ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Υπόθεση αρ. 981/2023(i)
27 Μαρτίου, 2024
[Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.]
Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
Κ. Σ.
Αιτητής,
ΚΑΙ
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΩ
ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ
ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Καθ’ ων η αίτηση.
------------
Ι. Χρίστου (κα), για Σκορδής, Παπαπέτρου & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για αιτητή.
Α. Αχιλλέως (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για καθ’ ων η αίτηση.
Χ. Σιακαλλή (κα), για Ορφανίδης, Χριστοφίδης & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε. και Ε. Νεοφύτου & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε., για ενδιαφερόμενο μέρος.
Ενδιάμεση απόφαση στην αίτηση
ημερομηνίας 07.08.2023 για προσαγωγή μαρτυρίας
Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.: Με την παρούσα προσφυγή ο αιτητής προσβάλλει την απόφαση των καθ’ ων η αίτηση, με την οποία εγκρίθηκε στις 27.01.2023 η χορήγηση πολεοδομικής άδειας στο ενδιαφερόμενο μέρος, εταιρεία ανάπτυξης γης Petros Savva Overseas Development Ltd (εφεξής το Ε/Μ), για την ανέγερση πολυκατοικίας 6 διαμερισμάτων εντός τεμαχίου (εφεξής το επίδικο τεμάχιο) όμορου με τεμάχιο ιδιοκτησίας του αιτητή, εντός του οποίου έχει ανεγερθεί διώροφη κατοικία με κολυμβητική δεξαμενή, στην περιοχή Πλατύ Αγλαντζιάς, στην οποία διαμένει ο αιτητής με την οικογένειά του.
Το επίδικο τεμάχιο εμπίπτει στην Οικιστική Ζώνη Κα6 του εγκεκριμένου Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας 2018, εντός της οποίας είναι δυνατή η ανέγερση οικιστικών αναπτύξεων με ποσοστό κάλυψης και συντελεστή δόμησης 0,50:1 και 0,90:1, αντίστοιχα, αριθμό ορόφων 2 και ύψος 10,00/8,30 μέτρα.
Στις 10.06.2022, οι ιδιοκτήτες του επίδικου τεμαχίου (το οποίο αργότερα μεταβίβασαν στο Ε/Μ) υπέβαλαν την πολεοδομική αίτηση αρ. ΛΕΥ/1261/2022 για ανέγερση τριώροφης πολυκατοικίας 6 διαμερισμάτων με πιλοτή, αιτούμενοι την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας της Πολεοδομικής Αρχής για υπέρβαση του επιτρεπόμενου ύψους και του αριθμού ορόφων.
Στις 27.01.2023 η Πολεοδομική Αρχή χορήγησε την επίδικη πολεοδομική άδεια, με έγκριση υπέρβασης του επιτρεπόμενου αριθμού ορόφων κατά 1 και με ύψος 13,80 μέτρα αντί 10 μέτρα. Συμφώνως των σχετικών Σημειώσεων στους Όρους Χορηγήσεως Άδειας, εγκρίθηκε αύξηση του συντελεστή δόμησης κατά 5% του ισχύοντος, λόγω συμπερίληψης συστημάτων με μηχανολογικό και άλλο εξοπλισμό από σταθερά μέρη για αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σύμφωνα με τις πρόνοιες της παραγράφου 13.7.2(γ) του Κεφαλαίου 13 – Περιοχές Κατοικίας και Στέγασης, του Τοπικού Σχεδίου Λευκωσίας και της Εντολής με αρ. 1/2020 του Υπουργού Εσωτερικών. Προς τούτο υπεγράφη στις 25.01.2023 μεταξύ των αιτητών και της Πολεοδομική Αρχής σχετική συμφωνία, συμφώνως του άρθρου 43(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου (Ν. 90/1972), η οποία περιλήφθηκε και ως όρος της εκδοθείσας άδειας [όρος με αρ. (502)].
Σημειώνεται ότι ο αιτητής, ο οποίος ως αναφέρει στην προσφυγή του είχε εξασφαλίσει περί τον Αύγουστο του 2022 από το Ε/Μ τις κατόψεις της προτεινόμενης ανάπτυξης, με επιστολή των δικηγόρων του ημερομηνίας 15.08.2022, είχε εκφράσει στους καθ’ ων η αίτηση την ένστασή του στην παροχή οποιασδήποτε χαλάρωσης, μεταφοράς συντελεστή ή άσκησης διακριτικής ευχέρειας, ισχυριζόμενος μεταξύ άλλων ότι αυτό θα προκαλέσει ζημιά στο παρακείμενο τεμάχιό του, αφού μειώνει την αξία της κατοικίας που έχει ήδη ανεγερθεί σε αυτό και θα επεμβαίνει στο δικαίωμα ήλιου και αέρα του δικού του τεμαχίου.
Με απαντητική επιστολή ημερομηνίας 05.09.2022, οι καθ’ ων η αίτηση πληροφόρησαν τους δικηγόρους του αιτητή ότι το περιεχόμενο της επιστολής τους θα ληφθεί υπόψη κατά την μελέτη της πολεοδομικής αίτησης.
