ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 74/2024)
(i-justice)
5 Ιουνίου, 2024
[Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964 (Ν. 33/1964)
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΝΤΑΛΜΑΤΩΝ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ) ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ 2018
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ALDABBAS MUAMMAR ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ HABEAS CORPUS
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΝΟΜΟ 14/60, ΤΩΝ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΩΝ ΤΟΥ 1964 ΜΕΧΡΙ 1991, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΤΟΝ ΧΑΡΤΗ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ Ε.Ε., ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΝΟΜΟ, ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2011/95/ΕΚ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ Ή ΤΩΝ ΑΠΑΤΡΙΔΩΝ ΩΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΓΙΑ ΕΝΑ ΕΝΙΑΙΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Ή ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ
ΠΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΝΟΜΟ (ΚΕΦ. 105) ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2008/115/ΕΚ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΝΟΜΩΣ ΔΙΑΜΕΝΟΝΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΕΣΩ-
1. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
2. ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
ΔΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟ ΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΝ ALDABBAS MUAMMAR ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 11 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 5(1) ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 6 ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ Ε.Ε., ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 21 ΚΑΙ 29 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΝΟΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 33 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2011/95/ΕΚ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ Ή ΤΩΝ ΑΠΑΤΡΙΔΩΝ ΩΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΓΙΑ ΕΝΑ ΕΝΙΑΙΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Ή ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 14 ΚΑΙ ΚΑΤ’ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 18ΠΣΤ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤ’ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 13, 15 ΚΑΙ 16 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/115/ΕΚ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΝΟΜΩΣ ΔΙΑΜΕΝΟΝΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ.
_______________________________________________________________________
Ν. Χαραλαμπίδου (κα), για Νικολέττα Χαραλαμπίδου ΔΕΠΕ, για τον Αιτητή.
Π. Χαραλάμπους (κα) με Μ. Καρπούζη (κα), Δικηγόροι της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τον Καθ’ ου η Αίτηση.
_____________________________________________________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
(Δοθείσα αυθημερόν)
Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.: Ο Αιτητής αιτείται την έκδοση Προνομιακού Εντάλματος Habeas Corpus ad Subjiciendum ώστε να αφεθεί ελεύθερος γιατί, όπως διατείνεται, η διάρκεια κράτησης του για σκοπούς απέλασης καθιστά την κράτηση του παράνομη.
Η Αίτηση υποστηρίζεται από Ένορκη Δήλωση της Αργυρώς Μιχαήλ, Δικηγόρου στο γραφείο των Δικηγόρων του Αιτητή Νικολέττα Χαραλαμπίδου ΔΕΠΕ. Η Δημοκρατία καταχώρισε ειδοποίηση πρόθεσης Ένστασης που υποστηρίζεται από Ένορκη Δήλωση Λειτουργού στο Τμήμα Αρχείου, Πληθυσμού και Μετανάστευσης (εφεξής ΤΑΠΜ).
Το αδιαμφισβήτητο ιστορικό, όπως αυτό προκύπτει τόσο μέσα από την Ένορκη Δήλωση που υποστηρίζει την Αίτηση, όσο και μέσα από την Ένορκη Δήλωση που υποστηρίζει την Ένσταση, σε συνάρτηση και με τα σχετικά έγγραφα που κατατέθηκαν ως Τεκμήρια ενώπιον του Δικαστηρίου είναι, σε γενικές γραμμές, το ακόλουθο:
▬ Ο Αιτητής είναι υπήκοος της Συρίας με ημερομηνία γέννησης την [ ].
▬ Στις 18/6/2006 ο Αιτητής υπέβαλε αίτηση Διεθνούς Προστασίας και στις 7/2/2018 υπέβαλε αίτηση για επανάνοιγμα του φακέλου του. Με επιστολή της ημερ. 7/12/2018 η Υπηρεσία Ασύλου ενημέρωσε τον Αιτητή ότι του παραχωρήθηκε το καθεστώς πρόσφυγα και του δόθηκε από το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης σχετική άδεια διαμονής με ισχύ ως τις 26/9/2025.
