ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση Αρ. 151/2016)
17 Ιουλίου, 2024
[ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΕΦΡΑΙΜ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Εφεσείων
ν.
ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΕΡΓΙΟΥ
Εφεσίβλητης
_________________
Ν. Δαμιανού, για τον Εφεσείοντα.
Γ. Αγγελίδης για Π. Αγγελίδης & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για την Εφεσίβλητη.
_________________
ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τον Ιωαννίδη, Δ.
_________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.:- Η ολική καταστροφή μισού εκατομμυρίου φυτευμένων βολβών κυπριακών ματσικόριδων, και οι ζημιές από αυτήν την καταστροφή, ήταν το αντικείμενο της αγωγής η οποία είχε εκδικαστεί από Ανώτερο Επαρχιακό Δικαστή του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας.
Η εφεσίβλητη, ασχολούμενη, για σειρά ετών, με την καλλιέργεια και πώληση ανθέων και φυτών, με αγωγή που καταχώρισε εναντίον του γεωργοκτηνοτρόφου εφεσείοντα, είχε δικογραφήσει πως κατά/ή περί τον Οκτώβρη του 2006 είχε φυτεύσει σε χωράφι, εκτάσεως 4 δεκαρίων και 599 τ.μ., τοποθεσία «Δρόμος του Ψημολόφου», στο οποίο ήταν συνιδιοκτήτρια με τις αδελφές της, 500.000 βολβούς κυπριακών ματσικόριδων, τους οποίους η ίδια κατάφερε να πολλαπλασιάσει και/ή μαζέψει, σταδιακά, τα τελευταία έντεκα έτη.
Και ενώ ανέμενε «τα φυτά να μεγαλώσουν διά να πωληθούν όλα σε συγκεκριμένους εμπόρους μετά των οποίων είχε ήδη συμφωνήσει να πωλήσει, προς €2,14 (£1,25) ανά δεκάδα», ο εφεσείων, τον Νοέμβριο του 2006, σπέρνοντας το πιο πάνω χωράφι με κριθάρι, έσπειρε, κατά την εφεσίβλητη, και την καταστροφή σε όλους τους φυτευμένους βολβούς της, αφού αυτός, σύμφωνα πάντα με τη δικογραφημένη της θέση, «αυθαίρετα και χωρίς τη συγκατάθεση της εισήλθε εντός του ρηθέντος χωραφιού με τη σπαρκτική του μηχανή, όργωσε το χωράφι εντός του οποίου τα ματσικόριδα ήταν βλαστημένα σε ύψος 15 πόντων έκαστον, έσπιρε κριθάρι, με αποτέλεσμα και οι 500,000 οι βολβοί να κατατεμαχιστούν και να πολτοποιηθούν από το μεγάλο βάρος του κυλίνδρου που ήταν πίσω από την σπαρκτική του μηχανή».
Ήταν ακόμη η δικογραφημένη της θέση πως επειδή ο εφεσείων και στο παρελθόν είχε οργώσει αυθαίρετα το συγκεκριμένο χωράφι, είχε ειδοποιήσει «προσωπικώς και εγκαίρως και επανειλημμένως τον εφεσείοντα να μην το οργώσει το 2005 και το 2006 καθ΄ ότι θα φύτευε τους 500,000 βολβούς εντός αυτού». Ως εκ τούτου, η θέση της στην Έκθεση Απαίτησης ήταν πως είχε υποστεί σημαντικές απώλειες εισοδήματος, τις οποίες προσδιόρισε, και για τις οποίες αξίωσε δικαστική απόφαση εναντίον του εφεσείοντα, ως εξής:
«(α) €90.555,88 (£53.000,00) ποσόν πώλησης ανά €2,14 (£1,25) την δεκάδα όλων των ματσικόριδων.
(β) Λόγω ιδιομορφίας των φυτών αυτών, η Ενάγουσα χρειάζεται τουλάχιστον 5 έτη για να επαναδημιουργήσει και να καλλιεργήσει νέους βολβούς με αποτέλεσμα να απωλέσει εισοδήματα 5 ετών προς €25.626,02 (£15.000,00) ετησίως συνολικού ύψους €128.145,10 (£75.000,00).»
