ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Υπόθεση αρ.2117/22
11 Ιανουαρίου 2024
[Α. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
Μ. Ν. Α. Α.
Αιτήτρια
Και
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω Υπηρεσίας Ασύλου
Καθ’ ων η αίτηση
Κα Χρ. Ματθαίου, Δικηγόρος για Αιτήτρια
Κα Π. Δημητρίου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους καθ’ ων η αίτηση
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Με την προσφυγή η αιτήτρια αιτείται την ακύρωση της απόφασης της Υπηρεσίας Ασύλου η οποία της κοινοποιήθηκε στις 23/03/22, με επιστολή ίδιας ημερομηνίας, δια της οποίας απορρίφθηκε η αίτηση της για παροχή διεθνούς προστασίας, ως άκυρης, παράνομης, και στερούμενης νομικού αποτελέσματος.
Ως εκτίθεται στην Ένσταση που καταχωρήθηκε από τους καθ’ ων η αίτηση και προκύπτει από το περιεχόμενο του σχετικού Διοικητικού Φάκελου που κατατέθηκε στα πλαίσια των διευκρινήσεων, η αιτήτρια κατάγεται από τη Νιγηρία, εισήλθε στη Δημοκρατία με πλαστό διαβατήριο, αεροπορικώς από Αίγυπτο, στις 05/12/21 και υπέβαλε την επίδικη αίτηση διεθνούς προστασίας στις 16/01/22 (ερ.1-3, 16).
Στις 09/03/22 πραγματοποιήθηκε συνέντευξη με την αιτήτρια από την Υπηρεσία Ασύλου προς εξέταση του αιτήματός για διεθνή προστασία όπου της δόθηκε η ευκαιρία, μέσα από σχετικές ερωτήσεις, μεταξύ άλλων, να εκθέσει τους λόγους στους οποίους στηρίζει το αίτημα της (ερ.10-16). Μετά το πέρας της συνέντευξης ετοιμάστηκε σχετική Έκθεση- Εισήγηση και στις 16/03/22 απορρίφθηκε το αίτημα για διεθνή προστασία (ερ.44-50).
Ακολούθως ετοιμάστηκε σχετική επιστολή ενημέρωσης της αιτήτριας για την απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου, η οποία της δόθηκε διά χειρός 23/03/22 στη μητρική της γλώσσα (ερ.52-53).
Επί της επίδικης αιτήσεως ασύλου η αιτήτρια καταγράφει ότι υπήρξε θύμα βιασμού από έναν άνδρα ο οποίος την απειλούσε συστηματικά και της ασκούσε σωματική βία στη χώρα καταγωγής της. Μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο από μικρή ηλικία, δε γνώρισε ποτέ τον πατέρα της, στη κοινότητά της οι άνδρες είναι κακοποιητικοί, κυκλοφορούν με όπλα και «σκοτώνουν κόσμο» και εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής της ώστε να έχει μια καλύτερη ζωή η ίδια και η κόρη της.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης που διενεργήθηκε η αιτήτρια ανέφερε ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Agbor-Obi, στην πολιτεία Delta και η μόνη οικογένεια που έχει είναι η κόρη της Mirabel, 12 ετών, που διαμένει στην γενέτειρα της υπό τη φροντίδα μιας παιδικής φίλης της αιτήτριας. Δε γνώρισε ποτέ τον πατέρα της και η μητέρα της αποβίωσε όταν η ίδια ήταν 17-18 ετών λόγω μόλυνσης (ήταν διαβητική), ενώ δεν έχει αδέρφια. Μετά τον θάνατο της μητέρας της ζούσε στο σπίτι που νοίκιαζαν και εργαζόταν ως καθαρίστρια και μαγείρισσα σε μια φάρμα της κοινότητας. Ως προς τους λόγους για τους οποίους εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής της, ανέφερε ότι η ζωή της βρισκόταν σε κίνδυνο από έναν άνδρα που τη βίαζε, τη κακομεταχειριζόταν, την απειλούσε και την έχει τραυματίσει στην περιοχή των γεννητικών οργάνων με μαχαίρι, ενώ η κόρη της γεννήθηκε από βιασμό της από τον άνδρα αυτόν. Πρόσθεσε ότι δεν μπορούσε να καταγγείλει όσα βίωνε καθώς οι άνδρες στην κοινότητά της είναι κακοποιητικοί. Ο άνδρας αυτός, ως ανέφερε, ζούσε στο Benin και επισκεπτόταν το Agbor για εμπόριο τροφίμων σε τοπική αγορά. Γνωρίστηκε με την αιτήτρια και κάποιες φορές διανυκτέρευε στο σπίτι της μετά την εργασία του. Η αιτήτρια περιέγραψε ότι αρχικά ήταν πολύ ευγενικός μαζί της, ένα βράδυ όμως της επιτέθηκε και τη βίασε (η ίδια ήταν 16-17 ετών) και έκτοτε συνέχισε να την βιάζει με απειλή μαχαιριού. Δεν αποκάλυψε τους βιασμούς σε κανέναν γιατί αφενός ντρεπόταν για ό,τι της συνέβαινε και αφετέρου, δεχόταν απειλές από τον βιαστή της.
