ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Υπόθεση αρ. 1754/2019)
12 Μαρτίου 2024
[ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ AΡΘΡΑ 28, 30 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
U.C.C. UNITED CLEANING (CYPRUS) LIMITED
Αιτήτρια
v.
ΔΗΜΟΥ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ
Καθ’ ου η αίτηση.
……………………………
Χαράλαμπος Χαραλάμπους, για Γιώτα Μιλτιάδου & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε., για την αιτήτρια.
Γρηγόρης Λεοντίου, μαζί με Άνθια Λουκά, για Γ. Λεοντίου Δ.Ε.Π.Ε., για τον καθ’ ου η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.: Η αιτήτρια καταχώρησε την υπό κρίση προσφυγή, με την οποία αξιώνει την ακόλουθη θεραπεία:-
«Απόφαση και/ή δήλωση του σεβαστού Δικαστηρίου με την οποία να κηρύσσεται άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος και εννόμου συμφέροντος η απόφαση των Καθ’ ων η Αίτηση ημερομηνίας 10/09/2019 η οποία κοινοποιήθηκε στους Αιτητές μέσω τηλεομοιότυπου την 08/10/2019 με επιστολή που φέρει ημερομηνία 23/09/2019 (βλ. Παράρτημα Α) με την οποία οι Καθ’ ων η Αίτηση αποφάσισαν την Ακύρωση του Διαγωνισμού με αριθμό (27/2018) υπό τον τίτλο «Παροχή υπηρεσιών για την αποκομιδή, μεταφορά και απόρριψη των δημοτικών στερών απορριμμάτων/σκυβάλων, ορισμένων περιοχών από τα Δημοτικά Όρια Στροβόλου που εντάσσονται στην κατηγορία αποβλήτων 90511100, 90511200 και 90512000 κατά CPV».
Στο αιτητικό της προσφυγής, είχε περιληφθεί και πρόσθετο αιτητικό, ως παράγραφος (Β), η οποία κατά το στάδιο των προφορικών διευκρινίσεων, απεσύρθη.
Ο διαγωνισμός με αρ. 27/2018, είχε ως αντικείμενο την «Παροχή υπηρεσιών για την αποκομιδή, μεταφορά και απόρριψη των δημοτικών στερεών απορριμμάτων/σκυβάλων, ορισμένων περιοχών από τα Δημοτικά Όρια Στροβόλου» κι είχε προκηρυχθεί στις 11.7.2018, με τελική ημερομηνία υποβολής των προσφορών την 10.9.2018. Όπως αναφέρεται στην Ένσταση που καταχωρήθηκε εκ μέρους του καθ’ ου η αίτηση, οι λόγοι για τους οποίους προκηρύχθηκε ο επίδικος διαγωνισμός, ήταν η μη διάθεση των αναγκαίων πόρων για την αγορά σκυβαλοφόρων οχημάτων κι η αδυναμία του καθ΄ ου η αίτηση Δήμου, λόγω της απαγόρευσης πλήρωσης θέσεων από το Κράτος κατά το έτος 2013, να προσλάβει το απαραίτητο εργατικό δυναμικό για την επάνδρωση των συνεργείων αποκομιδής σκυβάλων.
Υπέβαλαν προσφορά δύο οικονομικοί φορείς. Η αιτήτρια και μία δεύτερη εταιρεία. Στις 12.7.2018 συγκροτήθηκε τριμελής Επιτροπή Αξιολόγησης των προσφορών. Ως Παράρτημα Ζ στην Ένσταση, περιέχεται σχετικό πρακτικό συνάντησης του Δημάρχου Στροβόλου με εκπροσώπους Δημοτικών Ομάδων και Εκπροσώπους Συντεχνιών, ημερομηνίας 30.7.2018, κατά την οποία αποφασίστηκε, μεταξύ άλλων, όπως ανασταλούν τα απεργιακά μέτρα του εργατικού προσωπικού του Δήμου κι όπως ο τελευταίος μην προχωρήσει στην κατακύρωση του επίδικου διαγωνισμού σε ιδιωτική εταιρεία πριν τις 31.10.2018. Στις 19.10.2018, η Επιτροπή Αξιολόγησης, υπέβαλε την έκθεσή της, με εισήγηση προς το Συμβούλιο Προσφορών την κατακύρωση του διαγωνισμού στην αιτήτρια εταιρεία, που είχε υποβάλει την χαμηλότερη εντός προδιαγραφών προσφορά.
Ο καθ΄ου η αίτηση Δήμος, πληροφορήθηκε από άλλο Δήμο ο οποίος είχε συνάψει σύμβαση με την αιτήτρια για την παροχή των ίδιων υπηρεσιών, πως είχε υποδειχθεί εκ μέρους της σοβαρή πλημμέλεια κατά την εκτέλεση της σύμβασης, με αποτέλεσμα τον πρόωρο τερματισμό της. Επ’ αυτού, ζητήθηκε από την αιτήτρια όπως τοποθετηθεί. Η αιτήτρια απέστειλε γραπτώς τις θέσεις της, με επιστολή ημερομηνίας 25.4.2019. Σημειώνεται πως η ισχύς των προσφορών, παρατάθηκε μέχρι τις 10.9.2019. Κατά την ίδια ημερομηνία (10.9.2019) συνήλθε η Επιτροπή Προσφορών, η οποία συστάθηκε κατά τις διατάξεις του Κανονισμού 9 των περί του Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών (Δημοτικών) Κανονισμών, Κ.Δ.Π. 243/2012, η οποία εισηγήθηκε προς το Συμβούλιο Προσφορών, την ακύρωση του διαγωνισμού «ενόψει του γεγονότος ότι ο Δήμος θα προχωρήσει στην πρόσληψη ωρομίσθιου εργατικού προσωπικού καθώς και στην αγορά οχημάτων για απασχόληση και χρήση αντίστοιχα για την περισυλλογή των σκυβάλων».
