ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Υπ. Αρ. 1460/2018
20 Μαΐου, 2024
[Φ. ΚΑΜΕΝΟΣ, ΔΔΔ.]
Αναφορικά με τα Άρθρα 146, 12, 30 του Συντάγματος
1. Ε.Ο κ.α
Αιτητές
Και
Καθ' ων η Αίτηση
------
Αίτηση ημερομηνίας 02.12.2022 για προσαγωγή μαρτυρίας
Γ. Α. Καραπατάκης, Δικηγόρος για Αιτητές,
Δ. Σιαμπτανής, για Α. Αργυρού και Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε Δικηγόροι για τους Καθ' ων η αίτηση,
Γ. Βαλιαντής με Χ. Παρασκευά (κα), για Λ. Παπαφιλίππου & ΣΙΑ ΔΕΠΕ για το ΕΜ.
ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Φ. Καμένος, ΔΔΔ.: Οι Αιτητές, οι οποίοι κατά τον χρόνο καταχώρισης της προσφυγής ήταν δέκα (10), είναι όλοι κάτοικοι Λεμεσού, ενορίας Αγίου Ιωάννη. Οι οικίες τους βρίσκονται σε περιοχή, στην οποία βρίσκεται επίσης το τεμάχιο αρ. 390, για το οποίο οι Καθ’ ων η αίτηση εξέδωσαν υπέρ του ΕΜ, πολεοδομική άδεια ημερομηνίας 11.09.2012 και άδεια οικοδομής ημερομηνίας 05.07.2018 (εφεξής οι «άδειες») για ανέγερση πρατηρίου καυσίμων και πλυντηρίου αυτοκινήτων. Τις εν λόγω άδειες οι Αιτητές προσβάλλουν με την προσφυγή τους.
Την καταχώριση της παρούσας αίτησης πυροδότησε η έγερση προδικαστικών ενστάσεων εκ μέρους των Καθ’ ων η αίτηση και του ΕΜ. Με τις εν λόγω προδικαστικές ενστάσεις οι Καθ’ ων η αίτηση και το ΕΜ έθεσαν ζήτημα εκπροθέσμου της προσφυγής, το δε ΕΜ έθεσε επιπλέον ζήτημα και έλλειψης εννόμου συμφέροντος των Αιτητών.
Ως έγινε παραδεκτό με σχετικό έγγραφο ημερομηνίας 16.01.2024 κατατεθέν εκ συμφώνου ως Τεκμήριο 1 στις 08.03.2024 στα πλαίσια ακρόασης της παρούσας ενδιάμεσης αίτησης (εφεξής η «ενδιάμεση αίτηση»), οι αποστάσεις των τεμαχίων που βρίσκονται οι οικίες των Αιτητών κυμαίνονται από 13 έως 80 μέτρα από τις αντλίες του εν λόγω πρατηρίου. Το Τεκμήριο 1 συνετάχθη από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Καθ’ ων η αίτηση, με προτροπή του Δικαστηρίου και με την λίαν εποικοδομητική όλων των δικηγόρων των διαδίκων, στάση η οποία δέον να αναγνωριστεί.
Κατόπιν της κατάθεσης του εγγράφου-Τεκμήριο 1, η προσφυγή αποσύρθηκε αναφορικά με τους Αιτητές αρ. 5,6,8,9 και 10, των οποίων οι οικίες βρίσκονται σε τεμάχια με απόσταση 30 και πλέον μέτρων από τις αντλίες του πρατηρίου. Η προσφυγή παρέμεινε μόνον αναφορικά με τους Αιτητές αρ. 1, 2-4 και 7, των οποίων οι οικίες βρίσκονται σε τεμάχια εφαπτόμενα με το τεμάχιο 390 και σε απόσταση 13 μέτρων από τις αντλίες του πρατηρίου.
Σημειώνεται ότι, κατά την ακρόαση της αίτησης στις 06.02.2024, ο ευπαίδευτος συνήγορος των Αιτητών απέσυρε αρχικά συγκεκριμένους ισχυρισμούς της ένορκης δήλωσης (εφεξής η «ΕΔ»), η οποία συνόδευε την ενδιάμεση αίτηση. Οι ισχυρισμοί αυτοί σκοπούσαν στην προσαγωγή μαρτυρίας προς απόδειξη του εννόμου συμφέροντος των Αιτητών. Κατά δε την ακρόαση ημερομηνίας 12.04.2024, αφού είχε ήδη κατατεθεί και το Τεκμήριο 1, απεσύρθησαν τελικά όλοι οι ισχυρισμοί που σκοπούσαν στην προσαγωγή μαρτυρίας προς απόδειξη του εννόμου συμφέροντος των Αιτητών. Ως εκ τούτου παρέμεινε προς εξέταση το κατά πόσο θα επιτραπεί μαρτυρία προς απόδειξη του χρόνου λήψης γνώσης των επίδικων αδειών.
