ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Υπόθεση Αρ. 857/2018
28 Φεβρουαρίου, 2024
[Λ. Ν. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΔΔΔ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
Ρ. Η.,
Αιτητή
ν.
Παγκύπριος Οδοντιατρικός Σύλλογος
Καθ' ων η αίτηση
ΚΑΙ ΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ Η ΑΙΤΗΣΗ ΑΚΥΡΩΣΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ 14/6/2018 ΔΥΝΑΜΕΙ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΤΙΤΛΟΥ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ 11/9/2018
Ρ. Η.
Αιτητή
v.
Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων
Καθ' ων η Αίτηση
____________________________________________________________
Ι. Κοτζιάπασιη (κα) για Χρίστο Μ. Τριανταφυλλίδη, δικηγόροι του Αιτητή.
Κ. Μιχαηλίδου(κα) για ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ & ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Δ.Ε.Π.Ε, δικηγόροι για τους Καθ' ων η αίτηση.
___________________
ΑΠΟΦΑΣΗ
Λ. Ν. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΔΔΔ : Με την επίδικη αίτηση ο Αιτητής αιτείται «Δήλωση και/η Απόφαση του Δικαστηρίου ότι η διοικητική απόφαση και/η πράξη του Πειθαρχικού Συμβουλίου των ως άνω Καθ' ων η Αίτηση, ήτοι η εναντίον του Αιτητή καταδικαστική απόφαση ημερομηνίας 22/9/17, που ολοκληρώθηκε στις 3/4/18 οπόταν και εκδόθηκε απόφαση επί της ποινής, είναι παράνομη, άκυρη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος».
Τα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης, ως προκύπτουν από τον διοικητικό φάκελο ο οποίος έχει κατατεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου και από τον φάκελο του Δικαστηρίου συμπεριλαμβανομένων των εγγράφων της διαδικασίας, έχουν ως ακολούθως:
Ο αιτητής, είναι εγγεγραμμένος οδοντίατρος και κατά την άσκηση του επαγγέλματος του δεσμεύεται από την οικεία Νομοθεσία και Κανονισμούς που αφορούν στους οδοντιάτρους.
Οι Περί Οδοντιάτρων (Σύλλογοι, Πειθαρχεία και Ταμείον Συντάξεων) Νόμοι του 1968 έως 1997 και οι εκδοθέντες Κανονισμοί Κεφάλαιον Ζ – Ειδικαί Διατάξεις Άρθρον 28 αναφέρουν ότι «Πάσα σύμβασης ή συμφωνία προς παροχή οδοντιατρικών υπηρεσιών μεταξύ οδοντιάτρου ή ομάδος οδοντιάτρων και ετέρου προσώπου ή εταιρείας ή άλλου οργανισμού οιουδήποτέ, δέον όπως υποβάλλεται υπό του συμβαλλομένου οδοντιάτρου ή οδοντιάτρων προς το Συμβούλιο του Οδοντιατρικού Σώματος προς έγκρισης».
Με επιστολή του 7/01/2014 το Συμβούλιο του Οδοντιατρικού Σώματος του Παγκύπριου Οδοντιατρικού Συλλόγου διόρισε ερευνώντα λειτουργό για διερεύνηση πιθανής διάπραξης πειθαρχικού αδικήματος από τον Αιτητή, και άλλους τέσσερις οδοντίατρους. Συγκεκριμένα για εξέταση κατηγορίας για σύναψη συμφωνίας παροχής οδοντιατρικών υπηρεσιών με την Alfa Ασφαλιστική (αργότερα μετονομασθείσα ως Altius Ασφαλιστική) κάτω από το πρόγραμμα "Οδοντιατρική Υπερκάλυψη" χωρίς να ενημερώσει δεόντως το Συμβούλιο του Οδοντιατρικού Σώματος, κατά παράβαση του προαναφερθέντος νόμου και κανονισμών. Σχετικά, με τον διορισμό του ερευνώντος λειτουργού, είναι τα Πρακτικά της συνεδρίας του Παγκύπριου Οδοντιατρικού Συλλόγου ημερομηνίας 4/12/2013. Κατά την σχετική διερεύνηση δόθηκε ερωτηματολόγιο στον αιτητή στο οποίο ο αιτητής απάντησε γραπτώς ενώ λήφθηκε λήφθηκε και κατάθεση εκ μέρους του ερευνώντος λειτουργού στις 18/01/2015.
Στις 13/06/2016 εκδόθηκε το πόρισμα του ερευνώντος λειτουργού το οποίο υποβλήθηκε στο Συμβούλιο του Οδοντιατρικού Σώματος του Παγκύπριου Οδοντιατρικού Συλλόγου. Το πόρισμα κατέληγε ότι, ο αιτητής έχει παραβεί τους Νόμους και Κανονισμούς με τους οποίους απαιτείται όπως κάθε σύμβαση ή συμφωνία προς παροχή οδοντιατρικών υπηρεσιών μεταξύ οδοντιάτρου ή ομάδος οδοντιάτρων και ετέρου προσώπου ή εταιρείας ή άλλου οργανισμού οιουδήποτε, δέον όπως υποβάλλεται υπό του συμβαλλομένου οδοντιάτρου ή οδοντιάτρων προς το Συμβούλιο του Οδοντιατρικού Σώματος προς έγκριση.
Ακολούθως ο αιτητής διώχθηκε πειθαρχικά με κατηγορητήριο συνταχθέν εκ μέρους του Παγκύπριου Οδοντιατρικού Συλλόγου (Π.Ο.Σ.) το οποίο φέρει ημερομηνία 24/11/2016 και ακολουθήθηκε η πειθαρχική διαδικασία ενώπιον του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων.
