ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
Υπόθεση αρ. 1526/17
31 Ιουλίου, 2024
[Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.]
Αναφορικά με τα Άρθρα 16, 28 και 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
Ε. Γ.
Αιτήτρια,
ΚΑΙ
ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Καθ’ ου η αίτηση.
------------
Θ. Αντωνίου (κα), για Κωνσταντίνο Γ. Θεοχαρίδη και Θεοδοσία Αντωνίου, για την αιτήτρια.
Η. Ταλιαδώρος και Σ. Μέσσιου (κα), ασκούμενη δικηγόρος, για Δρ. Κ. Χρυσοστομίδης & Σία Δ.Ε.Π.Ε., για τον καθ’ ου η αίτηση.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.: Με την παρούσα προσφυγή η αιτήτρια προσβάλλει το εκδοθέν από τον καθ’ ου η αίτηση, συμφώνως του άρθρου 10Γ του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου (Κεφ. 96), Πιστοποιητικό Μη Εξουσιοδοτημένων Εργασιών ημερομηνίας 05.10.2017.
Τα ουσιώδη για την παρούσα προσφυγή γεγονότα, όπως αυτά προκύπτουν από τον διοικητικό φάκελο της υπόθεσης, έχουν ως ακολούθως:
Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια ενός τεμαχίου (εφεξής «το τεμάχιο») επί της οδού Αθηνών στο Καϊμακλί της Επαρχίας Λευκωσίας, η οποία εντάσσεται σε Περιοχή Ειδικού Χαρακτήρα και εμπίπτει στην Πολεοδομική Ζώνη Πα9 (Ιστορικός Πυρήνας Καϊμακλίου).
Κατόπιν σχετικής αίτησης και αφού λήφθηκε υπόψη η τότε προτεινόμενη ρυμοτομία, εκδόθηκε στις 07.07.1969 από τον καθ’ ου η αίτηση άδεια οικοδομής για την ανέγερση στο τεμάχιο μίας ισόγειας κατοικίας με βοηθητική οικοδομή και περιτείχισμα, ανάπτυξη για την οποία εκδόθηκε στις 06.05.1974 Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης.
Στις 14.11.1980, εγκρίθηκε και δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ρυμοτομία, η οποία επηρεάζει και το τεμάχιο.
Στις 28.05.1986, η αιτήτρια υπέβαλε αίτηση για άδεια οικοδομής για την επέκταση της ισόγειας κατοικίας στον πρώτο όροφο. Στις 23.08.1986, ο καθ’ ου η αίτηση εξέδωσε την αιτηθείσα άδεια «συμφώνως προς τα επισυνημμένα σχέδια, φέροντα την υπογραφήν του Δημοτικού Μηχανικού και την σφραγίδα του Δήμου» (Ερ. 22, Τεκμήριο 2). Τα εν λόγω σχέδια εντοπίζονται στον διοικητικό φάκελο της υπόθεσης (Ερ. 16-17, Τεκμήριο 2) και σε αυτά επισημαίνεται η γραμμή ρυμοτομίας και η λωρίδα του τεμαχίου (πλάτους 7’-6’’) που παραχωρήθηκε στον δημόσιο δρόμο. Σε σχέση με την εν λόγω άδεια δεν εκδόθηκε Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης.
Με επιστολή της προς τον καθ’ ου η αίτηση, ημερομηνίας 12.09.1994, η αιτήτρια εξέφρασε την επιθυμία να κατασκευάσει η ίδια δημόσιο πεζοδρόμιο στην πρόσοψη της οικίας της επί του τεμαχίου.
Ο καθ’ ου η αίτηση ανταποκρίθηκε θετικά στο εν λόγω αίτημα, αποστέλλοντας στην αιτήτρια επιστολή του Δημοτικού Μηχανικού ημερομηνίας 13.12.1994, με το ακόλουθο περιεχόμενο:
«Δημόσιο πεζοδρόμιο
Έχω οδηγίες να αναφερθώ σε σχετική επιστολή σας ημερομηνίας 12/9/94 και να σας διαβιβάσω τα αναγκαία σχέδια και συναφείς πληροφορίες, για να προχωρήσετε στην κατασκευή του δημόσιου πεζοδρομίου. Όπως θα παρατηρήσετε, η κατασκευή οχετού ομβρίων υδάτων δεν είναι αναγκαία.
2. Η εργασία πρέπει να διεξαχθεί με δικό σας εργολάβο υπό την επίβλεψη της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου. Τα τελικά Υψόμετρα του κρασπέδου θα προσδιοριστούν επιτόπου από την υπηρεσία, κλάδος κατασκευών (τηλέφωνο […]) την οποία καλείστε να συμβουλευθείτε προτού γίνει έναρξη εργασίας.
3. Το περιτείχισμα να κατεδαφιστεί και να γίνει στη νέα θέση επί της γραμμής ρυμοτομίας.».
Σημειώνεται ότι η παράγραφος 3 της ανωτέρω επιστολής, σε αντίθεση με το υπόλοιπο κείμενο που είναι δακτυλογραφημένο, έχει προστεθεί χειρόγραφα στην επιστολή. Επισημαίνεται, όμως, ότι ενώ αρχικώς η αιτήτρια, διά της γραπτής αγόρευσης των ευπαιδεύτων δικηγόρων της, προέβαλε τη θέση πως η επιστολή ημερομηνίας 13.12.1994 της απεστάλη χωρίς τη χειρόγραφη σημείωση της παραγράφου 3, εντούτοις κατά την ακρόαση της υπόθεσης εγκατέλειψε τον εν λόγω ισχυρισμό, αποδεχόμενη ότι παρέλαβε την εν λόγω επιστολή με το ανωτέρω περιεχόμενο, περιλαμβανομένης δηλαδή και της παραγράφου 3.