Ο αιτητής με την παρούσα προσφυγή αμφισβητεί τη νομιμότητα της χορηγηθείσας πολεοδομικής άδειας, εγείροντας ως λόγους ακύρωσης, μεταξύ άλλων, τους ισχυρισμούς ότι αυτή εκδόθηκε κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας και Κανονισμών, υπό το καθεστώς νομικής και πραγματικής πλάνης και καθ’ υπέρβαση εξουσίας. Ιδιαίτερα ο αιτητής προωθεί τον ισχυρισμό ότι η προσβαλλόμενη διοικητική πράξη εκδόθηκε χωρίς να προηγηθεί η δέουσα έρευνα δοθέντος ότι, παρά την επιστολή του ημερομηνίας 15.08.2022, εντούτοις, σύμφωνα με την εισήγηση, δεν εξετάστηκε ο δυσμενής επηρεασμός των ανέσεων του δικού του ακινήτου (θέα, φως, αερισμός, ήλιος, ιδιωτικότητα στον εξωτερικό χώρο της κατοικίας και της πισίνας), ούτε η οικονομική ζημιά που προκαλεί στον ίδιο η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία εκδόθηκε χωρίς να εξασφαλισθεί ή απαιτηθεί η συγκατάθεση από τους ιδιοκτήτες των παρακείμενων κατοικιών.
Οι καθ’ ων η αίτηση καταχώρισαν Ένσταση στην προσφυγή, την οποία υιοθέτησε και το Ε/Μ, υποστηρίζοντας τη νομιμότητα της προσβαλλόμενης απόφασης και εγείροντας προδικαστικώς ένσταση ότι ο αιτητής δεν έχει θεμελιώσει ενεστώς, άμεσο και προσωπικό συμφέρον προς αμφισβήτηση της προσβαλλόμενης άδειας, εισηγούμενοι ότι η ιδιότητα του ιδιοκτήτη όμορου τεμαχίου από μόνη της, δεν μπορεί να προσδώσει έννομο συμφέρον, εκτός και εάν προκαλείται στον ίδιο βλάβη των δικών του συμφερόντων, κάτι που κατά τη θέση τους δεν προκύπτει εν προκειμένω.
Πριν την καταχώριση των γραπτών αγορεύσεων των διαδίκων, ο αιτητής καταχώρισε την υπό εξέταση αίτηση με την οποία αιτείται των ακολούθων:
«Α. Άδεια και/ή Διαταγή του Σεβαστού Δικαστηρίου με την οποία να επιτρέπεται στον Αιτητή η προσκόμιση και/ή προσαγωγή μαρτυρίας η οποία παρατίθεται στην Ένορκη Δήλωση του κου Γ.Β., αρχιτέκτονα, συνοδευόμενη από έγγραφα και/ή τεκμήρια, η οποία συνοδεύει την παρούσα ως Παράρτημα Α.
Διαζευκτικά,
Β. Άδεια και/ή Διαταγή του Σεβαστού Δικαστηρίου με την οποία να επιτρέπεται στον Αιτητή η προσκόμιση και/ή προσαγωγή της προφορικής μαρτυρίας με το ίδιο περιεχόμενο της Ένορκης Δήλωσης (Παράρτημα Α) που αναφέρεται στην παράγραφο Α ανωτέρω και η κατάθεση των εγγράφων και/ή τεκμηρίων που επισυνάπτονται σε αυτή.
Γ. Οποιαδήποτε άλλη θεραπεία ήθελε θεωρήσει το Δικαστήριο εύλογη και δίκαιη υπό τις περιστάσεις.
Δ. Τα έξοδα της παρούσας Αίτησης, πλέον Φ.Π.Α.».
Η αίτηση βασίζεται στους Διαδικαστικούς Κανονισμούς του Ανωτάτου Δικαστηρίου 1962, Καν. 10, 11, 12, 17, 18 και 19, στον περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Νόμο του 2015 (Ν.131(Ι)/2015), στους περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διαδικαστικούς Κανονισμούς, στα άρθρα 30 και 146 του Συντάγματος, στους Θεσμούς Πολιτικής Δικονομίας Δ.25, Δ.32 και Δ.48, Δ.64 στη νομολογία και στις συμφυείς εξουσίες και την πρακτική του Δικαστηρίου.
Την αίτηση υποστηρίζει ένορκη δήλωση του ίδιου του αιτητή, ο οποίος, παραπέμποντας στην αιτούμενη με την προσφυγή του θεραπεία και στα γεγονότα που οδήγησαν στην έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης, δηλώνει ότι η προτεινόμενη ανάπτυξη τον επηρεάζει δραστικά ως ιδιοκτήτη του παρακείμενου με το επίδικο τεμαχίου γης, εντός του οποίου έχει ανεγερθεί διώροφη κατοικία στην οποία διαμένει με την οικογένειά του. Αντικρούοντας τους ισχυρισμούς στην Ένσταση των καθ’ ων η αίτηση ότι η προσβαλλόμενη πράξη έχει ληφθεί νόμιμα και ορθά, κατόπιν δέουσας έρευνας, χωρίς να επηρεάζονται οι ανέσεις της δικής του ιδιοκτησίας, υποβάλλει ότι στην Ένσταση δεν γίνεται καμία αναφορά, ούτε προκύπτει από τον διοικητικό φάκελο, να έγινε κάποια συγκεκριμένη μελέτη και αναφορά στον τρόπο και στην φύση του επηρεασμού των ανέσεων των γειτονικών ακινήτων και στον τρόπο που λήφθηκε υπόψιν η επιστολή του ημερομηνίας 15.08.2022 και ο εκεί καταγεγραμμένος επηρεασμός των ανέσεων του ακινήτου του. Επισημαίνοντας δε τους λόγους ακύρωσης που προωθεί με την προσφυγή του, θεωρεί ότι είναι καίριας σημασίας και σχετικό με τους λόγους ακύρωσης να τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου μαρτυρία αναφορικά με την φύση και την έκταση του επηρεασμού, ώστε το Δικαστήριο να μπορεί να κρίνει, να αξιολογήσει και να αποφασίσει τους προβαλλόμενους λόγους ακύρωσης. Ως ακολούθως δηλώνει, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της προτεινόμενης ένορκης δήλωσης, η οποία θα γίνει από αρχιτέκτονα, σκοπός της είναι να τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου μαρτυρία προερχόμενη από εμπειρογνώμονα, που να περιγράφει την φύση και την έκταση του επηρεασμού των ανέσεων του ακινήτου του από την έκδοση της επίδικης πολεοδομικής άδειας και μερικές από τις παραλείψεις και παρατυπίες που έγιναν κατά την έκδοση αυτής. Επιπλέον, με τη σκοπούμενη να προσαχθεί μαρτυρία θα εισαχθούν διαγράμματα, τα οποία κατά τη θέση του τεκμηριώνουν τον επηρεασμό των ανέσεων της κατοικίας του.
