ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Υπόθεση αρ. 1077/2022(iJ))
27 Ιουνίου 2024
[ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ AΡΘΡΑ 1Α, 23, 25, 26, 28, 29, 30, 35 ΚΑΙ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΗΦΑΙΣΤΟΣ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΛΤΔ
Αιτήτρια,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
Καθ’ ων η αίτηση.
ΚΑΙ ΩΣ ΤΡΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΔΥΝΑΜΕΙ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ 26.10.2022
Σ. Π.
Αιτητής,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
Καθ’ ων η αίτηση.
……………………………
Ξένια Ευγενίου, για Ανδρέας Σ. Αγγελίδης Δ.Ε.Π.Ε., για τον αιτητή.
Θάσος Χατζηλούκα, Δικηγόρος, για το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τους καθ’ ων η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΑΒΡΙΗΛ, Δ.Δ.Δ.: Με την προσφυγή του ο αιτητής αξιώνει από το Δικαστήριο, την εξής θεραπεία:-
«Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση του Καθ’ ου η Αίτηση που στάληκε στην Αιτήτρια με επιστολή ημερομηνίας 6.4.2022 (Παράρτημα Α) και με την οποία απέρριψε την Ιεραρχική Προσφυγή που υπέβαλε εναντίον της απόφασης του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως να απορρίψει την αίτησή της (ΛΕΜ/00578/2019) για χορήγηση πολεοδομικής άδειας για τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 507KW, στο τεμάχιο αρ. […] Φ./Σχ. […] που ευρίσκεται στο χωριό Πάχνα. της Επαρχίας Λεμεσού είναι άκυρη, παράνομη, αντισυνταγματική και στερημένη οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος».
Σημειώνεται πως, κατόπιν έκδοσης σχετικού διατάγματος του Δικαστηρίου, ημερομηνίας 26.10.2022, τροποποιήθηκε ο τίτλος της προσφυγής, ως φαίνεται ανωτέρω.
Ο αιτητής υπέβαλε στις 15.5.2019, αίτηση για έκδοση πολεοδομικής άδειας με αρ. ΛΕΜ/578/2019 για φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 507KW, επί του τεμαχίου με αρ. […], Φ./Σχ. […] στο χωριό Πάχνα, της Επαρχίας Λεμεσού.
Για σκοπούς αξιολόγησης της υποβληθείσας αιτήσεως, ζητήθηκαν οι θέσεις κι απόψεις διαφόρων Τμημάτων κι Υπηρεσιών. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου, απέστειλε θετικές απόψεις στις 26.6.2019. Ομοίως, ο Έπαρχος Λεμεσού και το Κοινοτικό Συμβούλιο Πάχνας, με επιστολή ημερομηνίας 10.12.2019. Το Τμήμα Γεωργίας, έφερε ένσταση στην χορήγηση της αιτούμενης άδειας, αφού όπως ανέφερε στην επιστολή ημερομηνίας 11.7.2019, για την υλοποίηση της αιτούμενης ανάπτυξης, θα καταστραφούν οι εντός αυτού καλλιέργειες αμπελιών. Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, με επιστολή του ημερομηνίας 18.9.2019, ζήτησε την υποβολή νέων σχεδίων στα οποία να δεικνύεται η χωροθέτηση της περίφραξης του έργου, και μετά την υποβολή τους, συναίνεσε στην έγκριση της αίτησης, με επιστολή ημερομηνίας 26.6.2020.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος, με επιστολή ημερομηνίας 17.1.2020, προς τον Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, αφού αναφέρθηκε στη συνεδρία της Επιτροπής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ημερομηνίας 5.11.2019, ενώπιον της οποίας συζητήθηκε η υποβληθείσα αίτηση, ζήτησε όπως προσκομιστούν από τον αιτητή πρόσθετα στοιχεία. Αυτά αφορούσαν, μεταξύ άλλων, σε διερεύνηση του κατά πόσον τα υφιστάμενα αμπέλια θα μπορούσαν να διατηρηθούν, ενημέρωση για το πόσες επισκέψεις προηγήθηκαν για καταγραφή του βιολογικού περιβάλλοντος του συγκεκριμένου τεμαχίου, ζητήθηκε λεπτομερής καταγραφή των ειδών χλωρίδας και πανίδας και τυχόν επιπτώσεις του έργου επί αυτών, υποβολή τοπογραφικής αποτύπωσης του εφαπτόμενου υδατορέματος και εκ νέου τοποθέτηση της περίφραξης του έργου, προκειμένου να αφεθεί ζώνη προστασίας πλάτους 5 μέτρων.