Αφότου γέννησε την κόρη της, άλλαζε συνεχώς σπίτια καθώς ο άνδρας ήθελε να πάρει μαζί του την κόρη της. Στη συνέχεια της συνέντευξης ωστόσο ανέφερε πως την έκρυβε όποτε πήγαινε ο άνδρας στο σπίτι της. Ο ίδιος δε γνωρίζει πού βρίσκεται τώρα η κόρη της και, εφόσον η αιτήτρια δεν είναι εκεί, είναι ασφαλής. Ερωτηθείσα αν θα μπορούσε να εγκατασταθεί σε άλλη περιοχή της χώρας της, η αιτήτρια απάντησε καταφατικά. Ωστόσο, αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα καθώς επιθυμούσε να κάνει ένα νέο ξεκίνημα μακριά από τα προβλήματα που υπάρχουν στη χώρα της, αναφέροντας τους θανάτους και τον πόλεμο που επικρατεί. Όπως ανέφερε, δεν επιθυμούσε να παραμείνει στη Νιγηρία αλλά θέλει να φέρει και τη κόρη της ώστε να της εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης η αιτήτρια ανέφερε ότι είχε υποστεί κλειτοριδεκτομή (FGM) όταν ήταν πολύ μικρή. Συγκεκριμένα, το υπέστη λίγο αφότου γεννήθηκε καθώς η μητέρα της ακολουθούσε πιστά την παράδοση και, όταν γέννησε και η ίδια την κόρη της, την υπέβαλε και εκείνη. Ανέφερε ότι δεν είχε σχετική ενημέρωση και γνώσεις τότε, αλλά σήμερα γνωρίζει πως είναι μια επιζήμια πρακτική. Σε σχετική ερώτηση της λειτουργού, η αιτήτρια απάντησε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος να υποστεί εκ νέου FGM σε περίπτωση επιστροφής της στη χώρα καταγωγής της.
Οι καθ’ ων η αίτηση εξετάζοντας έκαστο των ισχυρισμών της αιτήτριας, εντόπισαν τρείς ουσιώδεις ισχυρισμούς ως εξής:
1. Είναι υπήκοος Νιγηρίας με περιοχή καταγωγής και διαμονής στην πολιτεία Delta
2. Φόβος δίωξης από άτομο που την κακοποιούσε σεξουαλικά
3. Λόγοι οικονομικής φύσεως την ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής
Εκ των ως άνω ισχυρισμών αποδέχθηκαν ως αξιόπιστους και αληθείς τους ισχυρισμούς 1 και 3, απορρίπτοντας τον ισχυρισμό περί κινδύνου δίωξης ή βλάβης από άνδρα που την κακοποιούσε σεξουαλικά (Ισχυρισμός 2).
Αναφορικά με τον 2ο ως άνω ισχυρισμό, κρίθηκε ότι η αιτήτρια δεν ήταν σε θέση να δώσει επαρκείς και ικανοποιητικές πληροφορίες ενώ υπέπεσε σε αντιφάσεις. Συγκεκριμένα θεωρήθηκε ότι τα όσα η αιτήτρια ανέφερε περί των απειλών που δεχόταν από τον άνδρα που την κακοποιούσε δεν ήταν ικανοποιητικά και δεν είχαν εύλογα αναμενόμενες επί τούτου λεπτομέρειες. Ομοίως μη λεπτομερής κρίθηκε η περιγραφή της ταυτότητας του συγκεκριμένου άνδρα και αξιολογήθηκε αρνητικά η αντίφαση που εντοπίστηκε στο ότι, ενώ αρχικά η αιτήτρια ισχυρίστηκε ότι ο άνδρας ήθελε να της πάρει την κόρη, στη συνέχεια ανέφερε ότι καθώς μεγάλωνε η κόρη της, δεν ενδιαφερόταν καθόλου γι’ αυτή. Περαιτέρω εντοπίστηκε και αξιολογήθηκε η αντίφαση στο ότι ενώ αρχικά είχε αναφέρει ότι δεν έζησε οπουδήποτε αλλού πέραν του σπιτιού όπου μεγάλωσε, στη συνέχεια η αιτήτρια ανέφερε ότι αναγκαζόταν να αλλάζει συνεχώς σπίτια ώστε να μην τη βρει ο κακοποιητής της.
Επίσης αξιολογήθηκε το ότι, ως η αιτήτρια ανέφερε, τώρα η κόρη της είναι ασφαλής και πως η ίδια θα μπορούσε να διαμείνει σε άλλη περιοχή της χώρας της, ωστόσο αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα ώστε να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για την ίδια και την κόρη της.
Συνεπεία των ως άνω κρίθηκε ότι το αφήγημα της αιτήτριας στερείται εσωτερικής συνοχής και ο ισχυρισμός της περί σεξουαλικής κακοποίησης και δίωξης αυτής και της κόρης της από άνδρα απορρίφθηκε ως αναξιόπιστος, δεδομένου και του ότι, ως η ίδια ισχυρίστηκε, δεν υφίσταται κίνδυνος για την ίδια και το παιδί της σήμερα. Δεδομένου δε του ότι τα όσα ανέφερε ήταν αμιγώς προσωπικής φύσεως ισχυρισμοί, οι οποίοι στερούνταν εσωτερικής συνοχής, δε θεωρήθηκε σκόπιμο να αναζητηθούν πληροφορίες για τη χώρα καταγωγής, ως προς την εξέταση της εξωτερικής αξιοπιστίας τους.
