το οποίο μίσθωνε, επιχείρηση «Ινστιτούτου και/ή εργασιών αισθητικής». Προς τον σκοπό αυτό, είχε εγκαταστήσει στο μίσθιο εξοπλισμό αισθητικής. Σύμφωνα πάντα με την Έκθεση Απαίτησης, ο εφεσίβλητος ήταν επιχειρηματίας και «ασχολείτο και/ή εμφανιζόταν ως ασχολούμενος με υπηρεσίες κομμωτικής και αισθητικής για άντρες και γυναίκες και ήταν ο αποκλειστικός δικαιούχος της επωνυμίας Μ.Ο.Β. Μinistry of Beauty». Κατά ή περί τις 28.5.2009, κατόπιν προτάσεως και/ή παραστάσεων του εφεσίβλητου προς την εφεσείουσα, συνήφθη γραπτή συμφωνία, στη βάση της οποίας εφεσείουσα και εφεσίβλητος «συμφώνησαν να συνεργαστούν σε κοινή επιχείρηση και/ή κοινοπραξία και/ή σύμβαση έργου».
Για τους όρους της γραπτής συμφωνίας, η εφεσείουσα είχε δικογραφήσει τα ακόλουθα:
«4. Ήταν, μεταξύ άλλων, ρητοί και/ή εξυπακουόμενοι και/ή ουσιώδεις όροι της Συμφωνίας ότι:
(α) Οι διάδικοι θα συνεργάζονταν σε κοινή επιχείρηση η οποία θα λειτουργούσε στο υποστατικό το οποίο η ενάγουσα ενοικίαζε και στο οποίο ασκούσε την επιχείρηση η οποία περιγράφεται ανωτέρω, πριν από την σύναψη της συμφωνίας, στην οδό Αρχ. Μακαρίου και Ανδρέα Ασσιώτη 2Α 2223, Λατσιά, Λευκωσία. Προς το σκοπό αυτό, η ενάγουσα συνέχισε την ενοικίαση του υποστατικού καταβάλλοντας ως ενοίκιο το ποσό των €683.00 μηνιαίως.
(β) Η εταιρεία A.S.G. Shadows and Lights Ltd της ενάγουσας θα μετονομαζόταν σε Μ.Ο.Β. Shadows and Lights Ltd και στην οποία ο εναγόμενος θα αποκτούσε συμμετοχή εκ 50% και σε περίπτωση ισοψηφίας θα είχε την νικώσα ψήφο.
(γ) Εν πάση περιπτώσει, η ενάγουσα επιφυλάσσεται κατά την δικάσιμο να αναφερθεί στο πλήρες κείμενο, νόημα και νομική σημασία της εν λόγω συμφωνίας.
5. Επί τη προοπτική και/ή συνεπεία και/ή κατ΄ ακολουθίαν της Συμφωνίας ως ανωτέρω, ο εναγόμενος είχεν παραστήσει στην ενάγουσα ότι:
(α) Θα ενεργούσε όπως η εν λόγω συμφωνία θα υλοποιείτο το αργότερο τον Οκτώβριο 2009.
(β) Η συμφωνία θα ενεργοποιείτο και η επιχείρηση και/ή σύμβαση έργου και/ή κοινοπραξία θα ετίθετο σε λειτουργία τον Οκτώβριο 2009.
(γ) Το εσωτερικό του υποστατικού επί της οδού Αρχ. Μακαρίου και Ανδρέα Ασσιώτη 2Α 2223, Λατσιά θα ανακαινιζόταν εξ΄ ολοκλήρου με έξοδα του εναγομένου.
(δ) Ο εναγόμενος είχεν παραστήσει και/ή υποσχεθεί στην ενάγουσα (condition precedent) ότι θα εγκαθιστούσε ιδίοις εξόδοις καινούργιο εξοπλισμό προς αντικατάσταση του υφισταμένου και ήδη εγκατεστημένου στα υποστατικά επί της Λεωφ. Μακαρίου και Ανδρέα Ασσιώτη 2Α, στα Λατσιά.
6. Ο εναγόμενος παρέστησε στην ενάγουσα ότι θα εγκαθιστούσε τον εξοπλισμό ο οποίος αναφέρεται στην παράγραφο 5(δ) και μετά την υπογραφή της συμφωνίας.»