Ακολούθησε νέα συνεδρία της Επιτροπής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ημερομηνίας 30.6.2020, στην οποία κλήθηκε να παρουσιαστεί κι ο Μελετητής του έργου, προκειμένου να παρουσιάσει τα συμπληρωματικά στοιχεία που ζητήθηκαν. Στις 26.2.2021, εκδόθηκε η σχετική Γνωμοδότηση του Τμήματος Περιβάλλοντος σε σχέση με την επίδικη αίτηση, η θέση του οποίου ήταν αρνητική. Μεταφέρω το πιο κάτω απόσπασμα από αυτήν:-
«[…] Κατά τη διάρκεια της ολοκληρωμένης εξέτασης των περιβαλλοντικών παραμέτρων του έργου, η Περιβαλλοντική Αρχή έλαβε υπόψη την ΜΕΕΠ, τα συμπληρωματικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, τις προδιαγραφές και άλλα στοιχεία από την κατασκευή και λειτουργία παρόμοιων έργων, τις θέσεις των μελών της Επιτροπής και άλλων εμπλεκομένων φορέων αλλά και τα χωροταξικά και περιβαλλοντικά δεδομένα του χώρου.
Η αιτούμενη περιοχή :
• απέχει 850 μέτρα, περίπου, από την ΖΕΠ Ποταμού Παραμαλιού (CY 5000009) του Δικτύου Natura 2000.
• εμπίπτει εντός περάσματος μεταναστευτικών πτηνών
• καταγράφηκαν 30 είδη πτηνών εντός της περιοχής μελέτης καθώς και της ευρύτερης περιοχής σε απόσταση 50 - 200m από τα όρια της προτεινόμενης ανάπτυξης. Σημειώνεται ότι τα είδη Buteo rufinus, Coracias garrulus, Emberiza caesia, Lanius nubicus και Oenanthe cypriaca που εντοπίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή της ανάπτυξης περιλαμβάνεται στα είδη του Παραρτήματος I της οδηγίας 2009/147/ΕΚ για την διατήρηση των άγριων πτηνών.
• η περιοχή είναι αδιατάραχτη από παρόμοιου τύπου αναπτύξεις. Επιπρόσθετα, οι επιπτώσεις από τα υποστηρικτικά έργα που απαιτούνται για την κατασκευή και λειτουργία της ανάπτυξης κρίνονται σημαντικές.
• η περιοχή χαρακτηρίζεται από γεωργικές χρήσεις και δραστηριότητες. Σχετικά με την αλλαγή χρήσης γης, σημαντική έκταση γης θα καταληφθεί από φωτοβολταϊκά πλαίσια και θα αφαιρεθεί το μεγαλύτερο μέρος του υφιστάμενου αμπελώνα στο υπό μελέτη τεμάχιο, όπου στο παρόν στάδιο διενεργείται η ήπια αυτή ανθρωπογενής γεωργική δραστηριότητα (καλλιέργεια αμπελιού). Η πιο πάνω αλλαγή δύναται να οδηγήσει σε υποβάθμιση των οικολογικών λειτουργιών της περιοχής του έργου.
Με βάση τα πιο πάνω, η Περιβαλλοντική Αρχή κατέληξε ότι το έργο θα προκαλέσει τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά την φάση λειτουργίας αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό, βιολογικό περιβάλλον, με επιπτώσεις σε σημαντικά είδη πτηνοπανίδας της ευρύτερης περιοχής. Επιπλέον, σε περίπτωση υλοποίησης του έργου οι επιπτώσεις στο τοπίο της περιοχής θα είναι σημαντικές.
Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής, δεν ευνοούν την ανάπτυξη ενός τέτοιου είδους έργου στη συγκεκριμένη περιοχή, αφού πρόκειται, για μια περιοχή με αμιγώς γεωργικές καλλιέργειες, η οποία είναι αδιατάραχτη από παρόμοιου τύπου αναπτύξεις. Θα ήταν τέλος παράλειψη να μην αναφερθεί η αναγκαιότητα εξέτασης των επιπτώσεων από τις υποστηρικτικές υποδομές που απαιτούνται στα πλαίσια κατασκευής και λειτουργίας του υπό αναφορά έργου, δεδομένου ότι όπως έχει αναφερθεί, επιπλέον της εγκατάστασης των πλαισίων απαιτείται κατασκευή δωμάτιου μετρητών και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού με οπλισμένο σκυρόδεμα, τοιχοποιία με τούβλα και οροφή από κεραμίδια.
Όσον αφορά την ηλεκτροδότηση του έργου, η σύνδεση με το δίκτυο της ΑΗΚ προνοεί καλωδίωση από τον υποσταθμό μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος «Νέα Τριμίκλινη» (περισσότερα από 11χμ. μακριά), ενώ δεν έχει καθοριστεί στη Μελέτη η πορεία των καλωδίων σύνδεσης. Ο σχεδιασμός προϋποθέτει σύνδεση με το υφιστάμενο εναέριο δίκτυο ηλεκτροδότησης, αλλά απαιτείται και επέκταση του δικτύου για εξυπηρέτηση της ανάπτυξης. Οι επιπτώσεις από τη σύνδεση του πάρκου με το δίκτυο της ΑΗΚ (υποσταθμός Τριμίκλινης) αναμένεται να είναι σημαντικές, και δεν έχουν αξιολογηθεί από την Μελέτη.
