ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 760/2017, 761/2017, 762/2017, 763/2017, 764/2017, 765/2017, 766/2017, 767/2017, 768/2017, 769/2017, 770/2017, 771/2017, 772/2017, 773/2017, 774/2017, 775/2017, 776/2017, 777/2017, 778/2017, 779/2017, 780/2017 και 788/2017.
30 Ιανουαρίου, 2024
[Φ. ΚΑΜΕΝΟΣ, ΔΔΔ.]
Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος
Χ.Μ. Θεοχαρίδης Εταιρεία Ασφαλιστικής Πρακτόρευσης και Συμβούλων Λτδ.
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
---------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 761/2017
KEY PARTNERS GENERAL INSURANCE AGENTS & SUB-AGENTS
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 762/2017
P. J. HADJIGEORGIOU (DOULLIS) INSURANCE CONSULTANTS & AGENTS LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 763/2017
P.A.S. INSURANCE AGENTS & CONSULTANTS LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 764/2017
P. TH. INSURANCE AGENT
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 765/2017
ANTONIS ZYMARAS INSURANCE AGENTS & CONSULTANTS LTD Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 766/2017
ANTONIOU & PATSALIDES INSURANCE AGENTS & CONSULTANTS LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 767/2017
LENITY INSURANCE AGENCIES LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 768/2017
YAMAKIS & TZYRKAS INSURANCE AGENTS & CONSULTANTS LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 769/2017
ΑΡΙΣΤΟΣ Φ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΟΡΕΥΣΗΣ ΛΤΔ
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 770/2017
ORATIS INSURANCE AGENTS LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 771/2017
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ
ΑΣΦΑΛΙΣΤΩΝ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ ΠΟΒΕΚ (Π.Σ.Ε.Α.Δ.)
Αιτητή
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 772/2017
G.M.I. INSURANCE AGENT
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 773/2017
RIANA INSURANCE AGENCY LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 774/2017
G.I. INSURANCE AGENTS & CONSULTANTS LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 775/2017
YIANNAKIS TERTAS INSURANCE AGENCY LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 776/2017
PEMIUM INSURANCE AGENCY LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 777/2017
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΚΟΥΛΕΝΔΡΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ ΛΙΜΙΤΕΔ
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 778/2017
2A. CHRYSOSTOMOU INSURANCE AGENCY LTD
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 779/2017
Σ. Η.
Αιτητής
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 780/2017
PRIMOLINE INSURANCE AGENCY & CONSULTANTS
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
-------------------------
Μεταξύ Υπόθεση Αρ. 788/2017
A.F.C. PROTECTION INSURANCE AGENCIES
Αιτήτρια
-ΚΑΙ-
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. Υπουργού Οικονομικών
2. Εφόρου Ασφαλίσεων
3. Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών εταιρειών
Καθ' ων η αίτηση
.........
Θ. Ανδρέου με Θ. Ανδρέου (κα) για Θεοφάνη Ανδρέου και Συνεργάτες, για Αιτητές
Μ. Κοτσώνη (κα) με Ντ. Καλοψιδιώτη Δικηγόρους της Δημοκρατίας για Γενικό Εισαγγελέα, δικηγόρους για Καθ’ ων η αίτηση
Γ. Βαλιαντής μαζί με Χρ. Παρασκευά (κα) για το Ενδιαφερόμενο Μέρος Prime Insurance Company LTD και Atlantic Insurance Company LTD
Ν. Ιακώβου (κα) για Λέλλο Π. Δημητριάδη ΔΕΠΕ για Ενδιαφερόμενο Μέρος Σύνδεσμο Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (ΣΑΕΚ) και Ύδρα Ασφαλιστική.
Α. Κοζάκου (κα) για Θεόδωρο Μ. Ιωαννίδη και Συνεργάτες ΔΕΠΕ για τα Ενδιαφερόμενα Μέρη Εθνική Γενικών Ασφαλειών (Κύπρου) LTD και Εθνική Ασφαλιστική LTD
Χρ. Δημητριάδης, για Κώστας Π. Δημητριάδης ΔΕΠΕ για τα Ενδιαφερόμενα Μέρη AIG Europe S.A, Metlife Europe D.A.C (Metlife) και Ιντεραμερικαν Ελληνική Εταιρεία Ασφαλίσεων Ζημιών Α.Ε
ΑΠΟΦΑΣΗ
Φ. Καμένος, ΔΔΔ.: Με τις προσφυγές τους, οι Αιτήτριες/Αιτητές αιτούνται τις ακόλουθες θεραπείες:
«Α. Διάταγμα και/ή δήλωση και/ή απόφαση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση των Καθ' ων η Αίτηση, η οποία δημοσιεύθηκε και/ή κοινοποιήθηκε στους Αιτητές μέσω της κοινοποίησής της στον ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ ΠΟΒΕΚ (Π.Σ.Ε.Α.Δ.), με επιστολή που φέρει ημερομηνία 13/03/2017 με θέμα «Οδηγίες αναφορικά με την είσπραξη και απόδοση ασφαλίστρων» (αντίγραφο της οποίας επισυνάπτεται ως Παράρτημα Α) είναι άκυρη και/ή παράνομη και στερείται οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος.
Β. Διάταγμα και/ή δήλωση και/ή απόφαση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση των Καθ' ων η Αίτηση και/ή οι Οδηγίες, οι οποίες δημοσιεύθηκαν και/ή κοινοποιήθηκαν στους Αιτητές μέσω της κοινοποίησής τους στον ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ ΠΟΒΕΚ (Π.Σ.Ε.Α.Δ.), στις 13/03/2017 υπό τον τίτλο «ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΦΟΡΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ σχετικά με την απόδοση ασφαλίστρων» με ημερομηνία 13 Μαρτίου 2017 (αντίγραφο της οποίας επισυνάπτεται ως Παράρτημα Β) είναι άκυρες και/ή παράνομες και στερούνται οποιουδήποτε αποτελέσματος.
Γ. Διάταγμα Δικαστηρίου που να ακυρώνει όλες τις ανωτέρω επίδικες πράξεις και/ή αποφάσεις και/ή οδηγίες καθότι είναι παράνομες και/ή στερούνται οποιουδήποτε αποτελέσματος για τους ακόλουθους λόγους ή οποιονδήποτε από τους λόγους, που αναφέρονται κατωτέρω.».
Τα γεγονότα κατά τους επίδικους χρόνους, ως προκύπτουν από τα δικόγραφα, είναι τα ακόλουθα:
Η Καθ΄ ης η αίτηση Έφορος Ασφαλίσεων αποτελεί, σύμφωνα με τον περί Ασφαλιστικών και Αντασφαλιστικών Εργασιών και Άλλων Συναφών Θεμάτων Νόμο του 2016 (Ν. 38(I)/2016), ως έχει τροποποιηθεί (εφεξής ο «Νόμος») την αρμόδια εποπτική αρχή των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων στη Δημοκρατία και ασκεί όλες τις αρμοδιότητες και εξουσίες που της παραχωρούνται από τον Νόμο με στόχο την προστασία των αντισυμβαλλομένων και των δικαιούχων ασφαλίσματος.
Οι Αιτήτριες σε όλες τις ως άνω προσφυγές, πλην των Αιτητών στις προσφυγές 771/2017 και 779/2017, είναι εταιρείες, οι οποίες παρέχουν, μεταξύ άλλων, ασφαλιστικές εργασίες στον Κλάδο Γενικής Φύσεως. Ο Αιτητής στην προσφυγή αρ. 779/2017 είναι φυσικό πρόσωπο που παρέχει ανάλογες ασφαλιστικές εργασίες ως ασφαλιστικός αντιπρόσωπος. Ο Αιτητής στην προσφυγή Αρ. 771/2017 είναι σύνδεσμος, στον οποίο τα ενεργά μέλη αριθμούνται (κατά τον χρόνο καταχώρησης της προσφυγής) σε 622 φυσικά πρόσωπα, τα οποία ασκούν το επάγγελμα του ασφαλιστικού διαμεσολαβητή/πράκτορα ως αυτοτελώς εργαζόμενοι ή ως διευθυντές ή υπάλληλοι εταιρειών ασφαλιστικής πρακτόρευσης εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μέλη του άρα είναι και άλλα πρόσωπα που δεν ήγειραν αντίστοιχη προσφυγή ούτε συμμετέχουν στην παρούσα διαδικασία.
Για σκοπούς καλύτερης ανάπτυξης της παρούσας, εφεξής όλες οι Αιτήτριες εταιρείες και ο Αιτητής στην 779/2017 θα αναφέρονται ως «οι Αιτητές» ο δε Αιτητής στην 771/2017, θα αναφέρεται ως «Σύνδεσμος».
Τα Ενδιαφερόμενα Μέρη, πλην του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου (εφεξής ο «ΣΑΕΚ»), είναι Ασφαλιστικές Εταιρείες (εφεξής «ΕΜ Εταιρείες»), με τις οποίες οι Αιτητές έχουν συμβάσεις ασφαλιστικής πρακτόρευσης ή ασφαλιστικών συμβούλων ή αντιπροσώπευσης ή ανάλογες συμβάσεις διαμεσολάβησης (εφεξής οι «Συμβάσεις»). Ο ΣΑΕΚ παρενέβη στην παρούσα δικαστική διαδικασία ως ενδιαφερόμενο μέρος κατόπιν σχετικής ενδιάμεσης αίτησης του και αντίστοιχης απόφασης του Δικαστηρίου ημερομηνίας 31.07.2019. Για ευχερέστερη ανάπτυξη της παρούσας, όπου εφεξής γίνεται αναφορά αδιακρίτως σε «ΕΜ», νοούνται τα ΕΜ Εταιρείες.
Οι Συμβάσεις, μεταξύ των διαφόρων προνοιών τους, προβλέπουν προθεσμία απόδοσης του ασφαλίστρου στα ΕΜ από τους Αιτητές, το οποίο (ασφάλιστρο) είχαν προηγουμένως εισπράξει από τους πελάτες τους για λογαριασμό των ΕΜ. Η προθεσμία απόδοσης του ασφαλίστρου, διαφέρει, αναλόγως της κάθε Σύμβασης και κυμαίνεται από 60 έως 150 ημέρες.