Ήταν η θέση της πως συνεπεία των πιο πάνω παραστάσεων του εφεσίβλητου, «παρέδωσε τον μηχανικό εξοπλισμό τον οποίο είχε εγκατεστημένο στα υποστατικά ως ανωτέρω και περαιτέρω εκκένωσε τα υποστατικά ενόψει της παρασταθείσης ανακαίνισης υπό του εναγομένου», ο οποίος, κατά την ίδια, όχι μόνο ουδέν έπραξε προς υλοποίηση και/ή εκτέλεση της καταρτισθείσας συμφωνίας, αλλά συνέχιζε να κατέχει τον εν λόγω εξοπλισμό αξίας €40.655,26, τον οποίο, κατά την εφεσείουσα, «δολίως απέσπασεν». Έτσι, στην Έκθεση Απαίτησης καταλογίζονται στον εφεσίβλητο συγκεκριμένες λεπτομέρειες δόλου και/ή ψευδών παραστάσεων, ανάμεσα στις οποίες πως απώτερος σκοπός αυτού, ήταν ο τερματισμός της λειτουργίας της επιχείρησης της εφεσείουσας και η υφαρπαγή του εξοπλισμού της δικής της επιχείρησης.
Εν κατακλείδι, η εφεσείουσα αξίωνε εναντίον του εφεσίβλητου το ποσό των €50.509,73, το οποίο προέκυπτε ως εξής: (α) €40.655,26 για την αξία του εξοπλισμού, (β) €6.147,00 για τα ενοίκια τα οποία κατέβαλε από τον Ιούνιο του 2009 έως τον Φεβρουάριο του 2010, (γ) €381,63 για έξοδα τηλεφωνικής υπηρεσίας, (δ) €107,59 για έξοδα υδατοπρομήθειας, (ε) €547,00 για άδεια λειτουργίας υποστατικού, επαγγελματική άδεια και τέλη αποκομιδής σκυβάλων για το 2009, και, τέλος, (στ) €2.671,25 για τα εισοδήματα που απώλεσε για την περίοδο Ιούνιος 2009-Οκτώβριος 2009.
Ο εφεσίβλητος με το δικόγραφό του αρνήθηκε όλες τις θεραπείες που η εφεσείουσα είχε αξιώσει. Παραδέχθηκε μεν πως καταρτίσθηκε η συμφωνία, στη βάση της οποίας θα συνέστηναν κοινή επιχείρηση, η οποία θα λειτουργούσε στο υποστατικό που η εφεσείουσα μίσθωνε, αλλά ήταν η θέση του πως το εν λόγω υποστατικό η εφεσείουσα «το είχε κλειστό για πολλούς μήνες πριν να μιλήσουν για τη συμφωνία συνεργασίας». Ήταν ακόμη η δικογραφημένη του θέση πως η εφεσείουσα ήθελε να εκκενώσει το μίσθιο αλλά δεν είχε κατάλληλο χώρο για να τοποθετήσει τον εξοπλισμό της επιχείρησής της. Έτσι ζήτησε από τον ίδιο να εξεύρει χώρο για να μεταφερθεί ο εξοπλισμός. Αυτός προθυμοποιήθηκε να μεταφέρει με δικά του έξοδα, και μετέφερε, τον εξοπλισμό σε συγκεκριμένο χώρο στη Λεμεσό, τον οποίο η εφεσείουσα γνώριζε. Μάλιστα ήταν η δικογραφημένη του θέση πως ειδοποίησε την εφεσείουσα να παραλάβει τον συγκεκριμένο εξοπλισμό, αυτή όμως ουδέν έπραξε. Κατ΄ επέκταση, ήταν η θέση του πως δεν είχε στην κατοχή του τον εν λόγω εξοπλισμό, την αξία του οποίου, εν πάση περιπτώσει, αρνήθηκε, αφού, ως ανέφερε, το ποσό των €40.655,26 «είναι αναληθές, παραπλανητικό και υπερβολικό». Τέλος, αρνήθηκε ως αναληθείς και παραπλανητικές τις λεπτομέρειες δόλου και/ή ψευδών παραστάσεων για να καταλήξει πως αυτή που παραβίασε τη μεταξύ τους συμφωνία, ήταν η εφεσείουσα.