Συμπερασματικά, η απώλεια και υποβάθμιση ενδιαιτήματος των ειδών, η όχληση και η εκτόπιση της πανίδας και της πτηνοπανίδας, οι αναμενόμενες επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή από τα αναγκαία επιπλέον υποστηρικτικά έργα, καθώς και τα υπόλοιπα χωροταξικά και περιβαλλοντικά δεδομένα της περιοχής, συνηγορούν αρνητικά στην αδειοδότηση του εν λόγω έργου. Ως εκ τούτου, η Περιβαλλοντική Αρχή, εισηγείται όπως το έργο μην εκτελεστεί, λόγω των σημαντικών αρνητικών επιπτώσεων που θα επιφέρει η εκτέλεση ή/και η λειτουργία του, στη αλλαγή χρήσης αλλά και γενικότερα στο τοπίο της περιοχής.»[1]
Τον Μάρτιο του 2021, ακολούθησε η μελέτη της υποβληθείσας πολεοδομικής αιτήσεως, στην οποία έγινε αναφορά στην αρνητική Γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα την έκδοση της Γνωστοποίησης Αρνήσεως Χορηγήσεως Πολεοδομικής Άδειας, ημερομηνίας 23.3.2021. Όπως αναφέρθηκε επί της Σημείωσης του όρου (500):-
«Η αιτούμενη ανάπτυξη […] δεν ικανοποιεί τις πρόνοιες της παραγράφου 9.18 – Έργα Υποδομής, της Δήλωσης Πολιτικής για την Ύπαιθρο, η οποία διέπει αναπτύξεις όπως η προτεινόμενη. Συγκεκριμένα, η προτεινόμενη ανάπτυξη αναμένεται ότι θα επηρεάσει ουσιωδώς το περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους, το τοπίο και την οικολογία της περιοχής.
Σημείωση:
Η Πολεοδομική Αρχή, κατά τη λήψη της απόφασης της έλαβε υπόψη ως ουσιώδη παράγοντα, με βάση τις πρόνοιες της παραγράφου 3.1(θ), του Κεφαλαίου 3 – Γενικές Πρόνοιες Πολιτικής, του ισχύοντος Σχεδίου Ανάπτυξης, τη Γνωμοδότηση της Περιβαλλοντικής Αρχής, ημερομηνίας 26/2/2021, στην οποία αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι, η Περιβαλλοντική Αρχή δεν συναινεί στη δημιουργία της αιτούμενης ανάπτυξης, της οποίας τόσο η κατασκευή όσο και η λειτουργία της θα προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό και βιολογικό περιβάλλον της περιοχής».
Ο αιτητής υπέβαλε, μέσω του δικηγόρου του, ιεραρχική προσφυγή, ημερομηνίας 21.4.2021, κατά της Γνωστοποίησης Αρνήσεως Χορηγήσεως Πολεοδομικής Άδειας, υποβάλλοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής επιχειρήματα: πως το επίδικο τεμάχιο δεν εφάπτεται στο πέρασμα των μεταναστευτικών πουλιών, ως αυτή ήταν η θέση του Τμήματος Περιβάλλοντος.
Υπεβλήθη πως δεν υπήρξε εξειδίκευση της θέσης του Τμήματος Περιβάλλοντος ότι το τεμάχιο γειτνιάζει με Ζώνη Ειδικής Προστασίας και πως αυτή η θέση επηρεάζει την εν λόγω Ζώνη. Τούτο, τη στιγμή που το ίδιο το Τμήμα Περιβάλλοντος, συναίνεσε σε άλλη περίπτωση για έκδοση άδειας για κατασκευή Φωτοβολταϊκού Πάρκου στη Σωτήρα Λεμεσού, σε σχέση με τεμάχιο που απείχε όχι 850 μέτρα από την ΖΕΠ, όπως το επίδικο, αλλά 50 μέτρα, εντός αυτού είχαν εντοπιστεί είδη προστατευόμενων και επαπειλούμενων πουλιών (και είδος γύπα), όπως και αφαίρεση φυσικής βλάστησης στην οποία διενεργούνται ήπιες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Πρόσθετος ισχυρισμός που τέθηκε επί της ιεραρχικής προσφυγής του αιτητή άπτεται αντιφατικής συμπεριφοράς του Τμήματος Περιβάλλοντος, ως προς την αντιμετώπιση της υποβληθείσας αίτησης, σε σχέση με άλλες αιτήσεις, ήτοι την ΠΑΦ/152/2018 στην Κοινότητα Νατά της Επαρχίας Πάφου, στην οποία η εκεί αιτούμενη ανάπτυξη απείχε μόνον 30 μέτρα από περιοχή δικτύου Natura, όπου το Τμήμα συναίνεσε στην έκδοσή της, όπως και σε σχέση με την άλλη περίπτωση που αφορούσε στην έκδοση άδειας οικοδομής Β175/2016 στην Κοινότητα Ίννεια της Επαρχίας Πάφου, που κι εκεί το προτεινόμενο τεμάχιο αξιοποιείτο με φυτεία αμπελιού.