Κατά την ίδια μέρα, ήτοι κατά τη συνεδρία του Συμβουλίου Προσφορών, ημερομηνίας 10.9.2019, αποφασίστηκε η ακύρωση του διαγωνισμού. Μεταφέρω αυτούσιο το απόσπασμα, ως καταγράφεται στο πολύ συνοπτικό πρακτικό:-
«Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους ο Δήμος προχώρησε στη προκήρυξη του διαγωνισμού για την αγορά των πιο πάνω υπηρεσιών ήταν:
(α) η μη διάθεση των αναγκαίων πόρων για την αγορά σκυβαλοφόρων οχημάτων
(β) η αδυναμία του Δήμου, λόγω της απαγόρευσης πλήρωσης θέσεων από το Κράτος, να προσλάβει το απαραίτητο εργατικό δυναμικό για την επάνδρωση των συνεργείων αποκομιδής σκυβάλων.
Το Συμβούλιο αφού έλαβε υπόψη ότι οι λόγοι για τους οποίους υποχρεώθηκε να προκηρύξει την προσφορά έχουν σήμερα αρθεί, αποφάσισε να ακυρώσει την προσφορά και να προχωρήσει στην εκτέλεση της εργασίας με δικά του συνεργεία».
Τα πιο πάνω, γνωστοποιήθηκαν προς την αιτήτρια, με την επιστολή ημερομηνίας 23.9.2019.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος της αιτήτριας, προέβαλε αριθμό λόγων ακύρωσης της προσβαλλόμενης απόφασης ακύρωσης του διαγωνισμού. Ισχυρίζεται πως δεν έχει συσταθεί Επιτροπή Προσφορών, κατά τις διατάξεις των σχετικών Κανονισμών, πως τα πρακτικά του Συμβουλίου Προσφορών κατά τη συνεδρία του ημερομηνίας 10.9.2019 είναι ελλιπή. Τούτο διότι δεν καταγράφονται οι πραγματικοί λόγοι για τους οποίους ο Δήμος προχώρησε στην προκήρυξη του διαγωνισμού, που ήταν ουσιαστικά το μεγαλύτερο κόστος που θα συνεπάγετο στον ίδιο τον Δήμο η εκτέλεση των υπηρεσιών με δικά του οχήματα και προσωπικό, ενώ το κόστος θα ήταν μικρότερο εάν τις ανέθεταν σε ιδιωτική εταιρεία. Κατά τις θέσεις της αιτήτριας, αυτός υπήρξε και ο λόγος για τον οποίο είχαν ληφθεί τότε απεργιακά μέτρα από το ωρομίσθιο εργατικό προσωπικό του Δήμου. Πρόσθετος λόγος ακύρωσης που έχει προωθηθεί, άπτεται ισχυρισμού περί πάσχουσας συγκρότησης της Επιτροπής Αξιολόγησης, λόγω της συμμετοχής του Μέλους κ. Τ., που κατά τις θέσεις της αιτήτριας, υπήρξε Μέλος και της Επιτροπής Αξιολόγησης σε διαγωνισμό που αφορούσε τον Δήμο Λακατάμιας, κατά τρόπο που πλήττει την υποχρέωση εχεμύθειας και αμεροληψίας του ίδιου του Μέλους. Υπεβλήθη επίσης, πως τα Μέλη της Επιτροπής Αξιολόγησης δεν κατείχαν την τεχνική και επαγγελματική κατάρτιση για να μετέχουν στην εν λόγω Επιτροπή.
Υποβάλλεται ισχυρισμός περί απουσίας των δηλώσεων ευσυνείδητης και αμερόληπτης εκτέλεσης των καθηκόντων των Μελών της Επιτροπής Αποσφράγισης, Επιτροπής Προσφορών και Συμβουλίου Προσφορών, παράβαση των διατάξεων του άρθρου 5 του Ν. 158(Ι)/99 αφού, κατά τις εισηγήσεις, δεν ενημερώθηκε η αιτήτρια για την έκβαση του διαγωνισμού, ούτε για τις θεραπείες που είχε στη διάθεσή της, ούτε για το ανασταλτικό αποτέλεσμα που προβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 21 του Ν. 104(Ι)/2010. Επί της ουσίας, ισχυρίζεται πως η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αναιτιολόγητη, αφού δεν υπάρχει καμία αναφορά και καμία έκθεση του Δήμου Στροβόλου από την οποία να φαίνεται πως η ακύρωση του διαγωνισμού είναι προς το δημόσιο συμφέρον, αφού ο λόγος που προκηρύχθηκε ήταν το χαμηλότερο κόστος που θα είχε η εκτέλεση των υπηρεσιών από ιδιωτική εταιρεία.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος του καθ’ ου η αίτηση Δήμου, προέβαλε στη γραπτή του αγόρευση, υπό μορφή προδικαστικής ένστασης, πως το Δικαστήριο δεν μπορεί να ελέγξει τους ουσιαστικούς λόγους ακύρωσης μίας προσφοράς, αφού οι λόγοι για τους οποίους έχει προκηρυχθεί ο επίδικος διαγωνισμός έχουν εκλείψει και επομένως, δεν είναι δυνατή η ανάθεση του διαγωνισμού σ’ αυτούς. Στη γραπτή του αγόρευση, επισύναψε ως Παραρτήματα την απόφαση του Συμβουλίου Προσφορών ημερομηνίας 16.1.2017 για συγκρότηση Επιτροπής Προσφορών, τις προσκλήσεις που εστάλησαν προς όλα τα μέλη του Συμβουλίου Προσφορών για την επίδικη συνεδρία ημερομηνίας 10.9.2019, τονίζοντας πως ο λόγος για τον οποίο ακυρώθηκε ο διαγωνισμός άπτεται του γεγονότος πως οι λόγοι για τους οποίους αυτός προκηρύχθηκε, αργότερα εξέλειψαν.