▬ Σε απόρρητες επιστολές της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης ημερ. 28/7/2023, 23/8/2023 και 31/8/2023 γίνεται αναφορά στην εμπλοκή του Αιτητή ως μέλος κυκλώματος διακίνησης παράνομων μεταναστών.
▬ Στις 23/8/2023 ο Αιτητής συνελήφθη μαζί με πέντε άτομα από την Συρία ως ύποπτος για συμμετοχή του σε κύκλωμα παράνομης διακίνησης μεταναστών από τη Συρία στην Κύπρο. Ο Αιτητής τέθηκε υπό προσωρινή κράτηση για περίοδο 8 ημερών με διάταγμα Δικαστηρίου για σκοπούς διερεύνησης της υπόθεσης εναντίον του, το οποίο δεν ανανεώθηκε.
▬ Στις 23/8/2023 παραδόθηκε στον Αιτητή δια χειρός επιστολή με την οποία ενημερώθηκε για την πρόθεση της Διευθύντριας του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης για απέλαση του από την Κυπριακή Δημοκρατία και δια της οποίας του δόθηκε η δυνατότητα να προβεί σε γραπτές ή προφορικές παραστάσεις προκειμένου να αντικρούσει τους λόγους απέλασης του.
▬ Την 31/08/2023 εκδόθηκαν Διατάγματα Κράτησης και Απέλασης του Αιτητή, δυνάμει των Άρθρων 14 του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου, Κεφ. 105, και 29 του περί Προσφύγων Νόμου και Διάταγμα Κράτησης του Αιτητή.
▬ Στις 20/10/2023 ο Αιτητής, σε γραπτή του δήλωση, κατέγραψε ότι δεν επιθυμεί να παραμείνει στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας και ζήτησε να παραιτηθεί από το καθεστώς του αναγνωρισμένου πρόσφυγα. Προς το σκοπό αυτό στις 17/11/2023 έλαβε χώρα επικοινωνία με την Πρεσβεία της Συρίας για έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων του Αιτητή ενόψει του ότι το διαβατήριο του είχε λήξει.
▬ Την 1/11/2023 έγινε επαναξιολόγηση της κράτησης του Αιτητή.
▬ Στις 8/1/2024 έγινε εκ νέου επαναξιολόγηση της κράτησης του Αιτητή και στο σχετικό σημείωμα καταγράφεται ότι στις 28/12/2023 στάλθηκε επιστολή από το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης προς την Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης δια της οποίας ζητείτο ενημέρωση σχετικά με την πορεία των ερευνών και διαδικασιών.
▬ Σε επιστολή ημερ. 9/1/2024 από την Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης προς τη Διευθύντρια του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης γίνεται αναφορά ότι, σε συνεντεύξεις που διενεργούνται κατά καιρούς, ο Αιτητής εξέφρασε την επιθυμία του να αναχωρήσει από την Κύπρο και να μεταβεί μόνος του σε συγκεκριμένο μέρος της Συρίας, χωρίς να αποκαλύπτει το δρομολόγιο του. Στην εν λόγω επιστολή, γίνεται αναφορά ότι ο Αιτητής είναι κάτοχος διαβατηρίου, το οποίο έχει λήξει και βρίσκεται στην Υπηρεσία Ασύλου.
▬ Ακολούθως στις 13/2/2024 ο Αιτητής σε συνέντευξη ανέφερε ότι δεν επιθυμεί πλέον τον επαναπατρισμό του στη Συρία.
▬ Στις 14/2/2024 στάλθηκε επιστολή από το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης προς το Διοικητή της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης για εξέταση του ενδεχομένου απέλασης του Αιτητή στο Λίβανο, ως το Διάταγμα Απέλασης του ημερ. 31/8/2023, με συνοδεία Αστυνομικών.