Στις 22/03/2017 πραγματοποιήθηκε η 11η συνεδρία του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων στα γραφεία του Π.Ο.Σ. οπότε ξεκίνησε η εκδίκαση της πειθαρχικής διαδικασία ενάντια στον αιτητή. Όπως καταγράφεται στις σελίδες 1 - 2 των πρακτικών, αυτή πραγματοποιήθηκε, στη παρουσία, πέραν των Μελών του Πειθαρχικού Συμβουλίου τα οποία αναγράφονται, της γραμματέως του Π.Ο.Σ. Χρ.Ρ. για την τήρηση των πρακτικών της διαδικασίας του Πειθαρχικού Συμβουλίου, των δικηγόρων της Κατηγορούσας Αρχής (Π.Ο.Σ.) Ε. Κ. και Χρ. Μ., καθώς και του Α. Κ. ο οποίος καταγράφεται ως ο δικηγόρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου. Ο αιτητής ήταν επίσης παρόν μαζί με τον δικηγόρο του Στ. Χρ..
Η εκδίκαση συνεχίστηκε στις 5/04/2017 οπότε πραγματοποιήθηκε η 12η συνεδρία του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων στα γραφεία του Π.Ο.Σ. με ακριβώς τους ίδιους παρευρισκόμενους, όπως προκύπτει από τα αντίστοιχα πρακτικά. Η ακροαματική διαδικασία συνεχίστηκε και ολοκληρώθηκε στις 26/04/2017 οπότε πραγματοποιήθηκε η 13η συνεδρία του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων στα γραφεία του Π.Ο.Σ.. Όπως προκύπτει από τα αντίστοιχα πρακτικά στους ίδιους παρευρισκόμενους υπήρξε διαφοροποίηση αφού εκ μέρους της Κατηγορούσας Αρχής (Π.Ο.Σ.) σημειώνεται η παρουσία μόνο της δικηγόρου Ε. Κ. και ως ο δικηγόρου του Πειθαρχικού Συμβουλίου της Α.Τ..
Εναντίον του αιτητή εκδόθηκε, κατά πλειοψηφία, καταδικαστική απόφαση εκ μέρους του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων στις 22/9/2017 η οποία και απεστάλη στον αιτητή.
Στις 28/11/2017 πραγματοποιήθηκε η 18η συνεδρία του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων στα γραφεία του Π.Ο.Σ. οπότε ο δικηγόρος του αιτητή αγόρευσε για σκοπούς μετριασμού της ποινής του πελάτη του. Όπως προκύπτει από τα αντίστοιχα πρακτικά στους ίδιους παρευρισκόμενους, εν εκ μέρους της Κατηγορούσας Αρχής (Π.Ο.Σ.) σημειώνεται η παρουσία της δικηγόρου Ε. Κ. και ως δικηγόρου του Πειθαρχικού Συμβουλίου του Α. Κ..
Ακολούθησε η απόφαση του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων στις 3/4/2018, με την οποία του επιβλήθηκε η ποινή της «Επίπληξης» στις κατηγορίες 1 και 2 τις οποίες αντιμετώπιζε. Την απόφαση υπογράφει ο Πρόεδρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων και επί του εγγράφου έχει τεθεί κυκλική σφραγίδα με την αναφορά «Παγκύπριος Οδοντιατρικός Σύλλογος - Πειθαρχικό Συμβούλιου Οδοντιάτρων».
Γεγονότα μετά την καταχώρηση της προσφυγής.
Ο αιτητής προσέφυγε στις 14/06/2018 ενάντια στην απόφαση καταδίκης και στην απόφαση επιβολής ποινής και η προσφυγή του δικηγόρου του επιδόθηκε στον Παγκύπριο Οδοντιατρικό Σύλλογο, τον οποίον ο δικηγόρος του αιτητή κατέγραψε, προφανώς λανθασμένα, ως Καθ’ ου η Αίτηση. Σημείωμα εμφάνισης «υπό Διαμαρτυρία» καταχώρησε το Δικηγορικό Γραφείο το οποίο εκπροσωπούσε το εν λόγω Νομικό Πρόσωπο.
Ακολούθησε η καταχώρηση εκ μέρους του αιτητή Αίτησης με ημερομηνία 7/9/2018 για τροποποίηση του τίτλου της Προσφυγής, της οποίας επιλήφθηκε το Δικαστήριο στις 11/9/2018. Ως φαίνεται από το σχετικό πρακτικό, με τη σύμφωνο γνώμη του τότε Καθ’ ου η Αίτηση ως είχε εμφανιστεί «υπό διαμαρτυρίαν» και υπό τη προϋπόθεση η τροποποιημένη ως προς τον τίτλο της Προσφυγή να επιδοθεί εκ νέου, αυτή τη φορά στο ορθό όργανο που ήταν το Πειθαρχικό Συμβούλιο Οδοντιάτρων, εκδόθηκε Διάταγμα του Δικαστηρίου με ημερομηνία 11/9/2018 για τροποποίηση του τίτλου της προσφυγής και αφαίρεση από Καθ’ ου η Αίτηση του Παγκύπριου Οδοντιατρικού Συλλόγου και ορισμός στη θέση του, ως του Καθ’ ου η Αίτηση διοικητικού οργάνου το οποίο όντως εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση, του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων.