Με ανταπαίτηση του αξίωσε εναντίον της: (α) €100 έξοδα μεταφοράς του εξοπλισμού στη Λεμεσό, (β) €1.400, ποσό το οποίο κατέβαλε, ως δικογράφησε, «αχρεωστήτως» σε συγκεκριμένη Συνεργατική Πιστωτική Εταιρεία, για λογαριασμό της εφεσείουσας, και (γ) δήλωση του Δικαστηρίου ότι η εφεσείουσα ήταν αυτή που είχε παραβιάσει τη συμφωνία ημερ. 28.5.2009.
Η ακροαματική διαδικασία ήταν σύντομη. Μαρτυρία έδωσε η εφεσείουσα, η οποία κάλεσε ένα μάρτυρα, τον Μ.Τ., «λειτουργό χορηγήσεων» στην Περιφερειακή ΣΠΕ Λευκωσίας. Ο μάρτυρας αυτός δεν έριξε φως στα επίδικα γεγονότα, αφού το μόνο που ανέφερε, και δεν αμφισβητήθηκε, ήταν ότι η εφεσείουσα στο παρελθόν είχε συνάψει συμφωνία δανείου με τη ΣΠΕ για εμπορικούς σκοπούς, και ότι το εν λόγω δάνειο εξοφλήθηκε στις 4.2.2010 με άλλο δάνειο που της χορηγήθηκε από τη ΣΠΕ.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αξιολογώντας την προφορική μαρτυρία της εφεσείουσας, υπό το φως της γραπτής συμφωνίας η οποία κατατέθηκε ενώπιον του ως Τεκμήριο 1 και των άλλων τεκμηρίων, διαπίστωσε σοβαρά κενά στη μαρτυρία της. Διαπίστωσε ακόμη πως η εφεσείουσα δεν προσκόμισε τέτοια ικανή μαρτυρία για να αποδείξει τις κατ΄ ισχυρισμόν ζημιές της. Κατ΄ επέκταση απέρριψε την αγωγή. Εξετάζοντας στη συνέχεια την ανταπαίτηση του εφεσίβλητου, βρήκε, για τους λόγους που θα αναφέρουμε στη συνέχεια, πως αυτή απεδείχθη μόνο σε σχέση με το ποσό των €1.400 για το οποίο έγινε αναφορά πιο πάνω. Κατ΄ επέκταση εξέδωσε απόφαση για το εν λόγω ποσό.
Η εφεσείουσα δεν έμεινε ικανοποιημένη από την πρωτόδικη απόφαση, εξού και η καταχώριση της υπό εκδίκαση έφεσης. Με τον πρώτο και δεύτερο λόγο έφεσης, ουσιαστικά προσβάλλει τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι «η μαρτυρία της ενάγουσας παρουσίασε κενά, ενώ μεγάλο μέρος της αξίωσης της παρέμεινε αναπόδεικτο».
Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε στο δισέλιδο κείμενο της πρωτόδικης απόφασης που αφορά στα σοβαρά κενά στη μαρτυρία της εφεσείουσας που διαπίστωσε το πρωτόδικο Δικαστήριο. Θα αρκεστούμε να παραθέσουμε αυτολεξεί από την απόφαση, κάποιες από τις πολλές επισημάνσεις του, όταν αυτό αξιολογούσε τη μαρτυρία της εφεσείουσας:
«Ενώ στην Έκθεση Απαιτήσεως προβάλλεται ισχυρισμός περί δόλου από πλευράς Εναγομένου, και συγκεκριμένα ότι αυτός δεν σκόπευε να επιστρέψει τον εξοπλισμό στην Ενάγουσα ενώ της παρουσίασε το αντίθετο, η Ενάγουσα αντεξεταζόμενη δέχτηκε ότι η ίδια είχε αναφέρει στον Εναγόμενο ότι δεν θα ήθελε πίσω τον εξοπλισμό. Μάλιστα δήλωσε ότι ο Εναγόμενος πήρε τον εξοπλισμό όπως η ίδια επιθυμούσε και ότι «δεν είπα ότι τον πήρε σκοπίμως.»