Συνοψίζοντας την έκθεση του εμπειρογνώμονα αρχιτέκτονα, την οποία αιτείται να προσαγάγει ως μαρτυρία, ο αιτητής περιγράφει τον (κατά τη δική του, πάντα, θέση) επηρεασμό στις ανέσεις που η ιδιοκτησία του υφίσταται από την προτεινόμενη ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στην προκαλούμενη σκίαση της πισίνας της κατοικίας του (αυτή και ο περιβάλλοντας χώρος θα σκιάζονται ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες δημιουργώντας προβλήματα ηλιοφάνειας), στην σκίαση των φωτοβολταϊκών της κατοικίας του (τα φωτοβολταϊκά που υπάρχουν πάνω από την βοηθητική οικοδομή στο νότιο σύνορο της υφιστάμενης οικοδομής θα σκιάζονται ολόχρονα και ουσιαστικά δεν θα λειτουργούν, ενώ όσα βρίσκονται επί της οροφής της κύριας κατοικίας, θα σκιάζονται κάποιες ώρες κατά τους χειμερινούς μήνες και θα μειώνεται η αποδοτικότητα τους) και στον επηρεασμό της ιδιωτικότητας του ακινήτου του (η οποία θα μειωθεί δραματικά με την ανέγερση ενός επιπρόσθετου ορόφου). Ακολούθως ο αιτητής επαναλαμβάνει από την έκθεση του εμπειρογνώμονα διάφορες προτάσεις, οι οποίες κατά τη δική του εισήγηση και θέση θα μπορούσαν να υιοθετηθούν ώστε να μειωθεί η ανάγκη για ανέγερση επιπρόσθετων εμβαδών στον 3ο όροφο της προτεινόμενης ανάπτυξης, ενώ το ύψος αυτής θα μπορούσε να περιοριστεί. Αναφερόμενος δε στην πολεοδομική ζώνη στην οποία τα 2 τεμάχια ανήκουν και τους σκοπούς και τις πρόνοιες του Σχεδίου Ανάπτυξης, ο αιτητής εκφράζει τη δική του θεώρηση ως προς την πρόθεση συγκεκριμένης πολιτικής, η οποία κατά την εισήγησή του δεν δικαιολογεί την άσκηση διακριτικής ευχέρειας για την αύξηση του ύψους και του αριθμού των ορόφων της προτεινόμενης ανάπτυξης.
Επιπρόσθετα με την ένορκη δήλωσή του ο αιτητής επισημαίνει ότι οι εγκεκριμένες κατόψεις της επίδικης πολεοδομικής άδειας, οι οποίες επισυνάπτονται ως Παράρτημα 8 στην Ένσταση των καθ' ων η Αίτηση, περιήλθαν εις γνώσιν του μετά την καταχώριση της Ένστασης και κατά συνέπεια μόνο μετά την καταχώριση αυτής ήταν σε θέση να δώσει οδηγίες στον αρχιτέκτονα όπως ετοιμάσει ολοκληρωμένη έκθεση στην οποία να διαφαίνεται πλήρως ο επηρεασμός του δικού του ακινήτου. Καταλήγοντας, ο αιτητής ειλικρινά και έντιμα δηλώνει την πεποίθηση ότι η μαρτυρία την οποία επιδιώκει να προσκομίσει θα βοηθήσει στην καλύτερη και ορθότερη απονομή της δικαιοσύνης, ενώ τυχόν απόρριψη της παρούσας αίτησης θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη αδικία στον ίδιο, πλήττοντας τα συνταγματικά δικαιώματά του.
