ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Υπόθεση αρ. 1928/22(i)
08 Απριλίου, 2024
[Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.]
Αναφορικά με τα Άρθρα 30 και 146 του Συντάγματος, το άρθρο 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και τα άρθρα 6 και 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Μεταξύ:
|
1. |
ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΓΗΣ (ΣΩΜΑΤΕΙΟ Α.Μ. 1367) |
|
2. |
Β. Ι. |
|
3. |
Π. Θ. |
|
4. |
Μ. Ι. |
Αιτητές,
ΚΑΙ
ΔΗΜΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ
Καθ’ ου η αίτηση.
------------
Α. Κατσούρη (κα), για Ζήνων Χρ. Κατσούρης & Συνεργάτες, για αιτητές.
Μ. Χριστοφή (κα) και Κ. Χαραλάμπους (κα), για Ηλίας Νεοκλέους & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για καθ’ ου η αίτηση.
Ενδιάμεση απόφαση στην αίτηση
ημερομηνίας 02.06.2023 για τροποποίηση της προσφυγής
Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.: Οι αιτητές καταχώρισαν στις 18.10.2022 την ανωτέρω προσφυγή, αξιώνοντας την ακόλουθη θεραπεία:
«Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η απόφαση των Καθ’ ων η Αίτηση, αγνώστου ημερομηνίας (στο εξής «η Απόφαση»), με την οποία λήφθηκε απόφαση αποδοχής και/ή υλοποίησης δωρεάς από τους ιδρυτές της ιδιωτικής εταιρείας με τη γνωστή ονομασία «Easybrain» και/ή της Easybrain, και με την οποία προχώρησαν σε έναρξη κατασκευής και/ή δημιουργίας δυο θεματικών πάρκων και/ή δυο παιδότοπων, οι εργασίες των οποίων άρχισαν περί τις 5/10/2022 και που θα εκτείνονται σε 4220 τ.μ. εντός του Δημοτικού Κήπου Λεμεσού εντός του τεμαχίου 692, Φλ/Σχ 54/590103, χωρίς να ακολουθήσουν τις νόμιμες διαδικασίες και/ή λάβουν τις απαραίτητες Άδειες και/ή εγκρίσεις από τις Αρμόδιες Αρχές/Υπηρεσίες και για την οποία Απόφαση, οι Αιτητές έλαβαν γνώση στις 8/10/2022, είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.».
Ως αναφέρουν στα γεγονότα, επί των οποίων βασίζουν την προσφυγή (για ό,τι ενδιαφέρει για την υπό εξέταση αίτηση), οι αιτητές υπ’ αρ. 1 είναι εγγεγραμμένο σωματείο στον Έφορο Σωματείων, διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο, έδρα του είναι η Λεμεσός και σύμφωνα με το καταστατικό του, στους σκοπούς τους περιλαμβάνονται και θέματα που αφορούν το περιβάλλον (εφεξής οι αιτητές υπ’ αρ. 1 θα αναφέρονται ως το Σωματείο).
Οι αιτητές υπ’ αρ. 2, 3 και 4 είναι δημότες Λεμεσού και ιδιοκτήτες και κάτοικοι διαφορετικών οικιών επί οδού, η οποία εφάπτεται επί του Δημόσιου Κήπου Λεμεσού. Η πρόεδρος του Σωματείου, περί τις 08.09.2022, ενημερώθηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του καθ’ ου η αίτηση να ξεκινήσει την αναβάθμιση του Δημόσιου Κήπου Λεμεσού, με την κατασκευή δυο θεματικών παιδότοπων που θα εκτείνονται σε 4220 τ.μ., κατόπιν δωρεάς €1,7 εκ. από ιδιωτική εταιρεία. Στις 09.09.2022 ακολούθησε σχετική ανακοίνωση και από τη σελίδα «Δήμος Λεμεσού - Limassol Municipality».
Οι πιο πάνω ανακοινώσεις έκαναν λόγο για τη διαμόρφωση μιας τελικής πρότασης του masterplan (γενικό σχέδιο διάταξης) για ολόκληρο τον Δημόσιο Κήπο. Αυτό το masterplan παρουσιάστηκε ως μια απεικόνιση στην ιστοσελίδα, χωρίς καθόλου επεξηγήσεις και οποιαδήποτε λεπτομέρεια. Ως οι αιτητές διατείνονται, δεν έγινε δημόσια διαβούλευση για το εν λόγω masterplan και μέχρι τη στιγμή της καταχώρισης της προσφυγής δεν υπήρχαν ικανοποιητικές διαθέσιμες λεπτομέρειες και ειδικότερα περιβαλλοντικές πληροφορίες γι’ αυτό.
Ως περαιτέρω αναφέρουν οι αιτητές, ο Δημόσιος Κήπος ανήκει στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του καθ’ ου η αίτηση και αποτελεί έναν από τους ελάχιστους χώρους πρασίνου της πόλης της Λεμεσού και ως τέτοιος, εμπίπτει στους σκοπούς του σωματείου και για τον λόγο αυτό, οι ανωτέρω ανακοινώσεις κινητοποίησαν το Σωματείο, ώστε να αναζητήσει περισσότερες πληροφορίες. Συγκεκριμένα, τα μέλη της διοίκησης του Σωματείου προσπάθησαν να μάθουν αν θα γινόταν αποκοπή δέντρων και ποιων δέντρων, τα υλικά και τα μεγέθη των κατασκευών, πόσο μεγάλη επιφάνεια του εδάφους θα σφραγιζόταν και με τι υλικό κ.ά., χωρίς όμως να το επιτύχουν διότι δεν υπήρχαν διαθέσιμες πληροφορίες από τον καθ’ ου η αίτηση, εύκολα προσιτές στο κοινό.
Στις 23.09.2022, κατά τη διάρκεια συνέντευξης, ο Δήμαρχος Λεμεσού ενημέρωσε ότι η πρόταση για τον παιδότοπο έγινε αποδεκτή ομόφωνα από το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης. Δεν έδωσε, όμως, σύμφωνα πάντα με τους αιτητές, οποιεσδήποτε λεπτομέρειες, ούτε ήταν διαθέσιμη η ημερομηνία της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, ούτε τα πρακτικά της συνεδρίας κατά τη διάρκεια της οποίας λήφθηκε η εν λόγω απόφαση, την οποία οι αιτητές με την προσφυγή τους χαρακτηρίζουν ως την προσβαλλόμενη απόφαση.
Στις 05.10.2022, οι αιτητές διαπίστωσαν ότι κυκλοφόρησε δημοσίευμα στον τοπικό τύπο ότι ξεκίνησαν οι εργασίες για την κατασκευή του παιδότοπου και ότι συντελείται καταστροφή δέντρων από μπουλντόζες και άλλα σκαπτικά μηχανήματα, με τα οποία διανοίχθηκαν βαθιά αυλάκια στις ρίζες των δέντρων και έχει χυθεί αρκετό μπετόν.
Την 06.10.2022 η Πρόεδρος του Σωματείου επισκέφτηκε το σημείο όπου διαπίστωσε ότι σε πολλές περιπτώσεις συνέπεια των εργασιών, επηρεάζεται εκτενώς το ριζικό σύστημα των δέντρων, κάτι που αναμφίβολα μπορεί να οδηγήσει σε αποξήρανση και ενδεχομένως αργό θάνατο των δέντρων, ενώ τράβηξε φωτογραφίες αποδεικτικές της κατάστασης. Εξαιτίας δε των εργασιών και των συνεπειών τους, δόθηκε ευρεία δημοσιότητα στο θέμα η οποία προκάλεσε την παρέμβαση του Τμήματος Δασών και του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου.
Στις 08.10.2022, έλαβε χώρα εκδήλωση διαμαρτυρίας στον Δημόσιο Κήπο, την οποία διοργάνωσε το Σωματείο, η Πρόεδρος του οποίου απέστειλε στις 10.10.2022 τα αιτήματα του Σωματείου και των συμμετεχόντων στη διαμαρτυρία, μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στο κινητό του Δημάρχου Λεμεσού. Το μήνυμα διαβάστηκε αλλά μέχρι τη στιγμή της καταχώρισης της προσφυγής δεν υπήρξε οποιαδήποτε απάντηση του Δημάρχου, ενώ οι εργασίες συνεχίζονταν κανονικά.