Ο ισχυρισμός της Ενάγουσας ότι από τη στιγμή που ο εξοπλισμός θα έφευγε από το υποστατικό της δεν θα τον δεχόταν πίσω ένεκα του ότι τέτοια μηχανήματα σπάζουν εύκολα δεν πείθει, δεδομένου ότι δεν ενδιαφέρτηκε να δει αν όντως έσπασαν τα συγκεκριμένα μηχανήματα. Μάλιστα ερωτηθείσα περί τούτου είπε ότι δεν ήθελε και να δει και ούτε γνωρίζει αν έσπασαν.
Ερωτηθείσα γιατί ισχυρίστηκε ότι ο Εναγόμενος δεν της επέστρεφε τον εξοπλισμό απάντησε ότι «αφού δεν τα ήθελα. Αν δεν μου τα έπαιρνε θα τα πούλουν να πιάσω τα λεφτά».
Σημαντικό θεωρώ το ότι η Ενάγουσα δεν ήταν σε θέση να αναφέρει ποία ήταν η αξία των μηχανημάτων το 2009, λαμβάνοντας υπόψη ότι είχαν ήδη προηγηθεί 2 χρόνια χρήσης αυτών. …»
Πράγματι, μελετώντας προσεκτικά τα τηρηθέντα πρακτικά, βρίσκουμε πως οι πιο πάνω επισημάνσεις του πρωτόδικου Δικαστηρίου, ως επίσης και οι υπόλοιπες, δικαιολογούνται από τη μαρτυρία που η εφεσείουσα έδωσε. Ήταν στη βάση αυτών των επισημάνσεων που το πρωτόδικο Δικαστήριο ουσιαστικά απέρριψε τη μαρτυρία της, παρόλο που δεν το καταγράφει ρητά.
Δεν χρειάζεται να παραπέμψουμε στην πλούσια νομολογία που αφορά στο πότε το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο ανατρέπει τα ευρήματα αξιοπιστίας, στα οποία προβαίνει το πρωτόδικο Δικαστήριο. Καταλήγουμε πως δεν υπάρχει περιθώριο για ανατροπή του ευρήματος αξιοπιστίας, το οποίο όχι μόνο δεν αντιστρατεύεται τη λογική, αλλά είναι εύλογο και δικαιολογημένο.
Στη βάση του πιο πάνω ευρήματός, δικαιολογημένα το πρωτόδικο Δικαστήριο βρήκε ότι η εφεσείουσα δεν είχε αποδείξει την παράβαση της συμφωνίας εκ μέρους του εφεσίβλητου, για να νομιμοποιείται να διεκδικεί αποζημιώσεις, ως ήτο η δικογραφημένη της θέση, παράβαση που είχε επικαλεστεί και με την επιστολή του δικηγόρου της ημερ. 9.2.2010. Και βεβαίως, ελλείψει αξιόπιστης μαρτυρίας, δεν είχε αποδείξει ούτε τη δικογραφημένη της θέση για «δόλο και/ή δόλιες πράξεις και/ή ψευδείς παραστάσεις» εκ μέρους του εφεσίβλητου, κάτι που δεν φαίνεται να είχε υποστηρίξει κατά την ακροαματική διαδικασία. Τέλος, ορθή κρίνεται και η προσέγγιση του σε σχέση με τις κατ΄ ισχυρισμόν ειδικές ζημιές.
Οι λόγοι έφεσης 1 και 2 κρίνονται αβάσιμοι και απορρίπτονται.
Προχωρούμε με τον τρίτο λόγο έφεσης, με τον οποίο προσβάλλεται η ορθότητα της απόφασης στην ανταπαίτηση του εφεσίβλητου για το ποσό των €1.400. Για το θέμα αυτό, το πρωτόδικο Δικαστήριο σημείωσε τα ακόλουθα:
«Ήταν όμως παραδεκτό από πλευράς ενάγουσας ότι αυτός κατέβαλε ποσό €1.400 για πληρωμή οφειλόμενων δόσεων από την ενάγουσα προς τη ΣΠΕ Λατσιών, και άρα σε αυτό το μέρος της αξίωσης του θα πρέπει να πετύχει.