Παρεμφερώς αξιολογήθηκε και το ότι, ερωτώμενη σχετικά, δεν εκδήλωσε η αιτήτρια κάποιο φόβο επανάληψης του ακρωτηριασμού γεννητικών οργάνων που υπέστη σε βρεφική ηλικία ή άλλο φόβο ή κίνδυνο που συνδέεται με αυτό.
Ενόψει των ως άνω, κατά την αξιολόγηση κινδύνου, κρίθηκε ότι δεν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι σε περίπτωση επιστροφής της αιτήτριας στη Νιγηρία να αντιμετωπίσει δίωξη ή κίνδυνο σοβαρής βλάβης.
Κατόπιν δε επισκόπησης της γενικής κατάστασης ασφαλείας στον τόπο διαμονής της αιτήτριας, στην πολιτεία Delta, κρίθηκε ότι ο βαθμός άσκησης αδιάκριτης βίας δεν φθάνει σε τόσο υψηλό επίπεδο ώστε να αναμένεται ότι άτομο θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί σε προσωπική απειλή κατά της ζωής ή σωματικής ακεραιότητάς του λόγω της παρουσίας του και μόνο στο έδαφος της χώρας ή της συγκεκριμένης περιοχής.
Για τους πιο πάνω λόγους η επίδικη αίτηση απορρίφθηκε.
Κατά τις διευκρινήσεις, η συνήγορος του αιτητή απέσυρε τους λοιπούς ισχυρισμούς που δικογραφούνται στην προσφυγή και προώθησε μόνο τον ισχυρισμό περί μη δέουσας έρευνας.
Οι καθ’ ων η αίτηση αντέταξαν ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι καθ’ όλα νόμιμη και ορθή.
Στη Χωματένος ν. Δημοκρατίας, (2013) 3 Α.Α.Δ. 120 λέχθηκε ότι «[η] έκταση και η μορφή της έρευνας είναι συνυφασμένη με τα περιστατικά κάθε υπόθεσης. Το κριτήριο για την επάρκεια και πληρότητα της έρευνας έγκειται στη συλλογή και διερεύνηση του συνόλου των ουσιωδών στοιχείων, τα οποία παρέχουν βάση για ασφαλή συμπεράσματα.»
Δεδομένου ότι ο προωθούμενος ισχυρισμός περί μη δέουσας έρευνας συνεπλέκεται με την επί της ουσίας εξέταση της παρούσης θα εξεταστεί μαζί μ’ αυτή.
Προχωρώ σε αξιολόγηση των ενώπιον μου στοιχείων.
Ως και οι καθ’ ων η αίτηση κατέγραψαν στην επίδικη έκθεση που ετοίμασαν (ερ.47-48), το αφήγημα της αιτήτριας περί σεξουαλικής κακοποίησης της και οι απαντήσεις στις ερωτήσεις που της υποβλήθηκαν έβριθαν κενών, αοριστιών και στερούνταν παντελώς στοιχείων που εύλογα θα ήταν αναμενόμενο να παρέχει. Δεν παραγνωρίζω βεβαίως ότι, ως εν δυνάμει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης, είναι εύλογα αναμενόμενο να μην ήταν σε θέση η αιτήτρια να παρέχει λεπτομέρειες για τα κατ’ ισχυρισμό τραυματικά για την ίδια συμβάντα βιασμού και απειλών που δέχθηκε, ως η ίδια ανέφερε. Όμως δεν μπορεί να παραγνωριστεί εν προκειμένω ότι το όλο αφήγημα της στερείτο χρονικής συνέχειας και ευλογοφάνειας και – πράγμα στο οποίο δίδω ιδιαίτερη βαρύτητα – περιέχει αντιφάσεις σε καίρια σημεία του ιστορικού, ως το ανέφερε.
Χαρακτηριστικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αιτήτρια – σύμφωνα με τα όσα ισχυρίστηκε – ήταν ανήμπορη έναντι στις πράξεις βίας και απειλών που δεχόταν από τον κατ’ ισχυρισμό διώκτη της, εντούτοις κατάφερε να προστατεύσει την κόρη της από το να την απαγάγει ο άνδρας που την κακοποιούσε σεξουαλικά για πέραν των δέκα ετών, χρόνο στον οποίο, και πάλι σύμφωνα με τα όσα η ίδια ανέφερε, διέμενε στο ίδιο σπίτι. Σημειώνω, ως και ανωτέρω καταγράφω, ότι επί τούτου ανέφερε σε σημείο της συνέντευξης πως η ίδια άλλαζε συνεχώς σπίτια. Όμως, σε αντίφαση προς τον ισχυρισμό της αυτό, ανέφερε ακολούθως, ότι διέμενε στο ίδιο σπίτι και έκρυβε την κόρη της στο σπίτι της φίλης, με την οποία διαμένει μέχρι και σήμερα, όταν ο κατ’ ισχυρισμό διώκτης της ερχόταν στο χωριό της. Προσθέτω στα όσα καταγράφουν και οι καθ’ ων η αίτηση στην επίδικη έκθεση, ότι θα ήταν αναμενόμενο από την αιτήτρια να μπορεί να περιγράψει με βιωματικές λεπτομέρειες έστω ένα από τα διαδοχικά περιστατικά βίας που υπέστη για αρκετά χρόνια, ως ανέφερε, ή το πως αντέδρασε μετά από αυτό, μια συζήτηση με τον κατ’ ισχυρισμό δράστη ή άλλο άτομο από το περιβάλλον της.
