ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Υπόθεση Αρ.: 1836/23
12 Aπριλίου, 2024
[Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
C.Ο.Ι.
Αιτητή,
και
Δημοκρατίας, μέσω Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου
Καθ' ων η αίτηση
Μ. Μπαγιαζίδου (κα), για τον Αιτητή
Σ. Σταύρου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Ο Αιτητής με την παρούσα προσφυγή αιτείται την έκδοση απόφασης από το παρόν Δικαστήριο με την οποία να κηρύσσεται άκυρη, στερούμενη κάθε έννομου αποτελέσματος, αδικαιολόγητη και παράνομη η απόφαση των Καθ' ων η αίτηση, ημερομηνίας 4.5.2023, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα του τελευταίου για διεθνή προστασία, καθότι κρίθηκε ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των άρθρων 3 και 19 των περί Προσφύγων Νόμων του 2000 έως 2022 (στο εξής: ο Περί Προσφύγων Νόμος) και την αναγνώρισή του ως δικαιούχου διεθνούς προστασίας.
Γεγονότα
1. Τα γεγονότα της υπόθεσης έχουν ως ακολούθως: Ο Αιτητής κατάγεται από τη Νιγηρία. Εισήλθε παράνομα στις ελεγχόμενες από την Κυβέρνηση της Δημοκρατίας περιοχές και στις 10.6.2021 υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας. Στις 26.4.2023, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη του Αιτητή από λειτουργό, ο οποίος υπέβαλε Έκθεση /Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: Προϊστάμενος) για απόρριψη της αίτησης ασύλου του Αιτητή. Η Εισήγηση εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο στις 4.5.2023. Η εν λόγω απορριπτική απόφαση, η οποία κοινοποιήθηκε στον Αιτητή στις 29.5.2023, αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής.
Νομικοί Ισχυρισμοί
2. Ο Αιτητής προωθεί ως λόγο προσφυγής την έλλειψη δέουσας έρευνας και επιπλέον, εισηγείται ότι κινδυνεύει στη χώρα καταγωγής του εξαιτίας της άρνησής του να αναλάβει τη θέση του παραδοσιακού ιατρού στην κοινότητά του. Από την άλλη υποστηρίζει ότι λανθασμένως αξιολογήθηκαν οι συναφείς δηλώσεις του ως μη αξιόπιστες, καθώς αποκρίθηκε με λεπτομέρεια σε όσα ερωτήθηκε και ότι επιπλέον δικαιολογείται η υπαγωγή του σε καθεστώς διεθνούς προστασίας.
3. Από την πλευρά τους οι Καθ’ ων η αίτηση υπεραμύνονται της επίδικης πράξης. Υποβάλλουν ότι, ορθώς οι σχετικές με τον πυρήνα του αιτήματός του δηλώσεις του Αιτητή κρίθηκαν ως αναξιόπιστες, παραπέμποντας σε συναφές απόσπασμα της εισήγησης, η οποία αποτέλεσε την αιτιολογική βάση της επίδικης απόφασης. Ακόμη, αντιτείνουν ότι ορθώς ο αρμόδιος λειτουργός κατέληξε ότι δεν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις που τίθενται από το άρθρο 3(1) του περί Προσφύγων Νόμου προκειμένου να αναγνωριστεί στον Αιτητή το καθεστώς του πρόσφυγα, αλλά ούτε και οι προϋποθέσεις του άρθρου 19 του περί Προσφύγων Νόμου για αναγνώριση καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας, καθώς δεν θεμελιώθηκε ότι ο Αιτητής θα υποστεί σοβαρή και αδικαιολόγητη βλάβη ή απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση σε περίπτωση που επιστρέψει στη χώρα καταγωγής του. Σημειώνουν δε ότι ουδέποτε ζήτησε τη συνδρομή των αρχών της χώρας του (Νιγηρία), η οποία συγκαταλέγεται στις ασφαλείς χώρες ιθαγένειας.