Στις 11.04.2016 εξεδόθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο και δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας οι περί Ασφαλιστικών και Αντασφαλιστικών Εργασιών και Άλλων Συναφών Θεμάτων Κανονισμοί του 2016 (ΚΔΠ 116/2016) (εφεξής η ΚΔΠ «116/2016»). Ο Κανονισμός 44 της ΚΔΠ 116/2016 προβλέπει:
«Κάθε πρόσωπο που ασκεί εργασίες διαμεσολάβησης υποχρεούται να αποδίδει, εντός της προθεσμίας και των όρων απόδοσης των ασφαλίστρων, που ορίζονται με οδηγίες του Εφόρου που εκδίδονται δυνάμει του Νόμου, στο πρόσωπο το οποίο εκπροσωπεί ή να καταθέτει σε τραπεζικό λογαριασμό στο όνομα του τελευταίου, όλα τα ασφάλιστρα και οποιαδήποτε άλλα χρηματικά ποσά που εισπράττει:
Νοείται ότι, η προθεσμία απόδοσης ασφαλίστρων και άλλων χρηματικών ποσών δύναται να διαφοροποιείται ανάλογα με το Μητρώο, στο οποίο είναι εγγεγραμμένος ο διαμεσολαβητής».
Ο πιο πάνω Κανονισμός είναι πανομοιότυπος με τον Κανονισμό 49 της ΚΔΠ 806/2004, η οποία είχε τροποποιήσει τους τότε ισχύοντες περί Ασφαλιστικών και Αντασφαλιστικών Εργασιών και Άλλων Συναφών Θεμάτων Κανονισμούς του 2002 και 2003.
Εδώ παρεμβάλλεται ότι το άρθρο 386(1) του Νόμου, ως είχε κατά τον χρόνο έκδοσης της ΚΔΠ 116/2016, προέβλεπε τα ακόλουθα:
«Τα πρόσωπα τα οποία ασκούν εργασίες διαμεσολάβησης ευθύνονται ως θεματοφύλακες για κάθε ασφάλιστρο ή άλλο ποσό που εισπράττουν κατά την άσκηση των εργασιών τους και οφείλουν να το αποδώσουν στο δικαιούχο μέσα στον καθορισμένο προς τούτο χρόνο. Με Κανονισμούς που κατατίθενται στη Βουλή των Αντιπροσώπων για έγκριση, δύναται να ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα σχετικά με τις υποχρεώσεις των διαμεσολαβητών που δικαιούνται να εισπράττουν χρήματα για λογαριασμό ασφαλιστικών επιχειρήσεων»
Το δε άρθρο 432 του Νόμου ως είχε (και έχει), προβλέπει:
«Ανεξάρτητα από τις επιμέρους διατάξεις του βασικού νόμου που προβλέπουν την έκδοση σχετικών οδηγιών αναφορικά με ειδικά ή συγκεκριμένα θέματα, ο Έφορος δύναται να εκδίδει Οδηγίες προς τους εποπτευόμενους για την καλύτερη εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος Νόμου και για την εν γένει καλύτερη υλοποίηση των σκοπών του αλλά και για σκοπούς εφαρμογής κατευθυντήριων γραμμών και συστάσεων της EIOPA καθώς και θεμάτων που ρυθμίζονται με κατ΄εξουσιοδότηση πράξεις ή ρυθμιστικά ή εκτελεστικά τεχνικά πρότυπα ή μέτρα της Επιτροπής, εκεί και όπου παρέχεται τέτοια ευχέρεια».
Κατόπιν διαβούλευσης, η οποία έλαβε χώρα εντός του 2016 μεταξύ της Καθ’ ης η αίτηση Εφόρου Ασφαλίσεως, του Συνδέσμου και του ΣΑΕΚ, στις 13.03.2017, η Καθ’ ης η αίτηση αποφάσισε και εξέδωσε τις Οδηγίες αναφορικά με την είσπραξη και απόδοση ασφαλίστρων (εφεξής οι «Οδηγίες»). Είναι οι προσβαλλόμενες με τα υπό Β Αιτητικά σε όλες τις προσφυγές. Τις Οδηγίες, κοινοποίησε η Καθ’ ης η αίτηση Έφορος Ασφαλίσεων στον Σύνδεσμο με επιστολή της ίδιας ημερομηνίας (13.03.2017), η οποία είναι η προσβαλλόμενη με τα υπό Α Αιτητικά στις προσφυγές. Επίσης, ως αναφέρεται στην εν λόγω επιστολή ημερ. 13.03.2017, οι Οδηγίες δημοσιεύθηκαν στην Ιστοσελίδα της Καθ’ ης η αίτηση.
Οι Οδηγίες αποτελούνται από 10 συνολικά παραγράφους και εκεί αναλύονται σε έκταση περίπου πεντέμισι σελίδων οι επιμέρους πρόνοιες τους. Μεταξύ αυτών, προβλέπεται ότι στις συμβάσεις που συνάπτει η εκάστοτε ασφαλιστική εταιρεία με τον ασφαλιστικό διαμεσολαβητή, πρέπει να διαλαμβάνεται ότι κάθε ποσό που εισπράττει ο τελευταίος σε μετρητά ή επιταγή οφείλει να το αποδώσει στην πρώτη εντός του καθορισμένου από τη μεταξύ τους σύμβαση χρονικού διαστήματος, το οποίο όμως δεν θα υπερβαίνει τις 7 εργάσιμες μέρες, ενώ όπου οι πληρωμές από τους ασφαλισμένους πραγματοποιούνται με έμβασμα, πιστωτική/χρεωστική κάρτα, Direct Debit και Standing Order, απαιτείται όπως αυτές εκτελούνται στο όνομα της ασφαλιστικής επιχείρησης.
Οι οδηγίες προβλέπουν περαιτέρω πρόνοιες, μεταξύ άλλων, αναφορικά με τη δυνατότητα ευκολιών πληρωμής σε ασφαλισμένους, τις προμήθειες των διαμεσολαβητών, τον τρόπο τήρησης της κατάστασης λογαριασμών, τον χειρισμό των υφιστάμενων χρεωστικών υπολοίπων, τη μεταβατική περίοδο, δεδομένης της θέσης τους σε ισχύ από 01.01.2018 και τις συνέπειες από την παράβαση των Οδηγιών με παραπομπή στον Νόμο και την ΚΔΠ 116/2016. Στην παράγραφο 1 αναφέρεται ως νομική βάση έκδοσης των Οδηγιών τα άρθρα 386, 360, 362, 364, 366 και 432 του Νόμου (πάντα ως είχε τότε) και ο Κανονισμός 44 της ΚΔΠ 116/2016. Οι Οδηγίες, λόγω της έκτασης τους και για καλύτερη κατανόηση της παρούσας, παρατίθενται ως Παράρτημα στην παρούσα [Πολ. Έφεση Αρ. 125/2013 Εκδόσεις Αρκτίνος Λτδ κ.α Κουλία 04.06.2019, ECLI:CY:AD:2019:A216, Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλή των Αντιπροσώπων (Αρ. 5) (2017) ΑΑΔ 327].
Οι Καθ’ ων η αίτηση και τα ΕΜ Εταιρείες και ΣΑΕΚ εγείρουν αριθμό προδικαστικών ενστάσεων. Με την ένστασή της ευπαίδευτης συνηγόρου τους οι Καθ΄ ων η αίτηση θέτουν ότι οι προσβαλλόμενες δεν είναι εκτελεστές πράξεις με τη δε γραπτή τους αγόρευση εξειδικεύεται ότι η υπό Α προσβαλλόμενη είναι πληροφοριακού χαρακτήρα ενώ οι υπό Β προσβαλλόμενες Οδηγίες δεν είναι εκτελεστές ως ιδιωτικού δικαίου.
Από τη μεριά του ο ΣΑΕΚ, διά της ένστασης των ευπαιδεύτων συνηγόρων του, ως εξειδικεύθηκε περαιτέρω με τη γραπτή Αγόρευση, διατυπώνει τρεις προδικαστικές ενστάσεις[1]. Πρώτον ότι οι προσφυγές είναι πρόωρες και άρα απαράδεκτες, δεύτερον ότι οι Αιτητές (και o Σύνδεσμος) στερούνται του απαραίτητου άμεσου, προσωπικού και ενεστώτος εννόμου συμφέροντος στην καταχώρησή τους και τέλος ότι οι προσβαλλόμενες δεν είναι εκτελεστές πράξεις καθότι μεταξύ άλλων συνιστούν κανονιστική διοικητική πράξη, η οποία δεν είναι προσβλητή δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
Τα ΕΜ Prime Insurance Company LTD και Atlantic Insurance Company LTD, διά της αγόρευσης των ευπαιδεύτων συνηγόρων του, εγείρει επίσης αριθμό προδικαστικών ενστάσεων. Πρώτα ότι με τις προσφυγές δεν προσβάλλεται εκτελεστή διοικητική πράξη και ειδικότερα ότι, με το Αιτητικό υπό Α προσβάλλεται πληροφοριακού περιεχομένου πράξη ενώ με το Αιτητικό υπό Β, το οποίο βάλλει γενικώς κατά των Οδηγιών, οι προσφυγές είναι απορριπτέες ως αόριστες. Περαιτέρω ότι αξιώσεις των Αιτητών εμπίπτουν στο ιδιωτικό δίκαιο εφόσον αναφέρονται και αφορούν τις Συμβάσεις. Τέλος εγείρουν ότι οι Αιτητές (και Σύνδεσμος) δεν έχουν έννομο συμφέρον έγερσης προσφυγής κατά των προσβαλλόμενων δεδομένου ότι δεν δικογραφούν τη βλάβη ή ζημιά τους αλλά ακόμα κι αν αρχικά είχαν έννομο συμφέρον, αυτό στην πορεία εξέλειψε εφόσον έκτοτε εφαρμόζουν τις ρυθμίσεις των Οδηγιών ανεπιφύλακτα και χωρίς διαμαρτυρία προς τους Καθ’ ων η αίτηση ή προς τα ΕΜ.