Ο εφεσείων με το δικό του δικόγραφο αρνήθηκε όλες τις δικογραφημένες θέσεις και θεραπείες της εφεσίβλητης, τις οποίες μάλιστα χαρακτήρισε «ως εντελώς ψευδείς και ανυπόστατες». Αρνήθηκε πως είχε οργώσει αυθαίρετα το επίδικο χωράφι και το κυριότερο, αρνήθηκε πως είχε ειδοποιηθεί από την εφεσίβλητη να μην το οργώσει το 2005 ή το 2006 γιατί «θα το όργωνε ή θα το φύτευε η ίδια». Αρνήθηκε ότι η εφεσίβλητη είχε φυτεύσει τους εν λόγω βολβούς και ότι αυτή συμφώνησε «στις εν λόγω τιμές ή σε πώληση τους». Τέλος, αρνήθηκε την κατ΄ ισχυρισμόν καταστροφή και/ή κατατεμαχισμό των βολβών «όλων ή μέρος αυτών», δικογραφώντας πως οι συγκεκριμένοι ισχυρισμοί της εφεσίβλητης, όπως και οι υπόλοιποι, ήταν αβάσιμοι και απαράδεκτοι.
Η αγωγή οδηγήθηκε σε ακρόαση. Η ακροαματική διαδικασία ήταν μακρά. Η εφεσίβλητη, στην κυρίως εξέταση της, όχι μόνο υιοθέτησε τις δικογραφημένες θέσεις της, αλλά αξίωσε μεγαλύτερα ποσά και για μεγαλύτερη διάρκεια, αφού τα «απωλεσθέντα εισοδήματα» τα αξίωνε τώρα μέχρι αφυπηρετήσεως της και τα καθόριζε σε ποσό ύψους €135.833,81, ενώ στην Έκθεση Απαίτησης της τα είχε καθορίσει σε €128.145,10. Μεγαλύτερο ήταν και το ποσό που αξίωνε, το οποίο θα προέκυπτε «από την πώληση όλων των ματσικόριδων», η οποία όμως ουδέποτε έλαβε χώρα λόγω της κατ΄ ισχυρισμόν ολικής καταστροφής των βολβών. Δικαιολογημένα ο ευπαίδευτος συνήγορος του εφεσείοντα υπέδειξε αμέσως τα πιο πάνω, και δικαιολογημένα ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσίβλητης συμφώνησε, και έτσι οι αξιώσεις περιορίστηκαν, ως οι δικογραφημένες θέσεις.
Εκ μέρους της εφεσίβλητης κατέθεσαν αρκετοί μάρτυρες, εννέα τον αριθμό. Ανάμεσα σε αυτούς, γεωπόνοι, ανθοκαλλιεργητές, έμποροι λουλουδιών, αλλά και αστυνομικοί. Από την άλλη πλευρά, κατέθεσε ο εφεσείων και άλλοι δύο μάρτυρες. Ως ήτο αναμενόμενο, η αντεξέταση της εφεσίβλητης ήταν ιδιαίτερα εκτεταμένη, αφού η μαρτυρία που έδωσε στην κυρίως εξέταση της αμφισβητήθηκε στο σύνολο της. Της υποβλήθηκε πως δεν είχε φυτεύσει μισό εκατομμύριο βολβούς και πως δεν καταστράφηκαν ή πολτοποιήθηκαν βολβοί μισού εκατομμυρίου, ως η ίδια ισχυρίστηκε. Της υποβλήθηκε ακόμη πως δεν υπέστη τις απώλειες εισοδήματος που δικογράφησε, και τέλος της υποβλήθηκε πως αυτό που προσπαθεί να πετύχει είναι «μία αποζημίωση» από τον εφεσείοντα, ο οποίος καλλιέργησε νόμιμα το συγκεκριμένο χωράφι.