Το νομικό πλαίσιο
4. Ο Κανονισμός 2 των περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019 έχει ως ακολούθως (η υπογράμμιση είναι δική μου):
«Ο Διαδικαστικός Κανονισμός του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962, και οι περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου (Αρ.1) Διαδικαστικοί Κανονισμοί του 2015, τυγχάνουν εφαρμογής σε όλες τις προσφυγές που καταχωρούνται στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας από 18.6.2019, με τις αναγκαίες τροποποιήσεις που αναφέρονται στη συνέχεια και κατ΄ ανάλογη εφαρμογή των δικονομικών κανόνων και πρακτικής που ακολουθούνται και εφαρμόζονται στις ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου προσφυγές εκτός αν ήθελε άλλως ορίσει το Δικαστήριο.».
5. Το άρθρο 11 των περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων του 2018 και 2020 (Ο περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμος) καθορίζει τη δικαιοδοσία του παρόντος Δικαστηρίου.
6. Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει την έννοια του όρου πρόσφυγας και τις προϋποθέσεις υπαγωγής σε αυτόν τον ορισμό.
7. Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου προβλέπει τις περιπτώσεις, όπου χορηγείται το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας.
Κατάληξη
8. Όσον αφορά στον ισχυρισμό του Αιτητή περί έλλειψης δέουσας έρευνας είναι κρίσιμο και απαραίτητο να καταστεί αντιληπτό ότι η δικαιοδοσία του παρόντος δικαστηρίου διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στο λυσιτελές της προβολής τέτοιων ισχυρισμών. Ειδικότερα, το παρόν Δικαστήριο, ως δικαστήριο ουσίας, δικάζει την υπόθεση που άγεται ενώπιον του εξ αρχής, κατά το νόμο και κατά την ουσία, δεν περιορίζεται μόνο στην εξέταση της διαδικασίας και των στοιχείων κρίσης της διοικητικής αρχής που εξέδωσε την προσβαλλόμενη πράξη, αλλά προχωρεί παραπέρα και εξετάζει την ουσιαστική ορθότητα της επίδικης πράξεως (στο πλαίσιο καταρχήν που καθορίζουν οι ισχυρισμοί του εκάστοτε Αιτητή). Ο Αιτητής αναμένεται να προβάλει, στο πλαίσιο της διοικητικής ή και της παρούσας δικαστικής διαδικασίας, τέτοιους συγκεκριμένους και ειδικούς ισχυρισμούς, οι οποίοι εν δυνάμει θα δικαιολογούσαν την υπαγωγή του στο καθεστώς διεθνούς προστασίας. Η έκταση του ελέγχου που ασκεί το παρόν Δικαστήριο επί της επίδικης απόφασης σε συνάρτηση με την εξουσία του να την τροποποιήσει καθιστά αλυσιτελή την προβολή των πιο πάνω υποπεριπτώσεων λόγων προσφυγής π.χ. έλλειψη δέουσας έρευνας. [Βλ. «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Επαμεινώνδας Π. Σπηλιωτόπουλος, 14ης Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σ. 260, υποσημ. 72, «Εισηγήσεις Διοικητικού Δικονομικού Δικαίου, Χαράλαμπος Χρυσανθάκης, 2η Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σελ. 247 και Π.Δ. Δαγτόγλου, (Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο), σελ. 552.]. Ως αλυσιτελής χαρακτηρίζεται ο λόγος προσφυγής, ο οποίος, ακόμα και εάν γίνει δεκτός, δεν πρόκειται να οδηγήσει σε ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης [Βλ. Η προβολή ισχυρισμών στις διοικητικές διαφορές ουσίας, Α. ΑΘ. Αρχοντάκη, Νομική Βιβλιοθήκη, σ. 100].
9. Προχωρώντας στην εξέταση της ουσίας των ισχυρισμών του Αιτητή, επισημαίνω συναφώς τα ακόλουθα: Ο Αιτητής, κατά την καταγραφή του αιτήματός του, ως προς τους λόγους εγκατάλειψης της χώρας καταγωγής του, αναφέρει, λακωνικά, «απειλή ζωής».