Ως προς τη σκοπούμενη να προσαχθεί μαρτυρία, σημειώνεται ότι στην ένορκη δήλωση, που επισυνάπτεται ως Παράρτημα Α στην αίτηση, ο αρχιτέκτονας Γ.Β. αναφέρει ότι έχει οριστεί από τον αιτητή να διερευνήσει τα δεδομένα της επίδικης ανάπτυξης. Προς το σκοπό αυτό και αφού περιήλθαν στην κατοχή του οι εγκεκριμένες κατόψεις της προσβαλλόμενης πολεοδομικής άδειας, οι οποίες επισυνάπτονται ως Παράρτημα 8 στην Ένσταση των καθ’ ων η αίτηση, ετοίμασε στις 04.08.2023 σχετική έκθεση, η οποία επισυνάπτεται στην ένορκη δήλωση και στην οποία αναφέρονται τα συμπεράσματά του αναφορικά με τον επηρεασμό των ανέσεων του ακινήτου του αιτητή από την επίδικη ανάπτυξη. Περαιτέρω, αναφέρονται οι δικές του διαπιστώσεις σε σχέση με ενέργειες οι οποίες εάν γίνονταν ή περιλαμβάνονταν ως συστάσεις κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης άδειας, θα μείωναν τον επηρεασμό των ανέσεων των γειτονικών ακινήτων.
Η έκθεση ημερομηνίας 04.08.2023 αποτελείται από 12 παραγράφους. Συγκεκριμένα, στις παραγράφους (1) και (2) ο κ. Γ.Β. αναφέρεται στο βιογραφικό του σημείωμα (το οποίο επισυνάπτει ως Παράρτημα Α στην έκθεση) και στην εξασφάλιση των προτεινόμενων σχεδίων της επίδικης ανάπτυξης. Στην παράγραφο (3) αναφέρεται σε σχεδιαγράμματα που έχει εκπονήσει (τα οποία επισυνάπτονται ως Παραρτήματα Β και Γ στην έκθεση), τα οποία καταδεικνύουν, σύμφωνα πάντα με τη θέση του, τον επηρεασμό του τεμαχίου του αιτητή ως προς την ηλιοφάνεια στο τεμάχιο του αιτητή (ιδιαίτερα σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά της βοηθητικής οικοδομής και τον εξωτερικό υπαίθριο χώρο της πισίνας) και την ιδιωτικότητα του τεμαχίου του αιτητή με την προσθήκη του επιπλέον ορόφου με ανοίγματα προς το τεμάχιό του και την πισίνα του. Ακολούθως, στις παραγράφους (4) – (11) της έκθεσης, ο κ. Γ.Β. καταγράφει τη δική του θεώρηση, αφενός, ως προς τις επιλογές που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν ώστε να μειωθεί ο εν λόγω επηρεασμός και, αφετέρου, ως προς την ερμηνεία των σχετικών προνοιών του Σχεδίου Ανάπτυξης, τον σκοπό που αυτές εξυπηρετούν και την αντίθεση της επίδικης ανάπτυξης με αυτές. Επισυνάπτει δε ως Παραρτήματα Δ και Ε, αντίστοιχα, αντίγραφα του Σχεδίου Ανάπτυξης και των σχετικών πολεοδομικών ζωνών και κατευθυντήριας Εγκυκλίου του Διευθυντή Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ημερομηνίας 19.05.2023, ως προς την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας των πολεοδομικών αρχών για υπέρβαση του μέγιστου επιτρεπόμενου αριθμού ορόφων μέχρι δύο στα όρια των Τοπικών Σχεδίων. Τέλος, στην παράγραφο (12) της έκθεσης, ο κ. Γ.Β. καταγράφει συμπερασματικά τα προβλήματα που θεωρεί ότι προκαλούνται στη σκίαση της πισίνας, στη σκίαση των φωτοβολταϊκών και την ιδιωτικότητα στην κατοικία του αιτητή.
Οι καθ’ ων η αίτηση ενίστανται στην έκδοση του αιτούμενου διατάγματος με 13 λόγους ένστασης. Αυτοί συνοψίζονται στις θέσεις ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της νομολογίας για να επιτραπεί η προσαγωγή της σκοπούμενης μαρτυρίας, η οποία αποσκοπεί στη θεμελίωση πραγματικού υπόβαθρου που βρίσκεται έξω από τα όσα το Δικαστήριο έχει εξουσία να ελέγξει στο πλαίσιο του αναθεωρητικού ελέγχου και η αποδοχή της οποίας θα ισοδυναμούσε με ανεπίτρεπτη ανάληψη δικαιοδοσίας ελέγχου της ουσιαστικής κρίσης της Διοίκησης επί ζητημάτων τεχνικής φύσεως και/ή ειδικών γνώσεων. Χαρακτηρίζουν την αίτηση πρόωρη, καθότι η δικογραφία στην προσφυγή δεν έχει κλείσει, εφόσον δεν έχουν καταχωρηθεί μέχρι σήμερα οι γραπτές αγορεύσεις εκ μέρους όλων των μερών, και ως εκ τούτου, κατά την εισήγηση, δεν έχουν αποκρυσταλλωθεί τα επίδικα θέματα. Θεωρούν ότι ο αιτητής επιδιώκει να θέσει μαρτυρία και/ή να παρουσιάσει στοιχεία, τα οποία όμως είναι μεταγενέστερα του ουσιώδους χρόνου, δεν είναι σχετικά με την εγκυρότητα της προσβαλλόμενης πράξης και δεν αποτελούν μέρος του διοικητικού φακέλου, από το περιεχόμενο του οποίου αποκλειστικά θα πρέπει να αποφασιστούν τα επίδικα θέματα. Τυχόν δε αποδοχή της σκοπούμενης μαρτυρίας, θα διαφοροποιήσει, αλλοιώσει και/ή μεταβάλει τα στοιχεία του διοικητικού φακέλου που λήφθηκαν υπόψη κατά τον χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης. Τέλος, χαρακτηρίζουν την αίτηση γενική, αόριστη και ασαφή καθότι, κατά την εισήγησή τους, από αυτήν δεν προκύπτει με σαφήνεια επί ποιων ζητημάτων επιζητείται η προσαγωγή μαρτυρίας, η οποία θεωρούν ότι δεν συγκεκριμενοποιείται ώστε να ικανοποιήσει το Δικαστήριο ότι είναι σχετική με τα επίδικα θέματα που εγείρονται στην Προσφυγή. Εν πάση δε περιπτώσει, σε περίπτωση έκδοσης του αιτούμενου διατάγματος, οι καθ’ ων η αίτηση επιφυλάσσουν το δικαίωμα τους να προσκομίσουν μαρτυρία απαντητική προς τους ισχυρισμούς του αιτητή.