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν πίστεψε την εφεσίβλητη, η οποία ισχυρίστηκε ότι τον Οκτώβρη του 2006 είχε φυτεύσει 500.000 βολβούς. Όπως χαρακτηριστικά κατέγραψε στην απόφαση του, «Βρίσκω ότι η ενάγουσα αναφορικά με τον αριθμό των βολβών που φύτεψε και την απόσταση που τους φύτεψε, δεν είπε την αλήθεια». Δεν την πίστεψε όμως ούτε και για την απώλεια εισοδημάτων από την καταστροφή των βολβών, ως η ίδια ισχυρίστηκε. Για το θέμα αυτό σημείωσε πως «Ούτε ως προς το ύψος της ζημιάς είπε την αλήθεια». Ωστόσο, την δικαίωσε εκδίδοντας προς όφελος της απόφαση για το ποσό των €18.162,43, αφού βρήκε πως αυτή απέδειξε πως «φύτεψε τον Οκτώβρη του 2006 το επίδικο χωράφι με τη συγκατάθεση των συνιδιοκτητριών της, αδελφών της, με βολβούς ματσικόριδων, αφού προηγουμένως ειδοποίησε τον εναγόμενο για την πρόθεση της. Ο εναγόμενος τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου καλλιέργησε και έσπειρε με κριθάρι το χωράφι αυτό παρά την ειδοποίηση της ενάγουσας με αποτέλεσμα να προκαλέσει ζημιά στη φυτεία της ύψους €18.162,43». Καθόρισε τη ζημιά στο συγκεκριμένο ύψος, αφού απεδέχθη τη μαρτυρία του συνταξιούχου γεωπόνου Χ. Στεφάνου (Μ.Ε.8), για την οποία ο εφεσείων, εν πάση περιπτώσει, εκφράζει παράπονο με συγκεκριμένους λόγους έφεσης. Συγκεκριμένα υποστηρίζει, ανάμεσα σε άλλα, πως εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο «δέχθηκε και αποφάσισε ότι το πιο πάνω ποσό αποτελούσε ζημιά ή τη ζημιά της ενάγουσας στην επίδικη υπόθεση» και τούτο γιατί ο πιο πάνω γεωπόνος στη μαρτυρία του είχε αναφέρει πως στο πιο πάνω ποσό «συμπεριλήφθηκαν (i) δαπάνες ή και κόστα όπως λιπάνσεις, όργωμα, ζιζανιοκτονίες και ότι άλλο απαιτεί η καλλιέργεια, (ii) η αξία βολβού, (iii) τόκος κεφαλαίου, (iv) απολεσθέν εισόδημα, (v) ενοίκια (vi) μεροκάματα, για τα οποία όμως καμιά αναφορά δεν μπορούσε να κάμει, να καθορίσει ή να ξεχωρίσει σε επί μέρους ποσά ή αριθμούς και επομένως να αντιστοιχηθεί το πραγματικό ποσό με το πραγματικό ποσό της ζημιάς που αιτιωδώς μπορεί να συνδεθεί ως συνέπεια της ισχυριζόμενης συμπεριφοράς του εναγομένου.»
Αναφέρουμε από τώρα πως εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η εφεσίβλητη είχε φυτεύσει στο συγκεκριμένο χωράφι συγκεκριμένο αριθμό βολβών ματσικόριδων, ως η δικογραφημένη της θέση, δεν υπήρξε. Αλλά ούτε και θα μπορούσε να υπάρξει, αφού η μοναδική μαρτυρία για το θέμα αυτό προερχόταν από την ίδια, την οποία όμως το Δικαστήριο, ως ελέχθη, δεν πίστεψε. Κατ΄ επέκταση δεν υπήρξε ούτε εύρημα του πρωτόδικου Δικαστηρίου για τον αριθμό των βολβών που «κατατεμαχίστηκαν και πολτοποιήθηκαν».