10. Κατά το κρίσιμο στάδιο της συνέντευξης, ο Αιτητής δήλωσε ότι γεννήθηκε στην πόλη Lagos της πολιτείας Lagos της Νιγηρίας το 1991, ενώ κατά καιρούς ταξίδευε και στην οικογένειά του στο χωριό Umuaka της πολιτείας Imo. Μόνο στενό συγγενικό οικογενειακό του πρόσωπο είναι η μητέρα του, η οποία διαμένει στο χωρίο Umuaka, όπου διαμένουν και δύο θείοι του. Οι τέσσερεις αδελφές του σκοτώθηκαν από άγνωστα πρόσωπα του 2021 ενώ βρίσκονταν στην πατρική οικία. Ο πατέρας του απεβίωσε το 2021. Αφότου ολοκλήρωσε τη γυμνασιακή εκπαίδευση το 2002, δεν συνέχισε την εκπαίδευση του για οικονομικούς λόγους και εργαζόταν. Με την οικονομική βοήθεια φορέων της εκκλησίας ταξίδεψε στη Δημοκρατία. Είναι καθολικός στο θρήσκευμα, εθνοτικής καταγωγής Igbo και μη συζευγμένος. Ερωτηθείς για τους λόγους που εγκατέλειψε τη χώρα του, ο Αιτητής κατά την ελεύθερή του αφήγηση ανέφερε ότι μετά το θάνατο του πατέρα του έπρεπε να τον αντικαταστήσει στη θέση του παραδοσιακού ιατρού του χωριού, θέση την οποία δεν επιθυμούσε να καταλάβει καθώς είναι χριστιανός και όχι ειδωλολάτρης. Κατά το στάδιο υποβολής διερευνητικών ερωτημάτων, ο Αιτητής αποκρίθηκε ότι δεν μπορεί να ανακαλέσει την ημερομηνία θανάτου του πατέρα του, ούτε πότε τον προσέγγισαν τα άτομα της κοινότητας, ούτε πόσες φορές τον προσέγγισαν, ούτε τα εν λόγω άτομα τα γνωρίζει, ούτε πότε ήταν η τελευταία φορά που τον προσέγγισαν. Ερωτηθείς πού ακριβώς τους συνάντησαν, ο Αιτητής απάντησε ότι έρχονταν στο σπίτι του και παντού. Ανέφερε ότι αισθάνθηκε πίεση όταν, αρνούμενος την πρότασή τους να αναλάβει καθήκοντα, αυτοί του φώναζαν. Ο Αιτητής ανέφερε ότι διέφυγε και με τη βοήθεια ενός πάστορα ήρθε στη Δημκρατία και ότι τα εν λόγω άτομα σκότωσαν τις αδελφές του, εξαιτίας τις άρνησής τους να του πουν πού βρίσκεται. Ο Αιτητής ανέφερε ότι δεν προέβη ούτε ο ίδιος αλλά ούτε και η μητέρα του σε οποιαδήποτε καταγγελία στην αστυνομία. Ο Αιτητής ανέφερε ότι πληροφορήθηκε για το θάνατο των αδελφών του από τη μητέρα του ενώ ξεκαθάρισε ότι ουδέποτε τον αναζήτησαν στο Lagos.Δεν γνωρίζει εξάλλου εάν στη συνέχεια τη θέση του παραδοσιακού γιατρού κατέλαβε άλλο άτομο. Ο Αιτητής δήλωσε εξάλλου ότι δεν μπορεί να επιστρέψει σε άλλη περιοχή της χώρας του διότι μπορεί να επηρεάσουν τον ίδιο πνευματικά.