Την ένσταση των καθ’ ων η αίτηση υποστηρίζει ένορκη δήλωση της κας Π.Μ., Λειτουργού Πολεοδομίας, η οποία εργάζεται στο Επαρχιακό Γραφείο Λευκωσίας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, γνωρίζει τα γεγονότα της υπόθεσης, έχει δεόντως εξουσιοδοτηθεί από τους καθ’ ων η αίτηση να προβεί σε αυτή και, καταρχάς, υιοθετεί και επαναλαμβάνει τους λόγους ένστασης. Επισημαίνοντας ότι η επίδικη ανάπτυξη, όπως αυτή έχει εγκριθεί, απέχει από το κοινό σύνορο με το τεμάχιο του αιτητή αυξημένες αποστάσεις (σε σχέση με την καθοριζόμενη από τις σχετικές πρόνοιες του Τοπικού Σχεδίου), υποβάλλει ότι, τυχόν αποδοχή των εισηγήσεων του αιτητή, θα οδηγούσε επί της ουσίας στο ίδιο ή και ενδεχομένως δυσμενέστερο αποτέλεσμα, για τους λόγους που συγκεκριμένα επεξηγεί. Ακολούθως, δηλώνει ότι η Πολεοδομική Αρχή προέβη σε πλήρη και ενδελεχή έρευνα κατά το στάδιο μελέτης της σχετικής αίτησης και προχώρησε σε χορήγηση της επίδικης πολεοδομικής άδειας λαμβάνοντας υπόψη τις πρόνοιες του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου και των σχετικών Κανονισμών, Διαταγμάτων και Εντολών που απορρέουν από αυτόν και τις σχετικές Εγκυκλίους, ως προκύπτει από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου και του «Εντύπου Μελέτης Πολεοδομικής Άδειας/Έγκρισης - Απόφαση Πολεοδομικής Αρχής». Στο Έντυπο, ως επεξηγεί, γίνεται εκτενής αναφορά στη διασφάλιση των ανέσεων του τεμαχίου του αιτητή και της διώροφης κατοικίας που υφίσταται σε αυτό, ανάμεσα σε άλλα, με την τήρηση αυξημένων αποστάσεων της προτιθέμενης οικοδομής από το βόρειο (κοινό) σύνορο της με το υπό ανάπτυξη τεμάχιο, τη δεντροφύτευση του ιδίου συνόρου με πυκνά, ορθόκλονα κυπαρίσσια, την τήρηση σημαντικά μειωμένου ποσοστού κάλυψης της προτιθέμενης ανάπτυξης (ώστε αυτό να ανέρχεται σε 45% αντί 50% που επιτρέπεται με βάση την πολεοδομική ζώνη Κα6) και την ανέγερση τοιχίων για οπτική απομόνωση από το τεμάχιο του αιτητή. Ως εκ τούτου, θεωρεί ότι αδειοδοτήθηκε μια καθόλα νόμιμη ανάπτυξη, η οποία δεν επηρεάζει οποιεσδήποτε ανέσεις γειτονικών ιδιοκτησιών και χρήσεων. Ακολούθως, η κα Π.Μ. προβαίνει σε σχολιασμό των διαγραμμάτων που επισυνάπτονται στην προτεινόμενη ένορκη δήλωση του κ. Γ.Β., εισηγούμενη ότι αυτά δεν αποδεικνύουν ότι ο επηρεασμός του τεμαχίου του αιτητή είναι μεγαλύτερός από αυτόν που το τεμάχιο θα είχε εάν είχε εγκριθεί διώροφη οικοδομή με κατασκευές στην οροφή και απόσταση 3,00 μέτρων από το κοινό σύνορο, ως προβλέπεται από την πολεοδομική νομοθεσία, χωρίς την άσκηση διακριτικής ευχέρειας από την Πολεοδομική Αρχή. Ως προς τη βοηθητική οικοδομή εντός του τεμαχίου του αιτητή, η οποία χωροθετείται στο κοινό σύνορο με το επίδικο τεμάχιο και επί της οποίας τοποθετήθηκαν φωτοβολταϊκά πλαίσια από τον αιτητή, η κα Π.Μ. επισημαίνει ότι αυτή εγκρίθηκε κατ’ εξαίρεση από τους καθ’ ων η Αίτηση, στο πλαίσιο των μέτρων για τη νομιμοποίηση/αδειοδότηση αυθαίρετων/νέων κατασκευών σε εγκεκριμένες αναπτύξεις, χωρίς την συγκατάθεση του ιδιοκτήτη του προς ανάπτυξη επίδικου τεμαχίου, με άσκηση διακριτικής ευχέρειας. Η δε Εγκύκλιος, ημερομηνίας 19.05.2023, σημειώνει ότι είναι μεταγενέστερη του ουσιώδους χρόνου έκδοσης της προσβαλλόμενης άδειας και δηλώνει πως, εν πάση περιπτώσει, οι πρόνοιές της τηρούνται με την εγκριθείσα ανάπτυξη, για τους λόγους που αναλυτικά επεξηγεί. Τέλος, η κα Π.Μ. δηλώνει ότι, κατά τη μελέτη της σχετικής πολεοδομικής αίτησης, ζητήθηκε από την Πολεοδομική Αρχή η υποβολή τροποποιημένων σχεδίων τρεις φορές και έγιναν εκτενείς διαπραγματεύσεις με τους αιτητές της ανάπτυξης, ώστε να τροποποιηθεί η αρχιτεκτονική/χωροταξική πρόταση, προς ικανοποίηση προϋποθέσεων που τέθηκαν, ώστε να διασφαλίζεται ο μη επηρεασμός των ανέσεων των περίοικων το οποίο αποτέλεσε βασικό μέλημα της Πολεοδομικής Αρχής σε όλα τα στάδια αξιολόγησης της αίτησης.