Θα πρέπει δε να αναφερθεί ότι, σε αξιόπιστες πηγές, εντοπίζονται τα εξής, σε σχέση με την ύπαρξη του φαινομένου βίας κατά γυναικών στη χώρα καταγωγής.
Η βία κατά των γυναικών είναι ευρέως διαδεδομένη, και στην πιο πρόσφατη πληθυσμιακή έρευνα (NDHS) του 2018 [1] δείχνει ότι η συχνότητα της βίας έχει αυξηθεί σε σύγκριση με την προηγούμενη πληθυσμιακή έρευνα του 2013. Σύμφωνα με το NDHS 2018, το 31% των Νιγηριανών γυναικών ηλικίας 15-49 ετών έχουν υποστεί σωματική βία και το 9% έχει υποστεί σεξουαλική βία. Αυτό το ποσοστό ήταν 28% το 2008 και το 2013. Το 36% των ερωτηθεισών που είχαν παντρευτεί στο παρελθόν ανέφεραν ότι ήταν θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Αυτό είναι υψηλότερο από τα στοιχεία που καταγράφηκαν το 2008 (31%) και 2013 (25%).
Ο νόμος για την Απαγόρευση της βίας κατά ατόμων, “The Violence Against Persons (Prohibition) Act”, 2015 (the VAPP Act), που αναφέρθηκε ανωτέρω, ποινικοποιεί τον βιασμό και άλλες μορφές σεξουαλικής βίας, σωματικής και ψυχολογικής βία και επιβλαβείς παραδοσιακές πρακτικές. Περαιτέρω, υποχρεώνει την κυβέρνηση να παρέχει προστασία και υπηρεσίες στα θύματα, συμπεριλαμβανομένων της ιατρικής, ψυχολογικής, κοινωνικής και νομικής βοήθειας από εξειδικευμένους παρόχους υπηρεσιών και κυβερνητικές υπηρεσίες, μέτρα δικαστικής προστασίας για τα θύματα, μητρώο παραβατών και ειδικό ταμείο νομικής αρωγής για τα θύματα.
Το NDHS του 2018 δείχνει ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό γυναικών θυμάτων βίας ζητούν βοήθεια (32%, αύξηση 1% σε σύγκριση με το 2013). Το 50% των θυμάτων είπε ότι δεν είχε μιλήσει ποτέ σε κανέναν για αυτό. Οι περισσότερες γυναίκες που ζήτησαν βοήθεια απευθύνθηκαν στην οικογένειά τους ή την οικογένεια του συζύγου ή του συντρόφου τους. Ανάμεσα στις γυναίκες που είχαν υποστεί σωματική βία, μόλις το 0,5% είπε ότι απευθύνθηκε στην αστυνομία. Μεταξύ γυναικών που είχαν πέσει θύματα σεξουαλικής βίας, το 7,4% είπε ότι κατήγγειλε στην αστυνομία.[2]
Τα ανωτέρω στοιχεία δεικνύουν ότι – αναμφισβήτητα – πράξεις σεξουαλικής βίας κατά γυναικών, ως οι ισχυρισμοί της αιτήτριας, αποτελούν δυστυχώς συχνό φαινόμενο στη χώρα καταγωγής, το οποίο συχνά παραμένει ατιμώρητο.
Τούτη την έρευνα θα έπρεπε να είχαν κάνει οι καθ’ ων η αίτηση, δεδομένης και της φύσης των ισχυρισμών της αιτήτριας αλλά και του ότι, στη βάση των ως άνω κατευθυντήριων γραμμών, δεν νοείται εξέταση αξιοπιστίας χωρίς την αξιολόγηση και των δύο πτυχών που την αφορούν, ήτοι εσωτερικής και εξωτερικής συνοχής του εξεταζόμενου αφηγήματος.
Κατ’ εφαρμογή και των ως άνω κατευθυντήριων γραμμών, θεωρώ ότι οι καθ’ ων η αίτηση δεν προέβησαν εν προκειμένω στη δέουσα έρευνα των ισχυρισμών της αιτήτριας, αφού, ως ανωτέρω εξηγώ, παρέλειψαν να αξιολογήσουν την εξωτερική συνοχή των ισχυρισμών της.
Παρά όμως τα ως άνω, δεδομένης της εξουσίας ελέγχου εξ υπαρχής και επί της ουσίας των ενώπιον που ισχυρισμών, θα συμφωνήσω με την κατάληξη των καθ’ ων η αίτηση ότι ο ισχυρισμός της αιτήτριας περί σεξουαλικής βίας που υπέστη θα πρέπει να απορριφθεί, καθότι – παρά το ότι το φαινόμενο ως τέτοιο φαίνεται να υπάρχει στη χώρα καταγωγής – εντούτοις η διαβρωθείσα εσωτερική συνοχή των ισχυρισμών της στερεί από το αφήγημα της κάθε ίχνος εσωτερικής συνοχής και ευλογοφάνειας και διαβρώνει αναπόφευκτα την αξιοπιστία των λεγομένων της σε σημείο που αποδοχή τους θα έβαινε ενάντια σε κάθε εύλογα κριτική θεώρηση τους. Πολύ απλά, η ύπαρξη ενός φαινομένου δεν αρκεί για την άνευ ετέρου αποδοχή ενός αφηγήματος, από τη στιγμή που τούτο στερείται εσωτερικής συνοχής, ενόψει και της συνολικής θεώρησης και αποτίμησης των δεικτών αξιοπιστίας, ως και στο ανωτέρω απόσπασμα από το εγχειρίδιο του EASO αναφέρεται.
Θα συμφωνήσω περαιτέρω με την κατάληξη των καθ’ ων η αίτηση αναφορικά με τον ισχυρισμό της αιτήτριας ότι έχει υποστεί σε πολύ μικρή ηλικία ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων (ερ.49) ότι εκ τούτου δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί λόγος παροχής διεθνούς προστασίας, από τη στιγμή που, ως η ίδια η αιτήτρια ανέφερε ερωτώμενη σχετικά, δεν διατρέχει κίνδυνο να υποστεί στο μέλλον τέτοια πράξη.
Σημειώνεται βεβαίως επιγραμματικά ότι πράξεις ακρωτηριασμού γεννητικών οργάνων ή ο αποκλεισμός συνεπεία άρνησης να υποστεί άτομο τούτο συνιστούν αναμφισβήτητα πράξεις διώξεως, με την έννοια που δίδεται σ’ αυτές στα πλαίσια του δικαίου διεθνούς προστασίας.
Στην πρόσφατη απόφαση της στην υπ. αρ.1107/22, Η. Μ. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Υπηρεσίας Ασύλου, ημ.24/07/23, η αδελφή δικαστής Κ. Κλεάνθους καταγράφει τα πιο κάτω, τα οποία τυγχάνουν εφαρμογής επί πάσης περίπτωσης που σχετίζεται με ισχυρισμούς για ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων.
«42. Προχωρώντας στην εξέταση του ενδεχομένου υπαγωγής των πιο πάνω περιστάσεων στο άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου επισημαίνονται τα εξής. Προκειμένου να εξεταστεί το ενδεχόμενο υπαγωγής ενός αιτούντος στο άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου θα πρέπει να συντρέχουν τα ακόλουθα συστατικά στοιχεία: βάσιμος φόβος δίωξης, η δίωξη να συναρτάται με τουλάχιστον ένα από τους λόγους δίωξης που προβλέπονται στο άρθρο 1, τμήμα Α, σημείο 2, πρώτο εδάφιο της Σύμβασης της Γενεύης και του αντίστοιχου άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου, να εντοπίζεται φορέας δίωξης και να μην δύναται ο αιτών να απολαύσει την προστασία του κράτους καταγωγής ή λόγω του φόβου αυτού, δεν είναι πρόθυμος, να χρησιμοποιήσει την προστασία της χώρας αυτής.
43. Ως προς το συστατικό στοιχείο της δίωξης, ο περί Προσφύγων Νόμος ορίζει, μεταξύ άλλων, στο άρθρο 3Γ(1)(α) τις πράξεις δίωξης ως πράξεις «[.] αρκούντως σοβαρές λόγω της φύσης ή της επανάληψης τους ώστε να συνιστούν σοβαρή παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά των δικαιωμάτων από τα οποία δεν χωρεί παρέκκλιση, βάσει του άρθρου 15 παράγραφος 2, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών.», μεταφέροντας στην εθνική έννομη τάξη το αντίστοιχο άρθρο 9(α) της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας, για ένα ενιαίο καθεστώς για τους πρόσφυγες ή για τα άτομα που δικαιούνται επικουρική προστασία και για το περιεχόμενο της παρεχόμενης προστασίας [στο εξής: Οδηγία 2011/95/ΕΕ]. Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 3Γ(2) του περί Προσφύγων Νόμου «Οι ακόλουθες πράξεις συνιστούν μη εξαντλητικό κατάλογο πράξεων δίωξης, κατά την έννοια του εδαφίου (1): (α) πράξεις σωματικής ή ψυχικής βίας, συμπεριλαμβανομένων πράξεων σεξουαλικής βίας, (β) νομικά, διοικητικά, αστυνομικά ή/και δικαστικά μέτρα, τα οποία εισάγουν διακρίσεις αφ' ευατού ή εφαρμόζονται κατά τρόπο εισάγοντα διακρίσεις, (γ) ποινική δίωξη ή επιβολή ποινής η οποία είναι δυσανάλογη ή μεροληπτική, (δ)[.], (ε) [.],(στ) πράξεις που στοχεύουν το φύλο ή τα παιδιά.». Περαιτέρω, όπως έχει αποφανθεί το ΔΕΕ για να συνιστά μια προσβολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων δίωξη υπό την έννοια του άρθρου 1Α, της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σχετικά με το Καθεστώς των Προσφύγων, η προσβολή αυτή πρέπει να είναι σοβαρή σε ορισμένο τουλάχιστον βαθμό [απόφαση X κ.λπ., C‑199/12 έως C‑201/12, EU:C:2013:720, σκέψεις 51 έως 53].
44. Σύμφωνα με τα ανωτέρω καταλήγω ότι η πρακτική FGM (ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων) δύναται να θεωρηθεί δίωξη, καθώς χαρακτηρίζεται ως μορφή βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης και ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και της υγείας και της σωματικής ακεραιότητας των γυναικών και των κοριτσιών. Παραβιάζει μεταξύ άλλων την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων[34] και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ICCPR).[35] Παραβιάζει επίσης το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα (ICESCR),[36] το οποίο απαιτεί το «υψηλότερο δυνατό επίπεδο σωματικής και ψυχικής υγείας». Επιπροσθέτως, η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης[37] αναγνωρίζει με σαφήνεια ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια που υποφέρουν από έμφυλη βία μπορούν να αναζητήσουν προστασία σε άλλο κράτος, όταν το δικό τους δεν αποτρέπει τη δίωξη ή δεν προσφέρει επαρκή προστασία και αποτελεσματική προσφυγή. Παρατηρείται δε ότι σε αρκετές έννομες τάξεις τα δικαστήρια έχουν αναγνωρίζει ότι ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων αποτελεί μορφή δίωξης.[38] Αλλά και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν αμφισβήτησε ότι ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων συνιστά κακομεταχείριση αντίθετη με το άρθρο 3 της Σύμβασης του 1950 για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.[39] Επιπροσθέτως, σε κοινή δήλωσή τους οι σχετικοί φορείς των Ηνωμένων Εθνών αναφέρουν ότι το FGM είναι επιβλαβής παραδοσιακή πρακτική και θεωρείται ότι συνιστά προσβολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κοριτσιών και γυναικών.[40]»
Όμως εδώ, δεδομένου ότι η αιτήτρια έχει ήδη υποβληθεί σε τέτοια πρακτική και, ως η ίδια ισχυρίζεται, δεν υφίσταται φόβος επανάληψης της στο μέλλον, δεν καταδεικνύεται τέτοιος κίνδυνος δίωξης, στα πλαίσια μελλοντοστραφούς εξέτασης του εν λόγω ισχυρισμού και συνεπώς το ζήτημα σταματά εδώ. Τούτο γιατί, παρά το ότι αυτό που υπέστη έχει βεβαίως αναγνωριστεί ως παραβίαση θεμελιώδους δικαιώματος, δεν μπορεί βεβαίως να αποδοθεί διεθνής προστασία για παρελθόν γεγονός, στην απουσία μελλοντικού κινδύνου που να σχετίζεται μ’ αυτό.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι, ως αναφέρεται σε αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης, έχει από το 2015 τεθεί σε ισχύ νόμος που απαγορεύει το FGM και ορίζει ότι όποιος εκτελεί ή εμπλέκει άλλον στη διενέργεια FGM μπορεί να αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τέσσερα έτη ή πρόστιμο που δεν υπερβαίνει τα 200.000 Nairas ή και τα δύο.[3] Το Υπουργείο Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (USDOS) στην ετήσια έκθεσή του για το 2022 επιβεβαίωσε περαιτέρω ότι κάθε άτομο που διαπράττει FGM θα τιμωρείται, αλλά πρόσθεσε ότι "η εφαρμογή του νόμου είναι σπάνια".[4] Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Freedom House για το 2023, αν και υπήρχαν αυστηροί νόμοι για το FGM, υπήρχαν "χαμηλά ποσοστά καταγγελιών και διώξεων".[5] Η έκθεση των Κάτω Χωρών, ωστόσο, ανέφερε ότι η εισαγωγή του νόμου VAPP (Violence against Persons [Prohibition] Act) και τα κυβερνητικά μέτρα «συνέβαλαν στη μείωση του FGM στη Νιγηρία».[6]
Απομένει λοιπόν μια αποτίμηση της γενικής κατάστασης ασφαλείας στην περιοχή όπου η αιτήτρια διέμενε και στην οποία αναμένεται να επιστρέψει.
Σύμφωνα με στοιχεία του ACLED, στην πολιτεία Delta State, όπου η αιτήτρια διέμενε προτού φύγει από τη χώρα καταγωγής της, καταγράφηκαν μεμονωμένα περιστατικά βίας, εκ των οποίων προέκυψαν 120 θάνατοι, σε σύνολο πληθυσμού που υπερβαίνει τα 5 ½ εκατομμύρια.[7] [8] Η αυστριακή ACCORD σε έκθεση για τα περιστατικά ασφαλείας το τελευταίο τέταρτο του 2022 στην πολιτεία Delta, καταγράφει 45 περιστατικά στα οποία σκοτώθηκαν 24 άτομα. Ο τόπος διαμονής της αιτήτριας δεν περιλαμβάνεται στις πληγείσες από βία περιοχές.[9] Άλλη έκθεση αναφέρει συνολικά για το έτος 2022 ότι αναφέρθηκαν 165 περιστατικά στα οποία σκοτώθηκαν 92 άτομα στην πολιτεία Delta.[10]
Από τον Ιανουάριο 2022 έως τον Φεβρουάριο 2023, το ACLED καταγράφει 175 βίαια περιστατικά με πολιτοφυλακές και 280 αναφερόμενους θανάτους. Η πολιτεία Lagos αντιπροσωπεύει περίπου το 20% όλων των γεγονότων που καταγράφηκαν από το ACLED κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ακολουθούμενο από άλλες νότιες πολιτείες όπως το Ogun, το Osun και το Delta.[11]
O χάρτης του ACLED (dashboard) σημειώνει 96 περιστατικά ασφαλείας ότι έλαβαν χώρα τη χρονική περίοδο 14/04/22–14/04/23, αριθμός που αντιστοιχεί σε αύξηση 35% σε σχέση με τα μηνιαία ποσοστά του προηγούμενου έτους και αυτά είχαν ως αποτέλεσμα 86 θανάτους, που αντιστοιχεί σε αύξηση της τάξης του 54,8% σε σχέση με τα μηνιαία ποσοστά του προηγούμενου έτους.[12] Για την περίοδο 05/01/2023 έως και 05/01/2024, η βάση δεδομένων ACLED κατέγραψε 90 περιστατικά ασφαλείας και προήλθαν 79 απώλειες, εκ των οποίων 44 καταγράφηκαν ως βία κατά αμάχων.[13]
Όσον αφορά την γενικότερη κατάσταση ασφαλείας στον νότο, σύμφωνα με έκθεση του Ολλανδικού Υπουργείου Εξωτερικών εκδοθείσα τον Μάρτιο του 2021, «the south of Nigeria is more stable than the north. Although the South-East zone is considered relatively safe, various types of violent incidents still took place there, such as cult violence, election-related violence in 2019, and incidents in which violent mobs took the law into their own hands against alleged homosexuals and adulterers». [14]
Δεδομένων των ως άνω στοιχείων, δεν θεωρώ ότι καταδεικνύεται εδώ εύλογη πιθανότητα η αιτήτρια να αντιμετωπίσει κατά την επιστροφή της κίνδυνο σοβαρής βλάβης καθότι η συχνότητα περιστατικών ασφαλείας στην περιοχή όπου διέμενε δεν είναι τέτοιας έντασης ώστε να διατρέχει κίνδυνο εξαιτίας και μόνο της παρουσίας του στην περιοχή. Δεν μπορώ δε να εντοπίσω ιδιαίτερες περιστάσεις που θα μπορούσαν να επιτείνουν τον κίνδυνο ειδικώς για την αιτήτρια στη βάση της «αναπροσαρμοζόμενης κλίμακας» [15] (βλ. και απόφαση ΔΕΕ, ημ.10/06/21, C-901/19 CF and DN).
Σε σχέση τώρα με τη δυνατότητα επιστροφής και επανένταξης της αιτήτριας στον τόπο διαμονής της, στο Agbor, στην πολιτεία Delta, σημειώνω τα εξής.
Σύμφωνα με έκθεση του Ολλανδικού Υπουργείου Εξωτερικών εκδοθείσα τον Μάρτιο του 2021, υπάρχουν αρκετά προγράμματα για υποστήριξη των επιστρεφόμενων στη Νιγηρία, τόσο για οικονομική στήριξη όσο και για επανένταξη στη Νιγηρία, όπως προγράμματα του ΔΟΜ. Περαιτέρω, μετά την άφιξή τους στη Νιγηρία οι επιστρέφοντες μπορούν να κάνουν χρήση της υποστήριξης επανένταξης που παρέχεται από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιστροφής και Επανένταξης (ERRIN).[16] Ως αναφέρεται στην προαναφερθείσα έκθεση, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επαναπατρισθέντες αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα από τις αρχές.[17] Παράγοντες που επηρεάζουν την επανένταξή τους σύμφωνα με πηγές που αναφέρονται στην πιο πάνω έκθεση, περιλαμβάνουν την ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου, τη χρηματοδότηση των επαναπατρισθέντων από μέλη της οικογένειας τους και την ύπαρξη περιουσίας.
Εν προκειμένω η αιτήτρια, δεδομένου του ότι έχει ζήσει όλη της την ζωή στον τόπο διαμονής της και λαμβανομένου υπόψη ότι αναμένεται να έχει υποστήριξη κατ’ ελάχιστο αναφορικά με τη στέγαση της κατά την επιστροφή της από τη φίλη της, με την οποία διαμένει μέχρι και σήμερα η κόρη της, ως η ίδια ανέφερε, θεωρώ ότι – παρά τις δεδομένες αντιξοότητες που αναμένεται να αντιμετωπίσει σε βιοποριστικό επίπεδο – θα είναι σε θέση να επανενταχθεί στην τοπική κοινωνία.
Δεν τεκμηριώνεται λοιπόν βάσιμος φόβος «καταδίωξης [της αιτήτριας] για λόγους φυλετικούς, θρησκευτικούς, ιθαγένειας ή ιδιότητας μέλους συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου ή πολιτικών αντιλήψεων» αλλά ούτε και ότι υπάρχουν «ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς [της], θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη», ως αμφότερες αυτές οι έννοιες ορίζονται στα άρθρα 3 και 19 του περί Προσφύγων Νόμου του 2000 (Ν. 6(I)/2000) αντίστοιχα.