Τέλος, έγινε εκ μέρους του αιτητή παραπομπή στην ΛΕΜ 744/2011 στην Κοινότητα Πάχνας, που αφορούσε επίσης αιτούμενη ανάπτυξη φωτοβολταϊκού πάρκου, σε σχέση με όρους που τέθηκαν για την εγκατάσταση και κατασκευή των πλαισίων και του δωματίου μετρητών και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού και όχι απόρριψη, όπως η επίδικη αίτηση.
Ο Έπαρχος Λεμεσού απέστειλε τις θέσεις του επί της υποβληθείσας ιεραρχικής προσφυγής, όπως επίσης και του Κοινοτικού Συμβουλίου Πάχνας, με επιστολή ημερομηνίας 26.5.2021, μη φέροντας ένσταση στην προτεινόμενη ανάπτυξη.
Για την εξέταση της ιεραρχικής προσφυγής, ετοιμάστηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών σχετικό Σημείωμα ημερομηνίας 4.10.2021. Σ’ αυτό, καταγράφονται τα επιχειρήματα που υπέβαλε ο αιτητής επί της ιεραρχικής του προσφυγής. Επί της παραγράφου 6 του Σημειώματος, περιλαμβάνονται οι εισηγήσεις της Πολεοδομικής Αρχής κι εν προκειμένω, του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.
Όπως αναφέρεται, ελήφθη υπόψη, ως ουσιώδης παράγοντας, η αρνητική Γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής, ημερομηνίας 26.2.2021, που είναι αρμόδια σε σχέση με ενδεχόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις του προτεινόμενου έργου. Η Πολεοδομική Αρχή, στην παράγραφο 6 του εν λόγω Σημειώματος, επανέλαβε ουσιαστικά τις θέσεις που καταγράφονται στην Γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής, ενώ το Τμήμα Περιβάλλοντος δεν τοποθετήθηκε, επί των όσων αναφέρονται από τον αιτητή στην υποβληθείσα ιεραρχική προσφυγή.
Η Υπουργική Επιτροπή, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 11.3.2022, αποφάσισε την απόρριψη της ιεραρχικής προσφυγής του αιτητή, όπως αυτή του γνωστοποιήθηκε δια της επιστολής ημερομηνίας 6.4.2022, η νομιμότητα της οποίας συνιστά το αντικείμενο της υπό κρίση προσφυγής.
Εγείρεται, ως πρώτος λόγος ακύρωσης, ο ισχυρισμός πως η διαδικασία που ακολουθήθηκε από την Υπουργική Επιτροπή, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 11.3.2022, υπήρξε πάσχουσα Τούτο, αφού για άγνωστο λόγο, τηρήθηκαν τρία ξεχωριστά πρακτικά για την ίδια συνεδρία, στα οποία αναφέρεται πως παρευρέθηκε αριθμός υπηρεσιακών από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και το Υπουργείο Εσωτερικών, χωρίς να καταγράφονται στο πρακτικό, τα όσα εκεί συζητήθηκαν, κατά τρόπο που δεν επιτρέπεται ο δικαστικός έλεγχος, αφού το πρακτικό που τηρήθηκε, δεν είναι άρτιο. Κατά τις εισηγήσεις, τα σχετικά πρακτικά, ως επίσης και το σημείωμα, δεν φέρουν οποιαδήποτε υπογραφή και συνεπώς, δεν προκύπτει κατά πόσον όλα τα μέλη της Επιτροπής, ήταν ή όχι παρόντα.
Εγείρεται, πρόσθετα, από την ευπαίδευτη συνήγορο του αιτητή, ο ισχυρισμός πως η προσβαλλόμενη απόφαση θα πρέπει να ακυρωθεί, ως παραβιάζουσα την αρχή της αμεροληψίας, ενόψει της συμμετοχής, σ’ αυτήν, του Υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος είναι ο πολιτικά κι ιεραρχικά προϊστάμενος της Πολεοδομικής Αρχής που απέρριψε αρχικά την αίτηση που υπέβαλε ο αιτητής.