Στην έκδοση του αιτούμενου διατάγματος ενίσταται και το Ε/Μ, επαναλαμβάνοντας, εν πολλοίς, τους λόγους ένστασης που εγείρουν οι καθ’ ων η αίτηση.
Τις εκατέρωθεν θέσεις και επιχειρήματα οι ευπαίδευτες δικηγόροι των διαδίκων ανέπτυξαν με γραπτές αγορεύσεις και προφορικά κατά την ακρόαση, παραπέμποντας σε νομολογία σχετική με την προσαγωγή μαρτυρίας στο πλαίσιο της αναθεωρητικής δίκης.
Επισημαίνεται ότι κατά την ακρόαση, κατόπιν σχετικής επισήμανσης του Δικαστηρίου ότι τόσο οι καθ’ ων η αίτηση όσο και το Ε/Μ αμφισβήτησαν το έννομο συμφέρον του αιτητή (εισηγούμενοι ότι η προσβαλλόμενη άδεια δεν προκαλεί στον ίδιο βλάβη των δικών του συμφερόντων), οι ευπαίδευτες δικηγόροι τους δήλωσαν ότι η προδικαστική ένσταση εγκαταλείπεται.
Αξιολογώντας τις εκατέρωθεν θέσεις και ισχυρισμούς θα πρέπει καταρχάς να υπομνησθεί ότι η προσαγωγή εγγράφων και μαρτυριών που δυνατόν να επιτραπεί να κατατεθούν στο πλαίσιο της αναθεωρητικής δίκης, δεν ρυθμίζεται από το δίκαιο της απόδειξης που ισχύει στις αστικές διαδικασίες. Το Δικαστήριο, στην αναθεωρητική του δικαιοδοσία, έχει ευρεία εξουσία να δεχθεί μαρτυρία για οποιοδήποτε σημείο ή ζήτημα, που κρίνει σχετική και αναγκαία για την απόφαση των θεμάτων που εγείρονται στην προσφυγή, αναφορικά με τη νομιμότητα της προσβαλλόμενης πράξης (Πανεπιστήμιο Κύπρου ν. Κωνσταντίνου κ.ά. (1994) 3 Α.Α.Δ. 145). Θα πρέπει, όμως, η μαρτυρία που πιθανόν να επιτραπεί να κατατεθεί, να είναι εύλογα σχετική και να αποδεικνύει οποιοδήποτε επίδικο θέμα, το οποίο μπορεί να βοηθήσει το Δικαστήριο στη συγκεκριμένη περίπτωση (Κυριάκος Φυρίλλας ν Δημοκρατίας, Ε.Δ.Δ. αρ. 66/2018 και 67/2018, ημερ. 14.12.2023).