Με οδηγίες του Δικαστηρίου η τροποποιημένη, ως προς τον τίτλο της, Προσφυγή επιδόθηκε στο Πειθαρχικό Συμβούλιο Οδοντιάτρων. Οι δικηγόροι οι οποίοι εμφανίστηκαν στη συνέχεια εκ μέρους του νέου Καθ΄ου η Αίτηση καταχώρησαν Ένσταση όπου παρατίθενται τα γεγονότα της υπόθεσης, με αναφορά στα σχετικά έγγραφα και στην οποία προβάλλεται Προδικαστική Ένσταση ότι η παρούσα προσφυγή είναι εκπρόθεσμη.
Την εν λόγω Προδικαστική Ένσταση θα εξετάσουμε κατά προτεραιότητα.
Οι δικηγόροι του αιτητή προβάλουν ότι η προθεσμία των 75 ημερών που προβλέπεται στο άρθρο 146(3) του Συντάγματος τίθεται σε σχέση με την προσβολή συγκεκριμένης πράξης της Διοίκησης. Συνεπώς, υποστηρίζουν, η προσβολή της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης, η οποία αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας, προωθήθηκε εμπρόθεσμα, και δεν μπορεί να υφίσταται θέμα αναφορικά με την τροποποίηση που έγινε κατόπιν διατάγματος του Δικαστηρίου στον τίτλο και η οποία καμία μεταβολή δεν επέφερε στην προσβαλλόμενη πράξη.
Οι δικηγόροι του Καθ’ ου η αίτηση ισχυρίζονται ότι, μέσω της τροποποίησης του τίτλου με την οποία προστέθηκαν στην πορεία της υπόθεσης οι πελάτες τους προς αντικατάσταση του Καθ΄ου η Αίτηση, έχει επηρεαστεί ο χρόνος καταχώρησης της προσφυγής και έχει επέλθει καταστρατήγηση της προθεσμίας του Άρθρου 146.3 του Συντάγματος. Σημειώνουν ότι στο στάδιο που αυτή υποβλήθηκε οι πελάτες τους δεν ήταν μέρος της διαδικασίας, αλλά εμφανιζόταν άλλο νομικό πρόσωπο, τονίζοντας ότι Πειθαρχικό Συμβούλιο Οδοντιάτρων και Παγκύπριος Οδοντιατρικός Σύλλογος αποτελούν δύο διαφορετικά όργανα. Τονίζουν ότι εν προκειμένω δεν πρόκειται για περίπτωση εσφαλμένης περιγραφής λόγω γραμματειακού λάθους (misdirection due to clerical error), ή λόγω λανθασμένης καταγραφής υπαρκτού φυσικού ή νομικού προσώπου (mere misnomer) (Βλ. Tikirou v. The Republic (1968) 3 C.L.R. 515 και απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Τιμοθέου ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 269).
Ο Καθ’ ου η αίτηση επικαλείται κυρίως την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ημερομηνίας 23/05/2005, στην Υπόθεση Αρ. 126/05 1. ΚΕΟ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω της Διευθύντριας Τμήματος Τελωνείου. όπου ο έντιμος Κρονίδης Δ. απέρριψε την αίτηση τροποποίησης του τίτλου με την προσθήκη άλλου Αιτητή και όχι όπως τη παρούσα αντικατάσταση Καθ΄ου η αίτηση, με το ακόλουθο σκεπτικό:
«Όπως αναφέρεται και στην αυθεντία Paralimni Bus Co. Ltd. (πιο πάνω) εάν επέτρεπα την τροποποίηση, στην πραγματικότητα θα επέτρεπα όπως η προσφυγή αυτή να καταστεί νέα προσφυγή, με αιτητή άλλο πρόσωπο απ' αυτό που κατονομάζεται, που καταχωρείται σήμερα εκπρόθεσμα κατά παράβαση του Άρθρου 146.3 του Συντάγματος.».
Έχω υπόψιν μου την εν λόγω απόφαση, ωστόσο εδώ δεν αντιμετωπίζουμε την ίδια περίπτωση και θεωρώ ότι, το σκεπτικό του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην εν λόγω υπόθεση δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής στα περιστατικά της παρούσας.
Επίσης, ο Καθ’ ου η αίτηση παραπέμπει και στην απόφαση του Νικολαΐδη Δ. στην Υπόθεση 356/2010, Παναγιώτης Προκοπίου ν. Κ.Σ. Αγίου Ιωάννη Μαλούντας, η οποία όντως υποστηρίζει τη θέση του, το σκεπτικό της οποίας όμως δεν μπορώ να υιοθετήσω, αφού το ζήτημα έχει απασχολήσει διεξοδικά άλλη απόφαση, το σκεπτικό της οποίας κρίνω ορθότερο υπό τις περιστάσεις.
Αναφέρομαι στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση K.K. New Extra Ltd v. Antenna TV Ltd (1997) 4 Α.Α.Δ. 216, όπου λέχθηκαν τα ακόλουθα σε αίτηση τροποποίησης του τίτλου ο οποίος αφορούσε τους Καθ' ων η αίτηση. Εκεί είχε εγερθεί η προσφυγή εναντίον του τηλεοπτικού σταθμού ΑΝΤ1, ο οποίος ήταν το ενδιαφερόμενο μέρος, και όχι εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας η οποία είχε εκδώσει την προσβληθείσα διοικητική πράξη.
Παραθέτω εκτενές απόσπασμα της απόφασης του Κωνσταντινίδη, Δ. (η έμφαση προστίθεται).