To πρωτόδικο Δικαστήριο, ως ελέχθη, επεδίκασε προς όφελος της το ποσό των €18.162,43 ως ζημιά σε φυτεία. Όμως η εφεσίβλητη στην αγωγή της δεν είχε δικογραφήσει ζημιά σε φυτεία και κατ΄ επέκταση ουδέποτε αξίωσε αποζημιώσεις πάνω σε αυτή τη βάση. Αυτό που αξίωσε ήταν ποσό ύψους €90.555,88, το οποίο θα προέκυπτε από την πώληση των ματσικόριδων τα οποία, ως είχε δικογραφήσει, είχε ήδη συμφωνήσει να πωλήσει προς €2,14 ανά δεκάδα. Αξίωσε ακόμη το ποσό των €128.145,10 ως απώλεια εισοδημάτων για τα επόμενα πέντε έτη αφού, ως είχε δικογραφήσει, χρειαζόταν τουλάχιστον πέντε έτη «για να επαναδημιουργήσει και να καλλιεργήσει νέους βολβούς». Σε αυτές τις θέσεις ήταν που είχε προβάλει την Υπεράσπιση του ο εφεσείων.
Η εφεσίβλητη δεν απέδειξε τις πιο πάνω δικογραφημένες της θέσεις, αφού το πρωτόδικο Δικαστήριο, ως ελέχθη, βρήκε πως αυτή είπε ψέματα όταν ισχυρίστηκε ότι είχε φυτεύσει 500.000 βολβούς και ότι καταστράφηκε τέτοιος αριθμός βολβών. Ψέματα είπε, σύμφωνα πάντα με το πρωτόδικο Δικαστήριο, και για το ύψος της κατ΄ ισχυρισμόν απώλειας και/ή ζημιάς η οποία, ως ελέχθη, αφορούσε στο συνολικό ποσό των €218.700,98 (€128.145,10 και €90.555,88). Tα πιο πάνω ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου δεν προσβάλλονται ως εσφαλμένα από την εφεσίβλητη.
Ο εφεσείων, με τον πρώτο λόγο έφεσης, παραπονείται πως εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο «αποφάσισε την αποδοχή της αγωγής και την έκδοση απόφασης εναντίον του για το ποσό των €18.162,43, ενώ η γραμμή της υπόθεσης της ενάγουσας, την οποία είχε να αντιμετωπίσει αφορούσε σε απώλεια εισοδημάτων από τη μη πώληση ματσικόριδων».
Η Βαριάνου ν. Βορκά (2010) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1541, 1562, στην οποία εύστοχα παρέπεμψε ο ευπαίδευτος συνήγορος του εφεσείοντα, είναι μια από τις πολλές αποφάσεις στις οποίες επαναλαμβάνεται η σημασία των δικογράφων την οποία, δυστυχώς, το πρωτόδικο Δικαστήριο αγνόησε. Στην Ιγνατίου κ.ά. ν. Λεμονάρη (2004) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1562, απόφαση στην οποία παρέπεμψε ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσίβλητης, επαναλαμβάνεται ότι εφόσον στοιχειοθετούνται στο σώμα της Έκθεσης Απαίτησης γεγονότα τα οποία δικαιολογούν την παροχή θεραπείας, αυτή μπορεί να αποδοθεί χωρίς να έχει ζητηθεί. Εν προκειμένω, η πιο πάνω αρχή, με κάθε σεβασμό, δεν μπορεί να εφαρμοστεί, και τούτο γιατί στο σώμα της Έκθεσης Απαίτησης, δεν είχαν στοιχειοθετηθεί γεγονότα που αφορούσαν σε αξία φυτείας. Ούτε καν αναφορά στην αξία του μισού εκατομμυρίου βολβών, υπήρξε.
Ο πρώτος λόγος έφεσης είναι βάσιμος. Δεν χρειάζεται να εξεταστούν οι υπόλοιποι λόγοι έφεσης, εννέα τον αριθμό.
Η έφεση επιτυγχάνει.
Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Η αγωγή απορρίπτεται με έξοδα υπέρ του εφεσείοντα και εναντίον της εφεσίβλητης, όπως αυτά θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας και εγκριθούν από το οικείο Δικαστήριο.
Επιδικάζονται προς όφελος του εφεσείοντα €3.500 έξοδα έφεσης, πλέον Φ.Π.Α., εάν υπάρχει.
Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.
Ι. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.
Ε. ΕΦΡΑΙΜ, Δ.
/ΣΓεωργίου