Επισύναψε τις δηλώσεις ευσυνείδητης και αμερόληπτης εκτέλεσης των καθηκόντων των Μελών της Επιτροπής Προσφορών, ενώ παρέπεμψε ως προς την ιδιότητα και επαγγελματική κατάρτιση κάθε μέλους της Επιτροπής Αξιολόγησης, στην έκθεση αυτής, στην οποία καταγράφεται κι η θέση που αυτά κατέχουν. Υπέβαλε πως το Μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης κ. Τ. ορθά μετείχε στην επίδικη Επιτροπή, αφού ο διαγωνισμός του Δήμου Λακατάμιας, στον οποίο αναφέρεται η αιτήτρια, προκηρύχθηκε αργότερα, στις 16.1.2019 κι επομένως, δεν μετείχε ταυτόχρονα σε δύο Επιτροπές. Απορρίπτοντας όλους τους λοιπούς ισχυρισμούς της αιτήτριας, υποστήριξε πως η ακύρωση του επίδικου διαγωνισμού, έλαβε χώρα κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Κανονισμού 32(5) της Κ.Δ.Π. 243/2012, αλλά και του Κανονισμού 34(5) της γενικής Κ.Δ.Π. 201/2007, τονίζοντας πως οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός έχουν διαφοροποιηθεί σε βαθμό που το αντικείμενο του διαγωνισμού να μην είναι πλέον αναγκαίο.
Στην απαντητική γραπτή αγόρευση, η αιτήτρια προσθέτει ισχυρισμούς περί πάσχουσας συγκρότησης και σύνθεσης της Επιτροπής Προσφορών κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 10.9.2019, κατά την οποία εισηγήθηκε προς το Συμβούλιο Προσφορών, την ακύρωση του διαγωνισμού. Τούτο, κατά τις θέσεις της αιτήτριας, λόγω της συμμετοχής του κ. Μ. Χ., ο οποίος δεν αποτελεί Μέλος της Επιτροπής σύμφωνα με τα πρακτικά ημερομηνίας 10.9.2019, λόγω απουσίας των Μελών Ι. Κ., Κ. Σ., Γ. Χ., χωρίς να διευκρινίζεται ο λόγος της απουσίας τους, ενώ φαίνεται να παρίστανται κατά τη λήψη της απόφασης της Επιτροπής, πρόσωπα που όφειλαν να αποχωρήσουν.
Έχω εξετάσει με ιδιαίτερη προσοχή τους ενώπιον μου εκατέρωθεν προβληθέντες ισχυρισμούς, υπό το φως και του περιεχομένου των εγγράφων που έχουν τεθεί ενώπιον μου κατά το στάδιο των προφορικών διευκρινίσεων.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος της Αναθέτουσας Αρχής ήγειρε ως ζήτημα προδικαστικό την μη ύπαρξη δικαιοδοσίας εκ μέρους του Δικαστηρίου να προβεί σε έλεγχο της ουσιαστικής κρίσης της διοίκησης, υποβάλλοντας πως αφ’ ης στιγμής οι λόγοι για τους οποίους προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός έχουν εκλείψει, δεν είναι δυνατή η ανάθεση του διαγωνισμού στην αιτήτρια.
Ο εν λόγω ισχυρισμός, όμως, παραγνωρίζει την δικαιοδοσία και εξουσία του Δικαστηρίου να προβαίνει σε έλεγχο νομιμότητας της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης, προκειμένου να εξετάσει το κατά πόσον έχει εμφιλοχωρήσει πλάνη περί τα πράγματα ή περί το Νόμο, ή υπέρβαση, ή κατάχρηση εξουσίας. Σύμφωνα με τη νομολογία, η εκτίμηση των γεγονότων ανήκει, μεν, στη Διοίκηση, το δε Δικαστήριο επεμβαίνει μόνο εφόσον διαπιστωθεί πλάνη περί τα πράγματα ή το νόμο ή ότι η Διοίκηση έχει υπερβεί τα ακραία όρια της διακριτικής της εξουσίας (Georghiades v. Republic (1982) 3 C.L.R. 659, Westpark Ltd ν. Δημοκρατίας (1990) 3Β Α.Α.Δ 915, Βασιλείου ν. Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 517, Lellla Kentonis Investment Co Ltd v. Κυπριακής Δημοκρατίας, (2016) 3 Α.Α.Δ. 630, Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 696, Α.Ε. 34/2015 C&V Kriticos Suppliers Ltd v. Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, ημερομηνίας 15.11.2021, Ε.Δ.Δ. 53/2016 Κυριακίδη ως διαχειρίστριας της περιουσίας της αποβιώσασας Κιννή ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 13.3.2023, Ε.Δ.Δ. 39/2017 Πρωτοπαπάς ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 17.10.2023).
Συνεπώς, ο ισχυρισμός της Αναθέτουσας Αρχής περί μη ύπαρξης δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου να προβεί σε έλεγχο των ουσιαστικών λόγων για τους οποίους ακυρώθηκε ο διαγωνισμός, απορρίπτεται, καθότι αποτελεί έργο του Δικαστηρίου, η εξέταση της νομιμότητας της επίδικης απόφασης, εξέταση που εμπερικλείει και τη διερεύνηση των προβληθέντων λόγων ακύρωσης, είτε αυτοί αφορούν σε ζητήματα συγκρότησης και σύνθεσης, είτε αυτοί αφορούν στην ουσία των λόγων ακύρωσης του διαγωνισμού και συγκεκριμένα, αναφορικά με το κατά πόσον ορθά η Αναθέτουσα Αρχή άσκησε τη διακριτική της ευχέρεια, στη βάση των κανονιστικών διατάξεων που διέπουν το ζήτημα, προκειμένου να λάβει την εδώ προσβαλλόμενη απόφαση ακύρωσης του επίδικου διαγωνισμού. Άλλως, θα παρέμενε ανέλεγκτη η κρίση της διοίκησης να προβεί σε ακύρωση δημόσιου διαγωνισμού που προκήρυξε, οι όροι της οποίας, όπως είναι νομολογημένο, δεσμεύουν και τις δύο πλευρές, τόσο τους προσφέροντες, όσο και την ίδια την Αναθέτουσα Αρχή.