11. Αξιολογώντας το αίτημα διεθνούς προστασίας του Αιτητή, οι Καθ’ ων η αίτηση σχημάτισαν δύο ουσιώδεις ισχυρισμούς, ο μεν πρώτος ως προς την ταυτότητα και τη χώρα καταγωγής του και ο δεύτερος ως προς την κατ’ ισχυρισμό δίωξής του από άτομα της κοινότητάς της περιοχής όπου διέμενε η οικογένειά του, εξαιτίας της άρνησής του να διαδεχθεί τον πατέρα του ως παραδοσιακός γιατρός. Ο πρώτος ισχυρισμός έγινε αποδεκτός, δεδομένου ότι κρίθηκε πως παρατέθηκε με επαρκώς λεπτομερή και συγκεκριμένο τρόπο, βρισκόταν δε σε συμφωνία με τα προσκομισθέντα από τον Αιτητή έγγραφα και τις εξωτερικές πηγές. Ο δεύτερος ισχυρισμός, ωστόσο, έτυχε απόρριψης, καθώς κρίθηκε ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παρέχει ικανοποιητικές και επαρκείς πληροφορίες για θέματα που άπτονται στον ισχυριζόμενο φόβο δίωξής του. Δεν μπορούσε να απαντήσει σε βασικά ερωτήματα στα οποία αποκρινόταν με γενικότητα και ασάφεια. Ειδικότερα, επεσήμαναν ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να απαντήσει πότε πέθανε ο πατέρας του, γεγονός άμεσα σχετιζόμενο με τον πυρήνα του αιτήματός του. Δεν ήταν σε θέση να καθορίζει πόσες φορές τον προσέγγισαν ποια άτομα τον προσέγγισαν και με ποιο τρόπο τον πίεσαν. Ως μη ευλογοφανή χαρακτήρισαν και την περιγραφή του ως προς τις περιστάσεις της διαφυγής του από την οικία του, όταν δολοφονήθηκαν οι αδελφές του. Ως μη ευλογοφανής κρίθηκε επίσης η απάντηση του Αιτητή ως προς το λόγο που δεν κατήγγειλε το συμβάν της δολοφονίας των αδελφών του στην αστυνομία με τον τελευταίο να απαντά ότι δεν είχε χρόνο. Ο ίδιος δεν μπορούσε εξάλλου να καθορίσει το χρονικό διάστημα που παρέμεινε στο Lagos μετά τη διαφυγή του από το χωριό, καθώς, εάν όντως ο Αιτητής φοβόταν, θα εγκατέλειπε άμεσα τη χώρα. Τέλος, οι Καθ’ ων η αίτηση επεσήμαναν ότι ο Αιτητής προέβαλε ως λόγο μη μετεγκατάστασής του σε άλλη περιοχή το φόβο ότι θα συμβεί κάτι πνευματικό στον ίδιο, όπως επίσης σημείωσαν ότι δεν συνέβη οτιδήποτε προσωπικά στον ίδιο προτού εγκαταλείψει τη χώρα του. Στη βάση των ανωτέρω και δεδομένης της μη δυνατότης εξέτασης της εξωτερικής πτυχής της αξιοπιστίας του, ο εν λόγω ισχυρισμός δεν έγινε αποδεκτός
12. Στη βάση του ισχυρισμού ο οποίος έγινε αποδεκτός, ήτοι η ταυτότητα και η χώρα καταγωγής του Αιτητή και λαμβανομένων υπόψιν των πληροφοριών από τη χώρα καταγωγής, και ειδικότερα πληροφορίες για την κατάσταση ασφαλείας στην πολιτεία Lagos, δεν διαπιστώθηκε η συνδρομή φόβου δίωξης ή βλάβης του Αιτητή. Προχωρώντας στη νομική ανάλυση, διαπιστώθηκε ότι δεν προκύπτει βάσιμος και δικαιολογημένος φόβος δίωξης του Αιτητή δυνάμει του άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου, αλλά ούτε και πραγματικός κίνδυνος σοβαρής βλάβης αυτού, δυνάμει του άρθρου 19(2)(α) και (β) του περί Προσφύγων Νόμου. Στο πλαίσιο εξέτασης της υπαγωγής του Αιτητή στο άρθρο 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου, λαμβάνοντας υπόψη το ατομικό προφίλ του Αιτητή σε συνάρτηση με επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση ασφαλείας στην πολιτεία Lagos, κρίθηκε ότι αυτός δεν διατρέχει σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής του ακεραιότητας ως άμαχος, λόγω αδιάκριτης άσκησης βίας εξαιτίας της εσωτερικής ένοπλης σύρραξης που υφίσταται στον τόπο συνήθους διαμονής του.
13. Στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας ο Αιτητής δεν προέβαλε οποιονδήποτε νέο, ειδικό και τεκμηριωμένο ισχυρισμό συναφή με τον πυρήνα του αιτήματός του για διεθνή προστασία. Οφείλεται εξάλλου να επισημανθεί ότι από τη γραπτή αγόρευση του Αιτητή απουσιάζει η υπαγωγή των πραγματικών περιστάσεων της υπόθεσης του Αιτητή στα άρθρα 3 και 19 του περί Προσφύγων Νόμου. Αφ’ ης στιγμής, όπως εξηγείται, το παρόν δικαστήριο εξετάζει την αίτηση του Αιτητή εξ υπαρχής, η εν λόγω ανάλυση θα έπρεπε να αποτελεί την πεμπτουσία της γραπτής αγόρευσης του Αιτητή, γεγονός που δεν παρατηρείται εν προκειμένω. Η ανακύκλωση των ισχυρισμών του Αιτητή, η γενική αναφορά σε νομολογία και η επισήμανση των κατ’ ισχυρισμό σφαλμάτων της διοίκησης δεν αποτελεί νομική τεκμηρίωση και ανάλυση του δικαιώματός του να υπαχθεί σε καθεστώς διεθνούς προστασίας.
14. Προχωρώντας στην de novo και ex nunc εξέταση των ενώπιόν μου δεδομένων, όπως υπαγορεύουν τα εδάφια (3) και (4) του άρθρου 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου, επισημαίνονται τα εξής:
15. Ως προς τη διάκριση των ουσιωδών ισχυρισμών συντάσσομαι με τους Καθ’ ων η αίτηση ότι πρώτος ουσιώδης ισχυρισμός είναι τα προσωπικά στοιχεία και η χώρα καταγωγής του Αιτητή με την αποδοχή του οποίου συμφωνώ. Ο Αιτητής κατέθεσε πρωτότυπο διαβατήριο από το οποίο προκύπτουν τα στοιχεία της ταυτότητάς του και ο τόπος γέννησής του. Συντάσσομαι εξάλλου ως προς τη διάκριση και την αξιολόγηση του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού για τους λόγους που εμπεριστατωμένα αναλύονται στην έκθεση εισήγηση των Καθ’ ων η αίτηση. Είναι δε αξιοσημείωτο ότι ο Αιτητής δεν επιχειρεί να ανατρέψει τα εν λόγω ευρήματα, ιδίως δεδομένης της αοριστίας με την οποία παρουσιάζει τις περιστάσεις της κατ’ ισχυρισμό διώξής του. Τονίζω ιδίως ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση ούτε καν να προσδιορίσει έστω και αμυδρά κάποιον εκ των φορέων δίωξής του. Ευλόγως αναμένεται η σχετική ικανότητα του Αιτητή, εφόσον τα πρόσωπα αυτά αποτελούσαν πρόσωπα τα οποία διέμεναν στην ίδια τοποθεσία με την οικογένεια του Αιτητή, την οποία ο ίδιος επισκεπτόταν, ως αναφέρει. Είναι δε αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στο χωριό όπου βρίσκεται η πατρική του οικία εξακολουθεί να διαμένει η μητέρα του, με την οποία ο ίδιος διατηρεί επικοινωνία, χωρίς αυτός να αναφέρει οτιδήποτε σχετικό με την αντίδραση των κατ΄ισχυρισμό φορέων δίωξής του. Δεν παροράται εξάλλου το γεγονός ότι, όπως και ο ίδιος ο Αιτητής παραδέχεται, οι οχλήσεις που κατά καιρούς δέχτηκε δεν έλαβαν χώρα στον Lagos, τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του, αλλά στο χωρίο Umuaka της πολιτείας Imo.