▬ Στις 29/4/2024 η Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, με επιστολή της, ενημερώνει το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών για τις ενέργειες που λαμβάνουν χώρα και τις διαδικασίες που ακολουθούνται, σε σχέση με την απέλαση κρατούμενων, μεταξύ των οποίων και ο Αιτητής. Στην εν λόγω επιστολή, επισυνάπτεται κατάσταση, η οποία αφορά τον Αιτητή και στην οποία καταγράφεται ότι στις 14/2/2024 στάλθηκε επιστολή στο Διοικητή της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, προκειμένου να εξεταστεί το ενδεχόμενο απέλασης του Αιτητή στο Λίβανο, με συνοδεία Aστυνομικών.
▬ Στις 17/5/2024, το Υπουργείο Εσωτερικών ανάρτησε δημοσίευσή του όπου ανακοίνωνε τα όσα διαμείφθηκαν στην Υπουργική Σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία στις 16-17 Μαΐου 2024, επιβεβαιώνοντας την ιδιαίτερη έμφαση και τις προσπάθειες που γίνονται ώστε να επιτευχθούν συνθήκες για ασφαλείς, εθελοντικές και αξιοπρεπείς επιστροφές Σύριων προσφύγων, όπως και την υφιστάμενη συνεργασία της Δημοκρατίας με το Λίβανο. Εξ όσων δε προκύπτει από τα στοιχεία που μπορούν να δοθούν στη δημοσιότητα από το Υπουργείο Εσωτερικών, η λειτουργία του μηχανισμού εθελούσιων επιστροφών βρίσκει ανταπόκριση και μεταξύ Σύριων υπηκόων που βρίσκονται στη Δημοκρατία.
▬ Σε πρόσφατη συνέντευξη που έγινε με τον Αιτητή στις 24/5/2024 αυτός δήλωσε πρόθυμος να συνεργαστεί και να αναχωρήσει από την Κυπριακή Δημοκρατία, με την προϋπόθεση, όμως, να μεταβεί στην πόλη Erbil του Ιράκ, προορισμός για τον οποίο χρειάζεται εξασφάλιση θεώρησης εισόδου.
Όπως είναι καλά γνωστό, το Προνομιακό Ένταλμα της φύσεως Habeas Corpus ad subjiciendum διασφαλίζει την ελευθερία του ατόμου. Όπως αναφέρθηκε στην υπόθεση Δημητράκης Χατζησάββα (1993) 1 Α.Α.Δ. 102, «Το Habeas Corpus ad subjiciendum είναι προνομιακή διαδικασία για τη διασφάλιση της ελευθερίας του πολίτη. Παρέχει αποτελεσματικό μέσο άμεσης απελευθέρωσης από παράνομη ή αδικαιολόγητη πράξη, είτε στη φυλακή, είτε σε ιδιωτικό χώρο, από αρχή ή ιδιώτη». Απαραίτητη προϋπόθεση για έκδοση του εντάλματος συνιστά η απόδειξη εκ μέρους του αιτούντος του παράνομου της κράτησης ή φυλάκισης (Καλφοπούλου (1998) 1 Α.Α.Δ. 55). Με τη διαδικασία του εντάλματος Habeas Corpus ό,τι επιδιώκεται είναι η διασφάλιση του δικαιώματος της ελευθερίας δια της άμεσης απελευθέρωσης του αιτητή ο οποίος, κατ’ ισχυρισμό τελεί υπό παράνομη κράτηση. Οποτεδήποτε στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας διαπιστώνεται κάτι τέτοιο, το σχετικό διάταγμα εκδίδεται δικαιωματικά και όχι ως θέμα άσκησης διακριτικής εξουσίας, οπότε ο αιτητής αφήνεται ευθύς ελεύθερος (Green v. Home Secretary [1941] 3 All E.R. 388, σελ. 400).
Το Δικαστήριο έχει διεξέλθει με προσοχή όσα οι ευπαίδευτοι συνήγοροι έχουν θέσει ενώπιον του, συμπεριλαμβανομένων και των επιχειρημάτων που ανέπτυξαν τόσο γραπτώς όσο και δια ζώσης.