Στις 11.10.2022, το Διοικητικό Συμβούλιο του Σωματείου συνήλθε εκτάκτως και αποφασίστηκε όπως ληφθούν δικαστικά μέτρα εναντίον του Δήμου Λεμεσού ώστε να ανασταλούν οι εργασίες το συντομότερο και ακολούθως να ακυρωθεί η ανάπτυξη υπό τη μορφή που φαίνεται να έχει σχεδιαστεί.
Στις 13.10.2022, η Πρόεδρος του Σωματείου απέστειλε ηλεκτρονικά επιστολή ζητώντας από τον Δήμο Λεμεσού περιβαλλοντικές πληροφορίες, χωρίς να λάβει οποιαδήποτε απάντηση μέχρι και την καταχώριση της παρούσας προσφυγής, στην οποία οι αιτητές προχώρησαν στις 18.10.2022, αξιώνοντας την ανωτέρω θεραπεία και εγείροντας ως λόγους ακύρωσης ισχυρισμούς αναφορικώς κυρίως με ζητήματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και μη προηγούμενης επί του θέματος δημόσιας διαβούλευσης.
Ο καθ’ ου η αίτηση καταχώρισε Ένσταση στην προσφυγή, εγείροντας καταρχάς αριθμό (σωρευτικών και διαζευκτικών) προδικαστικών ενστάσεων. Συγκεκριμένα ότι: (1) το αντικείμενο της προσφυγής είναι διαφορά η οποία δεν εμπίπτει στη δικαιοδοσία και αρμοδιότητα του παρόντος Δικαστηρίου, λόγω του ότι αφορά σύμβαση δωρεάς ιδιωτικού δικαίου, (2) η προσφυγή δεν στρέφεται εναντίον μίας συγκεκριμένης διοικητικής πράξης και θα πρέπει να απορριφθεί λόγω ασάφειας και/ή αοριστίας και/ή λανθασμένης διατύπωσης του αιτητικού σχετικά με την προσβαλλόμενη πράξη και/ή το περιεχόμενό της και/ή γιατί δεν επισυνάφθηκε επί του σώματος της προσφυγής καμία πράξη και/ή απόφαση του καθ' ου η Αίτηση που να εξειδικεύει την κατ' ισχυρισμό προσβαλλόμενη πράξη και/ή απόφαση και/ή δεν υφίσταται και/ή δεν υφίστατο κατά τον ουσιώδη χρόνο εταιρεία με την ονομασία Easybrain, (3) η προσβαλλόμενη με την προσφυγή πράξη δεν συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη, (4) οι αιτητές δεν επικαλούνται και/ή δεν εξειδικεύουν και/ή δεν αποδεικνύουν άμεσο, ίδιον και προσωπικό έννομο συμφέρον, (5) η προσφυγή έχει καταχωριστεί εκπρόθεσμα εφόσον η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε στις 03.06.2021, (6) η παρούσα προσφυγή θα πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελής, καθώς ακόμη και τυχόν έγκριση της και ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης δεν θα επιφέρει οποιοδήποτε έννομο όφελος στους αιτητές.
Ως προς την ουσία της υπόθεσης, ο καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει το καθόλα νόμιμο και έγκυρο των ενεργειών του και απορρίπτει τους ισχυρισμούς και τις ανησυχίες των αιτητών σε σχέση με τον επηρεασμό του φυσικού περιβάλλοντος, αναφερόμενος με λεπτομέρεια στα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης και το προτιθέμενο έργο. Συνοπτικά, για τους σκοπούς της παρούσας αίτησης, σημειώνεται ότι η διαδικασία αναβάθμισης του Δημόσιου Κήπου Λεμεσού άρχισε από το 2010, όταν και εκπονήθηκε σχετική γενική προκαταρκτική μελέτη, πλην όμως ο σχεδιασμός δεν υλοποιήθηκε. Περί το 2020, ο καθ' ου η αίτηση ανέθεσε σε ιδιώτη αρχιτέκτονα την επικαιροποίηση της γενικής προκαταρκτικής μελέτης, με τον σχεδιασμό και τη μελέτη της αναβάθμισης του Δημόσιου Κήπου να βρίσκεται σε πολύ πρώιμο ακόμα στάδιο.
Το 2019 ο καθ’ ου η αίτηση είχε αποφασίσει την αναβάθμιση του παιδότοπου, ο οποίος βρίσκεται εντός του Δημόσιου Κήπου. Την ίδια περίοδο εκδηλώθηκε η επιθυμία από την εταιρεία Midbrain Ltd να δωρίσει στην πόλη της Λεμεσού αναβαθμισμένο παιδότοπο, ώστε τα παιδιά και όλοι οι υπόλοιποι δημότες της πόλης να απολαμβάνουν εξελιγμένο παιδότοπο ευρωπαϊκών προδιαγραφών.
Στα πλαίσια της εξουσίας του Δήμου να διαχειρίζεται και να αξιοποιεί την περιουσία του, κατά την 114η συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου στις 03.06.2021, εγκρίθηκε η δωρεά της εταιρείας Midbrain Ltd, ως αποτέλεσμα της αποδοχής της οποίας υπεγράφη στις 08.09.2022 συμφωνία δωρεάς μεταξύ του καθ' ου η αίτηση και των δωρητών.
Πριν την καταχώριση των γραπτών αγορεύσεων στην προσφυγή, οι αιτητές καταχώρισαν την υπό εξέταση αίτηση, αιτούμενοι τα ακόλουθα:
«1. Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να επιτρέπεται η τροποποίηση της παραγράφου Α του Αιτητικού της προσφυγής με τον πιο πάνω αριθμό και τίτλο, δια της αντικαταστάσεως της με την ακόλουθη παράγραφο:
«Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η απόφαση των Καθ’ ων η Αίτηση ημερομηνίας 04/08/2022, συμπεριλαμβανομένων προπαρασκευαστικών και/ή προηγούμενων συναφών και/ή ενδιάμεσων αυτής πράξεων, με την οποία οι Καθ’ ων η Αίτηση ενέκριναν την δημιουργία και κατασκευή από την εταιρεία Midbrain Ltd (στο εξής η «Εταιρεία») νέου παιδότοπου στον Δημοτικό Κήπο Λεμεσού υπό τους σχεδιαστικούς και κατασκευαστικούς όρους που αναφέρονταν στην εγκριθείσα από τους Καθ' ων η Αίτηση συμφωνία δωρεάς φέρουσα ημερομηνία υπογραφής 08/09/2022 (στο εξής «η Συμφωνία»), είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος».
2. Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να επιτρέπεται η τροποποίηση του Παραρτήματος «Α» αναφορικά με τα νομικά σημεία της προσφυγής, ως ακολούθως:
i. Με την προσθήκη μετά το τέλος της προτάσεως της υφιστάμενης παραγράφου 12 του Παραρτήματος «Α» της Προσφυγής, του ακόλουθου δευτέρου εδαφίου:
«Οι Καθ’ ων η Αίτηση ενήργησαν εκτός των ορίων εξουσίας τους εφόσον ενέκριναν την κατασκευή και/ή την έναρξη από την εταιρεία Midbrain Ltd (στο εξής «η Εταιρεία») κατασκευαστικών εργασιών στο Δημοτικό Κήπο για την κατασκευή του παιδότοπου, όπως αυτές ορίζονται στον όρο 2.2.1.2 της συμφωνίας δωρεάς ημερομηνίας 08/09/2022 (στο εξής «η Συμφωνία») καθώς και στα αρχιτεκτονικά σχέδια που επισυνάπτονται στη Συμφωνία, χωρίς προηγουμένως η Εταιρεία να αιτηθεί και/ή να απαιτήσουν από την Εταιρεία να αιτηθεί την έκδοση πολεοδομικής άδειας και/ή χωρίς να έχει εκδοθεί πολεοδομική άδεια από την Αρμόδια Αρχή κατά παράβαση του άρθρου 20, 21 και 22 του Περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου και του άρθρου 89 του Περί Δήμων Νόμου Ν.111/1985 και χωρίς την έκδοση άδειας οικοδομής κατά παράβαση του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμο, Κεφ. 96 όπως αυτός έχει τροποποιηθεί και ειδικότερα, μεταξύ άλλων, τα άρθρα 2, 3, 4, 8, 9, 9Α, 14 και 20, των δυνάμει αυτού εκδιδόμενων Κανονισμών όπως αυτοί έχουν τροποποιηθεί και των δυνάμει αυτού εκδιδόμενων Διαταγμάτων».