16. Στο πλαίσιο της εξωτερικής αξιοπιστίας του ισχυρισμού, έγινε δυνατή η εξακρίβωση της ύπαρξης των παραδοσιακών ιατρών (native doctors) έγινε δυνατό να διαπιστωθεί[1] και ιδίως μεταξύ της φυλής των Igbo.[2] Βάσει πρόσφατου της εφημερίδας Vanguard[3], οι παραδοσιακοί ιατροί θεωρούνταν «ότι διέθεταν αληθινές δυνάμεις προφητείας των ανθρώπινων προβλημάτων και προετοιμασίας φυσικών φαρμάκων τα οποία ήταν σε θέση θεραπείας, ακόμα και θανάτωσης».[4]
17. Ειδικά, ωστόσο, σε σχέση με τις συνέπειες άρνησης διαδοχής του τίτλου του «παραδοσιακού ιατρού» έπειτα από έρευνα στη βάση δεδομένων ecoi.net και coi.euaa.europa.eu, ελάχιστες πληροφορίες έγινε δυνατό να ανευρεθούν.
18. Πηγές πρόσφατης έρευνας του Immigration and Refugee Board του Καναδά (IRB Canada), υποδεικνύουν σε σχέση με τη χρησιμοποιούμενη ορολογία ότι ο πληθυσμός της Νιγηρίας προτιμά την ορολογία ‘charms’, ‘shamans’, ‘traditional doctors’, ‘shrine priests’, αντί του όρου ‘fetish priest’ ο οποίος θεωρείται απαρχαιωμένος. Τα καθήκοντα των εν λόγω προσώπων παρουσιάζονται ως διάφορα, με πηγή της έρευνας να υποδεικνύει ότι οι λειτουργίες τους διαφοροποιούνται ανάλογα με «την εξειδίκευσή τους».[5] Πηγή της ως άνω έρευνας υποδεικνύει ότι είναι δυνατή η άρνηση του ρόλου, χωρίς γενικά την ύπαρξη συνεπειών πέραν «της εξαγρίωσης των ανώτερων πνευμάτων».[6] Διαφορετική πηγή της έρευνας υποδεικνύει την αύξηση των προσώπων οι οποίοι αρνούνται το ρόλο, εξαιτίας της στροφής στο Χριστιανισμό. Ως μία από τις σπάνιες συνέπειες μίας τέτοιας άρνησης καταγράφεται η μόνιμη απώλεια του τίτλου στην οικογενειακή γραμμή ή εξαναγκαστική εκδίωξη από την κοινότητα στις περισσότερο σοβαρές περιπτώσεις.[7]
19. Ειδικότερα, ως προς την αξιολόγηση κινδύνου και συγκεκριμένα ως προς την κατάσταση ασφαλείας στον τελευταίο τόπο διαμονής του Αιτητή, παρατηρείται συναφώς το Διάταγμα του Υπουργού Εσωτερικών ημερομηνίας 26.5.2023 (Κ.Δ.Π. 166/2023) δυνάμει του οποίου η χώρα καταγωγής του Αιτητή ορίζεται ως ασφαλής χώρα ιθαγένειας, χωρίς εν προκειμένω ο Αιτητής να έχει προβάλει οποιουσδήποτε ισχυρισμούς/ στοιχεία που αφορούν προσωπικά στον ίδιο και οι οποίοι να ανατρέπουν το τεκμήριο περί ασφαλούς χώρας ιθαγένειας.
20. Εξάλλου, σε περίπτωση που ο Αιτητής ήθελε θεωρηθεί ότι διατρέχει οποιονδήποτε κίνδυνο στον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του, ιδίως προερχόμενο από ιδιώτη φορέα δίωξης, θα μπορούσε να ζητήσει τη συνδρομή των αρχών της χώρας του. Υπενθυμίζεται σχετικά, ότι η διεθνής προστασία αποτελεί προστασία δευτερεύουσα εκείνης της χώρας καταγωγής.[8] Η συμπερίληψη της Νιγηρίας στις ασφαλείς χώρας ιθαγένειας αποτελεί σημαντική ένδειξη για την ικανότητα των αρχών της χώρας καταγωγής του Αιτητή να του παρέχουν προστασία. Αυτό σε συνάρτηση με το γεγονός ότι ο Αιτητής δεν προέβαλε οποιονδήποτε ισχυρισμό περί αδράνειας των αρχών στην περίπτωσή του, ενώ δικαιολόγησε τη μη προσφυγή του στις αρχές της χώρας του, ιδίως μετά την κατ’ ισχυρισμό δολοφονία των αδελφών του, στο γεγονός ότι δεν είχε χρόνο.
