ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Υπόθεση αρ. 247/2014)
8 Αυγούστου 2024
[ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ AΡΘΡΑ 23, 26, 28, 29 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
Α. Α.
Αιτητής,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
2. ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ
ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Καθ’ ων η αίτηση.
……………………………
Ξένια Ευγενίου, για Ανδρέας Σ. Αγγελίδης Δ.Ε.Π.Ε., για τον αιτητή.
Αθανασία Αχιλλέως, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους καθ’ ων η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.: Με την υπό εκδίκαση προσφυγή, ο αιτητής αξιώνει από το Δικαστήριο την ακόλουθη θεραπεία:-
«Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση των καθ’ ων η αίτηση η οποία στάληκε στον Αιτητή με επιστολή ημερομηνίας 6.12.2013 (παράρτημα Α) και με την οποία κατόπιν Ιεραρχικής προσφυγής που υπέβαλε ο Αιτητής τροποποιήθηκε και αντικαταστάθηκε μόνο ο όρος 61 της Πολεοδομικής άδειας ΛΕΥ/01700/2009 αντί να αποδεχθούν οι καθ’ ων να ικανοποιήσουν πλήρως τους λόγους της Ιεραρχικής Προσφυγής του Αιτητή, είναι άδικη παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος».
Ο αιτητής, ιδιοκτήτης του τεμαχίου με αρ. […], Φ./Σχ. […], Τμήμα […] στο Στρόβολο, υπέβαλε στις 31.7.2009 στην Πολεοδομική Αρχή, ήτοι στον Επαρχιακό Λειτουργό Λευκωσίας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, την πολεοδομική αίτηση με αρ. ΛΕΥ/1700/2009 για προσθήκη διώροφης κατοικίας πάνω από υφιστάμενη οικοδομή.
Στις 30.12.2010, η Πολεοδομική Αρχή, αποφάσισε την χορήγηση της αιτούμενης πολεοδομικής άδειας, υπό όρους, μεταξύ των οποίων, επιβάλλοντας και τους όρους (61) και (306), οι οποίοι είχαν ως εξής:-
«(61) Το τμήμα της υπό ανάπτυξη ακίνητης ιδιοκτησίας, που δείχνεται με κόκκινη γραμμή και κίτρινο χρώμα στο εγκριμένο χωρομετρικό σχέδιο επί της οδού Αθηνών να παραχωρηθεί και να εγγραφεί ως δημόσιος δρόμος και να διαμορφωθεί σύμφωνα με τις υποδείξεις της αρμόδιας Τοπικής Αρχής.
[…]
(306) Το τμήμα του τεμαχίου που επηρεάζεται από σχέδιο διεύρυνσης της οδού Βάσου Παναγή, όπως δείχνεται με κόκκινη γραμμή και κίτρινο χρώμα στο χωρομετρικό σχέδιο θα παραχωρηθεί στο δημόσιο δρόμο και κατά μήκος του νέου οδικού συνόρου θα κατασκευασθεί πλακόστρωτο πεζοδρόμιο πλάτους 1,80 μ. με πρόχυτο κράσπεδα και πρόχυτες πλάκες σκυροδέματος διαστάσεων 0.40 X 0.40 μέτρα. Το υπόλοιπο παραχωρούμενο μέρος θα ασφαλτοστρωθεί με ΄΄πρέμιξ΄΄, αφού τοποθετηθεί το κατάλληλο υποθεμέλιο. Στο πεζοδρόμιο θα διαμορφωθούν είσοδοι αυτοκινήτων σύμφωνα με το συνημμένο σχέδιο».