«Οι καθ' ων η αίτηση βλέπουν ανυπέρβλητο εμπόδιο. Προτείνουν πως έγκριση της τροποποίησης θα επαγόταν κατ' ουσίαν άσκηση νέας προσφυγής μετά την πάροδο 75 ημερών από τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, κατά παράβαση του άρθρου 146.3 του Συντάγματος. Και εισηγούνται πως η προσφυγή, ως άκυρη αφού στρέφεται εναντίον ιδιωτικής εταιρείας, δεν είναι επιδεκτική θεραπείας. Κατά την άποψη τους η νομολογία καλύπτει μόνο τη διαφορετική περίπτωση προσφυγής κατά "διοικητικού οργάνου" που ενώ ασκεί εκτελεστική ή διοικητική λειτουργία δεν ήταν από αυτό που προήλθε η προσβαλλόμενη απόφαση. Και υποστηρίζουν πως παρέχουν έρεισμα στις θέσεις τους οι υποθέσεις Μιλτιάδης Μιλτιάδους ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (ανωτέρω) και Lanitis Farm Ltd and Another v. Republic (1982) 3 C.L.R. 124.
To θέμα τοποθετείται στη σωστή του διάσταση από την ίδια τη θεραπεία που επιδιώκεται με την προσφυγή. Η οποία και το υποβιβάζει σε απλώς τεχνικό. Αναφέρεται η θεραπεία, που ακολουθεί τον τίτλο, σε απόφαση των καθ' ων η αίτηση με την οποία, μεταξύ άλλων, "παραχώρησαν άδεια χρήσης του Καναλιού 67 στους Antenna T.V. Ltd". Χωρίς, δηλαδή, κανένα περιθώριο αμφιβολίας, αντίθετα προς όσα εμφανίζεται να υποδηλώνει ο τίτλος, αντικείμενο της προσφυγής είναι η απόφαση όχι της ιδιωτικής εταιρείας αλλά των "καθ' ων η αίτηση". Οι οποίοι, όπως επιβεβαιώνεται και από τα νομικά σημεία και γεγονότα στα οποία βασίζεται η προσφυγή, ασκούσαν διοικητική ή εκτελεστική λειτουργία.
Είναι ορθό πως δεν ασχολήθηκε η νομολογία με θέμα ακριβώς όμοιο. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως η εμβέλεια των αποφασισθέντων δεν εκτείνεται ώστε να καλύπτει και περίπτωση όπως η παρούσα. Και, πολύ λιγότερο, ότι προκύπτει από αυτά οτιδήποτε που να θεωρείται ότι αποκλείει θεραπεία εν προκειμένω.
Έχουμε το σταθερά νομολογημένο πως η προσφυγή δε στρέφεται εναντίον οποιουδήποτε αλλά κατά διοικητικής πράξης, απόφασης ή παράλειψης και πως ο τίτλος της είναι δευτερεύον στοιχείο που δεν μπορεί να αφεθεί να ματαιώσει τον αναθεωρητικό έλεγχο της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης. Ο καθορισμός των "διαδίκων", ως έννοιας επίσης δευτερεύουσας σημασίας, αποβλέπει στην παροχή σ' αυτούς της δυνατότητας να ακουστούν, η προθεσμία δε των 75 ημερών αναφέρεται στην άσκηση της προσφυγής και όχι στην επίδοση της προς το πρόσωπο, το όργανο ή την αρχή που την εξέδωσε.
Εδώ, το προφανές λάθος στο τίτλο, ο οποίος είναι καταφανώς αναντίστοιχος προς τη θεραπεία, τα νομικά σημεία και τα γεγονότα της προσφυγής, επιχειρείται να αναχθεί σε θεμελιακό ελάττωμα, αθεράπευτο. Δεν μπορώ να συμφωνήσω. Και για να επανέλθω στη νομολογία, δεν συμμερίζομαι την άποψη των καθ' ων η αίτηση πως οι υποθέσεις Μιλτιάδους και Lanitis Farm Lid στηρίζουν τη θέση που προώθησαν. Στην πρώτη, αποφασίστηκε ότι "προσφυγή η οποία στρέφεται κατά της Δημοκρατίας σε σχέση με απόφαση που λήφθηκε από όργανο της Κεντρικής Διοίκησης είναι παραδεκτή" και ότι "όπου η αναφορά στην αρχή ή όργανο που πήρε την απόφαση είναι εσφαλμένη το σφάλμα δε καθιστά άκυρη την προσφυγή".
Στη παρούσα περίπτωση το Δικαστήριο, υπό την προηγούμενη του σύνθεση, έχει εκδώσει το Διάταγμα του Δικαστηρίου με ημερομηνία 11/9/2018 για τροποποίηση του τίτλου της προσφυγής και αντικατάσταση από Καθ’ ου η Αίτηση του Παγκύπριου Οδοντιατρικού Συλλόγου και ορισμός στη θέση του, ως του Καθ’ ου η Αίτηση διοικητικού οργάνου το οποίο όντως εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση, του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων. Το Διάταγμα εκδόθηκε με τη σύμφωνη γνώμη της δικηγόρου του Καθ’ ου η Αίτηση ο οποίος έχει αντικατασταθεί, σε κάθε περίπτωση μέσα στην ευρεία εξουσία που έχει το Δικαστήριο να αποφασίσει επί τέτοιου ζητήματος εξετάζοντας την ενώπιον του ενδιάμεση αίτηση. Σημειώνω ότι κατά τη δικάσιμο οπότε προχώρησε στην έκδοση του αιτούμενου διατάγματος η αδελφή δικαστής είχε σημειώσει ότι όντως επί των προσβαλλόμενων πράξεων είχε τεθεί σφραγίδα η οποία έφερε το λεκτικό «Παγκύπριος Οδοντιατρικός Σύλλογος - Πειθαρχικό Συμβούλιου Οδοντιάτρων» και ότι η εν λόγω σφραγίδα πράγματι εδύνατο να παραπλανήσει ή να αποπροσανατολίσει τον αιτητή ως προς το όργανο που εξέδωσε τις αποφάσεις αυτές, διαπίστωση την οποία επαναλαμβάνω.