Επισημαίνεται επιπλέον ότι στον διοικητικό φάκελο εντοπίζονται (Ερ. 26-25, Τεκμήριο 2) και τα σχετικά σχέδια, στα οποία αναφέρεται η επιστολή ημερομηνίας 13.12.1994, ως προς την εγκριθείσα κατασκευή από την αιτήτρια του δημόσιου πεζοδρομίου. Στα εν λόγω δε σχέδια σημειώνεται η γραμμή της ρυμοτομίας, η οποία επηρεάζει το τεμάχιο και η οποία λήφθηκε υπόψη κατά την έκδοση της άδειας οικοδομής ημερομηνίας 23.08.1986.
Με επιστολή ημερομηνίας 22.11.1995, ο Δημοτικός Μηχανικός πληροφόρησε την αιτήτρια για τα ακόλουθα:
«Έχω οδηγίες να αναφερθώ στην επιστολή μου ημερομηνίας 13.12.1994, που σχετίζεται με το δημόσιο πεζοδρόμιο, και να παρατηρήσω ότι οι κατασκευές που έχουν γίνει επιτόπου δε συμφωνούν με τα σχέδια που έχουν εγκριθεί. Σε επίσκεψη που έγινε επιτόπου έχουν καταγραφεί οι ακόλουθες παρατηρήσεις:
1. το περιτείχισμα βρίσκεται επί του δημοσίου δρόμου
2. το πεζοδρόμιο έχει κατασκευαστεί σε λανθασμένη θέση
3. το ύψος του κρασπέδου είναι μεγαλύτερο του οριζόμενου στα σχέδια
4. το κράσπεδο κατασκευάστηκε επιτόπου αντί να είναι προκατασκευασμένο
5. διαμορφώθηκε θέση στάθμευσης σε ακατάλληλη θέση με αποτέλεσμα να προεξέχει το αυτοκίνητο επί του δημοσίου πεζοδρομίου κατά τρόπον που αποτελεί κίνδυνο στους πεζούς.
2. Καλείστε να προβείτε στις αναγκαίες διευθετήσεις για κατεδάφιση του περιτειχίσματος και οικοδόμησή του επί της γραμμής ρυμοτομίας, όπως επίσης και στην κατεδάφιση του πεζοδρομίου και επανακατασκευή του στη θέση που προβλέπεται από τα εγκριμένα σχέδια.
3. Σε περίπτωση που δε θα υπάρξει ανταπόκριση από μέρους σας, σε διάστημα 20 ημερών από σήμερα, ο Δήμος θα προχωρήσει χωρίς άλλη προειδοποίηση στη λήψη δικαστικών μέτρων εναντίον σας.».
Με απαντητική επιστολή της, ημερομηνίας 04.12.1995, η αιτήτρια πληροφόρησε τον καθ’ ου η αίτηση για την πρόθεσή της να να λάβει μέτρα σε σχέση με την παρατήρηση υπ’ αρ. 5 της ανωτέρω επιστολής. Δεν αναφέρθηκε ούτε υπέβαλε οποιονδήποτε ισχυρισμό σε σχέση με τις λοιπές παρατηρήσεις του καθ’ ου η αίτηση.
Με νέα επιστολή, ημερομηνίας 23.01.1996, ο Δημοτικός Μηχανικός πληροφόρησε την αιτήτρια ότι, συνεπεία της μη ανταπόκρισής της για άρση των παρανομιών που αναφέρονται στην προηγούμενη επιστολή του ημερομηνίας 22.11.1995, της παρείχετο προθεσμία 10 ημερών για συμμόρφωση, διαφορετικά θα ελαμβάνονταν εναντίον της δικαστικά μέτρα.
Ως προς την επί τόπου κατασκευή του δημόσιου πεζοδρομίου και τη διέλευση των οχημάτων στην οδό Αθηνών, υποβλήθηκαν κατά καιρούς στον καθ’ ου η αίτηση αλλά και στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και τον Επίτροπο Διοικήσεως, παράπονα και καταγγελίες από περίοικους, με τη σχετική επί του θέματος αλληλογραφία να έχει επισυναφθεί στην Ένσταση του καθ’ ου η αίτηση και να εντοπίζεται στον διοικητικό φάκελο.
Με επιστολή, χωρίς ημερομηνία, η οποία παραλήφθηκε από τον καθ’ ου η αίτηση στις 18.12.2009, η αιτήτρια αιτήθηκε την άρση της ρυμοτομίας που επηρεάζει το τεμάχιο, θεωρώντας αυτήν πλέον αχρείαστη και εκφράζοντας την πρόθεση να κατασκευάσει κυπριακή παραδοσιακή πρόσοψη, προεκτείνοντας την είσοδο της κατοικίας της μέχρι το σημείο που ενέπιπτε στο τεμάχιο πριν την επιβολή της ρυμοτομίας.
Με επιστολή ημερομηνίας 24.02.2010, ο Δημοτικός Μηχανικός πληροφόρησε την αιτήτρια ότι, για να εξεταστεί το αίτημά της, θα έπρεπε να υποβάλει σχετική αίτηση για πολεοδομική άδεια με όλα τα απαραίτητα έγγραφα, στοιχεία και σχέδια.
Η αιτήτρια υπέβαλε στις 26.03.2010 πολεοδομική αίτηση για την κατεδάφιση του υφιστάμενου περιτειχίσματος και την ανέγερση νέου, στο νέο οδικό όριο μετά την ανάκληση της ρυμοτομίας.