Προχωρώ να εξετάσω τους λόγους ακύρωσης που έχουν εγερθεί από την αιτήτρια, δίδοντας προτεραιότητα στους λόγους που αφορούν σε ζητήματα κακής συγκρότησης και πάσχουσας σύνθεσης, ζητήματα που ως εκ της φύσεως τους, ανατρέχουν στη ρίζα της νομιμότητας, ως θέματα δημοσίας τάξεως, που εξετάζονται ακόμα κι αυτεπάγγελτα από το Δικαστήριο κι ως ζήτημα αναρμοδιότητας του οργάνου (Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου ν. Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (2002) 3 Α.Α.Δ. 314, Sigma Radio T.V. Ltd v. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2004) 3 Α.Α.Δ. 134 και Sigma Radio T.V. Ltd v. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2005) 3 Α.Α.Δ. 130).
Κατά τις διατάξεις του Κανονισμού 14 των περί του Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών (Δημοτικών) Κανονισμών, Κ.Δ.Π. 243/2012, το Συμβούλιο Προσφορών διορίζει Επιτροπή Αξιολόγησης πριν την υποβολή των προσφορών, η οποία είναι αρμόδια για την αξιολόγηση των προσφορών και την ετοιμασία και υποβολή εμπεριστατωμένης έκθεσης αξιολόγησης.
Εγέρθηκε εκ μέρους της αιτήτριας, ισχυρισμός περί πάσχουσας συγκρότησης της Επιτροπής Αξιολόγησης, αφού κατά τις θέσεις της τα Μέλη που την απαρτίζουν δεν κατέχουν την τεχνική και επαγγελματική κατάρτιση για να μετέχουν σ’ αυτήν. Όπως πολύ ορθά υποδείχθηκε από τον καθ’ ου η αίτηση, με παραπομπή στο Παράρτημα Ε της Ένστασης, στις δηλώσεις ευσυνείδητης και αμερόληπτης εκτέλεσης καθηκόντων των Μελών της Επιτροπής Αξιολόγησης, δηλώσεις ημερομηνίας 17.9.2018, καθώς και στο Παράρτημα Στ της Ένστασης, καταγράφεται η θέση που αυτά κατέχουν στην υπηρεσία της Αναθέτουσας Αρχής. Το Μέλος Ε. Μ., κατέχει τη θέση Λογιστή, το Μέλος Γ. Τ., τη θέση Υγειονομικού Λειτουργού και το Μέλος Α. Π., τη θέση Λειτουργού Ασφάλειας. Ως εκ της θέσεως τους, κρίνεται πως τα Μέλη έχουν την τεχνική και επαγγελματική κατάρτιση σε σχέση με το αντικείμενο του διαγωνισμού που άπτεται της αποκομιδής, μεταφοράς και απόρριψης στερεών αποβλήτων. Ο σχετικός ισχυρισμός συνεπώς απορρίπτεται.
Προβλήθηκε εκ μέρους της αιτήτριας η θέση πως το Μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης κ. Γ. Τ., δεν έπρεπε να συμμετέχει στην Επιτροπή Αξιολόγησης για τον επίδικο διαγωνισμό, αφού υπήρξε και Μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης σε διαγωνισμό που αφορούσε τον Δήμο Λακατάμιας, που το γεγονός της συμμετοχής του σε δύο Δήμους, πλήττει στην υποχρέωση εχεμύθειας κι αμεροληψίας του. Δεν συμφωνώ με τον προβληθέντα ισχυρισμό. Όπως έχει υποδειχθεί από τον καθ’ ου η αίτηση, ο διαγωνισμός με αρ. 2/2019 είχε προκηρυχθεί από τον Δήμο Λακατάμιας στις 16.1.2019, πολύ αργότερα από τον επίδικο διαγωνισμό και μετά την ετοιμασία της έκθεσης της Επιτροπής Αξιολόγησης του επίδικου διαγωνισμού, έκθεση ημερομηνίας 19.10.2018. Επομένως, ο ισχυρισμός της αιτήτριας ότι πλήττεται η υποχρέωση εχεμύθειας και αμεροληψίας του εν λόγω Μέλους, δεν ευσταθεί κι απορρίπτεται.
Εκ μέρους της αιτήτριας, εγέρθηκαν ισχυρισμοί που άπτονται πάσχουσας συγκρότησης, αλλά και σύνθεσης της Επιτροπής Προσφορών, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 10.9.2019. Κατά τις εισηγήσεις, σ’ αυτήν μετέχει ως Μέλος, ο κ. Μ. Χ., ο οποίος δεν αποτελεί Μέλος της Επιτροπής, ενώ πρόσθετα, τα Μέλη Ι. Κ., Κ. Σ. και Γ. Χ., απουσιάζουν, χωρίς να διευκρινίζεται ο λόγος της απουσίας τους. Πρόσθετα, φαίνεται να παρίστανται κατά τη λήψη της απόφασης της Επιτροπής, πρόσωπα που όφειλαν να αποχωρήσουν πριν την συζήτηση προς λήψης της απόφασης.