Στο σημείο αυτό αναφέρω ότι, στην ανάλυση της αγόρευσης των ΕΜ επί της προδικαστικής ένστασης αναφορικά με το έννομο συμφέρον, μεταξύ των επιμέρους υποβολών, αναπτύχθηκε και η θέση ότι οι Αιτητές απέλεσαν το έννομο τους συμφέρον να προσβάλλουν τις επίδικες άδειες λόγω της συμπεριφοράς τους, καθότι ως ο ισχυρισμός, περί το 2014 είχε τοποθετηθεί πινακίδα εντός του τεμαχίου 390, στην οποία αναφερόταν ότι το εν λόγω τεμάχιο πωλείτο «με άδεια πρατηρίου βενζίνης και πλυντηρίου[1]» (εφεξής η «πινακίδα»), οι Αιτητές όμως δεν προσέβαλαν τότε τις επίδικες άδειες. Ως αποτέλεσμα, στην ΕΔ, η μαρτυρία την οποία επιθυμούν οι Αιτητές να προσάγουν προς απάντηση του εν λόγω ισχυρισμού, επίσης αναλύθηκε προς απόδειξη της ύπαρξης εννόμου συμφέροντος τους.
Θεωρώ ότι η θέση αυτή της εν λόγω προδικαστικής ένστασης αφορά πρωτίστως, όχι το έννομο συμφέρον αλλά το εκπρόθεσμο της προσφυγής, κατά πόσο δηλαδή μπορεί να συναχθεί τεκμήριο γνώσης της έκδοσης των αδειών αυτών ή έστω της πολεοδομικής άδειας, η οποία είχε εκδοθεί προ το 2014, με άλλο τρόπο από τους συνήθεις[2], πχ με υλικές ενέργειες ή με τη δημοσιότητα της έκδοσης της άδειας στην περιοχή των τεμαχίων των Αιτητών και του τεμαχίου αρ. 390[3] λόγω της εκεί τοποθέτησης της πινακίδας.
Έχοντας υπόψη αυτή την πτυχή του ζητήματος και τη σχετική νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου ως προς τις εξουσίες του παρόντος (βλ. Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 49/2012 Ανδριανή Λεωνίδα Σάββα ν. Υπουργείου Εσωτερικών κ.α. ημερ. 07.02.2018, ECLI:CY:AD:2018:C63[4]), η σχετική δήλωση περί απόσυρσης της σκοπούμενης μαρτυρίας αναφορικά με το έννομο συμφέρον, παρότι διατυπώθηκε κατά γενικό τρόπο στη δικάσιμο ημερομηνίας 12.04.2024 όμως απαντητικά προς τα ζητήματα αναθυμιάσεων βενζολίου και οχληρίας λόγω διακίνησης οχημάτων, εκλαμβάνω ότι δεν αφορούσε τη μαρτυρία, την οποία επιθυμούν να προσφέρουν οι Αιτητές προς απόδειξη ότι δεν είχαν δει και άρα λάβει γνώση του περιεχομένου της πινακίδας άρα δεν αφορά την παράγραφο 12 της ΕΔ, η οποία με τις υποπαραγράφους της εκτείνεται από το τέλος της σελίδας 11 της ΕΔ έως και την σελίδα 15 υποπαράγραφος (5)(ε) της ΕΔ.
Αφού κατέγραψα τα ανωτέρω, και όσα μεσολάβησαν από την καταχώριση της ενδιάμεσης αίτησης μέχρι και την επιφύλαξη απόφασης απ’ αυτής (αυτή έγινε στη δικάσιμο ημερομηνίας 12.04.2024), θεωρώ ότι είναι ορθό να εγκρίνω την ενδιάμεση αίτηση στο μέτρο που σκοπεί να αποδείξει τον χρόνο λήψης γνώσης εκ μέρους των Αιτητών των επίδικων αδειών.