Οι Αιτήτριες, με τις ενδελεχείς αγορεύσεις των ευπαιδεύτων συνηγόρων τους, εγείρουν και προωθούν αριθμό λόγων ακυρότητας. Πρώτα θέτουν ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις παραβιάζουν τα άρθρα 386(1), 431 εδάφια (1), (2) και (3), 357, 367 του Νόμου, ότι είναι αναιτιολόγητες και παράνομες επειδή στηρίχθηκαν στον Κανονισμό 44 της ΚΔΠ 116/2016, που αντίκειται στον Νόμο και/ή εξεδόθη ultra vires του Νόμου. Περαιτέρω λέγουν ότι αυτές παραβιάζουν τα Άρθρα 23, 25, 26 και 28 του Συντάγματος και τα συναφή Άρθρα 12, 15, 16, 17 και 20 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και τα Άρθρα 49-55 και 81-86 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ισχυρίζονται επιπροσθέτως ότι οι προσβαλλόμενες παραβιάζουν τις γενικές αρχές διοικητικού δικαίου και ιδίως τις αρχές φυσικής δικαιοσύνης, χρηστής διοίκησης, δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, καλής πίστης, αρχή δημόσιας ακρόασης, τη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης καθώς επίσης και της αρχής της αναλογικότητας. Τέλος ότι είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς έρευνας και άρα πραγματικής και νομικής πλάνης, κατάχρησης εξουσίας και υπέρβασης των ορίων της διακριτικής ευχέρειας της Καθ’ ης η αίτηση Εφόρου Ασφαλίσεων.
Έχω μελετήσει τους εκατέρωθεν ισχυρισμούς ως εκτέθηκαν στις γραπτές αγορεύσεις των ευπαιδεύτων συνηγόρων και ως περαιτέρω τοποθετήθηκαν προφορικώς κατά τις διευκρινίσεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν σε δύο δικασίμους, όπου έγινε λεπτομερής ανάπτυξη της εκατέρωθεν επιχειρηματολογίας.
Ως αναμενόμενο, προέχει η εξέταση των εγειρόμενων προδικαστικών ενστάσεων. Από αυτές ξεχωρίζω την προδικαστική ένσταση ως προς τη δυνατότητα των Αιτητών (Εταιρείες και Σύνδεσμος) να εγείρουν τις προσφυγές τους λόγω της φύσης των προσβαλλόμενων πράξεων, η οποία εγείρεται (με διαφορετική επιχειρηματολογία ως προς τη φύση της) τόσο από τους Καθ’ ων η αίτηση όσο και από τα ΕΜ Εταιρείες και ΣΑΕΚ. Το ζήτημα άπτεται της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου να εξετάσει τις προσφυγές και η εξέταση του, στις υπό κρίση τουλάχιστον προσφυγές και με τα δεδομένα τους, θεωρώ ότι προέχει.
Ξεκινώντας από την υπό Α προσβαλλόμενη επιστολή, διαπιστώνω ότι αυτή πράγματι δεν αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη. Είναι πληροφοριακού χαρακτήρα εφόσον δι’ αυτής κοινοποιείται στους αποδέκτες της η έκδοση και δημοσίευση, μέσω της ιστοσελίδας της Καθ’ ης η αίτηση Εφόρου Ασφαλίσεων, των Οδηγιών. Στη σχετικά πρόσφατη απόφαση στις Αναθεωρητικές Εφέσεις Αρ. 277/12 & 17/13, Δημοκρατίας ν. Πανεπιστημίου Frederick κ.α. ημερ. 23.04.2019 ανατράπηκε η πρωτόδικη κρίση, η οποία θεώρησε τη δήλωση του υπουργού (η οποία κοινοποιείτο με την εκεί κανονιστική πράξη), ως εκτελεστή. Θεωρήθηκε ως πληροφοριακού χαρακτήρα και το Ανώτατο Δικαστήριο ανέφερε τα ακόλουθα:
«Όσον αφορά δε τη συναφή προδικαστική ένσταση πως η δήλωση του Υπουργού ημερ. 30.7.2010 είναι πληροφοριακού περιεχομένου και επομένως δεν εμπίπτει στο πεδίο δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου θεωρούμε ότι ακριβώς εκ του κανονιστικού χαρακτήρα του Διατάγματος και της όλης δομής και διαδικασίας του Νόμου, ως αναλύθηκε πιο πάνω, η δήλωση αυτή αποτελούσε στην ουσία ανακοίνωση για τους λόγους που οδήγησαν στην επίδικη τροποποίηση και έκδηλα δεν μπορούμε να ομιλούμε για εκτελεστή πράξη. Ισχύουν τα λεχθέντα στην υπόθεση Yiangou ν. the Republic (1987)3 C.L.R. 27 ως προς τον πληροφοριακό χαρακτήρα μιας τέτοιας δήλωσης στην οποία απουσιάζει η εκτελεστότητα».
Άρα η σχετική προδικαστική ένσταση περί τη μη εκτελεστότητα και/ή πληροφοριακή φύση της εν λόγω προσβαλλόμενης υπό Α στα Αιτητικά των Προσφυγών, επιτυγχάνει.
Περνώ στις υπό Β στα Αιτητικά των Προσφυγών προσβαλλόμενες Οδηγίες.
Από τα δικόγραφα των Αιτήσεων Ακυρώσεων, από τα έγγραφα, στα οποία παραπέμπουν αλλά και από όσα ο ευπαίδευτος συνήγορος τους ανέφερε κατά τις διευκρινίσεις[2], οι Αιτήτριες διαφωνούν συνολικά με τις Οδηγίες θεωρώντας ότι τους θίγουν όλες οι ρυθμίσεις τους για αυτό και βάλλουν εναντίον τους καθολικά. Η προσφυγή τους δεν αφορά μόνο μία ή δύο παραγράφους των Οδηγιών, αλλά το σύνολό τους.
Απαντώντας στη προδικαστική ένσταση ότι οι Οδηγίες είναι όχι ατομικού αλλά κανονιστικού περιεχομένου και άρα απρόσβλητες ευθέως με προσφυγή, με τις γραπτές τους αγορεύσεις οι Αιτητές επιχειρηματολόγησαν ότι οι Οδηγίες είναι ατομικές διοικητικές πράξεις γενικού περιεχομένου και άρα προσβλητές με αίτηση ακυρώσεως περαιτέρω ότι δεν εξεδόθησαν ως κανονιστικές πράξεις κατ΄ εξουσιοδότηση νόμου αλλά ως οδηγίες από την Καθ’ ης η αίτηση Έφορο Ασφαλίσεων, η οποία δεν έχει καμία εξουσία έκδοσης κανονισμών αλλά ούτε, για θέματα είσπραξης και απόδοσης ασφαλίστρων, εξουσία έκδοσης οδηγιών. Επιπροσθέτως θέτουν ότι ένα στοιχείο που ελλείπει για να χαρακτηριστούν οι Οδηγίες ως κανονιστικές είναι εκείνο της δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας, το οποίο αποτελεί συστατικό τύπο των κανονιστικών πράξεων.
Αναγιγνώσκοντας λοιπόν το περιεχόμενό των Οδηγιών έχω καταλήξει να αποδεχτώ τη θέση ότι οι Οδηγίες αυτές δε συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά ατομικής διοικητικής πράξης, ως έχουν καθοριστεί και από πρόσφατη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου αλλά είναι εμφανώς κανονιστικού περιεχομένου και χαρακτήρα. Στην πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Αναθ. Έφεση αρ. 103/2015 Δημοκρατία ν Χαλλούμις ΠΟΑ Βιομηχανία Γάλακτος Λτδ κ.ά ημερ. 04.07.2022, ECLI:CY:AD:2022:C278, με παραπομπή στην καλά θεμελιωμένη θεωρία και νομολογία αναφέρθηκαν τα ακόλουθα (η υπογράμμιση και η έμφαση είναι του δικαστηρίου):
Όπως καταγράφεται στην πρωτόδικη απόφαση, οι Εφεσίβλητοι-αιτητές είναι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, εγγεγραμμένες στην Κύπρο, με κύριο σκοπό την παραγωγή και εμπορία τυροκομικών προϊόντων, ως επί το πλείστον χαλλουμιών. Συνήψαν με αντιπροσώπους και εταιρείες του εξωτερικού συμβόλαια για την παραγωγή και διάθεση προς αυτούς χαλλουμιού, του οποίου η πρώτη ύλη γάλακτος θα συμμορφωνόταν με το λεκτικό του προτύπου όπως αυτό εφαρμοζόταν από την ημερομηνία θέσπισής του το 1985.
Ο Υπουργός Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, όπως ονομαζόταν τότε, ασκώντας τις εξουσίες που χορηγούνται σ' αυτόν δυνάμει του Άρθρου 17Β των περί Διαπίστευσης, Τυποποίησης και Τεχνικής Πληροφόρησης Νόμων του 2002 έως 2012, κατά παρέκκλιση των διατάξεων του περί Κυπριακών Προτύπων και Ελέγχου Ποιότητας (Καθορισμένα Πρότυπα - Δέκατη Σειρά) Κανονισμού του 1985 (ΚΔΠ 195/85), εξέδωσε στις 24.8.2012 Διάταγμα με ημερομηνία ισχύος την 1.9.2012, με το οποίο όρισε την ελάχιστη αναλογία αιγινού και πρόβειου γάλακτος στις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή χαλλουμιού, κατά συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Το εν λόγω διάταγμα συνιστούσε και το αντικείμενο της πρωτόδικης διαδικασίας, όπου οι Εφεσίβλητοι, ως αιτητές, αξίωναν απόφαση και/ή δήλωση ότι αυτό είναι άκυρο και στερημένο οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος.
Σημειώνεται ότι, οι Εφεσίβλητοι 3, John & Pascalis, εταιρεία με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία ασχολείται με την εισαγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων και άλλων τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα αντιμετώπιζαν, όπως προέβαλαν πρωτοδίκως, ζημιές επειδή η ζήτηση της αγοράς τους δεν θα ικανοποιείτο λόγω περιορισμένης προμήθειας πρόβειου και αιγινού γάλακτος, η οποία θα περιόριζε και/ή απέτρεπε την παραγωγή του χαλλουμιού με βάση την αναλογία γάλακτος που προβλέπεται στην απόφαση. Ήταν ισχυρισμός τους ότι, η αναλογία γάλακτος, όπως περιγράφεται στο Διάταγμα, θα επηρέαζε αρνητικά το κόστος του χαλλουμιού και θα είχε ως αποτέλεσμα την ουσιαστική αύξηση τιμών, με την εφαρμογή δε του περιορισμού αυτού η εταιρεία διέτρεχε τον κίνδυνο να χάσει την αξιοπιστία της, αφού το προϊόν το οποίο πωλούσε ως χαλλούμι δεν θα μπορούσε πλέον να ονομάζεται έτσι. Περαιτέρω, η εταιρεία E. Gavrielides OY, με έδρα την Φινλανδία, Εφεσίβλητη αρ. 2, κύρια εισαγωγέας χαλλουμιού στη Φινλανδία και Εσθονία, θα υφίστατο ζημιές κατ' ανάλογο τρόπο.
