ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Υπόθεση Αρ. 249/2022 i-Justice)
17 Ιουνίου 2024
[ΚΩΜΟΔΡΟΜΟΣ, Πρόεδρος]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
Ν. Κ.
Αιτήτρια
ΚΑΙ
Καθ’ ων η Αίτηση
Ξ. Ευγενίου (κα), για Ανδρέας Σ. Αγγελίδης Δ.Ε.Π.Ε., για Αιτήτρια
Τ. Ιακωβίδου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για καθ’ ων η αίτηση
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΚΩΜΟΔΡΟΜΟΣ, Π.Δ.Δ.: Με την υπό κρίση προσφυγή, η αιτήτρια ζητά-
«Α. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση της καθ’ ης η αίτηση η οποία στάληκε στην Αιτήτρια με επιστολή ημερομηνίας 15.12.2021 (Παράρτημα Α) και με την οποία κρίθηκε ότι δεν εμπίπτει στον ορισμό του ατόμου με αναπηρία ώστε να συμπεριληφθεί στους Ειδικούς Καταλόγους Διοριστέων Εκπαιδευτικών με Αναπηρίες στην ειδικότητα των Θρησκευτικών και Δασκάλων, είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος.
B. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη και/ή απόφαση της Καθ' ης η Αίτηση τη οποία στάληκε στην Αιτήτρια με επιστολή ημερ. 31.1.2022 (Παράρτημα Β) με την οποία αποφασίστηκε δυνάμει της γνωμοδότησης της Πολυθεματικής Επιτροπής, η μη συμπερίληψη και/ή μη εγγραφή της Αιτήτριας στους Ειδικούς Καταλόγους, απορρίπτοντας την ένσταση και/ή διαμαρτυρία και/ή το αίτημα αναθεώρησης που υπέβαλε η Αιτήτρια κατά της γνωμοδότησης της Πολυθεματικής Επιτροπής, είναι άκυρη, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε εννόμου αποτελέσματος.».
Κατά το στάδιο των διευκρινίσεων, ωστόσο, η συνήγορος της αιτήτριας ζήτησε την άδεια του Δικαστηρίου όπως αποσύρει την προσφυγή ως προς το προεκτεθέν αιτητικό Β αυτής. Άδεια δόθηκε και η προσφυγή ως προς το αιτητικό Β αυτής, απορρίφθηκε. Συνεπώς, παραμένει προς εκδίκαση το αιτητικό Α της προσφυγής.
Η αιτήτρια, κάτοχος Πτυχίου Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Frederick και εγγεγραμμένη στον Πίνακα διοριστέων Δασκάλων, υπέβαλε, στις 9.2.2021, αίτηση για εγγραφή της στους Ειδικούς Καταλόγους Διοριστέων και Διορισίμων Εκπαιδευτικών με Αναπηρίες (ειδικότητα: Δασκάλων). Την ίδια ημερομηνία, η αιτήτρια, η οποία είναι εγγεγραμμένη στον πίνακα διοριστέων καθηγητών Θρησκευτικών, υπέβαλε και αίτηση για εγγραφή της στον Ειδικό Κατάλογο Διοριστέων Εκπαιδευτικών με Αναπηρίες (ειδικότητα: καθηγητών Θρησκευτικών).
Στο πλαίσιο εξέτασης των αιτημάτων της αιτήτριας, η καθ’ ης η αίτηση, Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ) απέστειλε με σχετικές επιστολές της ημερομηνίας 6.4.2021 και 14.4.2021, αντίστοιχα, τα ιατρικά πιστοποιητικά της αιτήτριας στη Διευθύντρια του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες, για αξιολόγηση και/ή γνωμοδότηση από Ειδική Πολυθεματική Επιτροπή, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Πρόσληψης Ατόμων με Αναπηρίες στον Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα (Ειδικές Διατάξεις) Νόμου του 2009 (Ν.146(Ι)/2009), ως αυτός ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο («ο Νόμος»), και τη σύνταξη σχετικής έκθεσης.