Κατά της επιβολής των όρων (61) και (306), ο αιτητής υπέβαλε ιεραρχική προσφυγή ημερομηνίας 2.3.2011, υποστηρίζοντας πως το τεμάχιο του είχε επηρεαστεί από διάφορα σχέδια δεσμευτικής ρυμοτομίας για τα οποία ουδέποτε συναίνεσε ή αποζημιώθηκε, όπως επίσης κι από διάταγμα απαλλοτρίωσης, κατά των οποίων εκκρεμούν δικαστικές διαδικασίες. Υπέβαλε πως τα έργα επί της οδού Αθηνών αποτελούν πολεοδομικό έργο κι έχουν κατασκευαστεί από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, ενώ δεν ζητήθηκε από κανένα επηρεαζόμενο ιδιοκτήτη να καταβάλει οποιοδήποτε ποσό για τα έργα τα οποία έχουν ήδη γίνει. Υπέβαλε πως αναφορικά με την παραχώρηση γης για την επέκταση της οδού Βάσου Παναγή, εκκρεμεί η προσφυγή 1328/09 κατά του Δήμου Στροβόλου με την οποία εκδόθηκε άδεια διαίρεσης γης για γειτονικό τεμάχιο, με την οποία επηρεάστηκε δυσμενώς το επίδικο τεμάχιο.
Προκειμένου να εξεταστεί η υποβληθείσα ιεραρχική προσφυγή, ζητήθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών οι απόψεις της αρμόδιας Πολεοδομικής Αρχής, ήτοι του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως Λευκωσίας, της Αναπληρώτριας Διευθύντριας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, του Δήμου Στροβόλου. Ετοιμάστηκε προς τούτο, το Σημείωμα με αρ. 91/9, στο οποίο περιλαμβάνονταν, τόσο οι θέσεις και τα επιχειρήματα του υποβάλλοντος την ιεραρχική προσφυγή αιτητή, όσο κι οι απόψεις και επιχειρήματα της Πολεοδομικής Αρχής και της Διευθύντριας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.
Η αρμόδια Υπουργική Επιτροπή, στην οποία έχει εκχωρηθεί η εξουσία του Υπουργικού Συμβουλίου για λήψη απόφασης, δυνάμει του άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 30.7.2013, αποφάσισε ομόφωνα να αποδεχθεί μερικώς την ιεραρχική προσφυγή του αιτητή και να τροποποιήσει τον όρο (61) της χορηγηθείσας πολεοδομικής άδειας, ως ακολούθως:-
«(61) Το τμήμα της υπό ανάπτυξη ακίνητης ιδιοκτησίας, που δείχνεται με κόκκινη γραμμή και κίτρινο χρώμα στο εγκριμένο χωρομετρικό σχέδιο επί της οδού Αθηνών να παραχωρηθεί και να εγγραφεί ως δημόσιος δρόμος.»
Στις 5.11.2023 η πιο πάνω αναφερόμενη απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής γνωστοποιήθηκε στον αιτητή, ενώ παράλληλα, ο Επαρχιακός Λειτουργός του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως Λευκωσίας, με επιστολή ημερομηνίας 6.12.2013 απέστειλε επίσης προς τον αιτητή την τροποποίηση του Παραρτήματος των Όρων Χορήγησης Πολεοδομικής Άδειας με αρ. ΛΕΥ/1700/2009, ημερομηνίας 3.12.2010.
Η νομιμότητα της πιο πάνω διοικητικής αποφάσεως, προσβάλλεται με την υπό εκδίκαση προσφυγή.
Προς ακύρωση της προσβαλλόμενης αποφάσεως, η ευπαίδευτη συνήγορος του αιτητή προώθησε ισχυρισμούς περί πάσχουσας διαδικασίας εξέτασης της υποβληθείσας ιεραρχικής προσφυγής από την Υπουργική Επιτροπή. Υποστήριξε πως υπήρξε αναρμόδια και μεροληπτική ανάμειξη του Υπουργείου Εσωτερικών, πως δεν υπήρξε η δέουσα διερεύνηση των θέσεων που υπέβαλε ο αιτητής, μη τήρηση άρτιων πρακτικών, αφού δεν γίνεται καταγραφή των διευκρινίσεων κι εξηγήσεων που έδωσαν όσοι υπηρεσιακοί παράγοντες ήταν παρόντες κατά την εν λόγω συνεδρία, ενώ παραμένει άγνωστος ο λόγος για την τήρηση τριών ξεχωριστών πρακτικών. Κατά τις θέσεις του αιτητή, η Υπουργική Επιτροπή υιοθέτησε απλώς τα όσα παρουσιάστηκαν από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και το Υπουργείο Εσωτερικών, χωρίς να προβεί σε δική της έρευνα. Υποστηρίζει ο αιτητής πως δεν δόθηκε αιτιολογία για την μη αποδοχή ακύρωσης του όρου 306, όπως ακριβώς έγινε με την απάλειψη του όρου 61.