(…)
Κρίθηκε, πρωτοδίκως, ότι οι προδικαστικές ενστάσεις δεν είχαν περιθώρια επιτυχίας και απορρίφθηκαν. Αποφασίστηκε, συγκεκριμένα, ότι η επίδικη πράξη ήταν εκτελεστού χαρακτήρα και μπορούσε να προσβληθεί με προσφυγή, με το σκεπτικό ότι:
«... καθότι, όπως παρατηρώ, δεν χρειάστηκε η συμβολή των αιτητών για την έκδοση άλλης πράξης η οποία θα ήταν εκτελεστή. Επιβεβαίωση αυτού αποτελεί η επιβολή προστίμου από τους καθ' ων η αίτηση με τη διαπίστωση πως οι αιτητές δεν πληρούσαν τη διατασσόμενη ποσόστωση. Προστίθεται εδώ η επισήμανση των αιτητών πως πρόκειται για τεχνικό κανόνα, καθώς και οι καθ' ων η αίτηση δέχονται, με αποτέλεσμα και αυτό να συνηγορεί υπέρ του μη κανονιστικού χαρακτήρα της πράξης αφού οι προδιαγραφές που καθορίζονται για το συγκεκριμένο προς εμπόριο προϊόν επηρεάζουν άμεσα τόσο τους παραγωγούς όσο και τους εμπόρους. Παρήχθησαν συνεπώς έννομα αποτελέσματα από την προσβαλλόμενη διοικητική πράξη και ως εκ τούτου δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κανονιστική διοικητική πράξη γενικού περιεχομένου.»
Αποφασίστηκε, περαιτέρω, ότι δεν ευσταθούσε ο ισχυρισμός των καθ΄ ων η αίτηση πως ο επηρεασμός κάποιων εκ των αιτητών ήταν απόμακρος και στερούνταν εννόμου συμφέροντος, με το ακόλουθο σκεπτικό:
«. αφού στους αιτητές έχει επιβληθεί πρόστιμο από τη μη συμμόρφωσή τους με την προβλεπόμενη από την κανονιστική διοικητική πράξη ποσόστωση. Πώς θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι μεσολαβεί το συμφέρον άλλων όταν επιβλήθηκε πρόστιμο κατευθείαν στους αιτητές;
(…)
Ως προς την πρώτη προδικαστική ένσταση, είναι η θέση των Εφεσειόντων ότι η επίδικη πράξη, η ΚΔΠ 312/2012, συγκεντρώνει όλα τα γνωρίσματα κανονιστικής πράξης νομοθετικού περιεχομένου, όπως γενικότητα, απρόσωπο χαρακτήρα, δυνατότητα εφαρμογής σε αόριστες και μελλοντικές περιπτώσεις και δεν φέρει οποιοδήποτε γνώρισμα που θα την κατέτασσε στην κατηγορία των ατομικών διοικητικών πράξεων, ούτως ώστε να είναι επιτρεπτή η προσβολή της στη βάση του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
Η περί του αντιθέτου εισήγηση των ευπαιδεύτων συνηγόρων για τους Εφεσίβλητους, κινείται γύρω από τη θέση ότι η ΚΔΠ 312/2012 είναι ατομική διοικητική πράξη γενικού περιεχομένου, αφού αφορά συγκεκριμένο αριθμό προσώπων με εξειδικευμένη δραστηριότητα, δεν έχει απρόσωπο χαρακτήρα και δεν υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής της σε αόριστο αριθμό προσώπων. Εισηγούνται, περαιτέρω, ότι η επιβολή προστίμου στους Εφεσίβλητους, με βάση τις πρόνοιες του προσβαλλόμενου διατάγματος, αποτελεί επιβεβαίωση ότι η επίδικη πράξη δεν είναι κανονιστικού χαρακτήρα, αλλά συνιστά τεχνική προδιαγραφή.
(…)
Όπως έχει κατ΄ επανάληψη νομολογηθεί, το ΄Αρθρο 146.1 του Συντάγματος «.. περιορίζει τη δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην αναθεώρηση πράξεων που ανάγονται στην εκτελεστική ή διοικητική εξουσία του κράτους.» (G.C. School of Careers Ltd κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1993) 3 ΑΑΔ 170). Οι κανονιστικές πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, ήτοι οι πράξεις οι οποίες θεσμοθετούν κανόνες δικαίου, δεν μπορούν να προσβληθούν ευθέως ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Μπορεί όμως, παρεμπιπτόντως, να εξεταστεί το κύρος μιας κανονιστικής πράξης από το Ανώτατο Δικαστήριο «. κατά την εξέταση μιας προσφυγής η οποία στρέφεται εναντίον ατομικής διοικητικής πράξης που εκδόθηκε κατ΄ εφαρμογήν της κανονιστικής.» (Γενική Ομοσπονδία Παγκύπριων Οργανώσεων Βιοτεχνών Επαγγελματιών ν. Δημοκρατίας, Προσφ. Αρ. 5869/2013 κ.ά., ημερ. 16.3.2016).
Συνιστά σταθερή γραμμή της νομολογίας μας ότι το κριτήριο κατά πόσο μια πράξη είναι διοικητική ή όχι, δεν είναι μόνο τυπικό, δεν εξαρτάται δηλαδή μόνο από τη φύση του οργάνου που προβαίνει στην πράξη «. είναι κυρίως ουσιαστικό· δηλαδή πρέπει και το περιεχόμενο της πράξης να είναι διοικητικής φύσης. Έτσι, δεν μπορούν να προσβληθούν απευθείας με προσφυγή κανονιστικές πράξεις της διοίκησης που έχουν νομοθετικό περιεχόμενο (δέστε Παπαφιλίππου v. Republic, 1 R.S.C.C. 62 και Police v. Hondrou, 3 R.S.C.C. 82). H κανονιστική πράξη είναι πράξη που θέτει κανόνες που ως επί το πλείστον είναι κανόνες δικαίου και δημιουργεί, λόγω της φύσης της, καταστάσεις γενικές, απρόσωπες και αντικειμενικές. Σε αντίθεση, η ατομική διοικητική πράξη δημιουργεί υποκειμενικές καταστάσεις εξατομικεύοντας ένα κανόνα δικαίου και εφαρμόζοντας τον στη κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της κανονιστικής πράξης που τη διακρίνει από την ατομική είναι η γενικότητα, εννοιολογική γενικότητα και όχι αριθμητική, που παρέχει στην πράξη την δυνατότητα εφαρμογής της σε περιπτώσεις αόριστες που είτε ήδη υπάρχουν είτε θα υπάρξουν στο μέλλον. Το δε νομικό περιεχόμενο της κανονιστικής πράξης δεν εξαντλείται με μία εφαρμογή αλλά διατηρεί τη δυνατότητα να προκαλεί νέες εφαρμογές σε αόριστες και μέλλουσες περιπτώσεις που συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις που έχει θέσει η πράξη. (Lanitis Farm Ltd v. Republic (1982) 3 C.L.R. 124).» (Kanika Hotels κ.ά. ν. Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού - Αμαθούντας (1996) 3 ΑΑΔ 169).
Εφαρμόζοντας τις πιο πάνω αρχές στην υπό κρίση περίπτωση, είναι η κατάληξή μας ότι η ΚΔΠ 312/2012 καλύπτει όλα τα χαρακτηριστικά κανονιστικής πράξης νομοθετικού περιεχομένου. Κατ΄ αναλογία με τα κριθέντα στην Αλέκτωρ Φαρμακευτική Λτδ κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2007) 3 ΑΑΔ 250, είναι γενικού και απρόσωπου χαρακτήρα, κατά τρόπο που παρέχεται η δυνατότητα εφαρμογής της σε αόριστο αριθμό προσώπων και σε μελλοντικές περιπτώσεις, οι οποίες εμπίπτουν στις προϋποθέσεις που θέτει η ίδια η πράξη.
Τα δεδομένα της ενώπιόν μας υπόθεσης ευθυγραμμίζονται και με τα όσα καταγράφηκαν στην Σύνδεσμος Υπεραγορών Τροφίμων Κύπρου κ.ά. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1999) 3 ΑΑΔ 751, με αναφορά στα όσα παρατηρεί και ο Μ. Στασινόπουλος στο σύγγραμμά του «Δίκαιο των Διοικητικών Πράξεων», έκδοση 1951, σελ. 104:
«Αναμφισβήτητο εσωτερικό γνώρισμα της κανονιστικής πράξης είναι η γενικότητα. Στη γενικότητα έγκειται κυρίως ότι το νομικό περιεχόμενο της πράξης δεν εξαντλείται διά μίας και μόνης εφαρμογής, αλλά διατηρεί τη δυνατότητα να προκαλεί νέες εφαρμογές επί αορίστων και μελλουσών περιπτώσεων που συγκεντρώνουν τις τεθείσες γενικώς από την πράξη προϋποθέσεις.
Τον κανονιστικό χαρακτήρα στην πράξη προσδίδει όχι η τυχαία, η αριθμητική γενικότητα, αλλά η εννοιολογική, η αφηρημένη γενικότητα (Στασινόπουλος, ανωτέρω, σελ. 105). Ο εντοπισμός της κανονιστικής πράξης επί ορισμένων ατόμων ή ακόμα και επί ενός μόνο ατόμου, δεν μεταβάλλει το χαρακτήρα της, εφ' όσον είναι τυχαίος και διατηρείται η δυνατότητα εφαρμογής της πράξης επί παντός άλλου ατόμου, για το οποίο υπάρχουν βέβαια οι απαιτούμενες προϋποθέσεις.
Ούτε ο κατά τόπο περιορισμός των εφαρμογών της κανονιστικής πράξης αίρει το χαρακτήρα της. Ακόμα και ο κατά χρόνο περιορισμός των εφαρμογών της, έστω κι αν φτάνει μέχρι εντοπισμού σε ορισμένη ημέρα, δεν αίρει το χαρακτήρα του κανόνα, εφ' όσον η πράξη εξακολουθεί να απευθύνεται προς αόριστο αριθμό προσώπων.»