Ακολούθως, η Διευθύντρια του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες («η Διευθύντρια»), με επιστολή ημερομηνίας 1.12.2021, διαβίβασε στην ΕΕΥ την έκθεση αξιολόγησης της αιτήτριας από την Ειδική Πολυθεματική Επιτροπή («η Πολυθεματική»), η οποία, με την εν λόγω έκθεσή της ημερομηνίας 9.9.2021, γνωμοδότησε ότι η αιτήτρια δεν εμπίπτει στον ορισμό του όρου «άτομο με αναπηρίες», όπως ο ορισμός αυτός περιέχεται στο άρθρο 2 του Νόμου.
Εν συνεχεία, η ΕΕΥ, με επιστολή της ημερομηνίας 15.12.2021, ενημέρωσε την αιτήτρια αναφορικά με την πιο πάνω γνωμοδότηση της Πολυθεματικής.
Η αιτήτρια αντέδρασε και, δι’ επιστολής των δικηγόρων της, ημερομηνίας 19.1.2022, υπέβαλε ένσταση κατά της απόφασης της Πολυθεματικής. Η ΕΕΥ εξέτασε την ένσταση της αιτήτριας στη συνεδρία της ημερομηνίας 27.1.2022, και αποφάσισε την απόρριψη του αιτήματός της για εγγραφή στους ειδικούς καταλόγους. Εστάλη δε σχετική επιστολή στους δικηγόρους της αιτήτριας, ημερομηνίας 31.1.2022, όπου περιέχεται η απορριπτική απόφαση της καθ’ ης η αίτηση.
Στις 24.2.2022, καταχωρήθηκε η υπό κρίση προσφυγή.
Πριν από την εξέταση των εγειρόμενων λόγων ακύρωσης που προωθούνται, προέχει η εξέταση της προδικαστικής ένστασης που ήγειρε δια του δικογράφου της ενστάσεως της και προώθησε περαιτέρω δια της γραπτής της αγόρευσης, αλλά και ανέπτυξε κατά το στάδιο των διευκρινίσεων, η συνήγορος των καθ’ ων η αίτηση και σύμφωνα με την οποία η υπό εξέταση προσφυγή υπόκειται σε απόρριψη ως απαράδεκτη, καθότι στρέφεται κατά μη εκτελεστής διοικητικής πράξης, εφόσον η προσβαλλόμενη πράξη, ήτοι η απόφαση της Ειδικής Πολυθεματικής Επιτροπής, που περιέχεται στην επιστολή ημερομηνίας 15.12.2021, απώλεσε την εκτελεστότητά της, λόγω της απορρόφησης και/ή ενσωμάτωσής της στην μεταγενεστέρως ληφθείσα απόφαση της ΕΕΥ, η οποία περιέχεται στην επιστολή της προς τους δικηγόρους της αιτήτριας, ημερομηνίας 31.1.2022, και σύμφωνα με την οποία απορρίφθηκαν οι αιτήσεις της αιτήτριας για εγγραφή της στους Ειδικούς Καταλόγους Διοριστέων.
Βεβαίως, το συγκεκριμένο ζήτημα, ως θέμα δημοσίας τάξεως, μπορεί να εξεταστεί και αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας (Lazarou v. Republic (1986) 3 C.L.R. 2267, Yiangou v. Republic (1987) 3 C.L.R. 27, Hadjigeorghi v. The Minister of Finance (1987) 3 C.L.R. 280). Όπως επισημάνθηκε από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Σύνδεσμος Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου ν. Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (2002) 3 Α.Α.Δ. 314, αναφορικά με την αυτεπάγγελτη εξέταση ζητημάτων, σε αίτηση ακύρωσης, το αναθεωρητικό Δικαστήριο, τόσο σε πρώτο όσο και σε δεύτερο βαθμό, εξετάζει αυτεπαγγέλτως μόνο ζητήματα που ανάγονται στη δημόσια τάξη, περιλαμβανομένου βεβαίως και του ζητήματος της εκτελεστότητας της πράξης.