Τρίτος λόγος ακύρωσης που προωθείται από τον αιτητή, άπτεται της θέσης πως η ίδια η Υπουργική Επιτροπή, παρέλειψε να εξετάσει την υποβληθείσα ιεραρχική προσφυγή και τους λόγους που εκεί αναφέρονται, ενώ δέχθηκε παθητικά τις θέσεις και τις εισηγήσεις της Πολεοδομικής Αρχής. Σύμφωνα με τις εισηγήσεις της ευπαιδεύτου συνηγόρου του αιτητή, στην προκείμενη περίπτωση, υπήρξε παραβίαση της αρχής της καλής πίστης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη προς την διοίκηση, αλλά κι άνιση μεταχείριση. Τους ισχυρισμούς του, στηρίζει στο γεγονός πως, εν προκειμένω, η διοίκηση απέρριψε την αιτούμενη ανάπτυξη λόγω της καταγραφής της ύπαρξης 30 ειδών πτηνών εντός της επίδικης περιοχής, σε απόσταση 30 – 50 μέτρων από τα όρια της προτεινόμενης ανάπτυξης, ενώ για άλλη περίπτωση στην οποία παραπέμπει, και συγκεκριμένα σε αιτούμενη ανάπτυξη για την οποία δόθηκε Γνωμάτευση του Τμήματος Περιβάλλοντος, ημερομηνίας 1.12.2020, στη Σωτήρα Λεμεσού, αυτό δεν αποτέλεσε κώλυμα και το Τμήμα Περιβάλλοντος, έδωσε τη συναίνεσή του.
Άλλο παράδειγμα άνισης μεταχείρισης κι αντιφατικής στάσης της διοίκησης που έθεσε ο αιτητής, επί της ιεραρχικής του προσφυγής, που κατά τις εισηγήσεις, δεν εξετάστηκε από την Υπουργική Επιτροπή, είναι η έκδοση της πολεοδομικής άδειας για φωτοβολταϊκό πάρκο στην Κοινότητα Νατά, της Επαρχίας Πάφου, όπου το υπό ανάπτυξη τεμάχιο απείχε μόνον 30 μέτρα από την περιοχή του δικτύου Νatura 2000. Ομοίως, σε υποβληθείσα αίτηση για έκδοση πολεοδομικής άδειας για την ίδια ανάπτυξη, στην Κοινότητα Ίννεια της Επαρχίας Πάφου, το Τμήμα Γεωργίας, που εν προκειμένω έφερε ένσταση, συναίνεσε στην αιτούμενη ανάπτυξη, παρόλο που στο εν λόγω τεμάχιο υπήρχε φυτεία αμπελιών, όπως κι εν προκειμένω.
Τέλος, προωθείται κι ισχυρισμός περί παράβασης του δικαιώματος ακρόασης και στέρησης του δικαιώματος στην ιδιοκτησία.
Αντίθετες υπήρξαν οι θέσεις και εισηγήσεις του ευπαιδεύτου συνηγόρου της Δημοκρατίας, ο οποίος υποστήριξε πλήρως τη νομιμότητα της προβαλλόμενης απόφασης, απαντώντας σε ένα έκαστο ισχυρισμό ξεχωριστά, με αναφορά και σε σχετική επί του θέματος νομολογία.
Προχωρώ να εξετάσω τους εγειρόμενους ισχυρισμούς περί πάσχουσας διαδικασίας ενώπιον της Υπουργικής Επιτροπής, κατά τη συνεδρία της ημερομηνίας 11.3.2022 και παρατηρώ πως δεν πρόκειται στη ουσία περί ύπαρξης τριών πρακτικών, όπως τα παρουσιάζει ο αιτητής.
Ανατρέχοντας στο σχετικό πρακτικό συνεδρίας της Υπουργικής Επιτροπής, ημερομηνίας 11.3.2022, διαπιστώνεται πως κατά την εν λόγω ημερομηνία, συζητήθηκαν πολλές ιεραρχικές προσφυγές που εκκρεμούσαν προς λήψη απόφασης από την Υπουργική Επιτροπή. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου του Υπουργείου Εσωτερικών, που κατατέθηκε στη διαδικασία και σημειώθηκε ως Τεκμήριο 1.
Κατά την εν λόγω συνεδρία της Υπουργικής Επιτροπής, παρόντες, εκτός από τους Υπουργούς που αποτελούν τα Μέλη της Επιτροπής, ήταν και διάφοροι άλλοι υπηρεσιακοί παράγοντες, οι οποίοι, όπως καταγράφεται, παρουσίασαν τις Ιεραρχικές Προσφυγές που εκκρεμούσαν προς εξέταση κατά τη συγκεκριμένη συνεδρία, έδωσαν τους σχετικούς διοικητικούς φακέλους, όπως επίσης έδωσαν επεξηγήσεις και διευκρινίσεις, ενώ στη συνέχεια αποχώρησαν.