Παρά το γεγονός ότι η Πολεοδομική Επιτροπή και το Δημοτικό Συμβούλιο του καθ’ ου η αίτηση αντιμετώπισαν θετικά την αίτηση της αιτήτριας και αποφάσισαν όπως συστήσουν στο Πολεοδομικό Συμβούλιο (στο οποίο έχει εκχωρηθεί η αρμοδιότητα για άρση των ρυμοτομιών), την έγκριση της αιτούμενης άρσης της ρυμοτομίας, εντούτοις το Πολεοδομικό Συμβούλιο, στη συνεδρία του ημερομηνίας 28.05.2015, αποφάσισε τη μη επιστροφή της δεσμευθείσας ρυμοτομίας.
Συνακόλουθα, ο καθ’ ου η αίτηση προχώρησε στις 25.08.2015 στην έκδοση σχετικής Γνωστοποίησης Άρνησης Χορήγησης Πολεοδομικής Άδειας, στο Παράρτημα της οποίας καταγράφηκαν αναλυτικά οι λόγοι άρνησης. Όπως προκύπτει από τη Σημείωση υπ’ αρ. (15) του εντύπου καταγραφής ενεργειών (minute sheet) του διοικητικού φακέλου (Τεκμήριο 1), η αιτήτρια προσήλθε στα γραφεία του καθ’ ου η αίτηση για να παραλάβει την εν λόγω Γνωστοποίηση και αφού συνομίλησε με λειτουργό του Δήμου, αρνήθηκε να την παραλάβει. Αυτή της απεστάλη και με διπλοσυστημένη επιστολή, η οποία όμως επεστράφη στον καθ’ ου η αίτηση ως αζήτητη.
Την 05.10.2017 ο καθ’ ου η αίτηση, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 10Γ του Κεφ. 96, ως αυτό ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο, προχώρησε στην έκδοση του προσβαλλόμενου με την παρούσα προσφυγή Πιστοποιητικού Μη Εξουσιοδοτημένων Εργασιών, συμφώνως του οποίου το προηγούμενο Πιστοποιητικό Έγκρισης, ημερομηνίας 06.05.1974, ακυρώνεται και αντικαθίσταται από το Πιστοποιητικό ημερομηνίας 05.10.2017, για τους λόγους που καταγράφονται στο Παράρτημα Ι του εν λόγω Πιστοποιητικού και συγκεκριμένα λόγω των ακόλουθων διαπιστώσεων, οι οποίες προέκυψαν μετά και από επί τόπου επιθεώρηση της επίδικης οικοδομής από λειτουργό του καθ’ ου η αίτηση:
«1. Παράλειψη παραχώρησης της ρυμοτομίας σύμφωνα με την άδεια Αρ. 16032, ημερ. 23/08/1986.
2. Παράλειψη τήρησης των σχεδίων που εγκρίθηκαν όσο αφορά την κατασκευή:
1) Του δημόσιου πεζοδρομίου.
2) Των παραθύρων του ορόφου από ξύλο.
3. Επέμβαση του περιτειχίσματος στο δημόσιο δρόμο.
4. Κατασκευή από ευτελή υλικά των πιο κάτω:
1) Μεταλλικής πέργολας μεταξύ της οικοδομής και του οδικού συνόρου.
2) Υπόστεγου για στάθμευση εφαπτόμενου του δυτικού συνόρου.
3) Υπόστεγου εφαπτόμενου του δυτικού συνόρου και της οικοδομής.
4) Υποστατικού στη ταράτσα του ισογείου το οποίο εφάπτεται της νότιας πλευράς της κατοικίας στον όροφο.
5) Υποστατικού στη βόρεια πλευρά του τεμαχίου.
5. Ένταξη των πιο κάτω καλυμμένων βεραντών στο ωφέλιμο εμβαδό της οικοδομής:
1) Μέρους της νότιας βεράντας.
2) Της βόρειας βεράντας.
6. Βοηθητική οικοδομή:
1) Παρουσιάζει φθορές και διαβρώσεις που την καθιστούν επικίνδυνη και χρήζουν άμεσης επιδιόρθωσης.
2) Αλλαγή στη χρήση της σε αποθήκη.
7. Κατάργηση των φεγγιτών στην ανατολική πλευρά του ισογείου και κατασκευή παραθύρων.
8. Οι προσθήκες/τροποποιήσεις επηρεάζουν αρνητικά, προσβάλουν και αλλοιώνουν την εικόνα τόσο της ίδιας της οικοδομής όσο και της Περιοχής Ειδικού Χαρακτήρα.».
Η έκδοση του εν λόγω Πιστοποιητικού κοινοποιήθηκε στην αιτήτρια με επιστολή ημερομηνίας 12.10.2017, την οποία υπογράφει τεχνικός του καθ’ ου η αίτηση, εκ μέρους του Δημοτικού Μηχανικού.
Διά της γραπτής αγόρευσης των ευπαιδεύτων δικηγόρων της η αιτήτρια αμφισβητεί, καταρχάς, την αρμοδιότητα του εκδόσαντος την προσβαλλόμενη πράξη διοικητικού οργάνου και ισχυρίζεται ότι η τεχνικός του καθ’ ου η αίτηση, η οποία υπογράφει την επιστολή ημερομηνίας 12.10.2017, δεν αποτελεί αρμόδιο διοικητικό όργανο για την έκδοση πιστοποιητικού μη εξουσιοδοτημένων εργασιών ή για την ανάκληση πιστοποιητικού τελικής έγκρισης.