To ζήτημα αφορά το κατά πόσο η προσφυγή είναι εμπρόθεσμη συνεπώς είναι ουσιώδες να ξεκαθαρίσει, η δε περί τούτου μαρτυρία είναι εύλογα σχετική και μπορεί να βοηθήσει το Δικαστήριο στην επίλυση των επίδικων θεμάτων. Δε με βρίσκει εν προκειμένω σύμφωνο η θέση των ευπαιδεύτων δικηγόρων των Καθ’ ων η αίτηση και του ΕΜ ότι το εν λόγω θέμα δεν είναι δεκτικό απόδειξης μέσω μαρτυρίας. Ειδικότερα ως προς την αναγκαιότητα προσαγωγής μαρτυρίας για το εκπρόθεσμο της προσφυγής, στην απόφαση Θεμιστοκλέους Θεανώ και Άλλη ν. Kυπριακής Δημοκρατίας (2007) 3 ΑΑΔ 415, αναφέρθηκε (η έμφαση του Δικαστηρίου):
«Από την άλλη, ενώ πράγματι το τεκμήριο λήψης, ενόψει της πιο πάνω νομοθετικής πρόνοιας και της νομολογίας (βλ. Theodorou v. The Abbot of Kykko Monastery (1965) 1 C.L.R. 9, Πιττάκα ν. Γ & Β Χατζηδημοσθένους Λτδ (2004) 1 Α.Α.Δ 1895) προϋποθέτει ταχυδρόμηση στην ορθή διεύθυνση και μη επιστροφή, όπως ήδη σημειώσαμε, εδώ κάθε άλλο παρά διατυπώθηκε αμφισβήτηση επί αυτών, ενόψει της οποίας, ως προς εγειρόμενο επίδικο θέμα πλέον, οι εφεσίβλητοι θα είχαν βάρος να αποσείσουν με εν τέλει κριτή το Δικαστήριο, αναλόγως με τους χειρισμούς, το υλικό του φακέλου και την όποια μαρτυρία θα επέτρεπε να προσαχθεί. (Βλ. Θεοφάνης Χατζηγιάννη κ.α. ν. Υπουργικού Συμβουλίου κ.α., Προσφυγή Aρ. 846/01, ημερομηνίας 30.5.03 και συναφώς Βusy Bodys Wine Bar & Rest. Ltd v. Eφόρου Φ.Π.Α. (1999) 2 Α.Α.Δ. 516). Ούτε και επιχειρήθηκε ανατροπή του τεκμηρίου με την προσαγωγή μαρτυρίας ως προς τη μη λήψη της επιστολής (βλ. Katsiantonis v. Frantzeskou (ανωτέρω). Ορθώς, λοιπόν, ο συνάδελφός μας χαρακτήρισε τον ισχυρισμό ως ατεκμηρίωτο».
Περαιτέρω δε με βρίσκει σύμφωνο ούτε ο ισχυρισμός ότι δε μπορεί η Αιτήτρια 1 να μαρτυρήσει, πέραν της προσωπικής της πληροφόρησης και όσα της ανέφεραν οι υπόλοιποι αιτητές. Η κατάθεση τέτοιας μαρτυρίας είναι άλλωστε επιτρεπτή και παρέχεται η δυνατότητα δοκιμασίας της στην ακροαματική διαδικασία.
Τέλος σημειώνω ότι δε θεωρώ ως καταλυτική τη μη επισύναψη επί της ΕΔ, της ένορκης δήλωσης, την οποία επιθυμούν να καταχωρήσουν οι Αιτητές. Μια τέτοια επισύναψή είναι προτιμητέα όμως, το παρόν Δικαστήριο έχοντας εξουσία αποδοχής ακόμα και κατάθεσης προφορικής μαρτυρίας, η οποία κατά κανόνα θα περιείχε εκ της φύσεως της λιγότερα προκαθορισμένα στοιχεία από ότι μια ένορκη δήλωση, προφανώς και δύναται να επιτρέψει την κατάθεση ένορκης δήλωσης με σαφώς προκαθορισμένα στοιχεία, ως αυτά έχουν ήδη διατυπωθεί στην ΕΔ [κατ’ αναλογία βλ. Aκάμας Στυλιανός ν. Δημοκρατίας (Eπιτροπή Δημόσιας Yπηρεσίας) (1993) 4 ΑΑΔ 2321].