Είναι στη βάση της υπό συζήτηση πράξης και του εκδοθέντος Διατάγματος που είχαν επιβληθεί τα επίδικα πρόστιμα. Με συμβολή όμως των Εφεσιβλήτων, η οποία συνίστατο στη μη τήρηση των ποσοστών ελάχιστης αναλογίας αιγινού και πρόβειου γάλακτος, κατά παράβαση των προβλεπομένων στην εν λόγω κανονιστική πράξη. Υπό τις συνθήκες αυτές, η επιβολή προστίμου επιβεβαίωνε τον κανονιστικό χαρακτήρα της πράξης και παρείχε τη δυνατότητα παρεμπίπτοντος ελέγχου του κύρους της, μέσω προσφυγής, προσβάλλουσας το επιβληθέν πρόστιμο, το οποίο εκδόθηκε κατ΄ εφαρμογήν της.
Παρέπεμψα σε εκτενές απόσπασμα από την πιο πάνω απόφαση ακριβώς για να φανεί η αναλογία της με τα δεδομένα της παρούσας. Η ποσόστωση (αναλογία γάλακτος στο χαλλούμι), ήταν αντικείμενο ήδη υφιστάμενων συμβατικών σχέσεων, οι οποίες θα επηρεάζονταν από τη νέα προσβαλλόμενη ποσόστωση, αφορούσε περιορισμένο αριθμό επαγγελματιών που δραστηριοποιούνταν είτε στην παραγωγή είτε στη διάθεση ή προμήθεια του προϊόντος αυτού άρα παραδεκτά αφορούσε τους εκεί αιτητές. Εκεί οι αιτητές παραβίασαν την προβλεπόμενη ποσόστωση και ακολούθως τους επεβλήθη διοικητικό πρόστιμο.
Το Ανώτατο Δικαστήριο ασκώντας τον έλεγχο της εσωτερικής φύσης της προσβαλλόμενης δηλαδή κατά πόσο εκείνη ήταν γενικού και απρόσωπου χαρακτήρα, έχοντας δυνατότητα εφαρμογής σε αόριστο αριθμό προσώπων και σε μελλοντικές περιπτώσεις, οι οποίες εμπίπτουν στις προϋποθέσεις που θέτει, κατέληξε ότι πράγματι ήταν. Αυτό, παρά τον επηρεασμό των εκεί αιτητών, οι οποίοι θα έπρεπε πλέον να ενεργήσουν προς συμμόρφωση με τη νέα ποσόστωση. Και επαναβεβαίωσε ότι δεδομένης και της έκδοσης ατομικής πράξης (πρόστιμο) μετά την παραβίαση της ποσόστωσης από τους εκεί αιτητές, θα μπορούσαν αν επιθυμούσαν να ζητήσουν παρεμπίπτοντα έλεγχο της κανονιστικής ρύθμισης του διατάγματος του υπουργού μέσω της προσφυγής τους εναντίον του προστίμου.
Στην υπό κρίση περίπτωση, δεν εντοπίζω οποιαδήποτε πρόνοια των Οδηγιών, πόσο μάλλον σε αυτές που αναφέρθηκαν οι Αιτητές, που να περιορίζεται μόνο στους εδώ Αιτητές και να μην μπορούσε εν δυνάμει να αφορά έναν αόριστο αριθμό προσώπων με δυνατότητα εφαρμογής της σε και σε μελλοντικές περιπτώσεις. Η πρόνοια περί της προθεσμίας απόδοσης ασφαλίστρων, που απασχολεί ιδιαίτερα τους Αιτητές, μετά τη θέση σε ισχύ των Οδηγιών, εμφανώς καλύπτει όχι μόνον τους Αιτητές αλλά και όλους όσοι δραστηριοποιούνται ή θα δραστηριοποιηθούν στο αντικείμενο αυτό τάσσοντας άρα καθολική εφαρμογή χωρίς μάλιστα οποιονδήποτε χρονικό περιορισμό ως προς την εφαρμογή της. Το ίδιο ισχύει και για τον τρόπο πληρωμής, τις προμήθειες αλλά και γενικώς τις υπόλοιπες ρυθμίσεις των Οδηγιών περιλαμβανομένης της πρόνοιας για ποινικές και διοικητικές συνέπειες (παράγραφος 9), η οποία μάλιστα αναφέρει ότι οι συνέπειες αυτές προβλέπονται σε συγκεκριμένα άρθρα του Νόμου και της ΚΔΠ 116/2016.
Οι Οδηγίες άρα, συγκεντρώνουν, κατά την άποψή μου, όλα εκείνα τα στοιχεία, τα οποία η νομολογία έχει καθορίσει προκειμένου να θεωρηθούν ως μια γενικού και απρόσωπου χαρακτήρα πράξη, έχοντας δυνατότητα εφαρμογής σε αόριστο αριθμό προσώπων και σε μελλοντικές περιπτώσεις[3]. Αυτό ανεξάρτητα φυσικά ότι εκ των πραγμάτων αφορά πρωτίστως πρόσωπα που δραστηριοποιούνται κατά τον χρόνο έγερσης των προσφυγών στο συγκεκριμένο αντικείμενο, περιλαμβανομένων προφανώς και των Αιτητών.
Στη περίπτωση της Χαλλούμις ΠΟΑ Βιομηχανία Γάλακτος Λτδ, το Ανώτατο Δικαστήριο υπέδειξε στα πλαίσια ποιας διαδικασίας θα μπορούσε να αμφισβητηθεί η νομιμότητα της κανονιστικής ρύθμισης. Στην παρούσα μάλιστα οι ίδιοι οι Αιτητές έχουν ήδη αναφερθεί σε συγκεκριμένες πρόνοιες που θα μπορούσαν να απολήξουν σε έκδοση ατομικής διοικητικής πράξης (πχ έκδοση διοικητικού προστίμου σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις Οδηγίες), στη δε Αγόρευσή τους λέγουν ότι οι Συμβάσεις είναι γνωστές στην Καθ’ ης η αίτηση επειδή κατατίθενται στο μητρώο εκάστου ασφαλιστικού διαμεσολαβητή καθότι η ύπαρξή της αποτελεί προϋπόθεση για εγγραφή τους στα μητρώα[4], με ότι άρα και αυτό θα μπορούσε ενδεχόμενα να σημαίνει ως προς την δυνατότητα έκδοσης (ή άρνησης έκδοσης) ατομικής διοικητικής πράξης. Και αυτά τα δεδομένα και ισχυρισμοί, θεωρώ ακριβώς ότι επιβεβαιώνουν το πιο πάνω συμπέρασμά μου.
Ως ανέφερα, μέρος της επιχειρηματολογίας που αντέταξε ο ευπαίδευτος συνήγορος των Αιτητών προς κατάρριψη της προδικαστικής ενστάσεως περί κανονιστικής φύσεως των Οδηγιών είναι ότι αυτές δεν εξεδόθησαν ως κανονιστικές πράξεις κατ΄ εξουσιοδότηση νόμου αλλά ως οδηγίες από την Καθ’ ης η αίτηση Έφορο Ασφαλίσεων, η οποία, κατά τον ισχυρισμό του, δεν έχει εξουσία έκδοσης κανονισμών αλλά ούτε, εξουσία έκδοσης οδηγιών για θέματα είσπραξης και απόδοσης ασφαλίστρων, καθώς και ότι στην υπό κρίση περίπτωση ελλείπει το στοιχείο της δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας, το οποίο, κατά την εισήγηση του, αποτελεί συστατικό τύπο των κανονιστικών πράξεων.
Παρά το ότι, η νομολογία στην οποία αναφέρθηκα ανωτέρω, στα κριτήρια που λαμβάνει υπόψη για την ταξινόμηση μιας πράξης ως κανονιστικής ή ατομικής, δεν περιλαμβάνονται τα κριτήρια, τα οποία αναφέρει ο κ. Ανδρέου αλλά ελέγχεται το ουσιαστικό περιεχόμενο της πράξης και αν αυτή χαρακτηρίζεται από γενικότητα και δυνατότητα εφαρμογής επί μελλοντικών και αόριστων περιπτώσεων, εντούτοις για σκοπούς πληρότητας, σημειώνω τα ακόλουθα:
Καταρχάς από την αναπτυχθείσα επιχειρηματολογία αντιλαμβάνομαι ότι οι Αιτητές δεν αμφισβητούν την κατά τον Νόμο εξουσία της Καθ’ ης η αίτηση Εφόρου Ασφαλίσεων για έκδοση δεσμευτικών Οδηγιών. Σε κάθε περίπτωση ακόμα και εάν ήθελε θεωρηθεί ότι τίθεται εμμέσως τέτοιος ισχυρισμός, από την όλη οικονομία του Νόμου[5], και ιδίως από το άρθρο 432[6], αλλά και από το περιεχόμενο του άρθρου 431[7], θεωρώ ότι εμφανώς παρέχεται εξουσία στην Καθ’ ης η αίτηση Έφορο για έκδοση και Οδηγιών που δύνανται να είναι κανονιστικού χαρακτήρα, δηλαδή γενικού και απρόσωπου χαρακτήρα, έχοντας δυνατότητα εφαρμογής σε αόριστο αριθμό προσώπων και σε μελλοντικές περιπτώσεις.
Στο μέτρο τώρα που οι Αιτητές αμφισβητούν τη δυνατότητα του Εφόρου για έκδοση Οδηγιών με το συγκεκριμένο ρυθμιστικό αντικείμενο ήτοι για θέματα είσπραξης και απόδοσης ασφαλίστρων, θεωρώ ότι το ζήτημα αυτό, δε μπορεί να εξεταστεί από το παρόν Δικαστήριο δεδομένου του ευρήματος, το οποίο έχω ήδη διατυπώσει, περί κανονιστικής φύσεως των Οδηγιών. Αυτό διότι, τυχούσα τέτοια ενασχόληση εμπίπτει στα πλαίσια της εξέτασης των λόγων ακύρωσης ουσίας δεδομένου ότι η υπέρβαση εξουσίας (και άρα υπέρβαση του εξουσιοδοτικού νόμου ή της ΚΔΠ 116/2016) αποτελεί κατ’ εξοχήν λόγο αναγόμενο σε παράβαση νόμου[8], και άρα η απόφαση επ’ αυτού προϋποθέτει, στην Κυπριακή έννομη τάξη, ύπαρξη δικαιοδοσίας ήτοι εν προκειμένω, την προσβολή ατομικής διοικητικής πράξης, στα πλαίσια της οποίας θα μπορούσε το Δικαστήριο της ουσίας να κρίνει και το ζήτημα αυτό.
Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούμαι με παραπομπή στο σύγγραμμα που επιμελήθηκε ο Καθηγητής Χ. Χρυσανθακάκης «Συμβούλιο της Επικρατείας Εφαρμογές Διοικητικού Ουσιαστικού και Δικονομικού Δικαίου» 2012 (σελ. 511), όπου στο οικείο κεφάλαιο περί των λόγων ακυρώσεως της αίτησης ακυρώσεως και ειδικότερα στους λόγους ακυρώσεως περί παράβασης νόμου, με παραπομπή στις ΣτΕ 2217/1979 και 1463/1986 επιβεβαιώνεται ότι η έλλειψη ή υπέρβαση εξουσιοδότησης μιας κανονιστικής πράξης ελέγχεται και παρεμπίπτοντος επ’ αφορμή προσβολής ατομικής διοικητικής πράξης[9].
Συνεπώς δεν θα ήταν επιτρεπτό να εξετάσω τον ισχυρισμό αυτό δεδομένου του ευρήματός μου ότι στερείται το παρόν δικαιοδοσίας να αποφασίσει επί του περιεχομένου των κανονιστικής φύσεως Οδηγιών.
Αναφορικά με το δεύτερο σημείο που εγείρει ο ευπαίδευτος συνήγορος των Αιτητών ότι δηλαδή οι Οδηγίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως κανονιστικές πράξεις λόγω μη δημοσίευσης τους στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ο οποίος κατά την εισήγηση αποτελεί συστατικό τύπο των κανονιστικών πράξεων, θα αναφέρω καταρχάς ότι δεν μου υπεδείχθη δυνάμει ποιας νομοθετικής πρόνοιας του Νόμου ή άλλης νομοθεσίας έπρεπε οι Οδηγίες, οι οποίες εξεδόθησαν από την Καθ’ ης η αίτηση Εφόρου και όχι από το Υπουργικό Συμβούλιο (και οι οποίες παραδεκτά[10] κοινοποιήθηκαν στους Αιτητές και δημοσιεύθηκαν στην ιστοσελίδα της Καθ΄ ης η αίτηση) να δημοσιευθούν και στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας, συνεπώς, ως θέμα ορθής δικονομικής τάξης[11], δεν είναι εξεταστέος ο ισχυρισμός αυτός.
Περαιτέρω, υπενθυμίζω ότι, όπως η υπέρβαση εξουσίας έτσι και το ζήτημα της δέουσας δημοσίευσης μιας διοικητικής πράξης άπτεται ελέγχου ουσίας και άρα μη ελεγχόμενο από το παρόν, λόγω της ήδη διαπιστωμένης φύσης των προσβαλλόμενων. Στο σύγγραμμα του Καθ. Θ. Τσάτσου «Η Αίτησις Ακυρώσεως Ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας» Εκδ. 1971» σελ. 227-228, το ζήτημα της μη δημοσίευσης μιας διοικητικής πράξης (είτε κανονιστικής είτε ατομικής) θεωρείται ως παράβαση, ανάλογα με την περίπτωση, ουσιώδους ή μη, τύπου και άρα, ως τέτοια, εμπίπτει στους λόγους ακυρότητας που προϋποθέτουν ότι το Δικαστήριο έχει ενώπιόν του ελεγκτέα (άρα ατομική εν προκειμένω) διοικητική πράξη πριν προχωρήσει σε εξέτασή τους.
Παρενθετικά πάντως και, δεδομένων των πιο πάνω ευρημάτων μου, χωρίς να υπεισέρχομαι σε κρίση κατά πόσο θεωρώ ότι η επίδικη είναι μια τέτοια ή ανάλογη περίπτωση, σημειώνω ότι τα σχέδια υπηρεσίας της δημόσιας και εκπαιδευτικής υπηρεσίας, πριν την τροποποίηση των οικείων τους νόμων (περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμος του 1967 ως είχε τότε, τροποποιήθηκε με τον Ν 48(Ι)/1986 και ο Περί Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας Νόμος του 1969 ως είχε τότε τροποποιήθηκε με τον Ν. 43(Ι)/1996), δεν προέβλεπαν δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας, παρ’ όλα αυτά η προ της εν λόγω τροποποίησης Νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου (μεταξύ άλλων, Pankyprios Syntechnia Dimosion Ypallilon and Others v. Republic (1978) 3 C.L.R. 27, Ιωάννου κ.ά. v. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 2016, Παπασταύρου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (1994) 4 ΑΑΔ 1620, Χατζηπαύλου v. A.H.K. (1991) 3 Α.Α.Δ. 11) είχε αποφανθεί ήδη για την κανονιστική τους φύση (και άρα ανέλεγκτη υπό το Άρθρο 146 του Συντάγματος) και τη μη αναγκαιότητα δημοσίευσης τους. Επίσης, και στην Ελλάδα, η θεωρία[12] και η νομολογία του ΣτΕ[13] έχει καταγράψει τη δυνατότητα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις δημοσίευσης κανονιστικής φύσεως πράξεων με άλλους (εύλογους) τρόπους πέραν της Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Συνεπώς, θεωρώ ότι ο χαρακτηρισμός μιας πράξης ως «κανονιστικής φύσεως» δε συνδέεται με τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας.
Δεδομένων όσων ανέφερα πιο πάνω, οι προσφυγές απορρίπτονται ως απαράδεκτες. Η υπό Α σε όλες προσβαλλόμενη είναι πληροφοριακού περιεχομένου, η δε υπό Β σε όλες προσβαλλόμενη δε συγκεντρώνει τα στοιχεία ατομικής διοικητικής πράξης αλλά είναι κανονιστικής φύσεως και άρα δεν ελέγχεται ευθέως υπό το Άρθρο 146 του Συντάγματος. Με τα ως άνω ευρήματα, παρέλκει η εξέταση των υπόλοιπων προδικαστικών ενστάσεων.
Τα έξοδα επιδικάζονται υπέρ των Καθ’ ων η αίτηση και εναντίον των Αιτητών ως θα υπολογιστούν από το Πρωτοκολλητείο και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Φ. Καμένος, ΔΔΔ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΦΟΡΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ
σχετικά με την είσπραξη και απόδοση ασφαλίστρων
13 Μαρτίου, 2017
Περιεχόμενα
1 Εισαγωγή ..................................................................................3
2 Πεδίο Εφαρμογής ......................................................................4
3 Είσπραξη και απόδοση ασφαλίστρων από διαμεσολαβητές............4
4 Ευκολίες πληρωμής σε ασφαλισμένους....................................... 5
5 Προμήθειες διαμεσολαβητών ......................................................6
6 Κατάσταση λογαριασμών............................................................. 7
7 Υφιστάμενα χρεωστικά υπόλοιπα ................................................ 8
8 Μεταβατική περίοδος ................................................................. 8
9 Παράβαση των Οδηγιών .............................................................. 8
10 Αναθεώρηση των Οδηγιών ......................................................... 9
1 Εισαγωγή
Η Έφορος Ασφαλίσεων, αφού έλαβε υπόψη:
(α) Το άρθρο 386 του περί Ασφαλιστικών και Αντασφαλιστικών Εργασιών και Άλλων Συναφών Θεμάτων Νόμου του 2016 [38(Ι)/2016], «ο Νόμος», που αφορά την απόδοση ασφαλίστρων και ειδικότερα το εδάφιο (1) που προνοεί ότι «Τα πρόσωπα τα οποία ασκούν εργασίες διαμεσολάβησης ευθύνονται ως θεματοφύλακες για κάθε ασφάλιστρο ή άλλο ποσό που εισπράττουν κατά την άσκηση των εργασιών τους και οφείλουν να το αποδώσουν στο δικαιούχο μέσα στον καθορισμένο προς τούτο χρόνο. Με Κανονισμούς που κατατίθενται στη Βουλή των Αντιπροσώπων για έγκριση, δύναται να ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα σχετικά με τις υποχρεώσεις των διαμεσολαβητών που δικαιούνται να εισπράττουν χρήματα για λογαριασμό ασφαλιστικών επιχειρήσεων»,
(β) τον Κανονισμό 44 των περί Ασφαλιστικών και Αντασφαλιστικών Εργασιών και Άλλων Συναφών Θεμάτων Κανονισμών του 2016 [Κ.Δ.Π. 116/2016], «οι Κανονισμοί», που επίσης αφορά την απόδοση ασφαλίστρων και ειδικότερα το εδάφιο (1) που προνοεί ότι «Κάθε πρόσωπο που ασκεί εργασίες διαμεσολάβησης υποχρεούται να αποδίδει, εντός της προθεσμίας και των όρων απόδοσης των ασφαλίστρων, που ορίζονται με Οδηγίες του Εφόρου που εκδίδονται δυνάμει του Νόμου, στο πρόσωπο το οποίο εκπροσωπεί ή να καταθέτει σε τραπεζικό λογαριασμό στο όνομα του τελευταίου, όλα τα ασφάλιστρα και οποιαδήποτε άλλα χρηματικά ποσά που εισπράττει:…….»,
(γ) τα άρθρα 360(1), 362(1), 364(1), 365(1) και 366(1) του Νόμου στη βάση των οποίων ο Έφορος δύναται με Οδηγίες του να θέτει κριτήρια ή και να παρέχει διευκρινήσεις για τον καθορισμό ή και την οριοθέτηση των κυρίων δραστηριοτήτων των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών και
(δ) το άρθρο 432 του Νόμου που παρέχει την εξουσία στον Έφορο «να εκδίδει Οδηγίες προς τους εποπτευόμενους για την καλύτερη εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος Νόμου και για την εν γένει καλύτερη υλοποίηση των σκοπών του …….”,
αποφάσισε όπως εκδώσει τις πιο κάτω Οδηγίες για σκοπούς ρύθμισης των υποχρεώσεων των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών που δικαιούνται να εισπράττουν ασφάλιστρα για λογαριασμό ασφαλιστικών επιχειρήσεων καθώς και για σκοπούς ρύθμισης των αντίστοιχων υποχρεώσεων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε σχέση με την είσπραξη ασφαλίστρων και την πληρωμή προμηθειών προς τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές.
2 Πεδίο Εφαρμογής
· Οι Οδηγίες αυτές εφαρμόζονται αναφορικά με την άσκηση ασφαλιστικών εργασιών και εργασιών ασφαλιστικής διαμεσολάβησης στην Κυπριακή Δημοκρατία και καλύπτουν όλες τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις καθώς και όλους τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές που δραστηριοποιούνται στην Κυπριακή Δημοκρατία, περιλαμβανομένων και εκείνων που δραστηριοποιούνται μέσω του δικαιώματος ελεύθερης εγκατάστασης ή ελεύθερης παροχής υπηρεσιών στη βάση των κανόνων γενικού συμφέροντος (general good provisions) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
· Οι Οδηγίες αυτές δεν εφαρμόζονται αναφορικά με εργασίες αντασφάλισης.