Αντίθετες υπήρξαν οι θέσεις της ευπαιδεύτου συνηγόρου των καθ’ ων η αίτηση, η οποία με αναφορά σε σχετική επί του θέματος νομολογία, απέρριψε όλους τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς, υποστηρίζοντας πλήρως τη νομιμότητα έκδοσης της επίδικης αποφάσεως.
Στις διατάξεις του άρθρου 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, Ν. 90/72, ως αυτός ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο, αναφέρεται η ακολουθητέα διαδικασία εξέτασης υποβληθείσας ιεραρχικής προσφυγής κατά απόφασης Πολεοδομικής Αρχής για έκδοση πολεοδομικής άδειας για ανάπτυξη. Όπως αναφέρεται στις διατάξεις του εδαφίου (2) των σχετικού άρθρου:-
«[…] το Υπουργικόν Συμβούλιον δύναται να επιτρέψη ή να απορρίψη ταύτην, ή να ακυρώση ή τροποποιήση οιονδήποτε μέρος της αποφάσεως ανεξαρτήτως του εάν η απόφασις αφορά εις το μέρος τούτο ή μη, δύναται δε να επιληφθή της αιτήσεως ως εάν αύτη είχε το πρώτον υποβληθή εις τούτο.»
Η κατά νόμο προδιαγραφείσα διαδικασία, αποτέλεσε αντικείμενο της νομολογίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία, η Υπουργική Επιτροπή κατά την εξέταση υποβληθείσας πολεοδομικής άδειας, ελέγχει τόσο τη νομιμότητα, όσο και την ουσία της πολεοδομικής απόφασης (Παπαδόπουλος κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2017) 3 Α.Α.Δ. 706, Ιωαννίδου κ.ά ν. Δημοκρατίας (2013) 3 Α.Α.Δ. 75, Ιωάννου ν. Δημοκρατίας κ.ά (2011) 3Α Α.Α.Δ. 325, Χριστοδούλου κ.ά. ν. Επάρχου Λευκωσίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 810, Στρούθος ν. Δημοκρατίας (2001) 3 Α.Α.Δ. 72).
Πρόσθετα, συμφώνως των διατάξεων του Κανονισμού 7(5) των περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας (Αιτήσεις και Ιεραρχικές Προσφυγές) Κανονισμών του 1990, παρέχεται η δυνατότητα στο Υπουργικό Συμβούλιο και κατ’ επέκταση στην Υπουργική Επιτροπή στην οποία εκχωρήθηκαν οι εξουσίες του, να αναθέσει την εξέταση και διενέργεια έρευνας σε ό,τι αφορά ορισμένα ζητήματα σχετικά με την υποβαλλόμενη ιεραρχική προσφυγή.
Στην Παπαδόπουλος (ανωτέρω), με αναφορά στη σταθερή νομολογία, επαναλήφθηκε ότι η ιεραρχική προσφυγή δεν έχει την έννοια της έφεσης και δεν αποσκοπεί στην αναθεώρηση της ορθότητας της απόφασης του ιεραρχικά κατώτερου διοικητικού οργάνου, αλλά έχει την έννοια της επανεξέτασης της απόφασης από ένα δεύτερο διοικητικό όργανο, έτσι ώστε να παρασχεθεί η δυνατότητα διόρθωσης τυχόν λαθών ή κατάχρησης εξουσίας από το πρώτο διοικητικό όργανο.
Στη βάση των ενώπιον μου στοιχείων, διαπιστώνω ότι οι λόγοι ακύρωσης που προωθεί ο αιτητής δεν έχουν έρεισμα. Η Υπουργική Επιτροπή κατά την εξέταση της υποβληθείσας ιεραρχικής προσφυγής, είχε ενώπιον της το Σημείωμα με αρ. 91/9, στο οποίο περιέχονται συλλογικά οι απόψεις κι εισηγήσεις της Πολεοδομικής Αρχής και της Αναπληρώτριας Διευθύντριας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, σημείωμα στο οποίο περιέχονται, κρίνεται, με τη δέουσα λεπτομέρεια, όλα τα γεγονότα που θα έπρεπε να βρίσκονται ενώπιον του αρμοδίου οργάνου.