Ειδικότερα, οι επί του θέματος αρχές της νομολογίας, οι οποίες σημειώνεται ότι είναι παραδεκτές μεταξύ των διαδίκων, συνοψίζονται στην απόφαση Sportsman Betting Company Limited ν. Kυπριακής Δημοκρατίας (2000) 3 ΑΑΔ 591, ως ακολούθως:
«Από τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου προκύπτει σαφώς η αρχή ότι προϋπόθεση για την προσαγωγή μαρτυρίας στην αναθεωρητική διαδικασία είναι η σχετικότητα της μαρτυρίας προς τα επίδικα θέματα. (Βλέπε: Ρούσος ν. Ιωαννίδης κ.ά. (1999) 3 Α.Α.Δ. 549, Ζαβρός ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 106, Τάσου Μιχαηλίδη κ.ά. ν. Συμβούλιο Βελτιώσεως Παλαιχωρίου, Υπόθ. αρ. 530/97, ημερ. 5.7.2000). Στην αναθεωρητική του δικαιοδοσία το Ανώτατο Δικαστήριο έχει την διακριτική ευχέρεια να ελέγχει το δικαίωμα των διαδίκων να προσαγάγουν μαρτυρία σχετική με τα γεγονότα που θέλουν να αποδείξουν, με γνώμονα πάντοτε τη σχετικότητα της μαρτυρίας με τα επίδικα θέματα. Ο διάδικος που ζητά την έκδοση οδηγιών για προσαγωγή μαρτυρίας, είτε προφορικής είτε υπό μορφή ένορκης δήλωσης, οφείλει να προσδιορίσει με εύλογη λεπτομέρεια τα γεγονότα τα οποία επιδιώκει να αποδείξει και να ικανοποιήσει επίσης το Δικαστήριο ότι τα γεγονότα αυτά είναι σχετικά με τα επίδικα θέματα που εγείρονται στην προσφυγή, λαμβανομένων υπόψη των νομικών σημείων και των γεγονότων πάνω στα οποία βασίζεται η προσφυγή. Επιτρέπεται η προσκόμιση γεγονότων με μαρτυρία μόνο όταν είναι σχετικά με τα επίδικα θέματα και όταν η απόδειξή τους δυνατό να τεκμηριώσει οποιονδήποτε από τους λόγους ακύρωσης της προσβαλλόμενης διοικητικής απόφασης. (Βλέπε: Κωνσταντίνου v. Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λεμεσού (Αρ. 1) (1992) 4 Α.Α.Δ. 3330, Νικολαΐδης ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (1993) 4 A.A.Δ. 609, Lordos Hotels Holdings Ltd. v. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Παραλιμνίου, Υπόθ. Αρ. 71/97, ημερ. 18.11.99)».
Περαιτέρω, όπως επισημαίνεται στην απόφαση Φάνος ν Δημοκρατίας, Αναθ. Έφεση αρ. 12/2015, ημερ. 08.04.2020, ECLI:CY:AD:2020:C121:
«Είναι νομολογιακά καθιερωμένο ότι αιτήσεις για προσαγωγή μαρτυρίας σε Αναθεωρητικές Διαδικασίες αντιμετωπίζονται με εξαιρετική φειδώ ενόψει του κανόνα ότι στις διαδικασίες αυτές ελέγχεται η νομιμότητα της προσβαλλόμενης πράξης χωρίς το Δικαστήριο να υπεισέρχεται στη διαπίστωση πρωτογενών γεγονότων ή σε αξιολόγηση των πραγματικών δεδομένων ή τέλος σε κρίση επί των αντικρουόμενων θέσεων.
Πρωταρχικό στοιχείο που λαμβάνεται υπόψη σε τέτοια αιτήματα είναι η σχετικότητα της μαρτυρίας δηλ. κατά πόσο αυτή είναι εύλογα σχετική και αποδεικτική οποιουδήποτε επίδικου θέματος και μπορεί να βοηθήσει το Δικαστήριο στην απονομή της δικαιοσύνης, σύμφωνα με τη δικαιοδοσία του (βλ. Ζαβρός ν. Δημοκρατίας (1989) 3 (Β) 106, Μάρω Ράφτη κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2003) 3 Α.Α.Δ. 335 και Θαλασσινός ν. Δημοκρατίας (2003) 3 Α.Α.Δ 507).».
Ως ορθώς δε επισημαίνουν οι καθ’ ων η αίτηση και το Ε/Μ, θεωρείται απαράδεκτη η προσπάθεια εισαγωγής μαρτυρίας που τείνει να διαφοροποιήσει, να αλλοιώσει ή να μεταβάλει το περιεχόμενο των δεδομένων που συνέθεταν τον διοικητικό φάκελο κατά τη λήψη της προσβαλλόμενη πράξης (Ρούσσος ν. Ιωαννίδη (1999) 3 Α.Α.Δ. 549).
Εν προκειμένω ο αιτητής, ο οποίος δεν είναι ο αποδέκτης της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξη αλλά τρίτος, αμφισβήτησε τη νομιμότητα έκδοσης αυτής, επικαλούμενος δυσμενή δικό του επηρεασμό, τον οποίο όμως τόσο οι καθ’ ων η αίτηση όσο και το Ε/Μ αμφισβήτησαν προδικαστικώς, δηλαδή ως ζήτημα ελλείψεως δικού του εννόμου συμφέροντος, το οποίο στοιχειοθετεί και τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου.
Η στοιχειοθέτηση του συμφέροντος, το οποίο νομιμοποιεί έναν αιτητή να προσφύγει στο Δικαστήριο, βαρύνει τον ίδιο, όπως εξυπακούει το Άρθρο 146.2 του Συντάγματος και αναγνωρίζει η νομολογία (Rallis Makrides v. Republic (1967) 3 C.L.R. 147, Δήμος Έγκωμης ν Δημοκρατίας (1997) 3 ΑΑΔ 346).
Ως εκ τούτου, παρά την εγκατάλειψη της σχετικής προδικαστικής ένστασης, καταλήγω ότι το διάβημα του αιτητή να αιτηθεί άδεια για την προσαγωγή μαρτυρίας για τη θεμελίωση ιδίου εννόμου συμφέροντος, είναι καταρχάς αιτιολογημένο.