21. Περαιτέρω, όλως επικουρικώς, καίτοι ο συναφής ισχυρισμός περί δίωξης του απορρίφθηκε ως αναξιόπιστος, ο ίδιος θα μπορούσε να μετεγκατασταθεί σε κάποια άλλη πολιτεία της χώρας καταγωγής του, η οποία επαναλαμβάνεται ότι συγκαταλέγεται στις ασφαλείς χώρες ιθαγένειας. Αυτή η επισήμανση γίνεται και σε συνάρτηση με το προφίλ του Αιτητή ως νέου άρρενος, με εκπαιδευτικό υπόβαθρο, εργασιακή πείρα και οικογενειακό και κοινωνικό υποστηρικτικό δίκτυο στη χώρα καταγωγής χωρίς να φέρει οποιοδήποτε χαρακτηριστικό ευαλωτότητας. Παρατηρείται συναφώς ότι η μητέρα του Αιτητή εξακολουθεί να διαμένει στη Νιγηρία, χωρίς ο Αιτητής να αναφέρει οποιοδήποτε άλλο περιστατικό ή παρενόχληση της ίδιας, το οποίο να ακολούθησε την έξοδό του από τη χώρα, ενώ ταυτόχρονα δήλωσε ότι διατηρεί συχνή επικοινωνία με τη μητέρα του.
22. Υπό το φως των ανωτέρω, καταλήγω ότι δεν δικαιολογείται η υπαγωγή του Αιτητή στο καθεστώς του πρόσφυγα, καθώς δεν τεκμηριώθηκε η συνδρομή βάσιμου φόβου δίωξης σε σχέση με το πρόσωπό του για κάποιον από τους λόγους που εξαντλητικά αναφέρονται στο άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου.
23. Ούτε επίσης τεκμηριώνεται υπαγωγή του στο καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας (άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου), καθώς ο Αιτητής δεν επικαλείται αλλά και από τα ενώπιόν μου στοιχεία δεν προκύπτει ότι εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη.
24. Στην προκείμενη περίπτωση από το προαναφερόμενο ιστορικό και δεδομένου ότι ο Αιτητής δεν καταδεικνύει ειδικώς, ότι ενόψει των προσωπικών του περιστάσεων, πιθανολογείται να εκτεθεί σε κίνδυνο βλάβης συγκεκριμένης μορφής [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94, Elgafaji, σκέψη 32)], πιο συγκεκριμένα ότι δεν προκύπτει ότι αυτός διατρέχει κίνδυνο σοβαρής βλάβης λόγω θανατικής καταδίκης ή εκτέλεσης, βασανιστηρίων, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας σε περίπτωση επιστροφής της στη χώρα καταγωγής του (βλ. άρθρο 19(2)(α) και (β)).
25. Ούτε εξάλλου, προκύπτει ότι συντρέχει αδιακρίτως ασκούμενη βία στον τελευταίο τόπο διαμονής του Αιτητή λόγω της ύπαρξης διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύγκρουσης, την πολιτεία Lagos, όπου, ακόμα κι αν ήθελε υποτεθεί ότι θα επιστρέψει στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί στην εν λόγω απειλή [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94 Elgafaji, σκέψη 43].