Ακολούθως, η αιτήτρια διατείνεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι το αποτέλεσμα αντιφατικής συμπεριφοράς του καθ’ ου η αίτηση, η οποία παραβιάζει τις αρχές της χρηστής διοίκησης, της καλής πίστης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του ιδιώτη. Προς υποστήριξη του εν λόγω ισχυρισμού, ισχυρίζεται ότι ουδέποτε ανήγειρε περιτείχισμα μετά τη δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, το 1980, της Γνωστοποίησης αναφορικά με τη ρυμοτομία. Το περιτείχισμα στην οικία της, ως υποβάλλει, ήταν αυτό που χτίστηκε το 1969, προ της επιβολής της ρυμοτομίας αλλά λαμβανομένης υπόψη αυτής ως προτεινόμενης και έκτοτε δεν υπήρξε διαφοροποίηση. Αναφερόμενη λεπτομερώς σε γεγονότα σχετικά με την επί τόπου κατάσταση στην οδό Αθηνών και τις κατά καιρούς καταγγελίες και ενέργειες των κατοίκων των γειτονικών του δικού της τεμαχίων, η αιτήτρια υποβάλλει επίσης ότι, όπως προκύπτει από τη σχετική επί του θέματος αλληλογραφία που έχει επισυναφθεί στην Ένσταση, το δημόσιο πεζοδρόμιο κατασκευάστηκε στη σωστή του θέση και αποτελεί τη συνέχεια της γραμμής του πεζοδρομίου που βρίσκεται μπροστά από τα σπίτια των καταγγελλουσών ιδιοκτητών των γειτονικών ακινήτων. Ως δε αρχικώς ισχυρίστηκε (με τον εν λόγω, όμως, ισχυρισμό, ως ανωτέρω επισημαίνεται, να εγκαταλείπεται κατά την ακρόαση), στην επιστολή ημερομηνίας 13.12.1994, που η ίδια παρέλαβε, σε σχέση με την κατασκευή του δημόσιου πεζοδρομίου, δεν περιλαμβάνετο η παράγραφος 3 και η υποχρέωση για κατεδάφιση του υφιστάμενου περιτειχίσματος και η ανέγερσή του στη νέα θέση επί της γραμμής ρυμοτομίας. Επιπρόσθετα, η αιτήτρια υποβάλλει ότι ούτε στην άδεια οικοδομής του 1986 υπήρχε ως όρος οτιδήποτε σχετικό με τη ρυμοτομία.
Με τον τρίτο λόγο ακύρωσης η αιτήτρια υποβάλλει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει λόγω έκλειψης του σκοπού της επιβολής τη ρυμοτομίας (διαπλάτυνση της οδού Αθηνών), η οποία κατά κατάχρηση εξουσίας χρησιμοποιήθηκε από τον καθ’ ου η αίτηση για την εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων και ως εκ τούτου για αλλότριο από τον επιτρεπόμενο σκοπό. Κατά παράβαση δε της αρχής της ισότητας, ως ισχυρίζεται, η επίδικη ρυμοτομία δεν επιβλήθηκε σε άλλες αναπτύξεις που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στον ίδιο δρόμο.
Με τους επόμενους λόγους ακύρωσης η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση, ιδιαίτερα το μέρος που αφορά στην ανάκληση του Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης, στερείται ειδικής, σαφούς και επαρκούς αιτιολογίας και παραβιάζει τις σχετικές με την ανάκληση διοικητικών πράξεων γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου αλλά και τις αρχές της φυσικής δικαιοσύνης και της αναλογικότητας. Ο δε καθ’ ου η αίτηση παρέλειψε να ενημερώσει την αιτήτρια για τα μέσα θεραπείας προς αμφισβήτηση της τόσο δυσμενούς για την ίδια απόφασης.
Με επιπρόσθετο λόγο ακύρωσης η αιτήτρια διατείνεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει λόγω παραβίασης του ασύλου της κατοικίας και διενέργειας παράνομης έρευνας, καθότι υπάλληλοι του Δήμου, κατά την επιθεώρηση που πραγματοποίησαν, εισήλθαν παράνομα στην οικία της, χωρίς δικαστικό ένταλμα και χωρίς την παρουσία είτε της ιδίας είτε του συζύγου της. Προς υποστήριξη του εν λόγω ισχυρισμού της, η αιτήτρια υποβάλλει πως είναι αδύνατον να δει κάποιος από τον δρόμο είτε το πλαϊνό είτε το πίσω μέρος της οικίας της, όπου βρίσκεται η βοηθητική οικοδομή.
Διατείνεται, τέλος, η αιτήτρια ότι η προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζει την αρχή της μη αναδρομικότητας του νόμου καθότι, κατά τη θέση της, ο καθ’ ου η αίτηση δεν μπορούσε να εφαρμόσει αναδρομικά το άρθρο 10Γ, το οποίο προστέθηκε στο Κεφ. 96 με τον τροποποιητικό νόμο Ν.47(I)/2011. Εν πάση δε περιπτώσει, είναι η θέση της ότι ο καθ’ ου η αίτηση παραβίασε τις πρόνοιες τόσο του άρθρου 10Γ του Κεφ. 96 όσο και του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Εργασίες Ουσιώδους Σημασίας για Οικιστικές Αναπτύξεις) Διατάγματος του 2016 (Κ.Δ.Π. 181/2016), το οποίο είναι, επιπλέον, η θέση της ότι εκδόθηκε καθ’ υπέρβαση της παραχωρηθείσας από το άρθρο 10Γ εξουσίας (ultra vires).
Απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς της αιτήτριας ο καθ’ ου η αίτηση αντιτείνει ότι η προσβαλλόμενη διοικητική πράξη, επί της οποίας και μόνο θα πρέπει να περιορισθεί ο αναθεωρητικός έλεγχος στο πλαίσιο της παρούσας προσφυγής, είναι ορθή και νόμιμη και έχει εκδοθεί από αρμόδια λειτουργό, εξουσιοδοτημένη προς τούτο από το Δημοτικό Συμβούλιο.
Επιπρόσθετα, διά της γραπτής αγόρευσης των ευπαιδεύτων δικηγόρων του, ο καθ’ ου η αίτηση υποβάλλει ότι ουδέποτε εκδήλωσε αντιφατική συμπεριφορά αλλά πάντα ενεργούσε με καλή πίστη προς το σκοπό εφαρμογής των σχετικών νομοθετικών προνοιών. Είναι δε η θέση του πως το επίδικο Πιστοποιητικό Μη Εξουσιοδοτημένων Εργασιών δεν συνιστά ανάκληση προηγούμενης διοικητικής πράξης, ώστε να τυγχάνουν εν προκειμένω εφαρμογής οι γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου σε σχέση με την ανάκληση διοικητικών πράξεων, αλλά έκδοση νέας διοικητικής πράξης, στη βάση νέων γεγονότων και πραγματικών δεδομένων, μεταγενέστερων του Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης του 1974 και, κυρίως, στην βάση ειδικών νομοθετικών προνοιών, ήτοι του άρθρου 10Γ του Κεφ.96. Παραπέμποντας στα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης, ως αυτά έχουν αναλυτικώς παρατεθεί ανωτέρω, οι ευπαίδευτοι δικηγόροι του καθ’ ου η αίτηση εισηγούνται περαιτέρω πως το επίδικο Πιστοποιητικό δεν σχετίζεται με το Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης που εκδόθηκε το 1974 και το οποίο πιστοποιούσε την κατάσταση της οικοδομής ως αυτή υφίστατο κατ’ εκείνο το χρονικό διάστημα, αλλά με τις μετέπειτα εργασίες στις οποίες προέβη η αιτήτρια είτε χωρίς να εξασφαλίσει οποιαδήποτε άδεια, είτε κατά παράβαση των όρων των αδειών που δόθηκαν από τον καθ’ ου η αίτηση κατόπιν σχετικών αιτήσεών της. Εν πάση δε περιπτώσει, ακόμα κι αν η προσβαλλόμενη διοικητική πράξη ήθελε θεωρηθεί ότι συνιστά ανάκληση προηγούμενης διοικητικής πράξης, τότε, κατά την εισήγηση, αυτή θα πρέπει να θεωρηθεί ως νόμιμη και σύμφωνη με το άρθρο 54 του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου (Ν.158(Ι)/99), αφενός, λόγω της ειδικής ρύθμισης του άρθρου 10Γ του Κεφ. 96 η οποία υπερισχύει και, αφετέρου, καθότι, σε κάθε περίπτωση, υφίσταντο λόγοι δημοσίου συμφέροντος που καθιστούσαν αναγκαία την έκδοση του προσβαλλόμενου Πιστοποιητικού, με τον καθ’ ου η αίτηση να δίδει επαρκή και σαφή προς τούτο αιτιολογία συγκεκριμενοποιώντας και καταγράφοντας τους λόγους που τη δικαιολογούσαν.
Επιπλέον, οι ευπαίδευτοι δικηγόροι του καθ’ ου η αίτηση εισηγούνται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι το αποτέλεσμα δέουσας και νόμιμης έρευνας όλων των σχετικών με την υπόθεση στοιχείων, τα δε ευρήματα τα οποία λήφθηκαν υπόψη για την έκδοση της απόφασης συνιστούν ζητήματα τεχνικής φύσεως, για τα οποία δεν χωρεί επέμβαση του Δικαστηρίου. Αρνούμενος τον ισχυρισμό της αιτήτριας για παραβίαση του ασύλου της κατοικίας, ο καθ’ ου η αίτηση υποβάλλει ότι η αιτήτρια δεν νομιμοποιείται να τον εγείρει καθότι ο εν λόγω ισχυρισμός δεν καλύπτεται από τους λόγους ακύρωσης που έχουν δικογραφηθεί στην αίτηση ακυρώσεως. Εν πάση δε περιπτώσει, είναι η θέση του καθ’ ου η αίτηση ότι ουδέποτε λειτουργοί του εισήλθαν παράνομα στην οικία της αιτήτριας και ότι οποιαδήποτε επιθεώρηση αυτής έγινε είτε με τη συναίνεση της αιτήτριας είτε χωρίς να υπάρξει είσοδος εντός της οικίας της.
Είναι, ακόμα, η εισήγηση του καθ’ ου η αίτηση ότι δεν τίθεται εν προκειμένω θέμα ανεπίτρεπτης αναδρομικής εφαρμογής του άρθρου 10Γ του Κεφ. 96, καθότι το εν λόγω άρθρο δεν δημιουργεί οποιοδήποτε αδίκημα ή οποιαδήποτε νέα υποχρέωση στον διοικούμενο, αλλά επιτρέπει στην εκάστοτε αρμόδια αρχή να επιβάλλει πιο αποτελεσματικά τη συμμόρφωση του διοικουμένου με της υποχρεώσεις που ορίζονται στο άρθρο 3 του Κεφ. 96, διασφαλίζοντας, με τον τρόπο αυτό, την αποτελεσματικότερη εφαρμογή και συμμόρφωση με τις εν λόγω υποχρεώσεις.