Ως έχει προαναφερθεί, η παρούσα προσφυγή στρέφεται κατά της απόφασης της Πολυθεματικής, που περιέχεται στην επιστολή της καθ’ ης η αίτηση προς την αιτήτρια, ημερομηνίας 15.12.2021. Στην εν λόγω επιστολή, με τίτλο «Έκθεση Πολυθεματικής Επιτροπής», αναφέρονται αυτολεξεί τα εξής:
«Έχω οδηγίες να αναφερθώ στις αιτήσεις που είχατε υποβάλει στις 9.2.2021, σχετικά με το πιο πάνω θέμα, και να σας πληροφορήσω ότι το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης ενημέρωσε την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας ότι η Ειδική Πολυθεματική Επιτροπή, που σας εξέτασε στις 9.9.2021, γνωμοδότησε ότι δεν εμπίπτετε στον ορισμό «άτομο με αναπηρία», σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Πρόσληψης ατόμων με αναπηρίες στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (Ειδικές Διατάξεις) Νόμου Ν. 146(1)/2009.
2. Πληροφορείστε ακόμη ότι, σύμφωνα με το άρθρο 15 του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων), έχετε δικαίωμα πρόσβασης στα προσωπικά σας δεδομένα που τηρούνται από την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας και μπορείτε να ζητήσετε αντίγραφο της Έκθεσης της Πολυθεματικής Επιτροπής για το άτομό σας, που τηρείται στο Γραφεία της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας. Συνεπώς, σε τέτοια περίπτωση μπορείτε να προσέλθετε στο Γραφείο της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας και, αφού επιδείξετε την ταυτότητά σας, θα σας δοθεί το εν λόγω αντίγραφο.».
Είναι, βεβαίως, πρόδηλο ότι η μεταγενεστέρως ληφθείσα απόφαση της ΕΕΥ να απορρίψει τις αιτήσεις της αιτήτριας για εγγραφή της στον Ειδικό Κατάλογο Διοριστέων Εκπαιδευτικών με αναπηρίες, στηρίχθηκε στην προεκτεθείσα απόφαση της Πολυθεματικής, την οποία η ΕΕΥ, ως ρητά αναφέρεται στην επιστολή της ημερομηνίας 31.1.2022, αλλά και στο πρακτικό της συνεδρίας της ημερομηνίας 27.1.2022, υιοθέτησε. Καμία, όμως, απόφαση απόρριψης των υπό αναφορά αιτήσεων της αιτήτριας δεν είχε ληφθεί μόνον με την απόφαση της Πολυθεματικής. Μάλιστα, στη συνέχεια, μετά την εν λόγω απόφαση, οι δικηγόροι της αιτήτριας υπέβαλαν ένσταση ημερομηνίας 19.1.2022 κατά της απόφασης αυτής, κατ’ εφαρμογήν των διατάξεων του περί Δημόσιας Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας Νόμου (Ν.10/1969), ως αυτός ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο, όπου πράγματι προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης ένστασης (άρθρο 28Β). Εξάλλου, οι ίδιοι οι συνήγοροι της αιτήτριας, αναφέρουν ρητά στην εν λόγω ένσταση ότι αυτή υποβάλλεται «κατά της γνωμοδότησης της Ειδικής Πολυθεματικής Επιτροπής». Μετά την εξέταση της εν λόγω ένστασης, λήφθηκε η απορριπτική απόφαση της ΕΕΥ, ημερομηνίας 31.1.2022, η οποία αποτελεί και τη μόνη εκτελεστή διοικητική πράξη, στην οποία βεβαίως απορροφήθηκε και ενσωματώθηκε η απόφαση της Πολυθεματικής, ημερομηνίας 15.12.2021, με αποτέλεσμα η τελευταία αυτή απόφαση και εδώ προσβαλλόμενη, να στερείται εκτελεστότητας.