Εν προκειμένω, ο δικηγόρος των Αιτητών κατόπιν ερωτήματος του Δικαστηρίου στην ακρόαση ημερ. 12.04.2024, δήλωσε ότι η μαρτυρία που θα προσκομιστεί είναι αυτή που περιέχεται στην ΕΔ αφού αφαιρεθούν οι σχετικοί ισχυρισμοί και παράγραφοι, που αφορούν το έννομο συμφέρον/επηρεασμό των αιτητών (προβλήματα υγείας, εκπομπές βενζολίου και οχληρία). Τα σχετικά με τον χρόνο και τρόπο λήψης γνώσης των επίδικων αδειών, και σκοπούν να αποδείξουν ότι η προσφυγή δεν είναι εκπρόθεσμη, εκτείνονται από την παράγραφο 12 της ΕΔ, η οποία εκκινεί στο τέλος της σελίδας 11 έως και το τέλος της ΕΔ στη σελίδα 18 αυτής. Η άδεια του Δικαστηρίου, η οποία δίδεται με την παρούσα αφορά ακριβώς την εκεί περιγραφόμενη μαρτυρία και μόνο.
Με γνώμονα τα ανωτέρω, η παρούσα αίτηση γίνεται εν μέρει δεκτή.
Δίδω οδηγίες όπως οι Αιτητές, διά της Αιτήτριας 1, εντός 14 ημερών αρχομένων από την επομένη της έκδοσης της παρούσας, προσκομίσουν μαρτυρία υπό μορφή ένορκης δήλωσης, το περιεχόμενο της οποίας να περιοριστεί σε όσα αναφέρονται και εκτείνονται από την παράγραφο 12 της ΕΔ, την τελευταία δηλαδή παράγραφο της σελίδας 11 έως και το τέλος της ΕΔ στην υποπαράγραφο 14 της παραγράφου 13 της σελίδας 18 αυτής.
Η προσφυγή ορίζεται για οδηγίες στις 07.06.2024.
Κρίνω εύλογο όπως, τα έξοδα της παρούσας επιδικασθούν με την τελική μου απόφαση επί της προσφυγής αφού ληφθεί υπόψη το αποτέλεσμα της επί των συγκεκριμένων προδικαστικών ενστάσεων περί εκπροθέσμου και εννόμου συμφέροντος.
Φ. Καμένος, ΔΔΔ
[1] Η ακριβής καταγραφή εντός της πινακίδας ανέφερε:
«FOR SALE με άδεια πρατηρίου βενζίνης και πλυντηρίου».
[2] Συνήθης θα ήταν η κοινοποίηση στους Αιτητές με επιστολή.
[3] Σχετικές με τα τεκμήρια λήψης γνώσης είναι οι σελ. 170-185 του οικείου κεφαλαίου «Προθεσμία» το οποίο επιμελήθηκε ο Δ. Πυργάκης στο σύγγραμμα του Χ. Χρυσανθακάκη «Συμβούλιο της Επικρατείας Εφαρμογές Διοικητικού Ουσιαστικού & Δικονομικού Δικαίου», Εκδ. 2012.
[4] Εκεί αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων (οι υπογραμμίσεις και έμφαση του δικαστηρίου):
«Προτού αποφανθούμε επί του εγειρομένου θέματος, θα πρέπει να παρεμβληθεί και να επαναληφθεί η αρχή που διέπει τη διοικητική δίκη, που δεν είναι άλλη παρά η εξεταστική ή ανακριτική, γιατί το Δικαστήριο εξετάζει αυτεπαγγέλτως την υπόθεση και δεν περιορίζεται να αντλεί τα απαιτούμενα για τη διαμόρφωση της κρίσεως του στοιχεία από τους ισχυρισμούς των διαδίκων. (Βλ. το σύγγραμμα Π.Δ. Δαγτόγλου, Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, 3η Έκδοση, σελ. 272). Περαιτέρω, στο ίδιο σύγγραμμα στη σελ. 274 αναφέρεται:
″Ενώ κατά την εφαρμογή των κανόνων δικαίου και την χρησιμοποίηση των διδαγμάτων κοινής πείρας και λογικής, καθώς και των ειδικών γνώσεων, εφαρμόζεται βασικά τόσο στην πολιτική, όσο και στη διοικητική δίκη η εξεταστική ή ανακριτική αρχή, κατά την εκτίμηση των πραγματικών γεγονότων η πολιτική δίκη ακολουθεί την συζητητική, ενώ η διοικητική δίκη παραμένει στην εξεταστική αρχή.″
Συνεπώς, ο Διοικητικός Δικαστής δεν επαφίεται στα πραγματικά γεγονότα που προτείνουν και αποδεικνύουν οι διάδικοι αλλά ενεργεί και αυτεπαγγέλτως. Περαιτέρω, παραμένει άθικτη η εξουσία του Δικαστηρίου να διερευνήσει και εκτιμήσει τόσο τη νομική, όσο και πραγματική, βάση της προσφυγής ή ακόμη να αναζητήσει συμπληρωματικές αποδείξεις από οποιοδήποτε πρόσωπο. (Βλ. Δαγτόγλου (ανωτέρω), σελ. 280).