ii. Με την προσθήκη της ακόλουθης νέας υποπαραγράφου 19(α) κάτω από την υφιστάμενη παράγραφο 19 του Παραρτήματος «Α» της Προσφυγής ως ακολούθως:
«19(α) Η σύνθεση του διοικητικού οργάνου άλλαξε χωρίς να έχουν τηρηθεί οι νόμιμες διαδικασίες και/ή υπήρξε αλλαγή στη σύνθεση του διοικητικού οργάνου μεταξύ της προγενέστερης συνεδρίασης ημερομηνίας 03/06/2021 με θέμα Παιδότοπος στο Δημόσιο Κήπο - Προσχέδιο Συμφωνίας Δωρεάς και παρουσίασης πρότασης και της συνεδρίασης ημερομηνίας 04/08/2022 η οποία οδήγησε στην έκδοση της προσβαλλομένης απόφασης και/ή δεν εξηγείται εάν οι δημοτικοί σύμβουλοί που απουσίαζαν από τη συνεδρίαση ημερομηνίας 03/06/2021 ήταν πλήρως ενημερωμένοι ώστε να συμμετέχουν στη δεύτερη συνεδρίαση και/ή στη συνεδρίαση ημερομηνίας 03/06/2021 συμμετείχε άτομο που δεν ανήκε στο διοικητικό όργανο και δεν αποχώρησε όταν λήφθηκε η απόφαση και/ή δεν καταγράφεται στα πρακτικά ότι αποχώρησε από τη συνεδρίαση κατά τη λήψη της απόφασης στις 03/06/2021 και/ή η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει από ακυρότητα καθότι παραβιάστηκε το άρθρο 22 του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου».
iii. Με την προσθήκη νέας παραγράφου 32 του Παραρτήματος «Α» της Προσφυγής ως ακολούθως:
«32. Οι Καθ’ ων η Αίτηση κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης ημερομηνίας 4/08/2022 αγνόησαν και/ή παρέλειψαν να εκτιμήσουν:
(i) τις ρυθμίσεις του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού αφού ο Δημοτικός Κήπος βρίσκεται στη Ζώνη Δα2 (ζώνη προστασίας) και σύμφωνα με το Παράρτημα Γ του Τοπικού Σχεδίου ο Δημοτικός Κήπος ανήκει στις «Περιβαλλοντικά Ευαίσθητες Περιοχές»,
(ii) καθώς επίσης, οι Καθ’ ων η Αίτηση κατά την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης δεν έλαβαν υπόψη τους τις ρυθμίσεις του Νόμου 4(ΙΙΙ) 2006 ο οποίος κυρώνει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο και ειδικότερα τα άρθρα 2 και 5 αυτού, με αποτέλεσμα οι κατασκευαστικές εργασίες της Εταιρείας Midbrain Ltd οι οποίες εκτελούνται στη βάση της προσβαλλόμενης απόφασης ημερομηνίας 04/08/2022 να προκαλούν ζημιογόνες συνέπειες στην οικολογία του χώρου ένεκα της μεγάλης εδαφοκάλυψης από μπετόν και/ή η σφράγιση του φυσικού εδάφους του χώρου γίνεται σε δυσανάλογα μεγάλο βαθμό σε σχέση με το έδαφος που παραμένει χωρίς κάλυψη από μπετόν».
iv. Με την προσθήκη νέας παραγράφου 33 του Παραρτήματος «Α» της Προσφυγής ως ακολούθως:
«33. Η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατά παράβαση του άρθρου 7.1 του Συντάγματος μέσω του οποίου κατοχυρώνεται το δικαίωμα στη ζωή, καθώς επίσης και κατά παράβαση του άρθρου 2(1) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, νοούμενου ότι πλήττει το περιβάλλον και/ή επιδεινώνει τους περιβαλλοντικούς όρους διαβίωσης των Αιτητών».
3. Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να επιτρέπεται η τροποποίηση του παραρτήματος κάτω από τον τίτλο Παράρτημα «Β» αναφορικά με τα γεγονότα της προσφυγής, ως ακολούθως:
i. Με την προσθήκη μετά το τέλος της προτάσεως της υφιστάμενης παραγράφου 5 του Παραρτήματος «Β» των γεγονότων, των ακολούθων:
«Οι Αιτητές 2, 3 και 4 αποτελούν περίοικους των οποίων τα έννομα συμφέροντα πλήττονται άμεσα και δυσμενώς από την προσβαλλόμενη πράξη, λόγω της εγγύτητας των κατοικιών τους στην προτιθέμενη ανάπτυξη. Πέραν της αλλοίωσης των περιβαλλοντικών τους όρων διαβίωσης, οι Αιτητές 2, 3 και 4 θα υποστούν οχληρία και δυσμενή επηρεασμό των περιουσιακών τους δικαιωμάτων, των γενικότερων όρων διαβίωσής τους και των περιβαλλοντικών ανέσεων τους.»
ii. Με την προσθήκη νέας παραγράφου 27 κάτω από την υφιστάμενη παράγραφο 26 του Παραρτήματος «Β» ως ακολούθως:
«Οι ζημιογόνες συνέπειες στην οικολογία του τόπου όπου εκτελούνται οι εργασίες για την κατασκευή του παιδότοπου εντός του Δημοτικού Κήπου καθώς και η δημιουργία του παιδότοπου λόγω του ότι για την κατασκευή του χρησιμοποιούνται τόνοι από μπετόν και σχεδιάστηκε σε μεγάλη έκταση κάλυψη του φυσικού εδάφους έχει ανεπανόρθωτη ζημιά για το περιβάλλον του χώρου και τον ιστορικό χώρο του δημόσιου κήπου Λεμεσού και είναι μη ανατρέψιμες. Ειδικά οι ζημίες στο περιβάλλον δεν αποτιμώνται σε χρήματα ενώ το περιβάλλον δεν μπορεί να ανακάμψει μετά από ανθρώπινες εργασίες και παρεμβάσεις όπως αυτές που πραγματοποιούνται στο Δημοτικό Κήπο ιδιαίτερα στα σημεία όπου το έδαφος σφραγίστηκε από μπετόν».
4. Οποιαδήποτε άλλη θεραπεία και/ή οδηγίες ήθελε θεωρήσει σκόπιμο και/ή δίκαιο να δώσει το Δικαστήριο υπό τις περιστάσεις».
Η αίτηση βασίζεται στους περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διαδικαστικούς Κανονισμούς του 2015 Κανονισμοί 2 και 11, στους Κανονισμούς 7Α, 17, 18, 19 και 22 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962, στους Θεσμούς της Πολιτικής Δικονομίας Δ.25, Θ.1, Δ.9, Δ.19 Θ.14 , Δ.39, Δ.48 Θ.Θ.1 & 2, στο Νόμο που προβλέπει για την ίδρυση και λειτουργία του Διοικητικού Δικαστηρίου του 2015 131(1)2015 άρθρο 12 (1), στις Αρχές της Δικαιοσύνης, στη νομολογία του Ανωτάτου και του Διοικητικού Δικαστηρίου, στην πρακτική, στις συμφυείς εξουσίες και τη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου.