Απορρίπτοντας, τέλος, τον ισχυρισμό της αιτήτριας για καθ’ υπέρβαση του νόμου έκδοση της Κ.Δ.Π. 181/2016, ο καθ’ ου η αίτηση υποβάλλει ότι το άρθρο 10Γ του Κεφ. 96 δίδει ευρεία εξουσία στον Υπουργό να καθορίσει τις παράνομες εργασίες για τις οποίες μπορεί να εκδοθεί Πιστοποιητικό Μη Εξουσιοδοτημένων Εργασιών, με μόνη προϋπόθεση οι εν λόγω εργασίες να είναι ουσιώδους σημασίας.
Επισημαίνεται ότι, με την Ένσταση και την γραπτή αγόρευση των ευπαιδεύτων δικηγόρων του, ο καθ’ ου η αίτηση είχε εγείρει προδικαστική ένσταση ότι η αιτήτρια δεν έχει έννομο συμφέρον να αμφισβητήσει την προσβαλλόμενη πράξη, καθότι δεν είχε προσβάλει την απόφαση του καθ’ ου η αίτηση να απορρίψει την αίτησή της για ανάκληση της ρυμοτομίας.
Κατά την ακρόαση, όμως, ο ευπαίδευτος δικηγόρος του καθ’ ου η αίτηση, αναγνωρίζοντας ότι το επίδικο Πιστοποιητικό δεν εκδόθηκε μόνο σε σχέση με τη διαπιστωθείσα παράλειψη παραχώρησης της ρυμοτομίας, ορθώς περιόρισε την προδικαστική ένσταση σε έλλειψη εννόμου συμφέροντος για την προώθηση λόγων ακύρωσης σε σχέση με την επιβολή ή την μη ανάκληση της ρυμοτομίας.
Αξιολογώντας κατά προτεραιότητα το ζήτημα της αρμοδιότητας του εκδόσαντος την προσβαλλόμενη πράξη διοικητικού οργάνου, διαπιστώνω ότι, παρά το γεγονός ότι η επιχειρηματολογία του καθ’ ου η αίτηση περιορίζεται στην παραπομπή στα σχετικά πρακτικά της συνεδρίας του Δημοτικού Συμβουλίου ημερομηνίας 20.03.2014, κατά την οποία εξουσιοδοτήθηκε η υπογράφουσα την επιστολή προς την αιτήτρια, ημερομηνίας 12.10.2017, τεχνικός του καθ’ ου η αίτηση να εκδίδει σύμφωνα με τη νομοθεσία άδειες οικοδομής, εντούτοις, όπως προκύπτει από τα Παραρτήματα τόσο της προσφυγής όσο και της Ένστασης αλλά και τον διοικητικό φάκελο, το επίδικο Πιστοποιητικό εκδόθηκε στις 05.10.2017 από τον Αντιδήμαρχο του καθ’ ου η αίτηση.
Απόλυτα σχετική προς τούτο είναι η απόφαση του Εφετείου στην υπόθεση Αλεξάνδρου ν Δήμου Λευκωσίας, ΕΔΔ υπ’ αρ. 117/2019, ημερομηνίας 08.12.2023, στην οποία κρίθηκαν τα ακόλουθα:
«Η Εφεσείουσα/Αιτήτρια επίσης διατείνεται ότι η επίδικη επιστολή εκδόθηκε παράνομα, για το λόγο ότι υπογράφεται από αναρμόδιο πρόσωπο.
Κρίνουμε ότι ο εν λόγω ισχυρισμός δεν ευσταθεί.
Το έννομο συμφέρον της Εφεσείουσας/Αιτήτριας θίγεται, όχι από την (ενημερωτικής φύσης) επιστολή, αλλά από τα συνημμένα σε αυτήν πιστοποιητικά μη εξουσιοδοτημένων εργασιών. Αυτά φέρουν υπογραφή κάτω από την οποία σημειώνεται η λέξη «Δήμαρχος» και επί της οποίας έχει τοποθετηθεί η σφραγίς του Δήμου Λευκωσίας, οπότε θεωρούνται νομοτύπως εκδοθέντα, βάσει του τεκμηρίου της νομιμότητας.
Eν προκειμένω, το τεκμήριο της νομιμότητας συσχετίζεται με τις διατάξεις του Κεφάλαιου 96 συγκεκριμένα, σε περίπτωση (όπως η επίδικη) που το Κεφάλαιο 96 χορηγεί την αρμοδιότητα σε Δήμο για την έκδοση πράξης, το Άρθρο 3(3)(α) του ίδιου Κεφαλαίου εξουσιοδοτεί ρητά (μεταξύ άλλων) τον Δήμαρχο ως προς την έκδοση της πράξης.».
Λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 3(3)(α) του Κεφ. 96, ως αυτό ίσχυε κατά τον ουσιώδη για την παρούσα προσφυγή χρόνο, ο Αντιδήμαρχος είχε εξουσία να εκδίδει οποιαδήποτε άδεια, γνωστοποίηση ή οποιαδήποτε άλλη πράξη ή έγγραφο την οποία η αρμόδια αρχή είχε εξουσία να εκδίδει δυνάμει των διατάξεων του νόμου, ο λόγος ακύρωσης περί αναρμοδιότητας απορρίπτεται ως αβάσιμος.
Σε σχέση με την εγερθείσα προδικαστική ένσταση σημειώνεται ότι μεγάλος μέρος της επιχειρηματολογίας της αιτήτριας αναλώνεται αχρείαστα, εφόσον αυτός δεν έχει αμφισβητηθεί, στον εκτελεστό χαρακτήρα της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης. Ισχυρίζεται επιπλέον η αιτήτρια ότι για πρώτη φορά έλαβε γνώση για την απόρριψη του αιτήματός της για επιστροφή της ρυμοτομίας και την έκδοση της Γνωστοποίησης Άρνησης Χορήγησης Πολεοδομικής Άδειας, ημερομηνίας 25.08.2015, με την καταχώριση της Ένστασης του καθ’ ου η αίτηση στο πλαίσιο της παρούσας προσφυγής, ήτοι στις 23.10.2018.
Το πότε η αιτήτρια έλαβε, πράγματι, γνώση για την εν λόγω απόφαση είναι εν προκειμένω αδιάφορο καθότι αντικείμενο της επίδικης διαφοράς είναι μόνο το εκδοθέν στις 05.10.2017 Πιστοποιητικό μη Εξουσιοδοτημένων Εργασιών. Ως εκ τούτου, οι όποιοι ισχυρισμοί της αιτήτριας αναφορικώς με τις προηγούμενες αποφάσεις, είτε για την επιβολή, είτε για τη μη άρση της ρυμοτομίας, δεν μπορούν να εξετασθούν παρεμπιπτόντως στο πλαίσιο της παρούσας προσφυγής, καθότι αφορούν σε ανεξάρτητες και αυτοτελείς διοικητικές πράξεις.
Αναφορικώς με τους λοιπούς λόγους ακύρωσης, θα πρέπει καταρχάς να επισημανθεί πως η θέση του καθ’ ου η αίτηση ότι το επίδικο Πιστοποιητικό Μη Εξουσιοδοτημένων Εργασιών δεν συνιστά ανάκληση προηγούμενης διοικητικής πράξης, συγκρούεται με το ίδιο το περιεχόμενο του εν λόγω Πιστοποιητικού, στην πρώτη σελίδα του οποίου ρητώς και με έντονα γράμματα καταγράφεται ότι «Το προηγούμενο Πιστοποιητικό Έγκρισης αρ. 3856, ημερ. 06/05/1974, ακυρώνεται και αντικαθίσταται με το παρόν Πιστοποιητικό».
Από τα στοιχεία, όμως, τα οποία έχουν τεθεί ενώπιόν μου δεν μπορώ να διαπιστώσω με βεβαιότητα τους πραγματικούς λόγους, για τους οποίους ο καθ’ ου η αίτηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αιτήτρια έχει παραβιάσει τους όρους των προηγούμενων αδειών που είχε εξασφαλίσει, ώστε η εν λόγω διαπίστωση να δικαιολογεί, αφενός, την έκδοση του επίδικου Πιστοποιητικού και αφετέρου την ανάκληση του προηγούμενου Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης.
Ειδικότερα, στον διοικητικό φάκελο (Ερ. 13, Τεκμήριο 2) εντοπίζεται η χορηγηθείσα προς την αιτήτρια το 1969 άδεια «Δι’ ανέγερσιν μίας κατοικίας, βοηθητικής οικοδομής (γκαράζ και αποθήκης), περιτείχισμα και ντεπόζιτον νερού συμφώνως των εγκεκριμένων σχεδίων». Σύμφωνα δε με τους όρους της άδειας, το περιτείχισμα έπρεπε να κατασκευασθεί, συμφώνως των σχεδίων, με βάση το μπετόν και κιγκλίδωμα άνωθεν. Τα εγκριθέντα με την εν λόγω άδεια σχέδια δεν εντοπίζονται στον διοικητικό φάκελο, πλην όμως ο ίδιος ο καθ’ ου η αίτηση επισημαίνει ότι κατά τον χρόνο εκείνο λήφθηκε υπόψη η προτεινόμενη ρυμοτομία. Δοθέντος δε ότι στις 06.05.1974 εκδόθηκε Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης (Ερ. 15, Τεκμήριο 2), το οποίο βεβαιώνει ότι η ανάπτυξη ολοκληρώθηκε συμφώνως της χορηγηθείσας άδειας, συνάγεται ότι τόσο η κατοικία, όσο και η βοηθητική οικοδομή αλλά και το περιτείχισμα κατασκευάστηκαν βάσει των υποβληθέντων και εγκριθέντων σχεδίων.
Παρά το γεγονός ότι ο καθ’ ου η αίτηση αναφέρεται λεπτομερώς στα γεγονότα που επακολούθησαν σε σχέση με τη δημοσίευση της Γνωστοποίησης επιβολής ρυμοτομίας και τις μεταγενέστερες αιτήσεις της αιτήτριας, εντούτοις δεν έχω εντοπίσει και δεν έχω αντιληφθεί ποιο συγκεκριμένα γεγονός μεσολάβησε από την έκδοση του Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης μέχρι την έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης σε σχέση με την κατασκευή και τη θέση του υπό αναφορά περιτειχίσματος, η επέμβαση του οποίου στο δημόσιο δρόμο συνιστά, κατά τον καθ’ ου η αίτηση, την παράλειψη της αιτήτριας να παραχωρήσει τη δεσμευτική για την ιδιοκτησία της ρυμοτομία. Παραμένει άγνωστο εάν η αιτήτρια, μετά την εξασφάλιση του Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης βάσει της τότε χορηγηθείσας άδειας, προχώρησε σε κατεδάφιση του αρχικώς ανεγερθέντος βάσει της άδειας περιτειχίσματος και στην ανέγερση άλλου, επεμβαίνοντος στη ρυμοτομία, γεγονός το οποίο η ίδια εν πάση περιπτώσει αρνείται. Ούτε μπορεί με βεβαιότητα να διαπιστωθεί γιατί ο καθ’ ου η αίτηση είχε ζητήσει από την αιτήτρια, με την επιστολή ημερομηνίας 13.12.1994, την κατεδάφιση του περιτειχίσματος και την εκ νέου κατασκευή του στη νέα θέση επί της γραμμής της ρυμοτομίας, υποχρέωση προς την οποία ο καθ’ ου η αίτηση, με την προσβαλλόμενη πράξη, έκρινε ότι η αιτήτρια παρέλειψε να συμμορφωθεί . Παραμένει άγνωστο εάν η εν λόγω υποχρέωση υποδείχθηκε προς την αιτήτρια είτε γιατί διαπιστώθηκε ότι αυτή είχε κατασκευάσει άλλο περιτείχισμα μετά την έκδοση του Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης, είτε γιατί η δημοσιευθείσα τελικώς ρυμοτομία είχε διαφοροποιηθεί από τη ληφθείσα κατά τη χορήγηση της άδειας το 1969 ως προτεινόμενης, είτε γιατί ο καθ’ ου η αίτηση διαπίστωσε ότι εκ λάθους είχε θεωρηθεί το 1974 πως η πραγματοποιηθείσα ανάπτυξη ήταν σύμφωνη με τη χορηγηθείσα άδεια και ως εκ τούτου το Πιστοποιητικό Τελικής Έγκρισης δεν θα έπρεπε εξ αρχής να εκδοθεί.