3 Είσπραξη και απόδοση ασφαλίστρων από διαμεσολαβητές
· Όπως προβλέπεται ρητά στο Νόμο, η είσπραξη ασφαλίστρων από διαμεσολαβητές επιτρέπεται μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου η σύμβαση διαμεσολάβησης που συνομολογεί με την ασφαλιστική επιχείρηση του παρέχει δικαίωμα είσπραξης και απόδοσης ασφαλίστρων. Στην περίπτωση των μεσιτών ασφαλίσεων η είσπραξη επιτρέπεται μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου ο μεσίτης κατέχει γραπτή εξουσιοδότηση από την ασφαλιστική επιχείρηση για είσπραξη και απόδοση ασφαλίστρων
· Όπου με βάση τη σύμβαση διαμεσολάβησης ή τη γραπτή εξουσιοδότηση στη περίπτωση των μεσιτών ασφαλίσεων, παρέχεται από την ασφαλιστική επιχείρηση εξουσιοδότηση για είσπραξη ασφαλίστρων, και δεδομένου ότι από την ημερομηνία που οι παρούσες Οδηγίες τίθενται σε εφαρμογή το κάθε ασφαλιστήριο που συνομολογείται μεταξύ της ασφαλιστικής επιχείρησης και του κάθε ασφαλιζόμενου θα πρέπει να περιλαμβάνει ρητή πρόνοια που να ρυθμίζει την αποπληρωμή των ασφαλίστρων καθώς και πρόνοια για τις επιπτώσεις σε περίπτωση που ο ασφαλιζόμενος δεν τηρεί τους όρους αποπληρωμής των ασφαλίστρων, π.χ. ακύρωση του ασφαλιστηρίου,
(α) ο διαμεσολαβητής καθοδηγεί τον ασφαλισμένο με βάση τις σχετικές πρόνοιες του ασφαλιστηρίου αναφορικά με τις υποχρεώσεις του εφιστώντας την προσοχή του στις συνέπειες σε περίπτωση που ενεργεί κατά παρέκκλιση των υποχρεώσεων του
και
(β) ο διαμεσολαβητής ευθύνεται ως θεματοφύλακας για κάθε ποσό που εισπράττει σε μετρητά και οφείλει να το αποδώσει στην ασφαλιστική επιχείρηση ως δικαιούχο μέσα στο καθορισμένο από τη σύμβαση διαμεσολάβησης χρονικό διάστημα το οποίο ωστόσο δεν θα υπερβαίνει τις 7 εργάσιμες μέρες.
· Όπου οι πληρωμές από τους ασφαλισμένους πραγματοποιούνται με επιταγή, έμβασμα,πιστωτική/χρεωστική κάρτα, Direct Debit και Standing Order, απαιτείται όπως αυτές εκτελούνται στο όνομα της ασφαλιστικής επιχείρησης. Σε περίπτωση πληρωμής με επιταγή, ο διαμεσολαβητής οφείλει να την αποδώσει στην ασφαλιστική επιχείρηση ως δικαιούχο μέσα στο καθορισμένο από τη σύμβαση διαμεσολάβησης χρονικό διάστημα το οποίο επίσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 7 εργάσιμες ημέρες.
· Ο διαμεσολαβητής εκδίδει και παραδίδει στον πελάτη επίσημη απόδειξη είσπραξης της ασφαλιστικής επιχείρησης η οποία φέρει το όνομα και το λογότυπο της ασφαλιστικής επιχείρησης . Για περαιτέρω προστασία του πελάτη, η απόδειξη που εκδίδεται θα πρέπει τουλάχιστο να περιλαμβάνει το ονοματεπώνυμο του πελάτη και το ποσό που εισπράττεται καθώς επίσης και το ασφαλιστήριο για το οποίο καταβάλλεται το ασφάλιστρο. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει ο διαμεσολαβητής να εκδίδει απόδειξη είσπραξης στο όνομά του ή στο όνομα της εταιρείας του αν ο διαμεσολαβητής είναι νομικό πρόσωπο.
4 Ευκολίες πληρωμής σε ασφαλισμένους
· Νοείται ότι οι πρόνοιες της ρήτρας πληρωμής ασφαλίστρου περιλαμβανομένων και των ευκολιών αποπληρωμής του που ενδεχομένως να παρέχονται από την ασφαλιστική επιχείρηση και θα περιλαμβάνονται στο ασφαλιστήριο στη σχετική ρήτρα πληρωμής ασφαλίστρου όπως για παράδειγμα η καταβολή του ασφαλίστρου σε δόσεις, δεν είναι δυνατόν να διαφοροποιηθούν από τον διαμεσολαβητή. Νοείται, επίσης, ότι όλα τα ασφαλιστήρια θα περιλαμβάνουν ρήτρα πληρωμής ασφαλίστρου περιλαμβανομένων και των ευκολιών αποπληρωμής που ενδεχομένως να παρέχονται από την ασφαλιστική επιχείρηση ανεξάρτητα από το κανάλι διανομής πoυ διατίθεται το προϊόν.
· Η ασφαλιστική επιχείρηση οφείλει να αναπτύσσει κατάλληλα ηλεκτρονικά συστήματαπροκειμένου να καταγράφει και να παρακολουθεί σε συχνή και επικαιροποημένη βάση την πληρωμή των ασφαλίστρων και την καταβολή των προμηθειών στους διαμεσολαβητές και να ειδοποιά έγκαιρα τους ασφαλισμένους για τις επιπτώσεις σε περίπτωση μη πληρωμής των ασφαλίστρων ή για την ακύρωση των ασφαλιστηρίων.
· Στις περιπτώσεις ασφαλίσεων μηχανοκινήτων οχημάτων, η ασφαλιστική επιχείρηση οφείλει να αναπτύσσει τα κατάλληλα ηλεκτρονικά συστήματα ούτως ώστε να ενημερώνει το Κυπριακό Κέντρο Πληροφοριών σε τακτική βάση ως προς τις ακυρώσεις των ασφαλιστηρίων.
5 Προμήθειες διαμεσολαβητών
· Στις συμβάσεις διαμεσολάβησης των ασφαλιστικών διαμεσολαβητών υπάρχουν πρόνοιες που ρυθμίζουν, μεταξύ άλλων, τις προμήθειες ή και τις αμοιβές τους για την άσκηση των εργασιών διαμεσολάβησης για λογαριασμό της κάθε ασφαλιστικής επιχείρησης με την οποία συνεργάζονται.
· Η ασφαλιστική επιχείρηση υποχρεούται να καταβάλει την προμήθεια επί των εισπραχθέντων ασφαλίστρων-μειον ΤΑΜΟ, δικαιώματα ασφαλιστηρίου κλπ στα χρονικά πλαίσια που προνοεί η σύμβαση διαμεσολάβησης. Κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες η περίοδος αυτή δεν θα ξεπερνά τις πρώτες 7 εργάσιμες ημέρες εκάστου μηνός που ακολουθεί τον μήνα κατά τον οποίον τα ασφάλιστρα αποδόθηκαν. Νοείται ότι, με εξαίρεση ασφαλιστήρια Ζωής όπου λόγω της μακροπρόθεσμης φύσης των εργασιών εφαρμόζονται ειδικά σχέδια απόδοσης προμηθειών, ουδεμία προμήθεια επί μη εισπραχθέντων ασφαλίστρων θα καταβάλλεται από ασφαλιστική επιχείρηση. Σε περίπτωση ακύρωσης ασφαλιστηρίων και επιστροφής ασφαλίστρων από την ασφαλιστική επιχείρηση προς τους ασφαλισμένους, η χρέωση της προμήθειας που αντιστοιχεί στον διαμεσολαβητή θα αντισταθμίζεται με τις προμήθειες που του αναλογούν στον μήνα που ακολουθεί την ακύρωση .Επίσης νοείται ότι η ασφαλιστική επιχείρηση οφείλει να αποδώσει την επιστροφή ασφαλίστρων στον πελάτη εντός των πρώτων 7 εργάσιμων ημερών εκάστου μηνός που ακολουθεί τον μήνα κατά τον οποίο παραλήφθηκαν οι οδηγίες του πελάτη για ακύρωση.
· Η ασφαλιστική επιχείρηση οφείλει για σκοπούς κανονιστικών αναφορών να κατηγοριοποιεί τους εν ενεργεία διαμεσολαβητές της ξεχωριστά.
6 Κατάσταση λογαριασμών
· Η ασφαλιστική επιχείρηση τηρεί κατάσταση με πλήρη, λεπτομερή και επικαιροποιημένα στοιχεία όσον αφορά τις εισπράξεις προς όφελος των ασφαλιζομένων, έτσι ώστε ανά πάσα στιγμή να διαπιστώνεται το συνολικό οφειλόμενο ασφάλιστρο ονομαστικά κατά πελάτη κατά ασφαλιστήριο/ανανέωση, τροποιητική πράξη, το εισπραχθέν ποσό, η ημερομηνία είσπραξης, καθώς επίσης και η αντίστοιχη προμήθεια η οποία αναλογεί στον διαμεσολαβητή που διενήργησε την διαμεσολάβηση. Την εν λόγω κατάσταση η ασφαλιστική επιχείρηση οφείλει να την κοινοποιεί στον διαμεσολαβητή στο τέλος κάθε μήνα.
· Αποδίδοντας τα ασφάλιστρα στην ασφαλιστική επιχείρηση ο διαμεσολαβητής παραδίδει λεπτομερή κατάσταση εισπράξεων με αντίγραφο των αντίστοιχων αποδείξεων είσπραξης ή αναγραφή του σχετικού αριθμού της απόδειξης είσπραξης.
· Η ασφαλιστική επιχείρηση οφείλει να ελέγχει τα βιβλία αποδείξεων που παραδίδει στους διαμεσολαβητές της σε συχνά χρονικά διαστήματα.
7 Υφιστάμενα χρεωστικά υπόλοιπα
Σε σχέση με χρεωστικά υπόλοιπα διαμεσολαβητών τα οποία οφείλονται και είναι πληρωτέα κατά την ημερομηνία που θα τεθούν σε εφαρμογή οι Οδηγίες αυτές, ο κάθε χρεώστης-διαμεσολαβητής σε συνεργασία με την ασφαλιστική επιχείρηση διαμορφώνει σχέδιο αποπληρωμής και ανάλογα ενημερώνει τον Έφορο Ασφαλίσεων.