Ολοκληρώνοντας την εξέταση της παρούσας προδικαστικής ένστασης, κρίνω ότι, η αντικατάσταση του αρχικά κατ’ονομαζόμενου Καθ΄ου η αίτηση ουδόλως επηρέασε την εμπρόθεσμη προσβολή της ίδιας πάντα διοικητικής πράξης μέσα στη προθεσμία που ορίζει το Σύνταγμα. Το λάθος στο τίτλο, το οποίο σημειώνω εντοπίστηκε σε ιδιαίτερα πρώιμο στάδιο με αποτέλεσμα να καταχωρηθεί η εν λόγω ενδιάμεση αίτηση, επιχειρείται να αναχθεί σε θεμελιακό ελάττωμα και μάλιστα αθεράπευτο. Δεν θα συμφωνήσω με τους δικηγόρους του Καθ΄ου η αίτηση. Η προσβαλλόμενη πράξη παραμένει η επίδικη και την νομιμότητα αυτής θα εξετάσω αμέσως μετά, αφού η προδικαστική ένσταση απορρίπτεται.
Οι δικηγόροι του αιτητή προώθησαν σειρά λόγων ακύρωσης, για κατ΄ισχυρισμό νομική πλάνη, κατάχρηση εξουσίας και έλλειψη δέουσας έρευνας, με έμφαση σε ισχυρισμούς περί πάσχουσας σύνθεσης του πειθαρχικού οργάνου. Με αναφορές στις συνεδρίες του Πειθαρχικού Συμβουλίου Οδοντιάτρων που αφορούσαν την παρούσα υπόθεση, η πλευρά του αιτητή υποδεικνύει απουσίες διαφόρων προσώπων υποστηρίζοντας ότι στην παρούσα διαδικασία υφίστατο παράνομη σύνθεση του κατά παράβαση του άρθρου 21(3) του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999 (158(Ι)/1999), αφού δεν υπάρχει καμία αναφορά για την νομότυπη και εμπρόθεσμη κλήση όλων των μελών του Συμβουλίου στις συνεδρίες του και δεν προσφέρεται καμία επεξήγηση για την απουσία των συγκεκριμένων μελών του σε συνεδριάσεις που υποδεικνύει.
Ιδιαίτερη δε έμφαση προσδίδει ο αιτητής στη παρουσία και συμμετοχή του νομικού συμβούλου του Πειθαρχικού Συμβουλίου στη διαδικασία, υποστηρίζοντας ότι αυτός παρενέβη στη διαδικασία, εκπίπτοντας του ρόλου τον οποίο του επιτρέπει ο νόμος. Η εν λόγω ενεργή συμμετοχή του δικηγόρου του Πειθαρχικού Συμβουλίου στις προαναφερθείσες συνεδριάσεις και κυρίως στην τελευταία, πριν να εκδοθεί απόφαση επί της ποινής, είναι η θέση του αιτητή ότι, έγινε εκτός του πλαισίου του Νόμου, ήτοι του άρθρου 3(3) του περί Οδοντιάτρων (Σύλλογοι, Πειθαρχία και Ταμείον Συντάξεων) Νόμου του 1968 (Ν. 29/1968), και ως εκ τούτου είναι αντινομική και παράνομη.
Προς υποστήριξη της θέσης του αυτής, αναφορά κάνει στην υπόθεση Ανδρέας Χ’Βασιλείου ν. Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού (1991) 4 ΑΑΔ 1005 στην οποία το Ανώτατο Δικαστήριο, ακυρώνοντας την εκεί επίδικη απόφαση, αποφάσισε μεταξύ άλλων ότι:
«(2) Η συμμετοχή έστω και ενός μέλους που δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των νομίμων μελών του οργάνου επηρεάζει άμεσα τη νόμιμή του συγκρότηση και αποτελεί λόγο ακύρωσης της απόφασης του συλλογικού οργάνου.
(3) Η επίδικη απόφαση πρέπει να ακυρωθεί για το λόγο ότι ο Νομικός Σύμβουλος του Οργανισμού ήταν παρών στη συνεδρία που πάρθηκε η επίδικη απόφαση γεγονός που προκαλεί κακή συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΟΑ.»
Σε αυτή τη θέση του αιτητή, η πλευρά του Καθ΄ου η Αίτηση επικαλέστηκε ότι αυτά που υποδεικνύει προς το Δικαστήριο ο αιτητής, είτε δεν ανταποκρίνονται στη πραγματικότητα, είτε ουδόλως πλήττουν τη νόμιμη σύνθεση του οργάνου, επικαλείται σχετικά δικαστικές αποφάσεις προς υποστήριξη των θέσεων του περί νόμιμης σύνθεσης. Ειδικότερα ως προς τον ισχυρισμό περί παράνομης συμμετοχής στη διαδικασία του νομικού συμβούλου του Πειθαρχικού Συμβουλίου, αυτός απορρίπτεται από τη δικηγόρο του Καθ΄ου η αίτηση ως αβάσιμος και ανυπόστατος με επίκληση του άρθρου 3(3) του περί Οδοντιάτρων (Σύλλογοι, Πειθαρχία και Ταμείον Συντάξεων) Νόμου του 1968 (Ν. 29/1968) ότι, «Κατά την ακρόασιν οιασδήποτε υποθέσεως ενώπιον του Πειθαρχικού Συμβουλίου θα παρίσταται δικηγόρος, οριζόμενος προς τούτο υπό του Συμβουλίου διά να συμβουλεύη το Πειθαρχικόν Συμβούλιον επί νομικών θεμάτων εγειρομένων κατά την διαδικασίαν.»