Η νομολογία επί του θέματος είναι πάγια και διαχρονική. Παρόμοιο νομικό ζήτημα είχε εξεταστεί στην Κοινοπραξία Cyprus Airport Group ν. Δημοκρατίας (2009) 3 Α.Α.Δ. 437, εκτενές απόσπασμα της οποίας παρατίθεται στην απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην LRG ENTERPRISES LTD κ.α. ν. VELISTER LTD, Αναθεωρητικές Εφέσεις Αρ. 43/2014 και 48/2014, ημερ. 3.6.2020. Σε εκείνη την υπόθεση (Κοινοπραξία Cyprus Airport Group, ανωτέρω), οι αιτητές προσέβαλαν απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών, με την οποία είχαν τεθεί εκτός διαγωνισμού και είχαν επιλεγεί άλλοι προσφοροδότες για να διαπραγματευθούν για τη σύναψη σύμβασης για το σχεδιασμό, ανέγερση, λειτουργία και διαχείριση των αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου. Ηγέρθη από τους καθ' ων η αίτηση προδικαστική ένσταση ότι ο αποκλεισμός τους δεν αποτελούσε εκτελεστή διοικητική πράξη, η οποία απορρίφθηκε με ενδιάμεση δικαστική απόφαση. Όταν, όμως, στη συνέχεια, εκκρεμούσης της προσφυγής, εκδόθηκε τελική απόφαση για την κατακύρωση και ανάθεση του έργου σε άλλο προσφοροδότη, κρίθηκε ότι η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία με την ενδιάμεση απόφαση κρίθηκε εκτελεστή, απώλεσε την εκτελεστότητά της, αφού απορροφήθηκε στην τελική απόφαση και έτσι η προσφυγή απορρίφθηκε. Κατά της πιο πάνω απόφασης, καταχωρήθηκε έφεση, η οποία ωστόσο απορρίφθηκε (βλ. επίσης Pavlos Varellas Trading Co. Ltd v. Δημοκρατίας (2002) 3 Α.Α.Δ. 615, Chrikar Trading Ltd κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2011) 3 ΑΑΔ 541, Κοινοπραξία Cyprus Airports Group v. Κυπριακής Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 92/2004, ημερ. 8.1.2007 και Hewlett Packard Hellas E.P.E. v. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 1056/2004, ημερ. 15.1.2007, όπου τονίστηκε η νομική αρχή ότι από τη στιγμή που μια εκτελεστή διοικητική πράξη απορροφηθεί από νέα διοικητική πράξη, χάνει την εκτελεστότητά της.
Οι πιο πάνω νομολογιακές κατευθυντήριες τυγχάνουν εφαρμογής και εν προκειμένω και, για τους λόγους που έχω προαναφέρει, κρίνω ότι και στην υπό κρίση περίπτωση, η προσβαλλόμενη πράξη, έχοντας ενσωματωθεί και/ή συγχωνευθεί στην μεταγενεστέρως ληφθείσα απόφαση της ΕΕΥ να απορρίψει τις αιτήσεις της αιτήτριας, έχει απωλέσει τον εκτελεστό της χαρακτήρα. Μόνη απόφαση, εναντίον της οποίας και θα μπορούσε να καταχωρηθεί προσφυγή δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, ήταν η απόφαση της ΕΕΥ, ημερομηνίας 31.1.2022. Συναφής είναι και η απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Φίλιππος Λυσιώτης κ.α. ν. Δημοκρατίας (2000) 3 Α.Α.