Όπως ορθά εισηγείται η πλευρά των καθ’ ων η αίτηση, η Υπουργική Επιτροπή, κατά την εν λόγω συνεδρία της, δεν κλήθηκε να εξετάσει μόνον την ιεραρχική προσφυγή που υπέβαλε ο αιτητής, αλλά να εξετάσει όλες τις εκκρεμούσες τότε ιεραρχικές προσφυγές, κατά απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής, καλώντας όλους τους υπηρεσιακούς που θα μπορούσαν να δώσουν όσες διευκρινίσεις χρειάζονταν, προκειμένου να καταλήξει σε έκδοση απόφασης επ’ αυτής. Δεν αναμένεται να καταγράφεται επί του πρακτικού, κάθε συζήτηση κι επεξήγηση που δίδεται από τους εν λόγω λειτουργούς, αλλά αρκούν, για σκοπούς δικαστικού ελέγχου, τα όσα καταγράφονται επί του Σημειώματος. Τα πρακτικά της Υπουργικής Επιτροπής όπως αυτά παρουσιάστηκαν, αποτελούν απόσπασμα και δεν χρειάζεται να φέρουν υπογραφή.
Δεν θεωρώ πως η αρτιότητα των πρακτικών απαιτούσε την καταγραφή των ερωτήσεων, απαντήσεων και λεπτομερειών που συζητήθηκαν κατά την προπαρασκευαστική συνεδρία των Υπουργών με τους υπηρεσιακούς παράγοντες. Τα πρακτικά και τα έγγραφα τα οποία βρίσκονται ενώπιον του Δικαστηρίου, ως στοιχεία της επίδικης απόφασης, καθιστούν εφικτό το δικαστικό έλεγχο, που είναι και το ζητούμενο.
Στη βάση των πιο πάνω, το επίδικο πρακτικό κρίνεται άρτιο και ο σχετικός ισχυρισμός θα πρέπει ν’ απορριφθεί ως αβάσιμος.
Ως δεύτερος λόγος ακύρωσης, προωθήθηκε ισχυρισμός περί πάσχουσας σύνθεσης της Υπουργικής Επιτροπής, αφού κατά τις θέσεις του αιτητή, ο Υπουργός Εσωτερικών στερείται εχεγγύων αμεροληψίας και δεν έπρεπε να μετέχει, ως πολιτικά κι ιεραρχικά προϊστάμενος της Πολεοδομικής Αρχής, εν προκειμένω, του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως που απέρριψε την αίτηση του αιτητή.
Το ζήτημα αυτό αντιμετωπίστηκε από τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στην οποία κρίθηκε πως το γεγονός ότι ο Υπουργός Εσωτερικών είναι η προϊστάμενη αρχή του Τμήματος Πολεοδομίας, δεν επηρεάζει την αποκλειστική αρμοδιότητα της Πολεοδομικής Αρχής να αποφασίζει επί τέτοιων υποβληθεισών αιτήσεων. Ενώ δεν στοιχειοθετήθηκε ούτε κι ισχυρισμός πως η συμμετοχή του Υπουργού Εσωτερικών στην Υπουργική Επιτροπή συνέβαλε στη δημιουργία δυσμενών αποτελεσμάτων για την αίτηση που υπέβαλε ο αιτητής, κατά τρόπο που να διαφανεί πως ο Υπουργός Εσωτερικών στερείται εχέγγυων αμεροληψίας (Α.Ε. 92/14 Κουλέντη ν. Δημοκρατίας, ημερομηνίας 2.12.2020, Σκαπούλαρος ν. Δημοκρατίας (2016) 3 Α.Α.Δ. 540, Προκατασκευασμένα Υλικά Σκυροδέματος Ύψωνας Λτδ ν. Δημοκρατίας, υπόθ. αρ. 905/97, ημερομηνίας 21.10.99).
Βάσει των πιο πάνω, ο ισχυρισμός επίσης απορρίπτεται ως αβάσιμος.
Ο έτερος λόγος ακύρωσης, αφορά ισχυρισμό για παράβαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και περί ύπαρξης αντιφατικής στάσης εκ μέρους της διοίκησης και συγκεκριμένα, του Τμήματος Περιβάλλοντος, παραθέτοντας συγκεκριμένες παρόμοιες περιπτώσεις που κατά τις θέσεις του αιτητή, η Περιβαλλοντική Αρχή, συναίνεσε στην έκδοση της εκεί αιτούμενης ανάπτυξης, ενώ στην περίπτωση του αιτητή, την αρνήθηκε. Η εισήγηση, συσχετίζεται με ισχυρισμό για παράλειψη των καθ’ ων η αίτηση και συγκεκριμένα της Υπουργικής Επιτροπής, να εξετάσει τους προβαλλόμενους λόγους που ήγειρε ο αιτητής επί της ιεραρχικής του προσφυγής.