Στους Κανονισμούς 9 – 13 της Κ.Δ.Π. 243/2012, προνοείται η συγκρότηση κι η λειτουργία της Επιτροπής Προσφορών, η οποία συστήνεται από το Συμβούλιο Προσφορών κι η οποία είναι, μεταξύ άλλων, αρμόδια για την μελέτη της έκθεσης της Επιτροπής Αξιολόγησης. Όπως αναφέρεται στον Κανονισμό 10, τα Μέλη αυτής δεν μπορεί να είναι λιγότερα από πέντε, για την έγκυρη διεξαγωγή των συνεδριών της Επιτροπής, απαιτείται η παρουσία της πλειοψηφίας του συνόλου των Μελών της και του Προέδρου αυτής κι υποβάλλει εισήγηση προς το Συμβούλιο Προσφορών.
Στην γραπτή αγόρευση του καθ΄ου η αίτηση, επισυνάφθηκε ως Παράρτημα Α, σχετικό απόσπασμα από τα πρακτικά συνεδρίας του Συμβουλίου Προσφορών ημερομηνίας 16.1.2017, κατά την οποία συστάθηκε η Επιτροπή Προσφορών, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κανονισμού 10 της Κ.Δ.Π. 243/2012. Όπως αναφέρεται, ως Πρόεδρος της Επιτροπής Προσφορών, διορίστηκε ο κ. Σ. Σ. κι ως Μέλη οι κ.κ. Μ. Π., Γ. Κ., Χ. Π., Μ. Α., Σ. Κ., Γ. Χ., Π. Μ. και Κ. Σ. Ως Τεκμήριο 9, προσκομίστηκε κατά το στάδιο των προφορικών διευκρινίσεων, απόσπασμα από τα πρακτικά συνεδρίας του Συμβουλίου Προσφορών ημερομηνίας 12.2.2019, από τα οποία διαφαίνεται η υποβολή της παραίτησης του Μέλους του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Στροβόλου, κ. Μ. Π. και πως την εν λόγω κενωθείσα θέση κατέλαβε ο επόμενος σε σειρά επιτυχίας υποψήφιος του συνδυασμού του ΔΗΣΥ που δεν είχε εκλεγεί, ο κ. Α. Κ.
Προσκομίστηκε, επίσης, ως Τεκμήριο 9, απόσπασμα από τα πρακτικά συνεδρίας του Δημοτικού Συμβουλίου ημερομηνίας 15.4.2019, στα οποία καταγράφεται η διαφοροποίηση της σύνθεσης των Δημοτικών Επιτροπών κι ειδικά για την Επιτροπή Προσφορών, καταγράφεται πως διορίστηκε, ως Μέλος αυτής, ο κ. Μ. Χ.
Ανατρέχοντας στα πρακτικά συνεδρίας της Επιτροπής Προσφορών, ημερομηνίας 10.9.2019, τα οποία περιέχονται ως κυανά 320-271 στο Τεκμήριο 3, διαπιστώνω πως, σ’ αυτήν μετέχουν ο Πρόεδρος αυτής, κ. Σ. Σ. και τα Μέλη Μ. Χ. (ο οποίος διορίστηκε νομίμως ως Μέλος της Επιτροπής κατά τη συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου ημερομηνίας 15.4.2019), οι κ.κ. Χ. Π., Μ. Α., Σ. Κ. και Π. Μ., ενώ ο κ. Μ. Π., είχε υποβάλει παραίτηση, όπως ήδη προαναφέρθηκε. Καταγράφονται, ως απόντα, τα Μέλη της Επιτροπής Προσφορών κ.κ. Ι. Κ., Κ. Σ. και Γ. Χ.
Η Επιτροπή Προσφορών, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 10.9.2019 και κατά την εξέταση του θέματος 8 που αφορούσε τον επίδικο διαγωνισμό, υπέβαλε προς το Συμβούλιο Προσφορών εισήγηση για ακύρωση του διαγωνισμού. Επομένως, κατά την εν λόγω συνεδρία, η Επιτροπή Προσφορών δεν ασχολήθηκε απλώς με προκαταρτικά θέματα, αλλά υπέβαλε εισήγηση για την ακύρωση του διαγωνισμού, που αφορά το αντικείμενο της υπό κρίση προσφυγής. Η συνεδρία, συνεπώς, της συμβουλευτικής αυτής Επιτροπής Προσφορών, η οποία συνιστά συμβουλευτικό διοικητικό όργανο και που έχει συγκροτηθεί δυνάμει δευτερογενούς νομοθεσίας, ήτοι δυνάμει του Κανονισμού 9 της Κ.Δ.Π. 243/2012, υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του διαγωνισμού. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να τηρείται κι ο αυστηρός τύπος της ενώπιον της διαδικασίας, ως προς τα ζητήματα σύνθεσης.
Παρόλα ταύτα, από την εν λόγω συνεδρία, ως προαναφέρθηκε, απουσίαζαν τρία Μέλη, χωρίς να καταγράφεται το κατά πόσον αυτά απουσίαζαν δικαιολογημένα, ενώ προκύπτει αυτά να έχουν προσκληθεί για τη συνεδρία, από το κυανούν 268 του Τεκμήριου 3.