Δ. 88, στην οποία τονίστηκε ότι «Πράξη ή απόφαση εναντίον της οποίας έγινε ένσταση ή ασκήθηκε ιεραρχική προσφυγή με βάση νομοθετική πρόνοια, χάνει την εκτελεστότητά της και συγχωνεύεται με την πράξη ή την απόφαση που λήφθηκε επί της ένστασης ή της ιεραρχικής προσφυγής και η τελευταία είναι η μόνη που μπορεί να προσβληθεί.» (βλ. και Economides and Others v. Republic (1978) 3 C.L.R. 230, Strongiliotis v. Republic (1985) 3 C.L.R. 1085 και Kotsonis v. Republic (1986) 3 C.L.R. 2394). Η ίδια νομική αρχή τονίστηκε εκ νέου από την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Χαράλαμπος Σβανάς ν. Δημοκρατίας (2011) 3 Α.Α.Δ. 576, όπου, με αναφορά και στις Κοινοπραξία Cyprus Airports Group, ανωτέρω και Hewlett Packard, ανωτέρω, επισημάνθηκε ότι, από τη στιγμή που μια εκτελεστή διοικητική πράξη απορροφηθεί από νέα διοικητική πράξη, χάνει την εκτελεστότητά της (βλ. και τις αποφάσεις του παρόντος Δικαστηρίου στις Ξ. Ν. ν. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 1077/2020, ημερ. 15.3.2023, Ε.Σ. ν. Της Δημοκρατίας της Κύπρου, Υποθ. Αρ. 99/2021, ημερ. 15.12.2022, ECLI:CY:AD:2022:B183 και Κοινοπραξία Poseidon Grand Marina of Paphos v. Δημοκρατία, Υποθ. Αρ. 979/2018, ημερ. 12.1.2022, οι οποίες και δεν εφεσιβλήθηκαν).
Τα ίδια ισχύουν και εν προκειμένω. Η προσβαλλόμενη πράξη, δια της απορρόφησης και/ή ενσωμάτωσής της στην απόφαση απόρριψης των αιτήσεων της αιτήτριας έχει απωλέσει την εκτελεστότητά της, με αποτέλεσμα η παρούσα προσφυγή, ως στρεφόμενη κατά μη εκτελεστής διοικητικής πράξης, να υπόκειται σε απόρριψη ως απαράδεκτη.
Διαφορετική ενδεχομένως να ήταν η κατάληξή μου εάν η αιτήτρια στρεφόταν δια της προσφυγής της όχι μόνον κατά της απόφασης της Πολυθεματικής, με την οποία κρίθηκε ότι αυτή δεν ενέπιπτε στον ορισμό του ατόμου με αναπηρία, αλλά και κατά της απόφασης που περιέχεται στην επιστολή ημερομηνίας 31.1.2022 και σύμφωνα με την οποία απορρίφθηκαν οι αιτήσεις της για εγγραφή στους ειδικούς Καταλόγους Διοριστέων Εκπαιδευτικών με Αναπηρίες. Όπως ήταν η περίπτωση στην Σιριβιανού ν. Δημοκρατίας, Υποθ. Αρ. 681/2019, ημερ. 9.6.2022, όπου το παρόν Δικαστήριο εξέτασε παρόμοιο ζήτημα.
Ως εκ των πιο πάνω, κρίνω ότι η προδικαστική ένσταση ευσταθεί. Η προσβαλλόμενη πράξη, δια της απορρόφησης και/ή ενσωμάτωσής της στην απορριπτική απόφαση της ΕΕΥ ημερομηνίας 31.1.2022, έχει απωλέσει την εκτελεστότητά της, με αποτέλεσμα η παρούσα προσφυγή, ως στρεφόμενη κατά μη εκτελεστής διοικητικής πράξης, να υπόκειται σε απόρριψη ως απαράδεκτη.
Με τις πιο πάνω διαπιστώσεις, παρέλκει η εξέταση άλλων ζητημάτων που έχουν εγερθεί.
Κατά συνέπεια, η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται ως απαράδεκτη. Επιδικάζονται €1300 έξοδα υπέρ των καθ’ ων η αίτηση και εναντίον της αιτήτριας.
Φ.ΚΩΜΟΔΡΟΜΟΣ, Π.Δ.Δ.