Στην υπό συζήτηση περίπτωση είναι σαφές μέσω των όσων προβλήθηκαν στις αγορεύσεις, ότι δεν αμφισβητείται η νομιμότητα των σχετικών Διαταγμάτων Κράτησης και Απέλασης. Ουδέποτε άλλωστε επιχειρήθηκε τούτο με οποιοδήποτε ένδικο μέσο. Το παράπονο του Αιτητή επικεντρώνεται στη διάρκεια της κράτησης, η οποία άρχισε με την έκδοση των ως άνω Διαταγμάτων στις 31/8/2023 και έκτοτε συνεχίζεται.
Όπως ορθά επισημαίνεται από την κα Χαραλαμπίδου, η υπό κρίση περίπτωση αφορά σε αναγνωρισμένο πρόσφυγα εναντίον του οποίου εξεδόθη Διάταγμα Απέλασης δυνάμει του Άρθρου 29 του περί Προσφύγων Νόμου, Ν. 6(Ι)/2000, το οποίο προβλέπει, μεταξύ άλλων, πως ο Διευθυντής δικαιούται να αποφασίζει την απέλαση δικαιούχου διεθνούς προστασίας όταν υφίσταται εύλογος λόγος για να θεωρεί ότι το εν λόγω πρόσωπο είναι επικίνδυνο για την ασφάλεια της Δημοκρατίας ή όταν καταδικάστηκε τελεσίδικα για τη διάπραξη ιδιαίτερα σοβαρού αδικήματος και, ως εκ τούτου, αποτελεί κίνδυνο για την κυπριακή κοινωνία. Στα εδάφια (1) και (2) του Άρθρου 29 προνοούνται συναφώς τα ακόλουθα:
«29.-(1) Ο Διευθυντής δικαιούται να αποφασίζει την απέλαση δικαιούχου διεθνούς προστασίας –
(α) όταν υφίσταται εύλογος λόγος για να θεωρεί ότι το εν λόγω πρόσωπο αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια της Δημοκρατίας, ή
(β) όταν το εν λόγω πρόσωπο έχει καταδικαστεί τελεσίδικα για τη διάπραξη ιδιαίτερα σοβαρού αδικήματος και, ως εκ τούτου, συνιστά κίνδυνο για την κυπριακή κοινωνία.
(2) Προτού ο Διευθυντής προβεί στην έκδοση διατάγματος απέλασης εναντίον οποιουδήποτε προσώπου δυνάμει του εδαφίου (1), ο Διευθυντής –
(α) Παρέχει στο επηρεαζόμενο πρόσωπο την ευκαιρία να προβεί σε γραπτές ή προφορικές παραστάσεις, και
(β) ενημερώνει τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου:
Νοείται ότι ο εκπρόσωπος της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες ενημερώνεται για τις αποφάσεις του Διευθυντή μετά από υποβολή σχετικού αιτήματος προς αυτόν.
(2Α) Ο Διευθυντής ενημερώνει γραπτώς τον πρόσφυγα ή το πρόσωπο με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας για την απόφασή του για την έκδοση διατάγματος απέλασης.»
Εναντίον του Αιτητή εκδόθηκε και Διάταγμα Κράτησης δυνάμει των προνοιών του Άρθρου 14, το οποίο διαλαμβάνει τα εξής:
«14.-(1) Τηρουμένων των διατάξεων του Νόμου αυτού και των όρων οποιασδήποτε άδειας ή έγκρισης που χορηγήθηκε βάσει του Νόμου αυτού ή οποιωνδήποτε Κανονισμών που εκδόθηκαν βάσει αυτού και με την επιφύλαξη των διατάξεων του περί Προσφύγων Νόμου, ο Ανώτερος Λειτουργός Μετανάστευσης δύναται να διατάξει οποιοδήποτε αλλοδαπό ο οποίος είναι απαγορευμένος μετανάστης ή οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο, αφού εισήλθε στη Δημοκρατία με άδεια να παραμείνει σε αυτή για περιορισμένη περίοδο, παραμένει στη Δημοκρατία μετά την παρέλευση της περιόδου αυτής ή οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο περιλαμβάνεται εντός της κατηγορίας που απαριθμείται στην παράγραφο (9) του εδαφίου (1) του άρθρου 6 να απελαθεί από τη Δημοκρατία και, εν τω μεταξύ, να τεθεί υπό κράτηση.»