Έχω ήδη καταγράψει πιο πάνω τις θέσεις του αιτητή που υπέβαλε επί της ιεραρχικής του προσφυγής, οι οποίες καταγράφονται και στο σχετικό Σημείωμα που τέθηκε ενώπιον της Υπουργικής Επιτροπής. Στα ενώπιον μου έγγραφα, όπως αυτά τέθηκαν με το περιεχόμενο των δύο διοικητικών φακέλων και κυρίως στο Τεκμήριο 1, ήτοι τον φάκελο του Υπουργείου Εσωτερικών στον οποίο και περιέχεται η εξέταση της ιεραρχικής προσφυγής, διαφαίνεται πως, με την υποβολή της ιεραρχικής προσφυγής του αιτητή, ζητήθηκαν εκ νέου οι απόψεις των εμπλεκόμενων τμημάτων, επί των όσων θέτει ο αιτητής.
Εντούτοις, τόσο από την επιστολή ημερομηνίας 5.5.2021, όσο και από το σχετικό Σημείωμα (παράγραφος 2), διαπιστώνεται πως ζητήθηκαν εκ νέου απόψεις, σε σχέση πάντοτε με την ιεραρχική προσφυγή, μόνον από τον Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και την Τοπική Αρχή, ήτοι τον Έπαρχο Λεμεσού.
Στην παράγραφο 6 του Σημειώματος, καταγράφονται οι θέσεις του Διευθυντή του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ως αυτές αποστάλθηκαν στην Υπουργική Επιτροπή, δια της επιστολής ημερομηνίας 4.10.2021. Εκεί, επαναλαμβάνονται τα όσα ελήφθησαν υπόψη αρχικώς, ως ουσιώδης παράγοντας, για την απόρριψη της αρχικά υποβληθείσας αίτησης προς έκδοση πολεοδομικής άδειας. Ουσιαστικά, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως (που ενήργησε εν προκειμένω και ως Πολεοδομική Αρχή), επανέλαβε την Γνωμοδότηση του Τμήματος Περιβάλλοντος, ημερομηνίας 26.2.2021. Η δε τοπική αρχή, ήτοι ο Έπαρχος Λεμεσού, όπως αναφέρεται στην παράγραφο 7 του Σημειώματος, ανέφερε πως δεν ενίσταται στην αιτούμενη ανάπτυξη, νοουμένου ότι πληρούνται οι πρόνοιες του ισχύοντος Σχεδίου Ανάπτυξης.
Στην ιεραρχική του προσφυγή, ο αιτητής έθεσε τέσσερα ουσιώδη ζητήματα. Πρώτον, πως το επίδικο τεμάχιο δεν εφάπτεται στο πέρασμα των μεταναστευτικών πουλιών, ως αυτή ήταν η θέση του Τμήματος Περιβάλλοντος. Δεύτερον, πως δεν υπήρξε εξειδίκευση της θέσης του Τμήματος Περιβάλλοντος ότι το επίδικο τεμάχιο γειτνιάζει με Ζώνη Ειδικής Προστασίας και πως αυτή η θέση επηρεάζει την εν λόγω Ζώνη.
Τούτο, κατά τις εισηγήσεις που τέθηκαν στην ιεραρχική προσφυγή, τη στιγμή που το ίδιο το Τμήμα Περιβάλλοντος, συναίνεσε σε άλλη περίπτωση για έκδοση άδειας για κατασκευή Φωτοβολταϊκού Πάρκου στη Σωτήρα Λεμεσού, σε σχέση με τεμάχιο που απείχε πολύ λιγότερα μέτρα από την ΖΕΠ (50 μέτρα, ενώ το επίδικο απέχει 850 μέτρα). Πρόσθετα, εντός αυτού είχαν εντοπιστεί είδη προστατευόμενων και επαπειλούμενων πουλιών (και είδος γύπα), όπως και αφαίρεση φυσικής βλάστησης στην οποία διενεργούνται ήπιες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Τρίτο ζήτημα που έθεσε ο αιτητής στην ιεραρχική του προσφυγή, είναι η ύπαρξη συγκεκριμένων περιπτώσεων που το Τμήμα Περιβάλλοντος ενήργησε αντιφατικά. Ειδικότερα, δόθηκε ως παράδειγμα η έκδοση της ΠΑΦ/152/2018 στην Κοινότητα Νατά της Επαρχίας Πάφου. Εκεί, η αιτούμενη ανάπτυξη απείχε μόλις 30 μέτρα από περιοχή δικτύου Natura, και το Τμήμα Περιβάλλοντος συναίνεσε στην έκδοσή της. Άλλο παράδειγμα, η έκδοση άδειας οικοδομής Β175/2016 στην Κοινότητα Ίννεια της Επαρχίας Πάφου, όπου κι εκεί το προτεινόμενο τεμάχιο αξιοποιείτο με φυτεία αμπελιού. Τέταρτο ζήτημα που τέθηκε, αφορούσε την έκδοση της ΛΕΜ 744/2011 στην Κοινότητα Πάχνας, στην οποία τέθηκαν όροι σε σχέση με την εγκατάσταση και κατασκευή των πλαισίων και του δωματίου μετρητών, αλλά και ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, αντί απόρριψης.