Εκδίδεται απόφαση στην Ανταπαίτηση υπέρ του Εναγομένου και εναντίον της Ενάγουσας για ποσό €1.400, πλέον νόμιμο τόκο από καταχώρησης της αγωγής επί του ποσού αυτού μέχρι εξόφλησης.»
Δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε την απόφαση στην ανταπαίτηση σε σχέση με την έναρξη του τόκου από την ημερομηνία καταχώρισης της αγωγής, αφού βρίσκουμε πως ο πιο πάνω λόγος έφεσης είναι βάσιμος. Σημειώνουμε πως για την ανταπαίτηση, ο εφεσίβλητος αυτό που κατέγραψε στο δικόγραφό του, ήταν πως κατέβαλε το ποσό των €1.400 στη ΣΠΕ Λατσιών αχρεωστήτως, για να βοηθήσει την εφεσείουσα. Αχρεωστήτως δεν το κατέβαλε, αφού υπήρχε, εν γνώσει του, χρέος της εφεσείουσας, έναντι του οποίου κατέβαλε οικειοθελώς το πιο πάνω ποσό. Ουδέποτε είχε δικογραφήσει τη θέση ότι κατέβαλε το εν λόγω ποσό με τη συμφωνία όπως αυτό του επιστραφεί από την εφεσείουσα, αλλά ούτε υπήρχαν στο δικόγραφό του τέτοια άλλα γεγονότα που να δικαιολογούσαν την παροχή της συγκεκριμένης θεραπείας (Kennedy Hotels Ltd v. Indjirdjian (1992) 1 A.A.Δ. 400). Το μόνο που είχε δικογραφήσει ήταν πως το κατέβαλε για να την βοηθήσει. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό για να αποκαλύψει αγώγιμο δικαίωμα εναντίον της σε σχέση με το εν λόγω ποσό. Για τη σημασία των δικογράφων παραπέμπουμε στη Βραχίμη ν. Κουλουμπρή (1992) 1 Α.Α.Δ. 836 και στην πρόσφατη απόφαση Αντωνία Πηλίνα ν. Pascal Education Ltd, Πολ. Έφ. Αρ. 222/2015, ημερ. 22.11.2023. Για ό,τι αξίζει, να σημειώσουμε πως η εφεσείουσα ουδέποτε παραδέχθηκε πως είχε νομική υποχρέωση να επιστρέψει το εν λόγω ποσό στον εφεσίβλητο. Το μόνο που είχε παραδεχθεί ήταν ότι ο εφεσίβλητος είχε καταβάλει το εν λόγω ποσό, για να προσθέσει μάλιστα πως το κατέβαλε επειδή αυτός δεν είχε υλοποιήσει την καταρτισθείσα συμφωνία.
Ο τρίτος λόγος έφεσης επιτυγχάνει.
Εν κατακλείδι, η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου να απορρίψει την αγωγή επικυρώνεται ως ορθή. Η απόφασή στην ανταπαίτηση παραμερίζεται. H ανταπαίτηση απορρίπτεται.
Όσον αφορά στα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας, θεωρούμε όπως αυτά ακολουθήσουν το αποτέλεσμα, τόσο στην αγωγή όσο και στην ανταπαίτηση. Συνεπώς, τα έξοδα της αγωγής επιδικάζονται προς όφελος του εφεσίβλητου και εναντίον της εφεσείουσας. Τα έξοδα της ανταπαίτησης επιδικάζονται προς όφελος της εφεσείουσας και εναντίον του εφεσίβλητου. Και στις δύο περιπτώσεις τα έξοδα να υπολογισθούν, στην ανάλογη κλίμακα, από τον Πρωτοκολλητή του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας και εγκριθούν από το οικείο Επαρχιακό Δικαστήριο.
Υπό το φως της μερικής επιτυχίας της έφεσης, επιδικάζονται προς όφελος της εφεσείουσας και εναντίον του εφεσίβλητου €1.000 έξοδα έφεσης, πλέον Φ.Π.Α., εάν υπάρχει.
Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.
Ι. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.
Ε. ΕΦΡΑΙΜ, Δ.
/ΣΓεωργίου