8 Μεταβατική περίοδος
Οι Οδηγίες αυτές τίθενται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου, 2018 και εφαρμόζονται τόσο στα προσωρινά καλυπτικά σημειώματα / νέα ασφαλιστήρια που συνομολογούνται όσο και στα υφιστάμενα ασφαλιστήρια που ανανεώνονται μετά την ημερομηνία εφαρμογής των Οδηγιών αυτών.
9 Παράβαση των Οδηγιών
· Τυχόν παράβαση των Οδηγιών αυτών από τους διαμεσολαβητές συνιστά ποινικό αδίκημα καθότι συνιστά παράβαση του πιο πάνω Νόμου και ειδικότερα του άρθρου 386(1) του Νόμου και του Κανονισμού 44, τιμωρούμενο με ποινή φυλάκισης μέχρι τρεις μήνες ή με χρηματική ποινή μέχρι τρεις χιλιάδες πεντακόσια ευρώ (€3.500) ή και με τις δυο αυτές ποινές. Παράλληλα παρέχει την δυνατότητα στον Έφορο Ασφαλίσεων να προχωρήσει στην επιβολή διοικητικού προστίμου μέχρι τριάντα χιλιάδων ευρώ (€30.000) στον διαμεσολαβητή με βάση το άρθρο 394 του Νόμου ή ακόμα και στη διαγραφή του διαμεσολαβητή από τα Μητρώα Διαμεσολαβητών με βάση το άρθρο 379 του Νόμου.
· Τυχόν παράβαση των Οδηγιών αυτών από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις συνιστά παράβαση του πιο πάνω Νόμου και ειδικότερα του άρθρου 34(3) του Νόμου, που αφορά τις «υγιείς ασφαλιστικές αρχές» σε σχέση με τη συνέπεια και τον επαγγελματισμό που πρέπει να επιδεικνύεται από κάθε ασφαλιστική επιχείρηση στις συναλλαγές της με τους δικαιούχους, τους συνεργάτες της και εν γένει το κοινό και παρέχει την δυνατότητα στον Έφορο Ασφαλίσεων να προχωρήσει στην επιβολή διοικητικού προστίμου στην ασφαλιστική επιχείρηση, με βάση το άρθρο 399 του Νόμου, μέχρι εκατό χιλιάδων ευρώ (€100.000) και σε περίπτωση υποτροπής ύψους μέχρι διακοσίων χιλιάδων ευρώ (€200.000), ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης.
10 Αναθεώρηση των Οδηγιών
Οι Οδηγίες αυτές θα τυγχάνουν αναθεώρησης όταν κρίνεται αναγκαίο, ώστε να συνάδουν με τις εξελίξεις της αγοράς και να αντιμετωπίζουν τυχόν πρακτικά προβλήματα τα οποία προκύπτουν κατά καιρούς από την εφαρμογή τους.
[1] Την αγόρευση του εν λόγω ΕΜ ΣΑΕΚ υιοθέτησαν και τα ΕΜ Εθνική Γενικών Ασφαλειών (Κύπρου) LTD, Εθνική Ασφαλιστική LTD, Eurolife και Interlife, AIG Europe S.A, MEtlife Europe D.A.C (Metlife) και Ιντεραμερικαν Ελληνική Εταιρεία Ασφαλίσεων Ζημιών Α.Ε
[2] Όπως το προσδιόρισε:
«Γι’ αυτό είπα ότι η οδηγία ολόκληρη ισοπεδώνει τα πάντα, δεν βρίσκω ούτε μία λέξη που να μην μπορώ να προσβάλω εγώ».
[3] Ως προς τα υπό κρίση θέματα καθοδηγεί και η απόφαση στη Frederick στην οποία παρέπεμψα πιο πάνω, όπου, πέραν των ανωτέρω αναφερομένων, ανατράπηκε η πρωτόδικη κρίση που έκρινε τον καθορισμό, μέσω διατάγματος, του ανώτατου επιπέδου διδάκτρων των ιδιωτικών πανεπιστημίων ως ατομική εκτελεστή πράξη αναφέροντας:
«Έχουμε λοιπόν εξετάσει την πρωτόδικη κρίση επί των ως άνω προδικαστικών ενστάσεων και δεν θα συμφωνήσουμε με τον ευπαίδευτο πρωτόδικο Δικαστή. Το ίδιο το περιεχόμενο του άρθρου ως άνω και η όλη δομή του οδηγούν στο συμπέρασμα πως το Διάταγμα που εξεδόθη κατ΄επιταγήν του Νόμου τον Ιούλιο του 2010 είναι κανονιστικού χαρακτήρα, αφού ακριβώς εσωτερικό του γνώρισμα ήταν η γενικότητα του. Το νόημα και το κύριο περιεχόμενο της πράξης δεν εξαντλείτο σε μια μόνο εφαρμογή, αλλά διατηρούσε τη δυνατότητα να προκαλεί νέες εφαρμογές στο μέλλον επί αορίστων και μελλουσών περιπτώσεων, όπως ορίζει η νομολογία. Και επίσης, όπως ευστόχως τίθεται στην υπόθεση Σύνδεσμος Υπεραγορών, ανωτέρω, «τον κανονιστικό χαρακτήρα στην πράξη δεν τον προσδίδει η τυχαία αριθμητική γενικότητα αλλά η εννοιολογική, αφηρημένη γενικότητα», όπως δηλαδή εφαρμογή του Διατάγματος επί άλλων ιδιωτικών Πανεπιστημίων στο μέλλον».
[4] Σελ. 2 Γραπτής Αγόρευσης Αιτητών, πρώτη παράγραφος
[5] Βλ. μεταξύ άλλων άρθρα 31, 38, 140, 298, 306, 351(2), 353 του Νόμου.
[6] Το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα έκδοσης οδηγιών αναφορικά όχι μόνο με ειδικά ή συγκεκριμένα θέματα, αλλά και «για την καλύτερη εφαρμογή των διατάξεων του Νόμου και για την εν γένει καλύτερη υλοποίηση των σκοπών του», συνεπώς η εξουσία για έκδοση διοικητικών πράξεων δύναται να αφορά και γενικότερα ζητήματα και όχι εξατομικευμένα (ως θα αφορούσε μια ατομική διοικητική πράξη).
[7] Το οποίο προβλέπει, μεταξύ άλλων, την εξουσία για έκδοση Κανονισμών από το Υπουργικό Συμβούλιο για οποιοδήποτε θέμα, το οποίο «δεν ρυθμίζεται με κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις, εκτελεστικά ή ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα ή Οδηγίες του Εφόρου», άρα οριοθετούνται οι αρμοδιότητες των δύο οργάνων με ρητή πρόβλεψη το ένα να μην εκδίδει κανονισμούς εκεί που το άλλο εκδίδει οδηγίες, με ότι αυτό άρα σημαίνει για τη δεσμευτική φύση των οδηγιών.
[8] Άλλωστε ως ανέφερα και πιο πάνω, και οι ίδιοι οι Αιτητές το εγείρουν και ως λόγο ακύρωσης.
[9] Φυσικά στην Ελλάδα ο λόγος ακύρωσης αυτός όπως και οι λοιποί λόγοι ακύρωσης ελέγχονται και στα πλαίσια αίτησης ακύρωσης κατά κανονιστικής πράξης. Είναι άλλωστε γνωστή η διαφορά Κυπριακής με Ελληνική δικαιδοσία δεδομένου ότι, εκ του Ελληνικού Συντάγματος, ελέγχεται με αίτηση ακυρώσεως από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) ευθέως όχι μόνον ατομική αλλά και κανονιστική πράξη.
[10] Πέραν της αναφοράς στην επιστολή της Εφόρου ημερ. 13.03.2017 περί της κοινοποίησης των Οδηγιών και δημοσίευσης στην ιστοσελίδα, και το αιτητικό των προσφυγών αναφέρει επίσης ότι οι Οδηγίες δημοσιεύθηκαν.
[11] Σχετική ως προς τη δικονομική τάξη κατά την διοικητική δίκη είναι και η πρόσφατη Εφ. ΔΔ Αρ. 127/2016 Πανεπιστημίου Κύπρου v. Μαρίας Κουτσελίνη Ιωαννίδου ημερ. 10.01.2024.
[12] Στο σύγγραμμα η «Κανονιστική Διοικητική Πράξη», Εκδ. 1996, του Δ. Τομαρά, σελ 48 αναφέρεται:
«α. Η δημοσίευση της κανονιστικής πράξεως
Οι κανονιστικές πράξεις δημοσιεύονται είτε στο Φύλλον Εφημερίδος Κυβερνήσεως είτε με άλλον πρόσφορο τρόπο .(…)
Όμως οι κατ' έτος εκδιδόμενες κανονιστικές πράξεις είναι πολυάριθμες. Η δημοσίευση όλων αυτών στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως θα ήταν μάλλον ανέφικτη και, όταν πρόκειται για πράξεις που αφορούν σε ορισμένο κύκλο ατόμων, δεν θα συνέβαλε στην γνώση τους από αυτόν. Έτσι έγινε δεκτό ότι, πλην των προεδρικών διαταγμάτων, οι λοιπές κανονιστικές πράξεις να δημοσιεύονται με κάποιον άλλον πρόσφορο τρόπο, ο οποίος προσιδιάζει στο αντικείμενο και τον χαρακτήρα της επιχειρουμένης ρυθμίσεως».
[13] Επί παραδείγματι, στη ΣτΕ 1495/2000 κρίθηκε ως ορθή η δημοσίευση κανονιστικού χαρακτήρα πράξεως στον οδηγό σπουδών του πανεπιστημίου, αναφέροντας (η υπογράμμιση του Δικαστηρίου):
«Η κατά την παρ. 6 του άρθρου 24 του ν. 1268/1982, που μνημονεύθηκε σε προηγούμενη σκέψη, απόφαση της Γ.Σ. Τμήματος για την έγκριση προγράμματος σπουδών Τμήματος ΑΕΙ έχει κανονιστικό χαρακτήρα (ΣτΕ 5757/1996), ο δε προβλεπόμενος από τον νόμο προσήκων τρόπος της, υποχρεωτικής κατά το Σύνταγμα, (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 4108/1999), δημοσιεύσεώς της είναι η δημοσίευση στον οικείο Οδηγό Σπουδών».