Είναι φανερό από τις πιο πάνω πρόνοιες ότι η κράτηση διατάσσεται ούτως ώστε να επιτευχθεί η απέλαση.
Αποτέλεσε θέση της συνηγόρου του Αιτητή ότι η διάρκεια της κράτησης του για περίοδο περίπου εννέα μηνών για σκοπούς απέλασης έχει καταστεί παράνομη εφόσον, όπως υποστηρίχθηκε, οι Καθ’ων η Αίτηση δεν προβαίνουν σε οποιαδήποτε ουσιαστική ενέργεια προς επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού. Όπως, συναφώς, προβλήθηκε οι Καθ’ων η Αίτηση περιορίστηκαν σε συνεντεύξεις με τον Αιτητή προς το σκοπό της άσκησης πίεσης, ούτως ώστε να συγκατατεθεί ο ίδιος στην απέλαση του σε άλλη χώρα, χωρίς να προσκομίσουν οποιαδήποτε μαρτυρία ότι η άλλη χώρα όπου προτίθενται να τον απελάσουν, εάν αυτός συγκατατεθεί, τον έχει αποδεχθεί ή σε ποιες ενέργειες έχουν προβεί γι’ αυτό το σκοπό.
Οι ευπαίδευτες συνήγοροι των Καθ’ ων η Αίτηση στη δική τους αγόρευση υποστήριξαν ότι στα περιστατικά της υπόθεσης ο Αιτητής απέτυχε να αποδείξει παράβαση του Άρθρου 5(1)(στ) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ότι η συνέχιση της κράτησης του δεν δικαιολογείται μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας απέλασης του. Στη βάση των στοιχείων που τέθηκαν ήταν η θέση των Καθ’ων η Αίτηση ότι η συνέχιση της κράτησης του Αιτητή δικαιολογείται μέχρις ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία απέλασης του, η οποία δεν έχει επιτευχθεί ακόμη λόγω της παρεμβολής προσκομμάτων εκ μέρους του και άρνησης συνεργασίας με τις αρμόδιες αρχές. Όπως προβλήθηκε, από τα γεγονότα διαφαίνεται ότι οι Καθ’ων η Αίτηση έχουν ενεργήσει με τη δέουσα επιμέλεια σε κάθε στάδιο των διεργασιών, κάτι το οποίο προκύπτει από τις προσπάθειες που λαμβάνουν χώρα από μέρους τους.
Η κράτηση, ως περιορισμός του δικαιώματος της ελευθερίας το οποίο διασφαλίζεται όχι μόνο από το Σύνταγμα (Άρθρο 11), αλλά και από την ΕΣΔΑ (Άρθρο 5), δεν μπορεί να καθίσταται αυτοσκοπός με την επ’ αόριστο αναβολή της απέλασης. Όπως χαρακτηριστικά τέθηκε στην υπόθεση Khlaief ν. Δημοκρατίας (2003) 1 Α.Α.Δ. 1402:
«… Η κράτηση είναι περιορισμός του συνταγματικού δικαιώματος της ελευθερίας. Η απόκλιση επιτρέπεται από το Άρθρο 11.2(στ) “προς το σκοπό απελάσεως”. Δεν μπορεί να καθίσταται αυτοσκοπός με την επ’ αόριστο αναβολή της απέλασης, ούτε να απολήγει ουσιαστικά σε αδικαιολόγητη κράτηση. Γενομένη με την προοπτική της απέλασης, εξυπακούεται ότι η απέλαση θα γίνει εντός του ευλόγου χρόνου που απαιτείται προς διευθέτηση της. Άλλως, ο λόγος της συνέχισης της καταρρέει. Τούτο επιτάσσει δε όχι μόνο το όλο πνεύμα του Άρθρου 11 προς το σκοπό προστασίας των δικαιωμάτων του αλλοδαπού αλλά και η ίδια η επιδίωξη της απέλασης που είναι η άνευ χρονοτριβής αποκατάσταση της νομιμότητας με το ακραίο και αποτελεσματικό μέτρο της απομάκρυνσης του διαπιστωθέντος μη δικαιούμενου να ευρίσκεται στη Δημοκρατία αλλοδαπού.»