Για όλα τα πιο πάνω, δεν λήφθηκαν απόψεις και θέσεις από το αρμόδιο, προς τούτο, Τμήμα Περιβάλλοντος. Αντί τούτου, προκύπτει από την παράγραφο 6 του Σημειώματος, να τοποθετείται ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας, εκτός της δικής του αρμοδιότητας, χωρίς να έχει την απαιτούμενη προς τούτο τεχνογνωσία, ενώ τα όσα αναφέρει, συνιστούν επανάληψη των όσων προηγήθηκαν της έκδοσης της άρνησης χορήγησης πολεοδομικής άδειας.
Δεν εξετάστηκαν τα όσα έθεσε ο αιτητής επί της ιεραρχικής του προσφυγής, με τα οποία προσπάθησε να αποδείξει την άνιση μεταχείριση με την οποία αντιμετωπίστηκε η δική του αίτηση, σε σχέση με άλλες αιτήσεις, που έτυχαν έγκρισης, έστω υπό όρους, αντί απόρριψης.
Κατά την κρίση μου, όλα όσα έθεσε ο αιτητής επί της ιεραρχικής του προσφυγής, αποτελούσαν ζητήματα για τα οποία όφειλε η Περιβαλλοντική Αρχή να τοποθετηθεί, ως εμπίπτοντα στη δική της αρμοδιότητα και τεχνογνωσία, αποστέλλοντας εκ νέου και προς απάντηση, τις απόψεις της προς το Υπουργείο Εσωτερικών, κατά την εξέταση της ιεραρχικής προσφυγής.
Τούτο, λαμβανομένου υπόψη πως δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 31(2) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, Ν. 90/72, ως αυτός τροποποιήθηκε κατά τον ουσιώδη χρόνο, το Υπουργικό Συμβούλιο και κατά συνέπεια η Υπουργική Επιτροπή στην οποία εκχωρήθηκε η εξουσία του Υπουργικού Συμβουλίου για λήψη απόφασης σε ιεραρχική προσφυγή που υποβάλλεται δυνάμει του άρθρου 31, έχει εξουσία, όχι μόνον να επιτρέψει ή να απορρίψει την ιεραρχική προσφυγή που υποβάλλεται, αλλά και να ακυρώσει ή να τροποποιήσει οποιοδήποτε μέρος της απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής. Επομένως, κατά το γράμμα του άρθρου 31(2) του Νόμου, η Υπουργική Επιτροπή ελέγχει, τόσο τη νομιμότητα, όσο και στην ουσία της απόφασης της Πολεοδομικής Αρχής, κατά την εξέταση υποβαλλόμενης ιεραρχικής προσφυγής (Κουλέντη (ανωτέρω)).
Είναι γι’ αυτό το λόγο που έπρεπε να αναζητηθούν εκ νέου οι θέσεις του Τμήματος Περιβάλλοντος, ως το αρμόδιο, εν προκειμένω, Τμήμα που όφειλε να εξετάσει τους ισχυρισμούς που προέβαλε ο αιτητής και όχι να απαντά αναρμόδια ο Διευθυντής του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, για θέματα αρμοδιότητας της Περιβαλλοντικής Αρχής.
Διαπιστώνω κενό κι ανεπάρκεια στη διεξαχθείσα έρευνα που έγινε από την Υπουργική Επιτροπή, αφού τα στοιχεία που ήταν ενώπιον της, δεν της επέτρεπαν την ορθή εξέταση των παραπόνων της αιτήτριας. Η δε εξέτασή τους, δεν εναπόκειται στο Δικαστήριο, αλλά στο ίδιο το διοικητικό όργανο, το οποίο βεβαίως έχει και την ευθύνη της αξιολόγησής τους, ώστε να ασκήσει τις εξουσίες του, ορθά και δίκαια.
Ως εκ τούτου, κρίνω ότι η προσβαλλόμενη πράξη θα πρέπει να ακυρωθεί και εναπόκειται στη διοίκηση να διαπιστώσει και να διευκρινίσει τα πραγματικά δεδομένα και τις θέσεις που προέβαλε ο αιτητής.
Για τους πιο πάνω λόγους, η προσφυγή επιτυγχάνει κι η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται, βάσει του Άρθρου 146.4(β) του Συντάγματος.
Υπέρ του αιτητή και εναντίον των καθ’ ων η αίτηση, επιδικάζονται έξοδα ύψους €1.900 πλέον Φ.Π.Α.
Γαβριήλ, Δ.Δ.Δ.
[1] Η έμφαση μεταφέρεται αυτούσια.