Προς εξέταση της θέσης του αιτητή περί κακής σύνθεσης και ειδικότερα περί παράνομης παρουσίας και συμμετοχής του νομικού συμβούλου του Πειθαρχικού Συμβουλίου στη διαδικασία, καταγράφω τα εξής:
Ανατρέχοντας στο διοικητικό φάκελο και στα πρακτικά των συνεδριάσεων, ως τα έχω περιγράψει, διαπιστώνω την παρουσία του δικηγόρου του Πειθαρχικού οργάνου σε όλες τις συνεδριάσεις που αφορούν την παρούσα υπόθεση.
Για την παρουσία του δικηγόρου του Πειθαρχικού Συμβουλίου στην αίθουσα, ήδη από την αρχή της διαδικασίας, ο αιτητής μέσω του δικηγόρου του έφερε ένσταση.
Ως σημειώνεται στα πρακτικά και ειδικότερα στη σελίδα 2 των πρακτικών της 11ης συνεδρίας ημερομηνίας 22/03/2017, «Η υπεράσπιση φέρει ένσταση για την παρουσία του κου Κ. και ότι δεν προβλέπεται σε καμιά διαδικασία να παρευρίσκεται ο δικηγόρος ή οποιοσδήποτε άλλος που δεν έχει σχέση.
Ο πρόεδρος ζητά να τους δοθεί χρόνος για να το δει το Συμβούλιο και ζητά να αποχωρήσουν από την αίθουσα.
Εισέρχονται στην αίθουσα και ο πρόεδρος ενημερώνει την υπεράσπιση ότι η ένσταση του απορρίπτεται με βάση των περί Οδοντιάτρων Νόμο 3(3) «Κατά την ακρόασιν οιασδήποτε υποθέσεως ενώπιον του Πειθαρχικού Συμβουλίου θα παρίσταται δικηγόρος, οριζόμενος προς τούτο υπό του Συμβουλίου διά να συμβουλεύη το Πειθαρχικόν Συμβούλιον επί νομικών θεμάτων εγειρομένων κατά την διαδικασίαν». Επομένως δικαιούται να είναι εδώ και πάντοτε σε όλες τις διαδικασίες για να συμβουλεύει και παρακαλεί την υπεράσπιση στις εντάσεις της να είναι πιο προσεκτικός για να μην σπαταλείται ο χρόνος.
Η υπεράσπιση διαφωνεί με αυτό που έθιξε αλλά είναι απόλυτα σεβαστό».
Στη συνέχεια των ίδιων πρακτικών της 11ης συνεδρίας ημερομηνίας 22/03/2017 στη σελίδα 3, φαίνεται να προκύπτει ξανά ζήτημα για το οποίο ο πρόεδρος κρίνει ότι απαιτείται νομική γνωμάτευση. Παραθέτω το ακριβές απόσπασμα των πρακτικών.
«Κατατίθεται ως Τεκμήριο 2 το ερωτηματολόγιο της ερευνώντος λειτουργού.
Ο πρόεδρος ζητά να αποχωρήσουν από την αίθουσα για να συζητήσει το Συμβούλιο θέμα επί της διαδικασίας.
Εισέρχονται στην αίθουσα και ο πρόεδρος ενημερώνει ότι μέλος του Πειθαρχικού Συμβουλίου πρόσεξε ότι στο Τεκμήριο 1 ο δικηγόρος ο οποίος έκανε την διαδικασία εκ μέρους του Παγκυπρίου Οδοντιατρικού Συλλόγου είναι ο ίδιος που εμφανίζεται για την υπεράσπιση, ζητήθηκε νομική συμβουλή από τον δικηγόρο του Πειθαρχικού και πιστεύουν ότι δεν επηρεάζει την διαδικασία.
Η υπεράσπιση διαφωνεί με την θέση.
Ο πρόεδρος τον ενημερώνει ότι η θέση του Συμβουλίου είναι ότι δεν επηρεάζει την διαδικασία.»
Όπως φαίνεται από τη διαδικασία που ακολουθήθηκε, κατ’ εφαρμογή του άρθρου άρθρου 3(3) του περί Οδοντιάτρων (Σύλλογοι, Πειθαρχία και Ταμείον Συντάξεων) Νόμου του 1968, όταν προκύψει ζήτημα το οποίο κρίνεται από το Συμβούλιο ότι απαιτεί νομική συμβουλή, ο Πρόεδρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου ζητά να τους δοθεί χρόνος για να το εξετάσει το Συμβούλιο και ζητά να αποχωρήσουν από την αίθουσα οι διάδικοι, προφανώς για να διαβουλευθεί με τον νομικό τους σύμβουλο.