(…)
Η εφεσείουσα εισηγήθηκε περαιτέρω ότι η προσκομισθείσα μαρτυρία δεν έπρεπε να γίνει αποδεκτή, καθότι αλλοίωσε και/ή διαφοροποίησε τα στοιχεία που είχαν ληφθεί υπόψη από τους εφεσιβλήτους κατά την εξέταση του εκπρόθεσμου της ιεραρχικής προσφυγής.
Σύμφωνα με τους Καν. 10(2) και 19 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962 το Δικαστήριο μπορεί, σε οποιοδήποτε στάδιο, να διατάξει την προσαγωγή μαρτυρίας.
Υπάρχει διακριτική ευχέρεια στο Ανώτατο Δικαστήριο στα πλαίσια της αναθεωρητικής του δικαιοδοσίας, τόσο πρωτοδίκως όσο και κατ' έφεση, να ελέγχει την προσαγωγή μαρτυρίας. Το Δικαστήριο έχει ευρεία εξουσία να δεχθεί μαρτυρία για οποιοδήποτε σημείο ή ζήτημα, που κρίνει σχετική και αναγκαία για την απόφανση επί των θεμάτων που εγείρονται στην προσφυγή ή στην έφεση, και άπτονται της νομιμότητας της προσβαλλόμενης πράξης ή απόφασης. (Πανεπιστήμιο Κύπρου ν. Κωνσταντίνου κ.ά. (1994) 3 Α.Α.Δ. 145 και Θαλασσινός ν. Δημοκρατίας (2003) 3 Α.Α.Δ. 507).
Πρωταρχικός παράγοντας που λαμβάνεται υπόψη, στη βάση του εξεταστικού χαρακτήρα της ακυρωτικής διαδικασίας, είναι η σχετικότητα της τοιαύτης μαρτυρίας. Ταυτοχρόνως, όμως, η προσαγωγή μαρτυρίας που διαφοροποιεί, αλλοιώνει ή μεταβάλλει το περιεχόμενο των στοιχείων που λήφθηκαν υπόψη προς ενίσχυση του κύρους της απόφασης, δεν γίνεται αποδεχτή. (Ρούσος ν. Ιωαννίδη κ.ά. (1999) 3 Α.Α.Δ. 549, Ράφτη κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2003) 3 Α.Α.Δ. 335 και Α.Ε. 125/2014, Δημοκρατία ν. D.J. Karapatakis & Sons Ltd Consortium, ημερ. 13 Ιουλίου 2015).
Έχοντας εξετάσει το περιεχόμενο της μαρτυρίας, όπως καταγράφεται στην πρωτόδικη απόφαση, είναι σαφές ότι με την προσαγωγή της δεν υπήρξε καμία διαφοροποίηση ή μεταβολή στα στοιχεία τα οποία υπήρχαν ενώπιον των εφεσιβλήτων κατά τη λήψη της απόφασης στην ιεραρχική προσφυγή, ούτε έχει εισαχθεί οποιοδήποτε νέο στοιχείο.
Υπήρχε στο φάκελο σφραγίδα με χειρόγραφη σημείωση της λειτουργού, περί της αποστολής της Γνωστοποίησης. Αυτό το γεγονός ήταν ενώπιον των εφεσιβλήτων. Σ' αυτό το γεγονός κάμνουν αναφορά και στην επιστολή τους ημερ. 27 Ιανουαρίου 2010. Η προσκόμιση μαρτυρίας έγινε με σκοπό τη διερεύνηση γεγονότος, το οποίο υφίστατο κατά τον ουσιώδη χρόνο, δηλαδή της αποστολής της Γνωστοποίησης.
Αποτελεί, συνεπώς, κατάληξη μας ότι η προσκομισθείσα μαρτυρία ήταν απολύτως σχετική με το επίδικο θέμα του εκπρόθεσμου της ιεραρχικής προσφυγής και ορθώς το Δικαστήριο την έλαβε υπόψη».