Την αίτηση υποστηρίζει ένορκη δήλωση της κας Α. Κ., Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του Σωματείου, δεόντως εξουσιοδοτημένης να προβεί σε αυτήν. Συμφώνως των όσων αναφέρει, η προσφυγή καταχωρίστηκε για να προσβληθεί η νομιμότητα της πράξης του καθ’ ου η αίτηση να αποφασίσει την κατασκευή παιδότοπου στον Δημόσιο Κήπο της Λεμεσού υπό συγκεκριμένους σχεδιαστικούς και κατασκευαστικούς όρους, πολύ επιβαρυντικούς για το περιβάλλον, ως αναλύεται στα γεγονότα της προσφυγής. Είναι δε η θέση των αιτητών ότι, ανάμεσα σε άλλους νομικούς λόγους, η απόφαση λήφθηκε παράνομα, χωρίς να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες για τη λήψη τέτοιας απόφασης, η πράξη συγκρούεται με σωρεία νομοθεσιών και λήφθηκε υπό πλάνη περί τα πράγματα. Σύμφωνα με όσα ακολούθως η ομνύουσα δηλώνει, η πρώτη φορά που ήρθε στην αντίληψη των αιτητών η λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης ήταν στις 08.09.2022, όταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και συγκεκριμένα στην προσωπική σελίδα του Δημάρχου Λεμεσού αναρτήθηκε δημοσίευση αναφορικά με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να κατασκευαστεί παιδότοπος στον Δημόσιο Κήπο, κατόπιν δωρεάς από ιδιωτική εταιρεία. Επισυνάπτει δε την εν λόγω ανακοίνωση ως Τεκμήριο 1 στην ένορκη δήλωση και σημειώνει ότι σε αυτήν ουδεμία αναφορά γινόταν για το πότε ακριβώς λήφθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση από τον καθ’ ου η αίτηση, τα πρακτικά, τη συνεδρία ή συνεδριάσεις που έγιναν σε σχέση με την προσβαλλόμενη πράξη ή οποιαδήποτε άλλη λεπτομέρεια σε σχέση με την σκοπούμενη ανάπτυξη. Ως Τεκμήριο 2 επισυνάπτει συνέντευξη του Δημάρχου Λεμεσού που δόθηκε στις 23.09.2022 και επισημαίνει ότι και στα 2 αυτά τεκμήρια η δωρήτρια ιδιωτική εταιρεία κατονομάζετο ως «EASYBRAIN».
Σύμφωνα με την ομνύουσα, το επόμενο διάστημα έγιναν διάφορες ενέργειες από πλευράς αιτητών για να ληφθούν πληροφορίες και λεπτομέρειες τόσον για την προσβαλλόμενη απόφαση, ήτοι πότε και πώς λήφθηκε, όσον και για το σκοπούμενο έργο, πλην όμως αυτό δεν κατέστη δυνατόν καθότι τέτοιες λεπτομέρειες δεν δόθηκαν ποτέ μέσω καμίας οδού ούτε στους αιτητές, ούτε και στο κοινό γενικά. Αποτέλεσμα τούτου ήταν να καταχωριστεί η προσφυγή χωρίς να είναι δυνατόν να δικογραφηθεί η ακριβής ημερομηνία κατά την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη και τούτο, αφενός, λόγω της προθεσμίας για την καταχώρισή της και αφ’ ετέρου της ανάγκης να προωθηθούν και ενδιάμεσα μέτρα για την ενδεχόμενη αναστολή των έργων. Εφόσον δε η δωρήτρια εταιρεία, σύμφωνα με την πληροφόρηση που οι αιτητές είχαν, ονομαζόταν «EASYBRAIN», ως τέτοια καταγράφηκε στο σώμα της προσφυγής. Στοιχεία για την προσβαλλόμενη απόφαση οι αιτητές κατάφεραν να εξασφαλίσουν, σύμφωνα με όσα ακολούθως δηλώνονται από την ομνύουσα, μετά την καταχώριση της προσφυγής και της Ένστασης και συγκεκριμένα περί τον Δεκέμβριο του 2022, όταν τους επιτράπηκε από τον καθ’ ου η αίτηση να επιθεωρήσουν σχετικά έγγραφα και να εντοπίσουν έτσι την ημερομηνία της προσβαλλόμενης πράξης και συγκεκριμένα ότι αυτή λήφθηκε στις 04.08.2022.
Σύμφωνα με τη νομική συμβουλή την οποία η ομνύουσα λαμβάνει, τόσον ο προσδιορισμός της προσβαλλόμενης απόφασης, όσο και το ορθό όνομα της δωρήτριας εταιρείας, ήτοι «Midbrain Ltd», θα πρέπει να συμπεριληφθούν στην προσφυγή, ούτως ώστε να είναι ορθά και συγκεκριμένα προσδιορισμένη η απόφαση που προσβάλλεται. Η δε αιτούμενη τροποποίηση, στο βαθμό που αφορά την παράγραφο «Α» του αιτητικού, σκοπό έχει να προσδιορίσει επακριβώς και με σαφήνεια την προσβαλλόμενη πράξη, ούτως ώστε να είναι εφικτός ο αναθεωρητικός έλεγχος με βάση το Άρθρο 146 του Συντάγματος, χωρίς να αναγκαστεί το Δικαστήριο να διακριβώσει από μόνο του την επίδικη απόφαση μέσα από τα έγγραφα που θα τεθούν ενώπιον του. Οι υπόλοιπες αιτούμενες τροποποιήσεις, σύμφωνα με την ομνύουσα, σκοπό έχουν επίσης τον προσδιορισμό των ήδη περιεχομένων στην προσφυγή νομικών σημείων και γεγονότων και αυτό που επιδιώκεται είναι η εξειδίκευση με περισσότερη ακρίβεια των ήδη περιλαμβανομένων στην προσφυγή λόγων ακυρώσεως και γεγονότων.
Σύμφωνα πάντα με τη νομική συμβουλή που η ομνύουσα λαμβάνει, οι αιτούμενες τροποποιήσεις δεν επεκτείνουν ουσιαστικά το πλαίσιο της προσφυγής και δεν μεταβάλλουν ουσιωδώς τα νομικά σημεία στα οποία αυτή στηρίζεται, ούτε και το αντικείμενο αυτής, ούτε τίθεται θέμα ριζικής μεταβολής της νομικής βάσης της προσφυγής. Επιπλέον δεν επηρεάζονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο τα παραδεκτά θεσμικά και διαδικαστικά πλαίσια εξέτασης των προσφυγών, ούτε και παρακάμπτεται με οποιοδήποτε τρόπο η προθεσμία των 75 ημερών που θέτει το Σύνταγμα. Επισημαίνοντας ότι η διαδικασία βρίσκεται στο αρχικό της στάδιο, πριν την καταχώριση των γραπτών αγορεύσεων, η ομνύουσα εκφράζει τη θέση ότι δεν καταστρατηγείται η αρχή της εύλογης διάρκειας της δίκης, ούτε και δημιουργείται εκτροχιασμός της δικαστικής διαδικασίας και σημειώνει ότι οι αιτητές δεν επέδειξαν καθυστέρηση στην καταχώριση της παρούσας αίτησης, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι αφ' ενός πολλά από τα στοιχεία, ιδίως για τον προσδιορισμό της προσβαλλόμενης απόφασης, περιήλθαν σε γνώση τους αρκετά μεταγενέστερα από την καταχώριση της Προσφυγής και αφ’ ετέρου μεσολάβησε και αλλαγή στους δικηγόρους που εκπροσωπούν τους αιτητές. Η δε έγκριση της αιτούμενης τροποποίησης δεν θα επιφέρει οποιαδήποτε ζημιά στον καθ’ ου η αίτηση, τυχόν, όμως απόρριψη αυτής, θα επιφέρει ανεπανόρθωτη ζημιά στους αιτητές, καθότι θα τους αποστερηθεί η δυνατότητα να εκθέσουν με σαφή και ολοκληρωμένο τρόπο όλα τα επίδικα θέματα. Ως εκ τούτου, εισηγείται ότι η έγκριση της αίτησης, η οποία καταχωρίστηκε καλόπιστα από τους αιτητές, θα είναι προς το συμφέρον της απονομής της Δικαιοσύνης.