Ωστόσο, όπως προκύπτει από τη σελίδα 16 των πρακτικών της 18ης συνεδρίας ημερομηνίας 14/11/2017, διαπιστώνω ότι, ο δικηγόρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου παρεμβαίνει με δική του πρωτοβουλία στη διαδικασία αμέσως μετά την αγόρευση του δικηγόρου της Υπεράσπισης για μετριασμό της ποινής του πελάτη του και πριν την έκδοση της απόφασης επί της ποινής. Αφού διατυπώνεται η ένσταση του δικηγόρου της Υπεράσπισης για την ενέργεια αυτή, επεμβαίνει ο Πρόεδρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου για να δικαιολογήσει την συμμετοχή του και την υποβολή της ερώτησης προς την υπεράσπιση, η οποία είναι ξεκάθαρο ότι γίνεται με πρωτοβουλία του ίδιου του δικηγόρου και όχι με οδηγίες του Συμβουλίου για θέμα που αφορούσε τον μετριασμό της ποινής. Σημειώνω ότι στη συνέχεια, ως καταγράφηκε στα πρακτικά, ο ίδιος ως ο νομικός σύμβουλος του πειθαρχικού οργάνου ως αν να ήταν ο ίδιος ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου, απευθύνει εκτενές ερώτημα στον δικηγόρο του αιτητή αναφερόμενος στον συνάδελφο του προσωπικά προσπαθώντας να πλήξει την αξιοπιστία του ενώπιον του οργάνου, ακριβώς πριν αυτό αποφασίσει για την ποινή που θα επιβάλει. Σημειώνω δε ότι, ο δικηγόρος της Υπεράσπισης αφού σημείωσε και πάλι την ένσταση του στη παρουσία του δικηγόρου του Συμβουλίου, απαντά στο ερώτημα που του υπέβαλε ο νομικός σύμβουλος του Πειθαρχικού Συμβουλίου.
Παραθέτω το ακριβές απόσπασμα των πρακτικών αμέσως μετά την αγόρευση του δικηγόρου της Υπεράσπισης αναφορικά με τον μετριασμό της ποινής και πριν την έκδοση της απόφασης επί τούτης, όπου ο νομικός σύμβουλος του Πειθαρχικού Συμβουλίου παίρνει τον λόγο και απευθύνεται στον Δικηγόρος Υπεράσπισης (διατηρώ το ακριβές λεκτικό και ορθογραφία κειμένου).
«Δικηγόρος Υπεράσπισης: (…). Σας ευχαριστώ που με ακούσατε. Ο συνάδελφος συμμετέχει στη διαδικασία;
Πρόεδρος: Είναι σύμβουλος του Πειθαρχικού Συμβουλίου και δικαιούται να συμμετέχει και να συμβουλεύει το Συμβούλιο.
Δικηγόρος Πειθαρχικού: Σαν δικηγόρος όμως θα ήθελα να ρωτήσω το εξής. Την πρώτη φορά που εμφανίστηκες συνάδελφε είχες πει ότι εμφανίζεσαι για το Α δικηγορικό γραφείο, είχες αναφέρει ένα δικηγορικό γραφείο. Όταν έστειλες επιστολή για τα πρακτικά το επιστολόχαρτο το οποίο χρησιμοποίησες ανάγραφε το γραφείο του οποίου είχες συμβουλέψει τον Παγκύπριο Οδοντιατρικό Σύλλογο σε αυτήν την υπόθεση και στην μετέπειτα ερώτηση νομίζω απάντησες ότι εμφανίζεσαι ο ίδιος προσωπικά. Άρα λοιπόν σαν συνάδελφος προς συνάδελφο θέτω αυτή την ερώτηση. Τελικά με ποιαν ιδιότητα είσαι σήμερα εδώ, αυτή που μας είπες τη πρώτη φορά, την τελευταία ή την μεσαία;
Δικηγόρος Υπεράσπισης: Καταρχήν δεν θεωρώ ότι νομιμοποιείστε εσείς στην παρούσα διαδικασία να μου απευθύνεται ερωτήσεις. Το δεύτερο που θέλω να αναφέρω, να αναφέρω ότι εμφανίζομαι προσωπικά για τον κύριο Ηροδότου, εργάζομαι στο συγκεκριμένο γραφείο το οποίο αναφέρεται στο επιστολόχαρτο αλλά τη συγκεκριμένη υπόθεση τη χειρίζομαι προσωπικά. (…).»
Είναι αποδεκτό ότι, κατ’ εφαρμογή της συγκεκριμένης πρόνοιας του νόμου, είναι επιτρεπτή η παρουσία του δικηγόρου του Πειθαρχικού Συμβουλίου στην αίθουσα όπου διεξάγεται η πειθαρχική διαδικασία, ωστόσο αυτή δεν είναι δυνατόν να προκαλεί αυθαίρετες παρεμβάσεις στη διαδικασία με υποβολή ερωτήσεων ως αν να αποτελεί ακόμα ένα δικηγόρο της κατηγορούσας αρχής. Κάθε άλλη συμμετοχή του πέραν της παροχής συμβουλών, όπως αυτή η οποία έχω διαπιστώσει από τα πρακτικά ότι έχει συμβεί, είναι αντινομική και παράνομη, μολύνοντας την όλη διαδικασία.
Σχετική με τα ανωτέρω είναι η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου στην Υπόθεση 1004/2022 ημερομηνίας 19 Δεκεμβρίου 2022, Κ. Κ. Κ. v. ΔΗΜΟΥ ΠΑΦΟΥ, στην οποία η αδελφή Δικαστής Ε. Γαβριήλ εξέτασε ζήτημα πάσχουσας σύνθεσης του Δημοτικού Συμβουλίου του καθ' ου η αίτηση, κατά τη συνεδρία του στην οποία λήφθηκε απόφαση ενεργοποίησης της διαδικασίας του πρόωρου τερματισμού του διορισμού της εκεί αιτήτριας, λόγω της παρουσίας του δικηγόρου του καθ' ου η αίτηση, ο οποίος ήταν παρών καθ΄όλη τη διάρκεια της συζήτησης και λήψης της απόφασης, ενώ είχε προβεί και σε συνυπογραφή των πρακτικών. Επιβεβαιώνοντας τους ισχυρισμούς της αιτήτριας, μέσα από τα πρακτικά της συνεδρίασης, το Δικαστήριο ανέφερε τα ακόλουθα:
«Έχοντας μελετήσει τα ενώπιον μου έγγραφα και πρακτικά, καταλήγω πως η αιτήτρια έχει δίκαιο στις θέσεις της. Στις πρόνοιες του περί Δήμων Νόμου, όπως αυτές έχουν εκτεθεί πιο πάνω, δεν υπάρχει πρόνοια για δικαιωματική παρουσία οποιουδήποτε άλλου προσώπου, μη υπαλλήλου του Δήμου, αλλά ιδιώτη, που να δύναται να παρίσταται στις συνεδρίες για σκοπούς τήρησης των πρακτικών.