Από το υποβληθέν Σημείωμα του Υπουργείου Εσωτερικών, προκύπτουν τα φυσικά και νομικά χαρακτηριστικά του επίδικου τεμαχίου του αιτητή, όπως επίσης και οι επηρεασμοί τμημάτων του τεμαχίου του, είτε από παλαιότερη δεσμευτική ρυμοτομία, είτε από παλαιότερη δημοσίευση διατάγματος απαλλοτρίωσης. Ανάμεσα στα επιχειρήματα που προβλήθηκαν, τόσο από την Πολεοδομική Αρχή, όσο και από την Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, περιλήφθηκε κι η θέση πως υπήρξε εκ μέρους του αιτητή αποδοχή της παραχώρησης τμήματος του τεμαχίου του για διεύρυνση του οδικού δικτύου, με εισήγηση από την τελευταία, την μερική αποδοχή της ιεραρχικής προσφυγής, με διόρθωση του όρου (61), αλλά όχι απάλειψη του όρου (306).
Απορριπτέος τυγχάνει ο ισχυρισμός του αιτητή περί πάσχουσας διαδικασίας εξέτασης της ιεραρχικής προσφυγής από την Υπουργική Επιτροπή, λόγω της συμμετοχής του Υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος, κατά τις εισηγήσεις, είχε κώλυμα συμμετοχής, ως ιεραρχικά προϊστάμενος της Πολεοδομικής Αρχής που εξέδωσε την Πολεοδομική Άδεια υπό τους συγκεκριμένους όρους.
Το ζήτημα αυτό αντιμετωπίστηκε από τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στην οποία κρίθηκε πως το γεγονός ότι ο Υπουργός Εσωτερικών είναι η προϊστάμενη αρχή του Τμήματος Πολεοδομίας, δεν επηρεάζει την αποκλειστική αρμοδιότητα της Πολεοδομικής Αρχής να αποφασίζει επί τέτοιων υποβληθείσων αιτήσεων. Ενώ δεν στοιχειοθετήθηκε ούτε κι ισχυρισμός πως η συμμετοχή του Υπουργού Εσωτερικών στην Υπουργική Επιτροπή συνέβαλε στη δημιουργία δυσμενών αποτελεσμάτων για την επιβολή όρων επί της πολεοδομικής άδειας, κατά τρόπο που να διαφανεί πως ο Υπουργός Εσωτερικών στερείται εχέγγυων αμεροληψίας (Α.Ε. 92/14 Κουλέντη ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 2.12.2020, Σκαπούλαρος ν. Δημοκρατίας (2016) 3 Α.Α.Δ. 540, Προκατασκευασμένα Υλικά Σκυροδέματος Ύψωνας Λτδ ν. Δημοκρατίας, υπόθ. αρ. 905/97, ημερομηνίας 21.10.99).
Ομοίως, όλοι οι ισχυρισμοί που εγείρει ο αιτητής περί πάσχουσας διαδικασίας κατά την ενώπιον της Υπουργικής Επιτροπής εξέταση της ιεραρχικής του προσφυγής, θα πρέπει να απορριφθούν, αφού έχουν αντιμετωπιστεί πολλάκις από την νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ως αβάσιμοι. Τόσο η έρευνα που προηγήθηκε της επίδικης συνεδρίας της Υπουργικής Επιτροπής ημερομηνίας 30.7.2013, με την υποβολή των θέσεων των αρμοδίων Τμημάτων υπό μορφή σημειώματος, όσο κι η διαδικασία εξέτασης της ιεραρχικής προσφυγής, κρίθηκε ως ορθή και νόμιμη.
Στη Σκαπούλαρος (ανωτέρω) λέχθηκαν τα ακόλουθα:
«Επί του ισχυρισμού για μη δέουσα έρευνα, για ύπαρξη πλάνης και μη αιτιολόγηση της απόφασης θεωρούμε ότι η πρωτόδικη κάλυψη του θέματος ήταν απόλυτα ορθή επί τον τρόπον και της διαδικασίας έρευνας. Ειδικά η επισήμανση ότι η έρευνα θεωρείται επαρκής εφόσον επεκτείνεται στη διερεύνηση κάθε γεγονότος που είναι σχετικό, προσδιορίστηκε με τα δεδομένα της υπόθεσης και είναι απολύτως πειστικά τα συμπεράσματα του Δικαστηρίου.
Στο σχετικό Σημείωμα τον Υπουργείου Εσωτερικών περιλαμβάνονται όλες οι αναγκαίες λεπτομέρειες, τα φυσικά και νομικά χαρακτηριστικά του τεμαχίου, οι απόψεις και θέσεις είτε θετικές είτε αρνητικές και υπάρχει διεργασία σκέψης η οποία έπεισε το πρωτόδικο Δικαστήριο για την ύπαρξη επαρκούς έρευνας και αιτιολόγησης της πράξης. Δεν θεωρούμε ότι υπάρχει πεδίο παρέμβασης μας. Συνεπώς και οι λόγοι έφεσης 3 και 4 απορρίπτονται».
Όλα τα πιο πάνω επαναλήφθηκαν και υιοθετήθηκαν σε σειρά πρόσφατων αποφάσεων, μεταξύ άλλων στις Ε.Δ.Δ. 73/18, Α.ΤΗ.Κ. κ.ά. ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 5.3.2024, Α.Ε. 47/16 Δημοκρατία ν. Metamax Company Ltd, ημερομηνίας 6.6.2023, Κουλέντη (ανωτέρω)).
Ο ισχυρισμός του αιτητή πως έχουν τηρηθεί τρία ξεχωριστά πρακτικά κατά την συνεδρία της Υπουργικής Επιτροπής ημερομηνίας 30.7.2013, δεν ευσταθεί. Η συνεδρία υπήρξε μία, κατά την οποία εξετάστηκε αριθμός ιεραρχικών προσφυγών που εκκρεμούσαν, για διάφορα θέματα, όπως προκύπτει από τον Πίνακα Ιεραρχικών Προσφυγών που περιλαμβάνεται στα ερυθρά 36ε του Τεκμηρίου 1 που κατατέθηκε στη διαδικασία. Είναι γι’ αυτό το λόγο που παρέστησαν κατά την προπαρασκευαστική συνεδρία της Επιτροπής διάφοροι υπηρεσιακοί παράγοντες, ώστε να δώσουν τους φακέλους, καθώς και τις επεξηγήσεις που χρειάζεται η Επιτροπή, ενώ μετά αποχώρησαν, όπως ρητώς καταγράφεται στο σχετικό πρακτικό.
Στη βάση των πιο πάνω, δεν διαπιστώνεται οποιοδήποτε ζήτημα εν σχέση με τη νομιμότητα της προσβαλλόμενης απόφασης, αλλά και εν σχέση με την επάρκεια της έρευνας και της αιτιολογίας που προσδόθηκε. Στην προκειμένη περίπτωση, η Υπουργική Επιτροπή μελέτησε κι αξιολόγησε όλα τα ενώπιον της στοιχεία, έγγραφα κι απόψεις, συμπεριλαμβανομένου του αναλυτικού Σημειώματος με αρ. 91/9 που ετοίμασε το Υπουργείο Εσωτερικών, μετά από διαβούλευση με την Πολεοδομική Αρχή καθώς κι όλα τα εμπλεκόμενα τμήματα, στη βάση των πραγματικών και νομικών χαρακτηριστικών του ακινήτου, υπό το φως και των ισχυρισμών που προβλήθηκαν εκ μέρους του αιτητή, προς υποστήριξη της υποβληθείσας ιεραρχικής προσφυγής.
Δεν διαπιστώνω οτιδήποτε το μεμπτό στη δράση της Διοίκησης και καταλήγω ότι δεν έχει στοιχειοθετηθεί οποιοσδήποτε λόγος ακύρωσης της προσβαλλόμενης απόφασης και επέμβασης του Δικαστηρίου.
Η προσφυγή απορρίπτεται με €1.500 έξοδα εναντίον του αιτητή. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται, δυνάμει του Άρθρου 146.4(α) του Συντάγματος.
Γαβριήλ, Δ.Δ.Δ.