Κατά τον δεσμευτικό λόγο της απόφασης της πλήρους Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Αντέννα Λτδ ν. Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (2013) 3 Α.Α.Δ. 243, η απουσία μέλους από δεόντως συγκληθείσα συνεδρίαση του οργάνου, επιτρέπεται μόνο, όταν η απουσία κρίνεται εξ αντικειμένου δικαιολογημένη. Όπως αναφέρθηκε:-
«Κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου στις συνεδρίες του συλλογικού οργάνου πρέπει κατ' αρχή να μετέχουν όλα τα μέλη που το συγκροτούν. Βλ. Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο Α.Ι. Τάχος, 4η έκδ., σελ. 284. Η υποχρέωση αυτή εκπηγάζει από το οφειλόμενο καθήκον άσκησης της εκ του Νόμου καθορισμένης αρμοδιότητας του οργάνου. Το δικαίωμα του πολίτη ικανοποιείται μόνο, όταν η απόφαση για το θέμα που τον αφορά λήφθηκε κατόπιν συζήτησης από αρμόδιο όργανο που συνεδρίασε με νόμιμη σύνθεση. Η απουσία μέλους από δεόντως συγκληθείσα συνεδρίαση του οργάνου επιτρέπεται μόνο όταν η απουσία κρίνεται εξ αντικειμένου δικαιολογημένη. Εν ολίγοις, η κατ' αρχήν υποχρέωση του διοικητικού οργάνου είναι να επιλαμβάνεται της εξέτασης θέματος όπως αυτό (το όργανο) είναι συγκροτημένο. Η μη συμμετοχή μέλους κατά πλάνη ως προς τη δυνατότητα συμμετοχής, επάγεται παράνομη σύνθεση. Το ίδιο και η καταχρηστική μη συμμετοχή προς εξυπηρέτηση αλλότριου σκοπού. Βλ. Kyprianou v. Republic (1976) 3 C.L.R. 210, Mitides v. Republic (1988) 3(B) C.L.R. 737, Paschalis v. Republic (1988) 3(C) C.L.R. 1897, Καρακόκκινος κ.ά. ν. Αρχής Λιμένων, (2004) 4(Β) Α.Α.Δ. 956, Κόρτας ν. Ρ.Ι.Κ. (2007) 3 Α.Α.Δ. 67, Δημητρίου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2012) 3 Α.Α.Δ. 74.
Η πιο πάνω αρχή υιοθετήθηκε στη μεταγενέστερη Στυλιανός Αγαθοκλέους ν. Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας, Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 29/2011, ημερομηνίας 21/7/2016, στην οποίαν τονίζονται επιπρόσθετα τα εξής ως προς τη αναγκαιότητα δικαιολόγησης της απουσίας των μελών συλλογικού οργάνου κατά τη συνεδρία. Σημειώνεται ότι και στην υπόθεση αυτή το θέμα σύνθεσης ηγέρθη αυτεπάγγελτα από το Εφετείο:
«Η απαρτία δεν επιλύει το πρόβλημα. Η επιταγή της νόμιμης σύνθεσης και νόμιμης συνεδρίας αποτελεί προϋπόθεση για να εξετάσει κάποιος, σε δεύτερο στάδιο την απαρτία (βλ. Κωνσταντίνος Δαλίτης ν. Σχολής Εφορείας Γερίου ECLI:CY:AD:2014:D986, Υπόθ. Αρ. 1528/2012, ημερ. 22.12.2014, ECLI:CY:AD:2014:D986.
Στα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης, παρατηρούμε ότι αναφορικά με την απουσία του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου Επάρχου Λευκωσίας δικαιολογήθηκε η απουσία του λόγω του ότι ευρίσκετο στο εξωτερικό. Το ίδιο δεν συμβαίνει, όμως, με τα υπόλοιπα 4 μέλη τα οποία απουσίαζαν από τη συνεδρία, παρά μόνο λακωνικά αναφέρεται ότι «Αφού δικαιολογήθηκαν οι απουσίες των Μελών αποφασίστηκε η διαδικασία που θα ακολουθείτο...». Παρατηρείται συναφώς πλήρης έλλειψη στοιχείων που οδήγησαν στην κρίση ότι «δικαιολογήθηκε» η απουσία των μελών. Η απουσία αυτών των στοιχείων καθιστά αδύνατη την άσκηση δικαστικού ελέγχου. Η ευπαίδευτη συνήγορος του Εφεσίβλητου ενώπιον μας αρκέστηκε να πει ότι δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία εκτός των όσων αναφέρονται στο πρακτικό.»
Τα πιο πάνω, υιοθετήθηκαν και στην πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Α.Ε. 112/14 Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου ν. Κωνσταντινίδου, ημερομηνίας 2.11.2020.
Υπό το φως των πιο πάνω, σε συμφωνία με τις εισηγήσεις της αιτήτριας, η απλή αναφορά στα πρακτικά της συνεδρίας ημερομηνίας 10.9.2019 πως αυτά απουσίαζαν, από μόνη της, καθιστά αδύνατη την άσκηση του απαιτούμενου δικαστικού ελέγχου. Είναι γι’ αυτό το λόγο που απαιτείται από κάθε διοικητικό όργανο που ασκεί διοικητική λειτουργία, η τήρηση άρτιων πρακτικών, ακριβώς για να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος. Το γεγονός της ύπαρξης απαρτίας, ήτοι της συμμετοχής πέντε Μελών και του Προέδρου αυτής, δεν επιλύει το ζήτημα. Η απουσία οποιασδήποτε αιτιολογίας για την μη παρουσία των τριών Μελών της Επιτροπής Προσφορών καίτοι αυτά προσκλήθηκαν δεόντως για τη συνεδρία, οδηγεί σε ακυρότητα την εν λόγω απόφαση, λόγω μη νόμιμης σύνθεσης της Επιτροπής Προσφορών που υπέβαλε συγκεκριμένη εισήγηση προς το Συμβούλιο Προσφορών.
Διαπιστώνω, όμως, επιπρόσθετα και μη νόμιμη σύνθεση της Επιτροπής Προσφορών, λόγω της παρουσίας - κατά το χρόνο λήψης της απόφασης της Επιτροπής (για εισήγηση προς το Συμβούλιο Προσφορών ακύρωσης του διαγωνισμού) – του Μέλους της Επιτροπής Αξιολόγησης κ. Γ. Τ., Υγειονομικού Λειτουργού, αφού δεν προκύπτει αυτός να έχει αποχωρήσει, πριν τη συζήτηση προς λήψη απόφασης.
Το δε Μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης κ. Ε. Μ., Λογιστής του Δήμου, προκύπτει επίσης να είναι παρούσα κατά το χρόνο συζήτησης και λήψης απόφασης και δεν προκύπτει να έχει αποχωρήσει. Στο τέλος των πρακτικών της συνεδρίας, καταγράφονται τα εξής:-
«Τα πρακτικά αυτά έγιναν από την κ. Ε. Μ., Λογιστή του Δήμου, σύμφωνα με σχετική εξουσιοδότηση δυνάμει των προνοιών του άρθρου 51 του Ν. 111/85».
Όπως προνοείται στο άρθρο 51 του περί Δήμων Νόμου, ως αυτός έχει τύχει τροποποίησης:-
«51. Επιπροσθέτως προς οιαδήποτε άλλα καθήκοντα ανατιθέµενα εις τον δηµοτικόν γραµµατέα υπό του παρόντος Νόµου, ο δηµοτικός γραµµατεύς έχει υπό την φροντίδα και φύλαξιν αυτού και είναι υπεύθυνος διά τα έγγραφα και τα αρχεία του δήµου τα οποία φυλάττει ως το συµβούλιον ήθελε διατάξει. Ούτος τηρεί ωσαύτως τα πρακτικά των συνεδριάσεων του συµβουλίου και των επιτροπών αυτού: Νοείται ότι ο δηµοτικός γραµµατεύς δύναται, µετά την προτέραν έγκρισιν του δηµάρχου, να εξουσιοδοτή οιονδήποτε άλλον δηµοτικόν υπάλληλον να ενεργή εκ µέρους του διά την τήρησιν των πρακτικών των συνεδριάσεων οιασδήποτε επιτροπής».
Επίσης, κατά τις διατάξεις του άρθρου 21 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου, Ν. 158(Ι)/99, νομιμοποιείται η παρουσία προσώπου κατά τη συνεδρία συλλογικού οργάνου, για σκοπούς τήρησης πρακτικών.
Εκ των πιο πάνω, διαπιστώνω πως το Μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης, κ. Ε. Μ., ήταν νομίμως παρούσα κατά τη συνεδρία προς λήψη απόφασης, για σκοπούς τήρησης πρακτικών. Το γεγονός αυτό, όμως, δεν δικαιολογεί την παρουσία της Αναπληρώτριας Δημοτικής Γραμματέως, κ. Α. Κ., η οποία, όπως επίσης προκύπτει από τα πρακτικά, ήταν παρούσα καθ’ όλη την διάρκεια της συνεδρίας, χωρίς αυτή να αποχωρήσει πριν την λήψη της απόφασης της Επιτροπής Προσφορών. Επομένως, αφ’ ης στιγμής υπήρξε εξουσιοδότηση άλλου δημοτικού υπαλλήλου προς τήρηση των πρακτικών, η παρουσία της κ. Α. Κ. στη συνεδρία κατά το χρόνο συζήτησης και λήψης απόφασης, κατέστησε τη σύνθεση της Επιτροπής Προσφορών, παράνομη.
Η παρουσία της Αναπληρώτριας Δημοτικής Γραμματέως καθ΄όλη της διάρκεια της συνεδρίας, θα δικαιολογείτο μόνον εφόσον αυτή παρίστατο για σκοπούς τήρησης των πρακτικών, εξουσία όμως που μετακυλήθηκε σε άλλη δημοτική υπάλληλο, ως καταγράφεται στο σχετικό πρακτικό, το οποίο κι αποτελεί την αυθεντική πηγή πληροφόρησης του περιεχομένου της συνεδρίας.
Η παράβαση των κανόνων που διέπουν τη σύνθεση και λειτουργία των συλλογικών οργάνων συνιστά, όπως έχει κατά κόρο νομολογηθεί, λόγο ακύρωσης μίας διοικητικής πράξης. Δοθέντος ότι η σύνθεση της Επιτροπής Προσφορών, ήταν για τους λόγους που εξηγήθηκαν μη νόμιμη, η επίδικη απόφαση ελήφθη από αναρμόδιο ουσιαστικά όργανο και πρέπει να ακυρωθεί (ΑΤΗΚ v. Δημοκρατίας (2004) 3 Α.Α.Δ. 53, Α&Χ Κτηματική Λτδ ν. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (2017) 3Β Α.Α.Δ 872).
Καίτοι η κατάληξη μου αυτή είναι καταλυτική για την τύχη της προσφυγής, για σκοπούς πληρότητας, θα προχωρήσω να εξετάσω και την νομιμότητα της τελικής απόφασης για ακύρωση του διαγωνισμού, η οποία έχει ληφθεί κατά τη συνεδρία του Συμβουλίου Προσφορών, ημερομηνίας 10.9.2019.
Τα πλήρη πρακτικά της συνεδρίας του Συμβουλίου Προσφορών ημερομηνίας 10.9.2019, περιέχονται στα κυανά 14-12 του Τεκμηρίου 2. Στα κυανά 6-5 περιέχονται οι προσκλήσεις για την εν λόγω συνεδρία, σε όλα τα Μέλη του Συμβουλίου (27 με τον Δήμαρχο, ως Πρόεδρο του Συμβουλίου). Εξ’ αυτών, προκύπτει πως, ενώ προσκλήθηκαν όλα τα Μέλη του Συμβουλίου Προσφορών για τη συγκεκριμένη συνεδρία, εντούτοις, απουσίαζαν από αυτήν, πέντε Μέλη του Συμβουλίου Προσφορών. Δικαιολογήθηκαν, όμως, οι απουσίες, μόνον τεσσάρων Μελών, ενώ τίποτε άλλο δεν καταγράφεται στα πρακτικά. Εν προκειμένω, ισχύουν και πάλιν τα όσα έχω ήδη αναφέρει πιο πάνω, κατ΄επίκληση της Αντέννα Λτδ (σνωτέρω) και Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ανωτέρω), γεγονός που επιφέρει κακή σύνθεση κι ακυρότητα της απόφασης του Συμβουλίου Προσφορών.
Παρά την πιο πάνω κατάληξη, θα προχωρήσω να εξετάσω και την ουσία της προσφυγής. Ως έχει ήδη λεχθεί, το Συμβούλιο Προσφορών, αποφάσισε την ακύρωση του διαγωνισμού, αφού αναφέρθηκαν τα εξής:-
«Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους ο Δήμος προχώρησε στην προκήρυξη του διαγωνισμού για αγορά των πιο πάνω υπηρεσιών ήταν:
(α) η μη διάθεση των αναγκαίων πόρων για την αγορά σκυβαλοφόρων οχημάτων
(β) η αδυναμία του Δήμου, λόγω της απαγόρευσης πλήρωσης θέσεων από το Κράτος, να προσλάβει το απαραίτητο εργατικό δυναμικό για την επάνδρωση των συνεργείων αποκομιδής των σκυβάλων.
Το Συμβούλιο αφού έλαβε υπόψη ότι οι λόγοι για τους οποίους υποχρεώθηκε να προκηρύξει την προσφορά έχουν σήμερα αρθεί, αποφάσισε να ακυρώσει την προσφορά και να προχωρήσει στην εκτέλεση της εργασίας με δικά του συνεργεία.»
Η δυνατότητα της Αναθέτουσας Αρχής για ακύρωση του διαγωνισμού μετά την υποβολή προσφορών, προβλέπεται στις πρόνοιες του όρου 10.3(2) του Μέρους Α των εγγράφων του διαγωνισμού, ως εξής:-
«10.3 Ακύρωση Διαγωνισμού
[…]
2. Ακύρωση μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής των Προσφορών δύναται να αποφασιστεί νοουμένου ότι τέτοια απόφαση είναι δεόντως αιτιολογημένη και συνάδει με τις βασικές αρχές του κοινοτικού δικαίου στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων.»
Τέτοια δυνατότητα, προβλέπεται και στις διατάξεις του Κανονισμού 32 των ισχυόντων Κανονιστικών διατάξεων της Κ.Δ.Π. 243/2012 που τυγχάνουν εφαρμογής στην παρούσα περίπτωση, ως εξής:-
«32.-(1) Όπου την εξουσία για την ανάθεση σύμβασης έχει το Συμβούλιο Προσφορών, αυτό […] έχει εξουσία […] να ακυρώσει τη διαδικασία του διαγωνισμού.
[…]
(5) Η απόφαση για ακύρωση της διαδικασίας του διαγωνισμού θα πρέπει να είναι δεόντως αιτιολογημένη και να συνάδει με τις βασικές αρχές του κοινοτικού δικαίου στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων».
Σχετικές επίσης είναι κι οι διατάξεις του Κανονισμού 34(5) των περί του Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών (Γενικών) Κανονισμών, Κ.Δ.Π. 207/2007, ως αυτοί έχουν τροποποιηθεί, στις διατάξεις του οποίου υπό εδάφιο (δ), αναφέρεται κι ως λόγος ακύρωσης «όταν οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός έχουν διαφοροποιηθεί σε βαθμό που το αντικείμενο του διαγωνισμού να μην είναι πλέον αναγκαίο».
Στη βάση των πιο πάνω, προκύπτει πως η ακύρωση ενός δημόσιου διαγωνισμού, είναι εφικτή, αλλά όχι χωρίς αποχρώντα λόγο. Θα πρέπει να είναι δεόντως αιτιολογημένη και να συνάδει με τις βασικές αρχές περί δημοσίων συμβάσεων. Στην προκείμενη περίπτωση, ο λόγος της ακύρωσης του διαγωνισμού, υπήρξε η ανάληψη της εν λόγω υπηρεσίας, από τον ίδιο τον Δήμο.
Εντούτοις, δεν εντοπίζεται οτιδήποτε από το περιεχόμενο των διοικητικών φακέλων που προσκομίστηκαν στο Δικαστήριο ως Τεκμήρια, που να καταδεικνύει οποιεσδήποτε ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν αρκεί να γίνει αναφορά πως το αντικείμενο του διαγωνισμού έχει εκλείψει, λόγω ότι, κατά δήλωση, οι υπηρεσίες θα εκτελεστούν από τον ίδιο τον Δήμο. Αντιθέτως, αυτή η εξέλιξη, αναφέρεται για πρώτη φορά κατά τη συνεδρία της Αναθέτουσας Αρχής (Επιτροπής Προσφορών και Συμβουλίου Προσφορών), ημερομηνίας 10.9.2019 που ελήφθη κι η απόφαση ακύρωσης του διαγωνισμού.
Δεν έχουν υποδειχθεί εκ μέρους της Αναθέτουσας Αρχής οποιεσδήποτε ενέργειες προς υλοποίηση του αντικειμένου του διαγωνισμού με ίδιους πόρους. Αντιθέτως, τέτοια αιτιολογία δίδεται και παρουσιάζεται για πρώτη φορά, στην ίδια την καταληκτική συνεδρία ημερομηνίας 10.9.2019. Δεν αρκεί, για την ακύρωση ενός δημόσιου διαγωνισμού, η απλή παράθεση ενός εκ των λόγων των Κανονιστικών διατάξεων, αλλά κατά τις διατάξεις και του όρου 10.3 του Μέρους Α των εγγράφων του διαγωνισμού, θα πρέπει αυτή να είναι «δεόντως αιτιολογημένη».
Δεν θεωρώ πως η λακωνική αυτή αναφορά περί εκτέλεσης των υπηρεσιών για τις οποίες προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός από τον ίδιο τον Δήμο, είναι αρκετή, αλλά ούτε και προκύπτει οποιαδήποτε δέουσα κι αποδεδειγμένη αιτιολογία.
Στη βάση όλων των πιο πάνω, η προσφυγή θα πρέπει να πετύχει. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος. Επιδικάζονται υπέρ της αιτήτριας κι εναντίον των καθ’ ων η αίτηση €2.000 πλέον Φ.Π.Α.
Γαβριήλ, Δ.Δ.Δ.