Η παρουσία του δικηγόρου του Δήμου, κου Π., ο οποίος χαρακτηρίζεται από το πρακτικό ως «πρακτικογράφος», δεν δικαιολογείται, ούτε με τις ειδικές διατάξεις του περί Δήμων Νόμου, ήτοι του άρθρου 51, λόγω του ότι ο ίδιος δεν είναι δημοτικός υπάλληλος εργαζόμενος στην υπηρεσία του Δήμου Πάφου, αλλά πρόσθετα, δεν δικαιολογείται, ούτε και από τις συμπληρωματικές διατάξεις του άρθρου 21(1) του Ν. 158(Ι)/99[1], λόγω του ότι και εκεί γίνεται λόγος για «υπάλληλο».
Ο κος Π, δεν ήταν δημοτικός υπάλληλος ενταγμένος στην υπηρεσία του καθ' ου η αίτηση, έτσι ώστε να νομιμοποιείται να καταστεί αρμόδιος για την τήρηση των πρακτικών, αλλά ήταν ένας ιδιώτης, ο οποίος παρείχε απλώς υπηρεσίες νομικές προς τον καθ΄ ου η αίτηση. Ακριβώς, εδώ ελλείπει η ιδιότητα του δημοτικού υπαλλήλου στο πρόσωπο στο οποίο ανατέθηκε η τήρηση των πρακτικών. Ανατέθηκε η τήρησή τους, σε ένα ξένο, προς το Δημοτικό Συμβούλιο και το Δήμο Πάφου, πρόσωπο, ήτοι στον ιδιώτη νομικό σύμβουλο του Δήμου.
Έστω και εάν ο κος Π., δεν μετείχε στη συνεδρία υπό την ιδιότητα του νομικού συμβούλου / δικηγόρου, όπως αυτό τονίστηκε ιδιαιτέρως από τον Δήμαρχο κατά τη δεύτερη συνεδρία ημερομηνίας 17.5.2022, η τήρηση εκ μέρους του των πρακτικών, κρίνεται ως παράνομη, καθότι, μόνον δημοτικός υπάλληλος θα μπορούσε να εξουσιοδοτηθεί να ενεργεί εκ μέρους του δημοτικού γραμματέα για την τήρηση των πρακτικών.
Ούτε και ενέχει οποιαδήποτε σημασία, ποιος ακριβώς «ρόλος» του έχει αποδοθεί από το συλλογικό όργανο. Άνευ σημασίας επομένως, είναι η απόδοση σε αυτόν, της ιδιότητας και του «ρόλου» του πρακτικογράφου. Η παρουσία του, έστω και εάν πράγματι περιορίστηκε στη συμμετοχή του στη διαδικασία, μόνον υπό την ιδιότητα του πρακτικογράφου, όπως τονίζεται ιδιαιτέρως από τον Δήμαρχο κατά τη συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου ημερομηνίας 17.5.2022, κλονίζει τη νομιμότητα της σύνθεσής του και επενεργεί πλέον καταλυτικά στην εγκυρότητά της.»
Καταλήγω, υπό το φως των πιο πάνω γεγονότων ως προκύπτουν από τα πρακτικά της 18ης συνεδρίας ημερομηνίας 14/11/2017 σε συνάρτηση με τη σχετική νομοθετική πρόνοια του άρθρου 3(3) του Ν. 29/1968, ότι εν προκειμένω παραβιάστηκαν οι αρχές της νόμιμης σύνθεσης του συλλογικού οργάνου. Όπως είναι καταγραμμένο στα πρακτικά τα οποία έχω περιλάβει στην απόφαση ως ανωτέρω, ο δικηγόρος του Πειθαρχικού Συμβουλίου αυτόβουλα συμμετείχε στη διαδικασία, με την έγκριση του οργάνου, αμέσως μετά την αγόρευση του δικηγόρου της Υπεράσπισης αναφορικά με τον μετριασμό της ποινής και δη πριν την έκδοση της απόφασης για το ύψος της ποινή. Η παρέμβαση η οποία του επιτράπηκε κρίνω ότι ήταν παράνομη, μολύνοντας την όλη διαδικασία.
Η κατάληξη και διαπίστωση για κακή σύνθεση του διοικητικού οργάνου, και ότι αυτό λειτούργησε εκτός του πλαισίου του Νόμου, ήτοι του άρθρου 3(3) του περί Οδοντιάτρων (Σύλλογοι, Πειθαρχία και Ταμείον Συντάξεων) Νόμου του 1968 (29/1968), καθιστά μη αναγκαία την ενασχόλησή μου με τους υπόλοιπους λόγους ακύρωσης που εγέρθηκαν.
Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος. Επιδικάζονται έξοδα €1.700 πλέον Φ.Π.Α. υπέρ του αιτητή και εναντίον του καθ' ου η αίτηση.
Λ. Ν. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΔΔΔ.