ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Νομική Αρωγή Αρ.: 36/24
29 Μαρτίου, 2024
[Κ. Κ. ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΑΡ. 1 ΤΟΥ 2003, ΩΣ ΕΧΕΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ
ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2002 ΜΕΧΡΙ 2019
ΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟ:
O. D.
Αιτητού
......................
Ο Αιτητής εμφανίζεται προσωπικά
Π. Δημητρίου (κα), για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας
I. Μohamed (κ.), για πιστή διερμηνεία από σομάλι σε αγγλικά και αντίστροφα
Η. Φανούς (κ.), για πιστή διερμηνεία από αγγλικά σε ελληνικά και αντίστροφα
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Ο Αιτητής με την αίτησή του ημερομηνίας 14.2.2024, αιτείται την παροχή δωρεάν νομικής αρωγής για την καταχώριση προσφυγής δυνάμει του άρθρου 146 του Συντάγματος, εναντίον της απόφασης του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: o Προϊστάμενος) ημερομηνίας 17.5.2023, με την οποία απορρίπτεται η αίτησή του για διεθνή προστασία δυνάμει των περί Προσφύγων Νόμων του 2000 έως 2022 (στο εξής: ο περί Προσφύγων Νόμος).
Γεγονότα
1. Τα γεγονότα της υπόθεσης όπως προκύπτουν από το γραπτό σημείωμα που καταχώρισε η συνήγορος που εμφανίζεται για το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας έχουν ως ακολούθως: Ο Αιτητής κατάγεται από τη Σομαλία. Περί τις 8.3.2023, αφού εισήλθε στη Δημοκρατία παράνομα, υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας. Στις 3.4.2023, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη στον Αιτητή από λειτουργό, ο οποίος ετοίμασε Έκθεση/ Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της αίτησης ασύλου του. Στις 17.5.2023, η εισήγηση εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο. Η εν λόγω απορριπτική απόφαση κοινοποιήθηκε στον Αιτητή στις 8.6.2023 και ακολούθως, ο Αιτητής άσκησε την προσφυγή υπ’ αριθμό 1789/2023, κατά της εν λόγω απόφασης.
2. Στο πλαίσιο του εντύπου της αίτησής του για διεθνή προστασία, ο Αιτητής καταγράφει λακωνικώς ότι εγκατέλειψε τη χώρα του εξαιτίας προβλημάτων που αντιμετωπίζει με την οργάνωση Al-Shabaab.
3. Κατά τη συνέντευξή του, ο Αιτητής δήλωσε ότι κατάγεται από τη Σομαλία υποδεικνύοντας ως τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής την περιοχή Ceelasha Biyaha. Επί πέντε μήνες προτού εγκαταλείψει τη χώρα του διέμενε στην πόλη Mogadishu. Ανήκει στη φυλή Gare clan. Ως προς την οικογενειακή του κατάσταση δήλωσε ότι η μητέρα και τα οκτώ αδέλφια του (5 αδελφές και 3 αδελφοί), επίσης διαμένουν στην περιοχή Ceelasha Biyaha. Ο πατέρας του δολοφονήθηκε από την οργάνωση Al-Shabaab το 2019, καθώς αρνήθηκε τη στρατολόγηση των υιών του. Στο παρόν στάδιο ως ανέφερε, η μητέρα του εργάζεται και τα αδέλφια του βρίσκονται στο σπίτι τους. Ένας θείος του από την μητρική πλευρά και ένας θείος του από την πατρική πλευρά επίσης διαμένουν στο Mogadishu. Κατά το χρόνο της συνέντευξης δήλωσε ότι βρίσκεται σε τηλεφωνική επικοινωνία με την οικογένειά του. Ο ίδιος ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ως προς τους λόγους εγκατάλειψης της χώρας καταγωγής του, ο Αιτητής ανέφερε ότι to 2019 δολοφονήθηκε ο πατέρας του. Η Al-Shabaab πίεζε και τον ίδιο να συνταχθεί μαζί τους και ότι έκτοτε μετακινούνται από τόπο σε τόπο αλλά πάντοτε τούς εντόπιζαν. Το Μάιο του 2022, του έδωσαν τελική προειδοποίηση ότι σε περίπτωση που δεν συνταχθεί μαζί τους θα τον σκοτώσουν και για το λόγο αυτό ο Αιτήτής αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα. Ακολούθως υποβλήθηκαν στον Αιτητή διευκρινιστικής φύσεως ερωτήματα αναφορικά με τις απειλές της Al-Shabaab εναντίον του. Στο πλαίσιο των απαντήσεών του ο Αιτητής ανέφερε ότι η οικογένεια και τα αδέλφια του παραμένουν στο σπίτι του και ότι μετά το θάνατο του πατέρα του το 2019 μέχρι και το Μάιο του 2022 όπου ξεκίνησαν εκ νέου να τον πιέζουν προκειμένου να στρατολογηθεί δεν μεσολάβησε κάτι σημαντικό. Ερωτηθείς τέλος αναφορικά με τις πιθανές συνέπειες της επιστροφής του, ο Αιτητής δήλωσε ότι ενδέχεται να πεθάνει και ότι δεν μπορεί να εγκατασταθεί σε κάποιο άλλο μέρος της χώρας καθώς μπορούν εύκολα να τον εντοπίσουν.
4. Αξιολογώντας τις δηλώσεις του Αιτητή, ο Προϊστάμενος διέκρινε δύο ουσιώδεις ισχυρισμούς, o πρώτος σχετικά με την ταυτότητα και τη χώρα καταγωγής του, ο δεύτερος αναφορικά με την κατ΄ισχυρισμό δίωξή του από την οργάνωση Al-Shabaab. Ο πρώτος ουσιώδης ισχυρισμός έγινε αποδεκτός.. Εντούτοις, ο δεύτερος ισχυρισμός του δεν έγινε αποδεκτός, καταλήγοντας ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να δώσει ικανοποιητικές και σαφείς απαντήσεις στα ερωτήματα που του υποβλήθηκαν. Ειδικότερα, οι Καθ’ ων η αίτηση αξιολόγησαν ότι ο Αιτητή δεν ήταν σε θέση να παραθέσει με ακρίβεια τις περιστάσεις της κατ΄ισχυρισμό δίωξής του. Οι κατ΄ισχυρισμό απειλές περιορίζονται σε λεκτικές απειλές από συνομήλικους του και τηλεφωνικές απειλές προς τη μητέρα του όπου ανέφεραν ότι σε περίπτωση που δεν συνταχθεί μαζί τους θα τον σκοτώσουν. Επιπλέον, αντιφάσεις εντοπίστηκαν στις δηλώσεις του αναφορικά με τους λόγους που στοχοποιήθηκε ο ίδιος και όχι τα αδέλφια του από την εν λόγω οργάνωση. Επιπλέον, ως μη ευλογοφανείς κρίθηκαν, μεταξύ άλλων, οι ισχυρισμοί του αναφορικά με τη δυνατότητα εντοπισμού του σε άλλες περιοχές. Καίτοι εξωτερικές πηγές υποστηρίζουν μερικώς τις δηλώσεις του εντούτοις κρίθηκε ότι ελλείψει εσωτερικής αξιοπιστίας των δηλώσεών του, ο συναφής ισχυρισμός θα έπρεπε να τύχει απόρριψης.
5. Αξιολογώντας τον κίνδυνο που διατρέχει ο Αιτητής στη βάση των αποδεκτών ισχυρισμών, ήτοι τα προσωπικά του στοιχεία και τη χώρα καταγωγής διαπιστώθηκε ότι στη Σομαλία όντως λαμβάνει χώρα εσωτερική ένοπλη σύρραξη συνεπεία της οποίας ενδέχεται να τεθεί καταρχήν σε κίνδυνο κάποιος άμαχος. Εντούτοις κατά τη νομική ανάλυση, αποκλείστηκε το ενδεχόμενο υπαγωγής του Αιτητή σε καθεστώς διεθνούς προστασίας. Επιπλέον εξετάζοντας το ενδεχόμενο υπαγωγής του Αιτητή στο άρθρο 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου κρίθηκε ότι το επίπεδο βίας στην περιοχή Ceelasha δεν φτάνει το επίπεδο έκθεσης ενός αμάχου σε σοβαρή ατομική απειλή μόνο εκ της παρουσίας του εκεί. Προς τούτο λήφθηκαν υπόψη και οι προσωπικές περιστάσεις του Αιτητή,.
6. Ως εκ τούτου, ο Προϊστάμενος απέρριψε στη βάση των ανωτέρω δεδομένων το αίτημα του Αιτητή για διεθνή προστασία.
7. Κατά την ακροαματική διαδικασία ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, ο Αιτητής επιβεβαίωσε ότι κατάγεται από τη Σομαλία, δηλώνοντας ότι προτού εγκαταλείψει τη χώρα του διέμενε στην περιοχή Shabelle όπου έμεναν η μητέρα και τα αδέλφια του προτού εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του. Ο πατέρας του ως ανέφερε δολοφονήθηκε μεταξύ 2020 και 2023 από την Al-Shabaab. O ίδιος δήλωσε ότι επί δέκα ημέρες κρατούνταν από μέλη της Al-Shabaab, τα οποία επιδίωκαν την καταναγκαστική στρατολόγησή του. Μετά τις δέκα ημέρες τον άφησαν ελεύθερο, αφού προηγουμένως τους υποσχέθηκε ότι θα συνταχθεί μαζί τους. Ακολούθως, μετέβη με τη βοήθεια ενός θείου του στο Mogadishu. Από εκεί ο θείος του ετοίμασε τα αναγκαία για τη έξοδό του από τη χώρα. Στο παρόν στάδιο δήλωσε ότι δεν έχει επικοινωνία με τα μέλη της οικογένειάς του ενώ διευκρίνισε κατόπιν σχετικής ερώτησης ότι ο πατέρας του δολοφονήθηκε εξαιτίας της αντίθεσής του με την Al-Shabaab
8. To άρθρο 6Β των περί Νομικής Αρωγής Νόμων του 2002 μέχρι 2019 (ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος) προβλέπει τα εξής (η υπογράμμιση είναι δική μου):
«Νομική αρωγή σε αιτητές και δικαιούχους διεθνούς προστασίας
6Β. (1) [...]
(2) Παρέχεται δωρεάν νομική αρωγή σε αιτητή διεθνούς προστασίας, ο οποίος ασκεί προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου, δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 146 του Συντάγματος -
(α) Kατά δυσμενούς απόφασης του Προϊσταμένου επί της αίτησης διεθνούς προστασίας του εν λόγω αιτητή, την οποία απόφαση ο Προϊστάμενος έλαβε δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 5, 12Βδις, 12Βτετράκις, 12Δ ή 13 του περί Προσφύγων Νόμου του 2000, ή
(β) […]
υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
(αα) Η δωρεάν νομική αρωγή αφορά μόνο την πρωτοβάθμια εκδίκαση της προσφυγής ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 146 του Συντάγματος, και όχι την εκδίκαση έφεσης ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατά της δικαστικής απόφασης η οποία εκδίδεται στα πλαίσια της εν λόγω πρωτοβάθμιας εκδίκασης, ούτε άλλο ένδικο μέσο∙ και
(ββ) κατά την κρίση του Διοικητικού Δικαστηρίου, η προσφυγή έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας:
Νοείται ότι οι διατάξεις της παραγράφου (ββ) εφαρμόζονται χωρίς να περιορίζουν αυθαίρετα την παροχή της δωρεάν νομικής αρωγής και χωρίς να εμποδίζεται η ουσιαστική πρόσβαση του αιτητή διεθνούς προστασίας στη δικαιοσύνη».
9. Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου ορίζει τις προϋποθέσεις υπαγωγής στο καθεστώς του πρόσφυγα.
10. Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει τις προϋποθέσεις αναγνώρισης καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας.
Κατάληξη
11. Ο Αιτητής έχει καταχωρίσει την προσφυγή υπ’ αριθμό 1798/23 κατά της δυσμενούς απόφασης του Προϊσταμένου δυνάμει του άρθρου 13 του περί Προσφύγων Νόμου. Η περίπτωση αυτή εμπίπτει στο άρθρο 6Β(2)(α) του περί Νομικής Αρωγής Νόμου.
12. Πρώτο κριτήριο χορήγησης νομικής αρωγής σε αιτητή διεθνούς προστασίας που θεσπίζεται με την υπό αναφορά διάταξη αποτελεί η ύπαρξη, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, πραγματικής πιθανότητας επιτυχίας της σκοπούμενης προσφυγής.
13. Δίδεται δε ευρεία διακριτική ευχέρεια στο Δικαστήριο να αποφασίσει κατά πόσον, με βάση τα ενώπιόν του στοιχεία, η προσφυγή του αιτητή έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας (Απόφαση στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 23/2010, Farshad Khamsen, ημερ. 14/10/2010).
14. Οι πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας θα πρέπει να εξετάζονται και υπό το φως της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου.
15. Περαιτέρω, το Δικαστήριο θα πρέπει να λάβει υπόψη του το δικαίωμα του αιτητή να ακουστεί στη βάση του άρθρου 146 του Συντάγματος, αλλά θα πρέπει περαιτέρω να εξετάσει την αίτηση με βάση το υλικό που έχει ενώπιόν του, χωρίς να δίδονται νομικές αρωγές ανεξέλεγκτα σε υποθέσεις που δεν έχουν πιθανότητες επιτυχίας (Βλ. Αποφάσεις στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 10/2010, Αlali Abdulhamid, ημερ. 6.5.2010 και στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 25/2010, Antonia Adahor, ημερ. 13.12.2010).
16. Κατά την εξέταση των ισχυρισμών, το Δικαστήριο προβαίνει σε εκ πρώτης όψεως εξέταση της υπόθεσης, χωρίς βεβαίως το Δικαστήριο να καλείται να αποφασίσει επί της οριστικής τύχης της προσφυγής που πιθανόν να καταχωρήσει ο αιτητής. Σημειώνεται, πως το αποτέλεσμα της παρούσας αίτησης για νομική αρωγή, δεν θα επηρεάσει την τελική έκβαση της προσφυγής που έχει καταχωρίσει ο Αιτητής , εφόσον το Δικαστήριο στην παρούσα διαδικασία δεν αποφασίζει επί της οριστικής τύχης της προσφυγής (Αποφάσεις στις Yπoθ. αρ. 278/09, Durgo Man v. Δημοκρατίας, ημερ. 15.7.2009, Baghour και Yπoθ. αρ. 7/11 και 8/11, Roud Gad, ημερ. 28.3.2011).
17. Σημειώνεται, εξάλλου, ότι το Δικαστήριο προβαίνει στην αξιολόγηση της βασιμότητας της αίτησης παροχής νομικής αρωγής στη βάση του υλικού που τίθεται ενώπιόν του [Bλ. απόφαση στην Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 31/2013, Singh Khushwant, ημερ. 23.12.2013].
18. Εν προκειμένω, σημειώνεται ότι η ευπαίδευτη εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα, εισηγήθηκε μέσω του Γραπτού της Σημειώματος ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος για την παραχώρηση του ευεργετήματος της νομικής αρωγής στον Αιτητή.
19. Έχω μελετήσει προσεκτικά το Γραπτό Σημείωμα του Γενικού Εισαγγελέα, τα έγγραφα του διοικητικού φακέλου, τη συνέντευξη του Αιτητή ενώπιον των αρμόδιων λειτουργών, την εισηγητική έκθεση του/της λειτουργού της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO, ήδη EUAA) , την απόφαση του Προϊσταμένου και γενικά το σύνολο των στοιχείων που τέθηκαν ενώπιόν μου.
20. Από τα ενώπιόν μου δεδομένα, διαπιστώνω ότι ο Προϊστάμενος εξέτασε τους ισχυρισμούς του Αιτητή, στο μέτρο που αυτοί θα ήταν κρίσιμοι για την υπαγωγή του τελευταίου σε καθεστώς διεθνούς προστασίας. Ως προς την αξιολόγηση των ουσιωδών ισχυρισμών του Αιτητή καταρχήν συντάσσομαι. Ιδίως, ως προς το δεύτερο ουσιώδη ισχυρισμό ο Αιτητής στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας φαίνεται να διαφοροποιεί ουσιωδώς τους ισχυρισμούς τους καθώς, σε αντίθεση με τα όσα ανέφερε κατά τη διοικητική διαδικασία, δήλωσε ότι κρατήθηκε επί δέκα μέρες από μέλη της Al-Shabaab, ουσιώδες γεγονός, το οποίο δεν αναφέρει κατά τη συνέντευξή του. Επίσης στη συνέντευξη δεν ανέφερε οποιαδήποτε στρατολόγηση των αδελφών του ενώ στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας, ο Αιτητής ανέφερε ότι τα αδέλφια του στρατολογήθηκαν. Τα ανωτέρω, ενισχύουν εκ πρώτης όψεως το εύρημα περί αναξιοπιστίας του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού του Αιτητή.
21. Παρά τα πιο πάνω ευρήματα, η παρούσα αίτηση θα πρέπει ως αναφέρεται ανωτέρω να αξιολογηθεί υπό το φως της δικαιοδοσίας του παρόντος δικαστηρίου και κυρίως της ex nunc εξέτασης των περιστάσεων της αίτησης του Αιτητή. Δεδομένου ότι η επίδικη απόφαση εκδόθηκε το Μάιο του 2015, και δεδομένου ότι είχε αναγνωριστεί από τον Προϊστάμενο η ύπαρξη εσωτερικής ένοπλης σύρραξης στον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του Αιτητή, η οποία κατά το χρόνο έκδοσης της επίδικης απόφασης δεν έφτανε το επίπεδο της αδιάκριτης βίας, κρίνεται αναγκαία τουλάχιστον η επαναξιολόγηση της κατάστασης ασφαλείας στην περιοχή σήμερα στη βάση επικαιροποιημένων δεδομένων.
22. Η αξιολόγηση κινδύνου, η οποία προκύπτει από τα ως άνω στοιχεία, λόγω του σύνθετου χαρακτήρα της και των έμφυτων δυσκολιών της πρόγνωσης της τύχης του Αιτητή σε περίπτωση μελλοντικής επιστροφής[1], συνιστά αξιολόγηση η οποία ανήκει στο δικαστήριο που θα εκδικάσει την προσφυγή του, δεδομένης και της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου, και στην οποία δεν είναι δυνατό να προβεί εις βάθος στο παρόν στάδιο της Νομικής Αρωγής.
23. Περαιτέρω, δυνάμει του άρθρου 7 του περί Νομικής Αρωγής Νόμου του 2002, Ν.165(Ι)/2002, το Δικαστήριο προτού προχωρήσει στην έκδοση πιστοποιητικού για παροχή δωρεάν νομικής αρωγής, συνεκτιμά την κοινωνικοοικονομική κατάσταση του εκάστοτε αιτητή καθώς επίσης και τη σοβαρότητα της υπόθεσης ή άλλων περιστάσεων της υπόθεσης προκειμένου να αξιολογήσει κατά πόσον είναι επιθυμητό για το συμφέρον της δικαιοσύνης ο εκάστοτε αιτητής να τύχει δωρεάν νομικής αρωγής για την προετοιμασία και το χειρισμό της υπόθεσής του.
24. Σύμφωνα με τα ενώπιόν μου δεδομένα, ο Αιτητής δεν έχει οποιαδήποτε ουσιώδη περιουσία ή οποιαδήποτε εισοδήματα.
Δεδομένων των γεγονότων της παρούσας υπόθεσης, ότι δηλαδή η προσφυγή που καταχώρισε ο Αιτητής έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας και του γεγονότος ότι αυτός δεν διαθέτει κάποιο ουσιώδη οικονομικό πόρο από εργασία ή εισοδήματα και γενικότερα η οικονομική του κατάσταση δεν του επιτρέπει να λάβει νομική αρωγή, καθώς και υπό το φως των εφαρμοστέων νομικών διατάξεων που παρέθεσα ανωτέρω, αποφασίζω ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την έκδοση πιστοποιητικού Νομικής Αρωγής. Ως εκ τούτου εντέλλεται το αρμόδιο Πρωτοκολλητείο να προχωρήσει στις νενομισμένες διαδικασίες για διορισμό δικηγόρου σύμφωνα με τον περί Νομικής Αρωγής Διαδικαστικό Κανονισμό και δυνάμει του σχετικού Νόμου.
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
[1] Βλ. σχετικά και European Asylum Support Office (EASO), ‘Practical Guide: Evidence Assessment’ (Μάρτιος 2015), 20 διαθέσιμο σε https://euaa.europa.eu/sites/default/files/public/EASO-Practical-Guide_-Evidence-Assessment.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 21/2/20223)