Ο καθ’ ου η αίτηση ενίσταται στην σκοπούμενη τροποποίηση, με τους λόγους ένστασης να συνοψίζονται στις θέσεις ότι με την υπό εξέταση αίτηση επιζητείται όχι μόνο η τροποποίηση της προσφυγής, αλλά η προσθήκη ουσιαστικά εντελώς νέου αιτήματος θεραπείας που ισοδυναμεί με νέα προσφυγή και επιχειρείται η διεύρυνση του αντικειμένου της δίκης, κατά καταστρατήγηση της αποκλειστικής προθεσμίας των 75 ημερών για καταχώριση προσφυγής, εναντίον τελικά άλλης προσβαλλόμενης πράξης, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τον εκτροχιασμό της δίκης από τα παραδεκτά θεσμικά και χρονικά πλαίσια απονομής της δικαιοσύνης. Είναι δε η θέση του καθ’ ου η αίτηση ότι στην υπό κρίση υπόθεση, δεν παρατηρείται συντακτικό ή γραμματικό λάθος και δεν ζητείται η αναδιατύπωση θεραπείας, αλλά ουσιαστικά επιδιώκεται η αναμόρφωση της προσφυγής, κατά τρόπο τέτοιο, ώστε να επέλθει ριζική μεταβολή της βάσης της προσφυγής και ουσιαστική επέκταση της εμβέλειάς της. Περαιτέρω, κατά τον καθ’ ου η αίτηση, με την υπό κρίση αίτηση οι αιτητές ανεπίτρεπτα επιχειρούν να εισάγουν, αφενός, νέα νομική βάση και λόγους ακύρωσης υπό τον μανδύα της εξειδίκευσης και του προσδιορισμού υφιστάμενων νομικών σημείων και, αφετέρου, γεγονότα που εάν ίσχυαν θα έπρεπε να ήταν εις γνώση τους εξ αρχής και κατ' επέκταση να προβάλλονταν κατά το χρόνο καταχώρισης της προσφυγής με σκοπό να ισχυριστούν ότι έχουν έννομο συμφέρον. Χαρακτηρίζει δε ο καθ’ ου η αίτηση την υπό κρίση αίτηση ως ανεπίτρεπτη προσπάθεια προσαγωγής μαρτυρίας, που αποσκοπεί να ξεπεράσει το εμπόδιο των προδικαστικών ενστάσεων που εγείρονται. Τυχόν έγκριση της αίτησης θα προκαλέσει, κατά τον καθ’ ου η αίτηση, τον εκτροχιασμό της δίκης και περαιτέρω καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης, σε μια διαδικασία που οι ίδιοι οι αιτητές πρότασσαν την επιθυμία τους για ταχεία εκδίκασή της. Θεωρεί, επίσης, ο καθ’ ου η αίτηση ότι η υπό κρίση αίτηση δεν υποβλήθηκε εντός ευλόγου, υπό τις περιστάσεις, χρόνου, χωρίς οι αιτητές να έχουν δικαιολογήσει δεόντως και επαρκώς τον λόγο της καθυστέρησης, με τη συνολική συμπεριφορά τους να δεικνύει κατάχρηση και περιφρόνηση προς τη δικαστική διαδικασία.
Την ένσταση του καθ’ ου η αίτηση υποστηρίζει ένορκη δήλωση της κας Μ. Π., νομικής λειτουργού στην υπηρεσία του Δήμου Λεμεσού, η οποία γνωρίζει τα γεγονότα της υπόθεσης και έχει δεόντως εξουσιοδοτηθεί να προβεί σε αυτή, συμφώνως και της νομικής καθοδήγησης που έλαβε από τους δικηγόρους του καθ’ ου η αίτηση. Υιοθετώντας τους λόγους ένστασης, η κα Μ.Π. επισημαίνει καταρχάς την καθυστέρηση στην καταχώριση της υπό κρίση αίτησης από τους αιτητές, οι οποίοι αρχικώς είχαν ζητήσει την έκδοση προσωρινού διατάγματος αναστολής της προσβαλλόμενης απόφασης και ακολούθως σύντομη εκδίκαση της υπόθεσης. Ακολούθως, παρατηρεί ότι το όνομα της ιδιωτικής εταιρείας Midbrain Ltd θα μπορούσε να εντοπιστεί από τους αιτητές κατά τον χρόνο καταχώρισης της προσφυγής, δοθέντος ότι όλες οι εγγεγραμμένες στη Δημοκρατία εταιρείες μπορούν να εντοπιστούν στην ιστοσελίδα του Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη, η πρόσβαση στην οποία είναι δημόσια. Σημειώνει δε ότι, αναζητώντας το όνομα «Easybrain» στην επίσημη ιστοσελίδα του Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη, διαπιστώνεται εύκολα ότι αυτό σχετίζεται και παραπέμπει στο όνομα ή στην εταιρεία «Midbrain Ltd» και προς τούτο επισυνάπτει ως τεκμήριο Α στην ένορκη δήλωσή της σχετικό έγγραφο από την επίσημη ιστοσελίδα του Εφόρου. Ακολούθως, επισημαίνει ότι η επίδικη δωρεά εγκρίθηκε κατά την 114η συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου, ημερομηνίας 03.06.2021 και εκφράζει τη θέση ότι τυχόν αποδοχή της αιτούμενης τροποποίησης, ώστε να επιτραπεί η αμφισβήτηση της απόφασης έγκρισης της δημιουργίας και κατασκευής παιδότοπου ημερομηνίας 04.08.2022, θα οδηγήσει σε καταστρατήγηση της ανατρεπτικής προθεσμίας των 75 ημερών για καταχώριση προσφυγής, με τους αιτητές ανεπίτρεπτα να επιδιώκουν να ξεπεράσουν τα εμπόδια των προδικαστικών ενστάσεων. Περαιτέρω, σύμφωνα με τη νομική συμβουλή που λαμβάνει, οι επιχειρούμενες τροποποιήσεις των λόγων ακύρωσης, αφορούν νέα νομικά ζητήματα, εν σχέσει με διατάξεις άλλων νομοθεσιών και το Σύνταγμα, στα οποία καμία αναφορά δεν έγινε στην αίτηση ακυρώσεως, ζητήματα που διευρύνουν σε έκταση τη βάση της προσφυγής και συνεπώς, δεν πρόκειται, ούτε περί εξειδίκευσης, αλλά ούτε περί αποσαφήνισης των ήδη υφιστάμενων λόγων ακύρωσης, αλλά αποσκοπούν στην επέκταση της εμβέλειας και διεύρυνσης του αντικειμένου της δίκης. Σε σχέση δε με τα γεγονότα που επιδιώκονται να προστεθούν, δηλώνει ότι οι αιτητές επιχειρούν να εισάγουν αναληθή, επινοημένα και κατασκευασμένα γεγονότα με σκοπό να ισχυριστούν ότι έχουν έννομο συμφέρον στην καταχώριση και προώθηση της προσφυγής και ανεπίτρεπτα επιχειρούν την προσαγωγή μαρτυρίας κατά τρόπο που παραβιάζει το δικονομικό πλαίσιο της διοικητικής δίκης.
Τις εκατέρωθεν θέσεις και επιχειρήματα οι ευπαίδευτες δικηγόροι των διαδίκων ανέπτυξαν με γραπτές αγορεύσεις και προφορικά κατά την ακρόαση, παραπέμποντας σε νομολογία σχετική με την τροποποίηση δικογράφου στο πλαίσιο της αναθεωρητικής δίκης. Οι βασικές αρχές επί αιτημάτων τροποποίησης είναι κοινώς αποδεκτές, συνοψίζονται δε στην Sigma Radio TV Ltd v Aρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου (Αρ.2) (2010) 3 ΑΑΔ 579 ως ακολούθως:
«Το δικαιοδοτικό πλαίσιο με βάση το οποίο εγκρίνονται αιτήσεις τροποποίησης σε προσφυγές, είναι ο Κανονισμός 19 των πιο άνω Κανονισμών του 1962, ο οποίος παρέχει γενική εξουσία στο Δικαστήριο να εκδώσει οποιεσδήποτε οδηγίες κρίνει ότι θα προωθήσουν το «συμφέρον της δικαιοσύνης». Σύμφωνα με τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, τροποποίηση, κατά κανόνα επιτρέπεται, εφόσον με την έγκρισή της δεν προκαλείται ανεπανόρθωτη ζημιά στις θέσεις της άλλης πλευράς και εκτροχιασμός της δίκης από τα παραδεχτά θεσμικά και χρονικά πλαίσια απονομής της δικαιοσύνης (βλ. Γιαγκουλλής κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2569, Αντωνίου ν. Δημοκρατίας (1996) 3 Α.Α.Δ. 580 και Οικονόμου ν. Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 530).».
Η θέση του καθ’ ου η αίτηση ότι η τροποποίηση προσφυγής δεν επιτρέπεται όταν υπάρχει τέτοια διεύρυνση θεμάτων ώστε να υπάρχει προσβολή νέας πράξης και παραβίαση με έμμεσο τρόπο της εκ του Συντάγματος ανατρεπτικής προθεσμίας για την καταχώριση προσφυγής (Paralimni Bus Co. Ltd v. The Republic (1967) 3 C.L.R. 559), είναι ορθή και, εν πάση περιπτώσει, δεν αμφισβητείται από τους αιτητές. Πλην, όμως, καταλήγω ότι εν προκειμένω δεν είναι αυτή η περίπτωση. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την αιτούμενη θεραπεία ως αυτή περιγράφεται στην καταχωρηθείσα προσφυγή αλλά και από τους λόγους ακύρωσης και τα γεγονότα που στηρίζουν την προσφυγή, η αμφισβήτηση των αιτητών δεν αφορά και δεν περιορίζεται στη νομιμότητα της απόφασης του καθ’ ου η αίτηση να αποδεχθεί την επίδικη δωρεά, ούτε εγείρονται λόγοι ακύρωσης αναφορικώς με τον τρόπο διαχείρισης των οικονομικών του Δήμου.
Είναι, θεωρώ, αδιαμφισβήτητο ότι οι αιτητές αυτό που εξ αρχής αμφισβήτησαν είναι την απόφαση του καθ’ ου η αίτηση να υλοποιήσει την επίδικη δωρεά με τη δημιουργία δύο θεματικών πάρκων, οι εργασίες για τα οποία είχαν ήδη ξεκινήσει, χωρίς προηγουμένως – σύμφωνα πάντα με τους αιτητές – να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες.
Στη δε αιτούμενη με την προσφυγή θεραπεία οι αιτητές δεν περιορίστηκαν στην προσβολή της «αποδοχής δωρεάς από τους ιδρυτές της ιδιωτικής εταιρείας», ως εσφαλμένα αναφέρεται στην παράγραφο 11 της ένορκης δήλωσης της κας Μ.Π., αλλά ρητώς αμφισβήτησαν την «απόφαση αποδοχής και/ή υλοποίησης δωρεάς από τους ιδρυτές της ιδιωτικής εταιρείας με τη γνωστή ονομασία «Easybrain» και/ή της Easybrain, και με την οποία προχώρησαν σε έναρξη κατασκευής και/ή δημιουργίας δυο θεματικών πάρκων και/ή δυο παιδότοπων».
Όπως επιπλέον αναφέρεται στο αιτητικό της προσφυγής, η ημερομηνία έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης ήταν άγνωστη στους αιτητές. Στο πλαίσιο δε της παρούσας αίτησης ο καθ’ ου η αίτηση δεν έχει αμφισβητήσει τις αναφορές στην ένορκη δήλωση που υποστηρίζει την αίτηση ότι η προσφυγή καταχωρίστηκε χωρίς να υπάρχουν αρκετές πληροφορίες αναφορικά με την προσβαλλόμενη απόφαση, ούτε ότι οι αιτητές δεν είχαν πρόσβαση στα στοιχεία του διοικητικού φακέλου της υπόθεσης, η οποία παραδεκτώς τους δόθηκε μετά την καταχώριση της προσφυγής. Σημειώνεται, βέβαια, ότι ενώπιον του Δικαστηρίου στο παρόν στάδιο, που δεν έχει ακόμα προσκομιστεί ο διοικητικός φάκελος της υπόθεσης, δεν έχει τεθεί οποιαδήποτε απόφαση ημερομηνίας 04.08.2022, πλην όμως ο καθ’ ου η αίτηση δεν αρνείται ότι από την έρευνα των αιτητών στον διοικητικό φάκελο προέκυψε ότι την ημερομηνία εκείνη πραγματοποιήθηκε συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου σχετική με το επίδικο θέμα. Ορθώς δε η πλευρά των αιτητών αναγνωρίζει ότι, εάν ο καθ’ ου η αίτηση θεωρεί ότι άλλη ημερομηνία είναι σημαντική για το ζήτημα ή εάν σε προηγούμενη ημερομηνία υπήρξε ενδεχομένως άλλη ενδιάμεση ή αυτοτελής ή προπαρασκευαστική πράξη, εκτελεστή ή μη, συμπροσβαλλόμενη ή μη, είναι θέμα το οποίο θα κριθεί αργότερα και άπτεται της ουσίας της υπόθεσης.
Ως προς το όνομα της ιδιωτικής εταιρείας που προχώρησε στην επίδικη δωρεά, επισημαίνεται ότι ο καθ’ ου η αίτηση δεν έχει αμφισβητήσει το όνομα που αναφέρεται στα δημοσιεύματα, τα οποία έχουν επισυναφθεί ως τεκμήρια στην ένορκη δήλωση που υποστηρίζει την αίτηση. Τουναντίον, στην ένορκη δήλωση που υποστηρίζει την ένσταση του καθ’ ου η αίτηση, επισυνάπτεται τεκμήριο συμφώνως του οποίου το προηγούμενο όνομα της εταιρείας Midbrain Ltd ήταν Easybrain Holding Ltd. Εν πάση δε περιπτώσει, η επιδίωξη της διόρθωσης του ονόματος της εν λόγω εταιρείας με τη σκοπούμενη τροποποίηση δεν μεταβάλλει καθοιονδήποτε τρόπο το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής.
Στην απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου Τιμοθέου ν. Δημοκρατίας (1989) 3 ΑΑΔ 269, λέχθηκαν σχετικώς τα ακόλουθα:
«Οι θεσμοί της Πολιτικής Δικονομίας που ισχύουν κατ’ αναλογία όπως ρητά ορίζει ο θ. 18 των Θεσμών του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου, 1962, επιτρέπουν την τροποποίηση των τίτλων όπως προβλέπει η Δ.9 των Θεσμών της Πολιτικής Δικονομίας, που είναι ταυτόσημη με την Δ.16 που ίσχυε στην Αγγλία. Στις πρόνοιες δε αυτής υπάγονται και οι περιπτώσεις όπου ονομασία υπαρκτού φυσικού ή νομικού προσώπου καταγράφεται λανθασμένα, για να χρησιμοποιήσουμε τη γνωστή Αγγλική φράση, είναι "mere misnomer." Όπου δε απαντάται τέτοια περίπτωση το Δικαστήριο κατά κανόνα επιτρέπει τη διόρθωση του ονόματος, όπως καταδείχνεται στην Αγγλική Νομολογία. Αναφέρουμε ενδεικτικά την υπόθεση Alexander Mountain & Co. (Suing as a firm) v. Ruinere L.D. [1948] 2 K.B.436, που ως θέτουσα ορθή αρχή, εφαρμόστηκε και στις Establishment Baudelot ν. R.S. Graham & Co. LD [1953] 2 Q.B. 271 και Belgian Economic Mission ν. Α.Ρ. & E. Singer LD [1950] Weekly Notes,415,C.A.».
Συνακόλουθα, καταλήγω ότι η σκοπούμενη τροποποίηση του αιτητικού της προσφυγής δεν συνιστά ούτε ανεπίτρεπτη διεύρυνση του αντικειμένου της, ούτε προσπάθεια παράκαμψης ή καταστρατήγησης της εκ του Συντάγματος ανατρεπτικής προθεσμίας για καταχώριση προσφυγής, εφόσον δεν επιχειρείται η εκπρόθεσμη αμφισβήτηση άλλης διοικητικής πράξης. Το κατά πόσον η απόφαση ημερομηνίας 04.08.2022, την οποία οι αιτητές επιδιώκουν να προσδιορίσουν ως την προσβαλλόμενη απόφαση, συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη θα κριθεί κατά την εκδίκαση της ουσίας της υπόθεσης.
Ακολούθως, λαμβάνοντας υπόψη ότι στην Γιαγκουλής, ανωτέρω, το Ανώτατο Δικαστήριο, αποδεχόμενο σχετική αίτηση τροποποίησης, υποβληθείσα μάλιστα μετά την κατάθεση των γραπτών αγορεύσεων, επεσήμανε ότι τα επίδικα θέματα σε μία προσφυγή, σε αντίθεση με εκείνα της πολιτικής αγωγής, έχουν, εκ προοιμίου, ως κεντρικό άξονα τη διερεύνηση της νομιμότητας της πράξης, απόφασης ή παράλειψης που τίθεται υπό αναθεώρηση και ως εκ τούτου η προσθήκη και άλλων λόγων για την ακύρωση της απόφασης δεν μεταβάλλει τη φύση του πρωταρχικού επίδικου θέματος, καταλήγω ασκώντας τη διακριτική μου ευχέρεια υπέρ της αποδοχής της αιτούμενης τροποποίησης και ως προς τους λόγους ακύρωσης που οι αιτητές επιθυμούν να προσθέσουν.
Ειδικότερα, συμφωνώ και υιοθετώ τα κριθέντα στην Petrolina (Holdings) Public Ltd v Υπουργού Οικονομικών κ.ά., Υπόθεση αρ. 772/2009, ημερομηνίας 22.06.2010, στην οποία το Ανώτατο Δικαστήριο, αποκλίνοντας από προηγούμενη απόφαση μεταξύ των ιδίων διαδίκων στο πλαίσιο άλλης προσφυγής, ανέλυσε το ζήτημα ως ακολούθως:
«Σύμφωνα με τον Καν. 19 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962, το Δικαστήριο μπορεί να εκδώσει τέτοιες οδηγίες και σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, όπως απαιτεί το συμφέρον της δικαιοσύνης. Ο Κανονισμός αυτός, παρέχει ουσιαστικά τη νομιμοποιητική βάση για την εισαγωγή και έγκριση τροποποιήσεων σε αιτήσεις ακυρώσεως δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος. Όπως αναφέρει και η απόφαση Γεωργιάδης ν. Κ.Ο.Τ. (1996) 4 Α.Α.Δ. 2786, στη σελ. 2790, δεν υφίσταται με βάση τον Καν. 19, οποιαδήποτε χρονική προθεσμία πέραν της οποίας δεν θα ήταν δυνατό να προβληθούν πρόσθετοι λόγοι ακύρωσης. Στην πιο πάνω απόφαση γίνεται αναφορά με επιδοκιμασία στις υποθέσεις Cyprus Flours Mills Co. Ltd and Another v.Republic (1973) 3 A.A.Δ. 690 και Γιαγκουλλής κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1995) 4 Α.Α.Δ. 2569, στις οποίες αναφέρθηκε ότι εφόσον διασφαλίζεται η προστασία της άλλης πλευράς, είναι δυνατή η προσθήκη λόγων ακύρωσης στις κατάλληλες περιπτώσεις, ενώ τα κριτήρια που ισχύουν για την έγκριση αιτήματος για τροποποίηση προσφυγής είναι ελαστικότερα από ό,τι τα αντίστοιχα αιτήματα για τροποποίηση έκθεσης απαίτησης σε πολιτική αγωγή. Αυτό διότι η διαδικασία αναθεώρησης διοικητικών πράξεων έχει εξεταστικό και ανακριτικό χαρακτήρα, εφόσον η ουσία της διερεύνησης μιας αιτήσεως ακυρώσεως, έγκειται στον έλεγχο της νομιμότητας της πράξης, με διαφορετικό ρυθμιστικό ρόλο από πλευράς του Δικαστηρίου σε ό,τι αφορά την ακολουθούμενη διαδικασία και την αποδεικτική δύναμη της υπόθεσης. (δέστε επίσης Δημοκρατία ν.Kassinos C. Construction Ltd (1990) 3 Α.Α.Δ. 3835 και Δημητρίου ν. Δημοκρατίας (1993) 4 Α.Α.Δ. 289). Η εφαρμογή ελαστικότερων κριτηρίων δεν επιτρέπει βέβαια την εισαγωγή εντελώς νέων λόγων ακύρωσης, ιδιαίτερα μέσω αγορεύσεων, που δεν είναι το ορθό δικονομικό μέσο προσδιορισμού των επιδίκων θεμάτων. (Ιωσηφίδης ν. Γενικού Εισαγγελέα (1990) 3 Α.Α.Δ. 4599).
Τα πιο πάνω αναφορικά με την ευρύτερη ευχέρεια που παρέχεται στο αναθεωρητικό Δικαστήριο για τροποποίηση, πρέπει να συνδυαστούν και με το γενικότερο κανόνα ότι σκοπός της ακυρωτικής διαδικασίας είναι η ακύρωση της συγκεκριμένης διοικητικής απόφασης ως θέμα δημοσίας τάξεως, με αποτέλεσμα το αναθεωρητικό Δικαστήριο να δικαιούται να διαπιστώσει τον πραγματικό λόγο ακύρωσης έστω και αν η εμφάνιση των πραγμάτων είναι διαφορετική είτε εξ απόψεως του επιδιωκομένου αποτελέσματος, είτε εξ απόψεως των προβαλλομένων λόγων ακύρωσης. (δέστε Αλεξάνδρα Νικολάκη ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Επισκοπής Λεμεσού (2002) 3 Α.Α.Δ. 762, I. Soteriou Constructions Ltd v. Δήμου Λευκωσίας (Δημόσιες Επιχειρήσεις) Λτδ, υπόθ. αρ. 153/2004, ημερ. 3.9.2004 και Χριστοθέα Λοΐζου Καλλικά κ.ά. ν. Δήμου Αραδίππου, υπόθ. αρ. 728/06, ημερ. 15.9.2008).
Δεν διαπιστώνεται κώλυμα στην έγκριση της επιδιωκόμενης αίτησης τροποποίησης. Σε αντίθεση με αρκετές από τις αποφάσεις που αναφέρθηκαν προηγουμένως, όπου η αίτηση τροποποίησης είχε γίνει δεκτή ακόμη και στο στάδιο των διευκρινίσεων ή και μετά την επιφύλαξη απόφασης, η παρούσα καταχωρήθηκε αμέσως μετά τη διαπίστωση του προβλήματος και κατά το στάδιο της ετοιμασίας και πριν την καταχώρηση της γραπτής αγόρευσης των αιτητών. Επομένως, η αίτηση από απόψεως χρόνου καταχωρήθηκε χωρίς ιδιαίτερη καθυστέρηση. Η έγκριση της θα επιφέρει και την ανάλογη τροποποίηση στην ένσταση των καθ΄ ων, αμφότερες δε οι πλευρές θα μπορούν να καταχωρήσουν και να αναπτύξουν τα επιχειρήματα τους στο ζήτημα της συνταγματικότητας με τις γραπτές αγορεύσεις τους. Ο βασικός λόγος που προκύπτει από το πρακτικό της απόφασης του Χατζηχαμπή, Δ., το οποίο επισυνάφθηκε ως Τεκμήριο 1 στην ένορκη δήλωση των καθ΄ ων που συνοδεύει την ένσταση, είναι ότι η τροποποίηση θα συνιστούσε επέκταση της βάσης της αγωγής, ώστε να επενεργούσε ως να καταχωρείτο προσφυγή έξω από τα χρονικά πλαίσια του Συντάγματος. Πέραν αυτού, διαπιστώθηκε ότι υπήρχε μια γενική και μόνο αναφορά στο Σύνταγμα στους νομικούς λόγους ακύρωσης της καταχωρηθείσας εκεί προσφυγής, που δεν ήταν επαρκής για να προσδιορίσει το συνταγματικό θέμα.
Είναι γεγονός ότι η νομολογία επί της εγέρσεως συνταγματικών θεμάτων είναι αυστηρή εφόσον καθορίζει, όπως λέχθηκε και στη Βραχίμης Ι. Χατζηχάννας ν. Δημοκρατίας, Α.Ε. αρ. 35/05, ημερ. 4.12.2009, ότι «….. ζητήματα αντισυνταγματικότητας πρέπει να εγείρονται ευκρινώς στην αίτηση ακυρώσεως, δεν εξετάζονται αυτεπάγγελτα και δεν νομιμοποιείται η διά της αγορεύσεως έγερση τους. (Δημοκρατία ν. Κουκκουρή (1993) 3 Α.Α.Δ. 598 και Δημοκρατία ν. Σπύρου (2007) 3 Α.Α.Δ. 533).» Ακριβώς, όμως, αυτό επιδιώκουν με την τροποποίηση τους οι αιτητές: να εγείρουν δηλαδή το συνταγματικό ζήτημα με την αναγκαία ευκρίνεια, ώστε να μπορούν να το αναπτύξουν δεόντως στην αγόρευση τους και κατά το στάδιο των διευκρινίσεων. Παραμένει βέβαια γεγονός ότι όπως καταχωρήθηκε η αίτηση, με γενικότητα είναι που αναφέρεται η παράβαση του Συντάγματος και σε σχέση με την προσβαλλόμενη πράξη και μόνο. Εγείρεται όμως ζήτημα συνταγματικότητας, έτσι ώστε η διευκρίνιση της βάσης του να μην αποτελεί ένα εντελώς νέο θέμα, το δε Δικαστήριο οφείλει να εντοπίσει την ουσία του πράγματος και να δώσει την ευκαιρία στους προσφεύγοντες να παρουσιάσουν την υπόθεση τους κατά τον τρόπο που επιθυμούν, ώστε να διαπιστωθεί αυτή τούτη η νομιμότητα της πράξης που έχει έρεισμα βέβαια σε πρωτογενή και δευτερογενή νομοθεσία. Η προσφυγή έχει καταχωρηθεί εμπρόθεσμα, οπότε δεν τίθεται ζήτημα εκπροθέσμου της έγερσης συνταγματικού ζητήματος πέραν του χρονικού πλαισίου των 75 ημερών.».
Η ανωτέρω κατάληξη και σκεπτικό υιοθετήθηκε ακολούθως και στην Petrolina (Holdings) Public Ltd v Υπουργού Οικονομικών κ.ά., Υπόθεση αρ. 1018/2009, ημερομηνίας 14.07.2010, με το Ανώτατο Δικαστήριο να σημειώνει τα ακόλουθα:
«Στην παρούσα περίπτωση οι Αιτητές, με την τροποποίηση ζητούν την εξειδίκευση ενός εκ των προβαλλόμενων από αυτούς λόγων ακύρωσης, με τον οποίο θέτουν ζήτημα αντισυνταγματικότητας. Κατά την άποψή μου, η έγκριση της Αίτησης είναι επιβεβλημένη προς το συμφέρον της δικαιοσύνης. Δεν συμφωνώ ότι εάν επιτραπεί η αιτούμενη τροποποίηση θα μεταβληθεί η νομική βάση της προσφυγής. Το μόνο που θα συμβεί είναι ότι θα προσδιοριστεί με περισσότερη ακρίβεια η νομική βάση των συγκεκριμένων νομικών σημείων. Η ανάγκη εξειδίκευσης λόγου ακύρωσης με τον οποίο τίθεται τέτοιο ζήτημα, επιβάλλεται και από πάγια νομολογία. Σε διαφορετική περίπτωση ο λόγος ακύρωσης, ως ασαφής, δεν θα εξετάζετο από το Δικαστήριο και θα απορρίπτετο ως γενικά διατυπωμένος. Από την άλλη, τυχόν αποδοχή της αίτησης δεν έχει αποδειχθεί ότι θα προκαλέσει οποιαδήποτε ζημιά στους Καθ' ων η αίτηση. Δεν θα συνιστούσε ούτε ανεπίτρεπτη διεύρυνση της νομικής βάσης, αλλά και ούτε θα καταστρατηγούσε την προθεσμία που τάσσει το Άρθρο 146.3 του Συντάγματος, εφόσον δεν προστίθεται νέα αιτία προσφυγής, αλλά γίνεται διευκρίνιση νομικού σημείου. Κανένας εκτροχιασμός της δίκης δεν θα επέλθει, εφόσον δεν διαπιστώνεται οποιαδήποτε καθυστέρηση στην καταχώρηση της αίτησης.».
Αποδεκτή κρίνω την αιτούμενη τροποποίηση και ως προς τα γεγονότα επί των οποίων η προσφυγή στηρίζεται, δοθέντος ότι η στοιχειοθέτηση του συμφέροντος, το οποίο νομιμοποιεί έναν αιτητή να προσφύγει στο Δικαστήριο, βαρύνει τον ίδιο, όπως εξυπακούει το Άρθρο 146.2 του Συντάγματος και αναγνωρίζει η νομολογία (Rallis Makrides v. Republic (1967) 3 C.L.R. 147, Δήμος Έγκωμης ν Δημοκρατίας (1997) 3 ΑΑΔ 346). Επισημαίνεται, βέβαια, ότι η προτεινόμενη τροποποίηση αφορά στη δικογράφηση των εν λόγω γεγονότων και δεν συνιστά, δίχως άλλο, απόδειξη αυτών, γεγονός το οποίο και η πλευρά των αιτητών αναγνωρίζει, σημειώνοντας, στο πλαίσιο της καταχωρηθείσας προς υποστήριξη της αιτούμενης τροποποίησης γραπτής αγόρευσής τους, ότι με το αιτητικό 3 της αίτησης επιδιώκεται η έκθεση με περισσότερη πληρότητα γεγονότων τα οποία ήδη έχουν εκτεθεί και προφανώς οτιδήποτε και να διατυπωθεί στην προσφυγή και τα γεγονότα της, είτε αρχικά είτε κατόπιν τροποποίησης, δεν μπορεί να λογισθεί ως προσαγωγή μαρτυρίας.
Επιπλέον, δεν διαπιστώνω υπέρμετρη καθυστέρηση στην καταχώριση της υπό εξέταση αίτησης δοθέντος ότι, αφενός, δεν έχουν ακόμα καταχωριστεί οι αγορεύσεις των διαδίκων επί της ουσίας της προσφυγής και, αφετέρου, μεσολάβησε η αλλαγή δικηγόρου που εκπροσωπεί τους αιτητές και η αίτηση καταχωρίστηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ημερομηνία διορισμού νέων δικηγόρων, οι οποίοι είχαν ζητήσει και έλαβαν από το Δικαστήριο χρόνο να μελετήσουν το ζήτημα της τροποποίησης, με τους ευπαιδεύτους δικηγόρους του καθ’ ου η αίτηση να μην φέρουν ένσταση στο αίτημα.
Ως εκ των ανωτέρω, καταλήγω ότι η αποδοχή της αίτησης δεν θα οδηγήσει σε εκτροχιασμό τη διαδικασία, ούτε θα προκαλέσει οποιαδήποτε ζημιά στον καθ’ ου η αίτηση, ο οποίος θα έχει την ευκαιρία να αντικρούσει τους ισχυρισμούς των αιτητών είτε με τροποποιημένη Ένσταση είτε στο πλαίσιο της γραπτής του αγόρευσης.
Συνακόλουθα, εκδίδεται διάταγμα ως οι παράγραφοι (1), (2) και (3) της αίτησης ημερομηνίας 02.06.2023.
Τροποποιημένη προσφυγή να καταχωριστεί εντός 2 εβδομάδων.
Τυχόν τροποποιημένη Ένσταση να καταχωρίσει εντός 4 εβδομάδων.
Η προσφυγή ορίζεται για περαιτέρω οδηγίες στις 23.05.2024.
Τα έξοδα της αίτησης όπως και τυχόν έξοδα τα οποία θα προκύψουν από την τροποποίηση, θα βαρύνουν τους αιτητές.
Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.