Υπάρχει πλούσια νομολογία αναφορικά με τις αρχές που διέπουν τη νομιμότητα της διάρκειας της κράτησης σε περιπτώσεις απέλασης. Ό,τι βασικά προκύπτει είναι ότι η κράτηση για σκοπούς απέλασης πρέπει να έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και δικαιολογείται η διατήρηση της ή η παράταση της ενόσω οι αρμόδιες αρχές λαμβάνουν ενέργειες για την απέλαση και επιδεικνύουν τη δέουσα επιμέλεια, ενόσω, βεβαίως, υφίσταται εύλογη προοπτική απομάκρυνσης. Εν ολίγοις, η κράτηση προσώπου εναντίον του οποίου εκκρεμεί διαδικασία απελάσεως δεν πρέπει να παρατείνεται για δυσανάλογο χρονικό διάστημα, ήτοι δεν πρέπει να υπερβαίνει το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού. Όπως έχει αναφερθεί στην υπόθεση Αναφορικά με την Αίτηση Khoshorauli, Πολιτική Αίτηση Αρ. 1/2019, ημερ. 21/1/2019:
«Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του ΕΔΑΔ το κατά πόσο η διάρκεια των διαδικασιών απέλασης μπορεί να επηρεάσει τη νομιμότητα της κράτησης, εξαρτάται αποκλειστικά από τα γεγονότα της υπόθεσης με δεδομένο πάντοτε ότι η κράτηση δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά διενεργείται με σκοπό την απέλαση.»
Αποτελεί αρχή της νομολογίας ότι η διάρκεια της κράτησης δεν εξετάζεται in abstracto, αλλά στη βάση των συγκεκριμένων γεγονότων της υπόθεσης (βλ. Essa Murad Khlaief (2003) 1 Α.Α.Δ. 1402 και Habibi Pour Ali Fasel, Πολιτική Έφεση Αρ. 236/15, ημερ. 31/3/2016).
Σε σχέση με το βάρος απόδειξης σε τέτοιου είδους αιτήσεις αναφέρονται τα ακόλουθα στην υπόθεση Καλφοπούλου (1998) 1(Α) Α.Α.Δ. 55, 69 - 70:
«Το βάρος απόδειξης ότι εκ πρώτης όψης μια κράτηση είναι παράνομη, το έχει ο αιτητής. Σαν θέμα τακτικής ο αιτητής πρέπει να αποδείξει μια εκ πρώτης όψης υπόθεση που δημιουργεί ερωτηματικά ως προς τη νομιμότητα της κράτησής του. Όταν η υπόθεση του βασίζεται πάνω σε γεγονότα έχει το αποδεικτικό βάρος (evidential burden) να παρουσιάσει ικανοποιητική μαρτυρία που μπορεί να οδηγήσει στην πιθανότητα ενός ευνοϊκού για τον ίδιο συμπεράσματος. Σε μια τέτοια περίπτωση το νομικό βάρος (legal burden) μεταφέρεται στους ώμους του καθ’ου η αίτηση που καλείται να δικαιολογήσει την κράτηση.»
Έχοντας εξετάσει τις πιο πάνω εισηγήσεις, θα πρέπει να υπομνηστεί πως η δικαστική κρίση για το εύλογο ή μη του χρόνου κράτησης είναι ζήτημα πραγματικό και συνυφασμένο με τους λόγους που τυχόν δημιουργούν καθυστέρηση και εξαρτάται από τα ιδιαίτερα περιστατικά της υπόθεσης, όπως οι ανωτέρω αποφάσεις εξηγούν.