Σημειώνω δε ότι η Νιγηρία έχει καθοριστεί στην Κ.Δ.Π. 166/2023, η οποία εκδόθηκε δυνάμει του αρ.12Βτρις του Νόμου, ως ασφαλής χώρα ιθαγενείας και στην παρούσα ουδέν στοιχείο προσκομίστηκε στη βάση του οποίου θα μπορούσε να «θεωρηθεί ότι η χώρα αυτή δεν είναι ασφαλής […] στη συγκεκριμένη περίπτωσή», στη βάση των όσων διαλαμβάνονται από το αρ.12Βτρις (6).
Δια τους λόγους που πιο πάνω αναφέρονται η παρούσα προσφυγή απορρίπτεται και η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται με έξοδα €1000 υπέρ των καθ' ων η αίτηση και εναντίον της αιτήτριας.
Α. Χριστοφόρου, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
[1] National Population Commission, Nigeria Demographic and Health Survey 2018, October 2019, σελ. 429
[2] ό.π., σελ. 456
[3] Nigeria, Violence Against Persons (Prohibition) Act, 2015, διαθέσιμο σε: https://naptip.gov.ng/resources/Violence-Against-Persons-Prohibition-Act-2015-1.pdf , ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 29/11/2023.
[4] USDOS, Country Report on Human Rights Practices for 2022 – Nigeria, 20 March 2023 , διαθέσιμο σε: https://www.state.gov/wp-content/uploads/2023/03/415610_NIGERIA-2022-HUMAN-RIGHTS-REPORT.pdf p.27, ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 29/11/2023.
[5] Freedom House, Freedom in the World 2023 – Nigeria, 9 March 2023, διαθέσιμο σε: https://freedomhouse.org/country/nigeria/freedom-world/2023 , ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 29/11/2023.
[6] Netherlands, Ministry of Foreign Affairs, General Country of Origin Information Report Nigeria, 31 January 2023, διαθέσιμο σε: https://www.government.nl/documents/directives/2023/01/31/general-country-of-origin-information-report-nigeria-january-2023 p.69, ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 29/11/2023.
[7]EASO, ‘Nigeria Security Situation, Country of Origin Information Report’, June 2021, παρ. 2.21, σελ. 245-250, Διαθέσιμο εδώ: https://coi.euaa.europa.eu/administration/easo/PLib/2021_06_EASO_COI_Report_Nigeria_Security_situation.pdf
[8] Country Guidance: Nigeria (October 2021), p.122, διαθέσιμο εδώ
[9] ACCORD – Austrian Centre for Country of Origin and Asylum Research and Documentation: NIGERIA, THIRD QUARTER 2022: Update on incidents according to the Armed Conflict Location & Event Data Project (ACLED), 12 April 2023 https://www.ecoi.net/en/file/local/2090423/2022q3Nigeria_en.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 25/04/2023)
[10] ACCORD – Austrian Centre for Country of Origin and Asylum Research and Documentation: NIGERIA, FOURTH QUARTER 2022: Update on incidents according to the Armed Conflict Location & Event Data Project (ACLED), 12 April 2023 https://www.ecoi.net/en/file/local/2090447/2022q4Nigeria_en.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 25/04/2023)
[11] ACLED – Armed Conflict Location & Event Data Project (Author), published by ReliefWeb: Election Watch; Political Violence and the 2023 Nigerian Election, 22 February 2023 https://reliefweb.int/attachments/98aea690-853c-46bb-8a2e-9b46e5e51865/Political%20Violence%20and%20the%202023%20Nigerian%20Election.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 25/04/2023)
[12] ACLED, ACLED Dashboard, https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 25/04/2023)
[13] Για όλα τα ανωτέρω βλ. ACLED, ‘Dashboard’ (χωρίς χρονολογία), διαθέσιμο σε https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard (Filters Used: Event Date: 05/01/2023- 05/01/2024, Event Type: Battles/ Violence against civilians/ Explosions- Remote Violence/ Riots, Region: Western Africa: Nigeria: Delta, ημερομηνία πρόσβασης 09/01/2024)
[14] Ministry of Foreign Affairs of the Netherlands, ‘Country of origin information report Nigeria’, March 2021, παρ. 1.2.5, σελ. 104, διαθέσιμο εδώ: https://www.ecoi.net/en/file/local/2054389/03_2021_MinBZ_NL_COI_Nigeria.pdf)
[15] Εγχειρίδιο EASO, Άρθρο 15 στοιχείο γ) της οδηγίας για τις ελάχιστες απαιτήσεις ασύλου (2011/95/ΕΕ) Δικαστική ανάλυση, σελ.26-28, διαθέσιμο εδώ: https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/Article-15c-QD_a-judicial-analysis-EL.pdf
[16] For more information, see: https://returnnetwork.eu/what-we-do-joint-reintegration-programmes/.
[17] Ministry of Foreign Affairs of the Netherlands, ‘Country of origin information report Nigeria’, March 2021, para. 5.1, p. 104, Available: here