Ακολούθως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά κανόνα αιτήσεις για προσαγωγή μαρτυρίας υποβάλλονται μετά την καταχώριση των γραπτών αγορεύσεων των διαδίκων, αφού έχουν αποκρυσταλλωθεί τα επίδικα με την προσφυγή θέματα. Εν προκειμένω, όμως, δεν θα συμφωνήσω με τη θέση των ευπαιδεύτων δικηγόρων των καθ’ ων η αίτηση και του Ε/Μ ότι η παρούσα αίτηση θα πρέπει να απορριφθεί ως πρόωρη, επειδή δεν έχουν ανταλλαγεί ακόμη οι αγορεύσεις, καθότι η διαφορά μεταξύ των διαδίκων έχει ήδη αποκρυσταλλωθεί μέσα από τους λόγους ακύρωσης, που ο αιτητής με λεπτομέρεια καταγράφει στην προσφυγή του, αλλά και την Ένσταση των καθ’ ων η αίτηση (την οποία, επαναλαμβάνεται, υιοθέτησε το Ε/Μ), δεδομένο το οποίο δεν θα μεταβάλουν οι αγορεύσεις που θα ακολουθήσουν (Χρυστάλλα Ιγνατίου κ.ά. ν Δήμου Πάφου, Υπόθεση Αρ. 1123/2011, ημερ. 14.11.2012).
Λαμβάνοντας υπόψη ότι με την παρούσα προσφυγή το Δικαστήριο καλείται να αποφασίσει, καταρχάς, εάν ο αιτητής, ως τρίτος, νομιμοποιείται να αμφισβητήσει την προσβαλλόμενη άδεια και, κατά δεύτερον, επί της ουσίας, κατά πόσον πράγματι από την έκδοση αυτής υφίσταται τέτοιον δυσμενή επηρεασμό, τον οποίο οι καθ’ ων η αίτηση είχαν, ως ο αιτητής διατείνεται, υποχρέωση να λάβουν υπόψη, καταλήγω ότι στο μέτρο που με την υπό εξέταση αίτηση επιδιώκεται η θεμελίωση του επηρεασμού του αιτητή και η έκταση αυτού, η σκοπούμενη να προσαχθεί μαρτυρία, ως προς το ζήτημα του επηρεασμού και μόνον των συμφερόντων του αιτητή, είναι σχετική με τα επίδικα θέματα και τους λόγους ακύρωσης που ο αιτητής συγκεκριμένα προωθεί και δεν συνιστά προσπάθεια αλλοίωσης ή ανάπλασης των στοιχείων του διοικητικού φακέλου.
Για να αξιολογήσει το Δικαστήριο, αφού βεβαίως ακούσει και την εκατέρωθεν νομική επιχειρηματολογία, κατά πόσον η Πολεοδομική Αρχή είχε υποχρέωση να λάβει υπόψη τον επηρεασμό των ανέσεων του αιτητή και ακολούθως κατά πόσον η διαφύλαξη των εν λόγω ανέσεων, με βάση τα στοιχεία του φακέλου, είχε ληφθεί υπόψη πριν την έκδοση της επίδικης άδειας, θα πρέπει ο αιτητής προηγουμένως να αποδείξει ότι, πράγματι, υφίσταται τον ισχυριζόμενο επηρεασμό και την έκταση αυτού.
Τα όσα, όμως, ο κ. Γ.Β. καταγράφει στις παραγράφους (4) – (11) της έκθεσής του, δεν είναι ζητήματα αποδεικτικά με μαρτυρία δοθέντος ότι αφορούν είτε την ερμηνεία του σχετικού νομοθετικού πλαισίου και την ισχυριζόμενη αντίθεση της επίδικης ανάπτυξης με αυτό και ως εκ τούτου συνιστούν ζητήματα νομικής επιχειρηματολογίας και ανάλυσης, είτε συνιστούν τη δική του θεώρηση ως προς τις επιλογές που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από την Πολεοδομική Αρχή, ώστε να μειωθεί ο ισχυριζόμενος επηρεασμός του ακινήτου του αιτητή, θεώρηση η οποία όμως είναι νομικώς αδιάφορη, δοθέντος ότι το Δικαστήριο, στον έλεγχο τον οποίο καλείται να ασκήσει, θα περιοριστεί στην αξιολόγηση κατά πόσον η προσβαλλόμενη απόφαση ήταν ευλόγως επιτρεπτή και δεν θα υποκαταστήσει την Πολεοδομική Αρχή στην ουσιαστική κρίση της.
Με βάση όλα τα ανωτέρω, χωρίς να αποφαίνομαι στο παρόν στάδιο ούτε ως προς το έννομο συμφέρον του αιτητή, ούτε ως προς τη βασιμότητα των λόγων ακύρωσης που εγείρονται, η αίτηση γίνεται εν μέρει αποδεκτή.
Επιτρέπεται η προσαγωγή μαρτυρίας με ένορκη δήλωση, ως η αίτηση, και η κατάθεση της έκθεσης του κ. Γ.Β., ημερομηνίας 04.08.2023, μόνο όμως ως προς τις παραγράφους (1), (2), (3) και (12) αυτής.
Οι καθ’ ων η αίτηση και το Ε/Μ έχουν δικαίωμα να προσκομίσουν μαρτυρία απαντητική προς τους ισχυρισμούς του αιτητή και, εάν το ζητήσουν, να αντεξετάσουν τον ενόρκως δηλούντα επί του περιεχομένου της δήλωσης και της έκθεσής του.
Ως προς τα χρονοδιαγράμματα θα δοθούν οδηγίες στους διαδίκους αναλόγως του χρόνου που η κάθε πλευρά θα αιτηθεί.
Τα έξοδα της αίτησης θα ακολουθήσουν το αποτέλεσμα της προσφυγής.
Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.