Στην υπόθεση Al Lakoud, Πολιτική Έφεση Αρ. 95/2020, ημερ. 8/6/2021, ECLI:CY:AD:2021:A232, όπου η κράτηση είχε διαταχθεί για λόγους εθνικής ασφάλειας, υποδείχθηκε από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου πως:
«Όπως ορθά επισημάνθηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο, στην προκείμενη περίπτωση ο έλεγχος της διάρκειας της κράτησης δεν εξετάζετο μεμονωμένα, αλλά στο πλαίσιο των γεγονότων της υπόθεσης, επισημαίνοντας ότι εξετάζεται κατά πόσο οι ανάλογες και σχετικές διοικητικές διαδικασίες που διεξάγονται, εξετάζονται και συνδέονται με το λόγο κράτησης και ότι αυτές εκτελούνται χωρίς περιττές καθυστερήσεις.»
Έχοντας κατά νουν όλα όσα έχουν τεθεί υπόψιν του Δικαστηρίου είναι προφανές ότι οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν για απέλαση του δεν έχουν καρποφορήσει. Έπειτα δεδομένου του γεγονότος ότι ο Αιτητής αποτελεί Σύριο υπήκοο, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι, ένεκα της έκρυθμης κατάστασης που συνεχίζει να υφίσταται στη συγκεκριμένη χώρα, σε συνάρτηση τούτο και με τις διεθνείς υποχρεώσεις που η Κυπριακή Δημοκρατία έχει αναλάβει, η απέλαση του στη συγκεκριμένη χώρα, τουλάχιστον επί του παρόντος, δεν διαφαίνεται να είναι εφικτή. Είναι γι’ αυτό το λόγο που στα γεγονότα της υπόθεσης έγινε αναφορά σε προσπάθειες εξεύρεσης άλλης ασφαλούς χώρας πρόθυμης να δεχθεί τον Αιτητή στην επικράτειά της. Οι αναφορές, ωστόσο, εκ μέρους των ευπαίδευτων δικηγόρων που εμφανίστηκαν για τη Δημοκρατία περί ενεργειών και προσπαθειών που καταβάλλονται ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η απέλαση του Αιτητή σε τρίτη χώρα που τυχόν θα ήταν διατεθειμένη να τον αποδεχτεί (έγινε αναφορά για το Λίβανο και το Erbil στο Ιράκ), παρέμειναν σε ένα γενικό και αόριστο επίπεδο χωρίς, δηλαδή, να έχει τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου οποιαδήποτε μαρτυρία και απτά στοιχεία που να συγκεκριμενοποιούν το όλο ζήτημα. Υπό αυτά τα δεδομένα και χωρίς να διαφαίνεται πραγματική προοπτική απομάκρυνσης του Αιτητή, ως ορίζεται στο Διάταγμα ημερομηνίας 31/8/2023, η συνέχιση της κράτησης του δεν φαίνεται να δικαιολογείται πλέον. Ως υποδείχθηκε στην Hawillo v. Δημοκρατίας κ.ά. (1997) 1 Α.Α.Δ. 1615, δεν δικαιολογείται η κράτηση προσώπου ενόψει του γεγονότος ότι οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν για απέλαση του δεν καρποφόρησαν. Σε μια τέτοια περίπτωση, σημειώθηκε, η περαιτέρω κράτηση του θα παραβιάζει τις πρόνοιες του Άρθρου 5 της ΕΣΔΑ, αλλά και του Άρθρου 11 του Συντάγματος.
Εν κατακλείδι, λαμβάνοντας υπόψιν το διαρρεύσαν χρονικό διάστημα των εννέα και πλέον μηνών που ο Αιτητής συνεχίζει να τελεί υπό κράτηση για σκοπούς απέλασης του, καθώς και το σύνολο των περιστάσεων που περιβάλλουν την υπό κρίση περίπτωση, η συνέχιση της κράτησης του Αιτητή δεν δικαιολογείται. Επιβάλλεται, ως εκ τούτου, η παρέμβαση του Δικαστηρίου.
Η Αίτηση εγκρίνεται.
Εκδίδεται Ένταλμα Habeas Corpus ad subjiciendum και διατάσσεται η άμεση απελευθέρωση του Αιτητή.
Επιδικάζονται έξοδα υπέρ του Αιτητή και εναντίον της Δημοκρατίας, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ,
Δ.