Το δε γεγονός ότι η αιτήτρια υπέβαλε αίτηση για άρση της ρυμοτομίας δεν αποδεικνύει, ως ο καθ’ ου η αίτηση εισηγείται, ότι η αιτήτρια αναγνώρισε και αποδέχθηκε ότι το ανεγερθέν περιτείχισμα ανεπίτρεπτα ενέπιπτε εντός της λωρίδας του τεμαχίου που παραχωρήθηκε στο δημόσιο δρόμο. Η πρόθεση της αιτήτριας, όπως την έχω αντιληφθεί από τα ενώπιον μου στοιχεία, ήταν να προχωρήσει, αφού της επιστραφεί η ρυμοτομία, σε κατεδάφιση του περιτειχίσματος και μετακίνησή του στο σύνορο που αυτό θα ήταν εάν δεν είχε επιβληθεί η ρυμοτομία.
Ως εκ τούτου, ελλείψει σαφούς και επαρκούς (ως προς τη διαπιστωθείσα παράλειψη σε σχέση με την επίδικη ρυμοτομία και την επέμβαση του περιτειχίσματος στο δημόσιο δρόμο) αιτιολογίας, δεν είναι εφικτός ο δικαστικός έλεγχος ούτε ως προς την έκδοση του Πιστοποιητικού Μη Εξουσιοδοτημένων Εργασιών, ούτε ως προς την ανάκληση του Πιστοποιητικού Τελικής Έγκρισης.
Επισημαίνεται ότι η αιτιολογία μίας διοικητικής πράξεως συνίσταται στην έκθεση τόσο των πραγματικών όσο και των νομικών λόγων, που οδήγησαν τη διοίκηση στην απόφαση της, καθώς και στην παράθεση των κριτηρίων βάσει των οποίων άσκησε η διοίκηση τη διακριτική της ευχέρεια, με την ανάγκη της αιτιολογίας των ατομικών διοικητικών πράξεων να απορρέει από την έννοια του κράτους δικαίου. Αιτιολογία που δεν παρέχει στον δικαστή τα απαραίτητα ειδικά και συγκεκριμένα στοιχεία για τη διακρίβωση της νομιμότητας της διοικητικής πράξης ή είναι τόσο αόριστη και ασαφής ώστε να καθιστά ανέφικτο τον δικαστικό έλεγχο, δεν είναι νόμιμη και οδηγεί στην ακύρωση της πράξης. Τότε μόνον είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη η διοικητική πράξη όταν παρέχεται στον ακυρωτικό δικαστή η δυνατότητα να αντιληφθεί επί τη βάσει ποιων στοιχείων κατέληξε η Διοίκηση στο συμπέρασμα που έγινε δεκτό (Φράγκου ν Δημοκρατίας (1998) 3 Α.Α.Δ. 270).
Επιπρόσθετα, ως προς τη διαπιστωθείσα σε σχέση με τη βοηθητική οικοδομή παραβίαση λόγω αλλαγής στη χρήση της σε αποθήκη, διαπιστώνω ουσιώδη πλάνη του καθ’ ου η αίτηση καθότι, ως ορθώς επισημαίνουν οι ευπαίδευτοι δικηγόροι της αιτήτριας, με τη χορηγηθείσα το 1969 άδεια, ρητώς η βοηθητική οικοδομή εγκρίθηκε για χρήση ως γκαράζ αλλά και αποθήκης.
Υπενθυμίζεται συναφώς ότι, εάν η Διοίκηση, κατά την άσκηση της διακριτικής της εξουσίας, στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα και προϋποθέσεις που είναι εξ αντικειμένου ανύπαρκτα ή αν παραλείπει να λάβει υπόψη της ουσιώδη πραγματικά γεγονότα, ενεργεί υπό πλάνη περί τα πράγματα, η δε πλάνη θεωρείται ουσιώδης και καθιστά την πράξη παράνομη εάν έχει επηρεάσει την απόφαση του διοικητικού οργάνου (άρθρο 46 του Ν.158(Ι)/1999).
Ως εκ τούτου, η προσβαλλόμενη πράξη ακυρώνεται λόγω έλλειψης αιτιολογίας και ουσιώδους πραγματικής πλάνης. Η εξέταση των λοιπών λόγων ακύρωσης παρέλκει.
Υπέρ της αιτήτριας και εναντίον του καθ’ ου η αίτηση επιδικάζονται έξοδα ύψους €1.800, πλέον ΦΠΑ.
Α. ΖΕΡΒΟΥ, Δ.Δ.Δ.