26. Ιδίως ως προς τους παράγοντες που δύνανται να ληφθούν υπόψιν κατά την αξιολόγηση του συστατικού στοιχείου της αδιάκριτης βίας, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: το ΔΕΕ) επεσήμανε σε πρόσφατη απόφασή του ότι λαμβάνονται υπόψη «[.]μεταξύ άλλων, η ένταση των ενόπλων συγκρούσεων, το επίπεδο οργάνωσης των εμπλεκομένων ενόπλων δυνάμεων και η διάρκεια της σύρραξης ως στοιχεία λαμβανόμενα υπόψη κατά την εκτίμηση του πραγματικού κινδύνου σοβαρής βλάβης, κατά την έννοια του άρθρου 15, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2011/95 (Βλ. απόφαση της 30ής Ιανουαρίου 2014, Diakité, C-285/12, EU:C:2014:39, σκέψη 35), καθώς και άλλα στοιχεία όπως η γεωγραφική έκταση της κατάστασης αδιάκριτης άσκησης βίας, ο πραγματικός προορισμός του αιτούντος σε περίπτωση επιστροφής στην οικεία χώρα ή περιοχή και οι τυχόν εκ προθέσεως επιθέσεις κατά αμάχων εκ μέρους των εμπόλεμων μερών.» (Βλ. C-901/19, ημερομηνίας 10.6.2021, CF, DN κατά Bundesrepublic Deutschland, σκέψη 43).
27. Περαιτέρω, ως προς τον προσδιορισμό του επιπέδου της ασκούμενης αδιάκριτης βίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (στο εξής: το ΕΔΔΑ) στην απόφασή του Sufi and Elmi (ΕΔΔΑ, απόφαση επί των προσφυγών 8319/07 and 11449/07, ημερομηνίας 28.11.2011) αξιολόγησε, διευκρινίζοντας ότι δεν κατονομάζονται εξαντλητικά, τη χρήση μεθόδων και τακτικών πολέμου εκ μέρους των εμπόλεμων πλευρών οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο αμάχων θυμάτων ή ευθέως στοχοποιούν αμάχους, εάν η χρήση αυτών είναι διαδεδομένη μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, και, τελικά, τον αριθμό των αμάχων που έχουν θανατωθεί, τραυματιστεί και εκτοπιστεί ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης.
28. Επιπλέον, όπως διευκρίνισε το ΔΕΕ «ο όρος «προσωπική» πρέπει να νοείται ως χαρακτηρίζων βλάβη προξενούμενη σε αμάχους, ανεξαρτήτως της ταυτότητάς τους, όταν ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που χαρακτηρίζει την υπό εξέλιξη ένοπλη σύρραξη και λαμβάνεται υπόψη από τις αρμόδιες εθνικές αρχές οι οποίες επιλαμβάνονται των αιτήσεων περί επικουρικής προστασίας ή από τα δικαστήρια κράτους μέλους ενώπιον των οποίων προσβάλλεται απόφαση περί απορρίψεως τέτοιας αιτήσεως είναι τόσο υψηλός, ώστε υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να εκτιμάται ότι ο άμαχος ο οποίος θα επιστρέψει στην οικεία χώρα ή, ενδεχομένως, περιοχή θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της χώρας ή της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί σε σοβαρή απειλή κατά το άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας.» (απόφαση στην υπόθεση C-465/07, Meki Elgafaji, Noor Elgafaji κ. Staatssecretaris van Justitie, ημερ.17.2.2009). Ιδίως ως προς την εφαρμογή της αναπροσαρμοζόμενης κλίμακας, το ΔΕΕ στην ως άνω απόφαση διευκρίνισε ότι «ότι όσο περισσότερο ο αιτών είναι σε θέση να αποδείξει ότι θίγεται ειδικώς λόγω των χαρακτηριστικών της καταστάσεώς του, τόσο μικρότερος θα είναι ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που απαιτείται προκειμένου ο αιτών να τύχει της επικουρικής προστασίας.».
29. Σύμφωνα με την έρευνα που διενεργήθηκε από το παρόν Δικαστήριο, και συγκεκριμένα για την πολιτεία Ιmo καταγράφονται τα κατωτέρω. Σύμφωνα με το portal RULAC (Rule of Law in Armed Conflict) της Ακαδημίας της Γενεύης για το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Νιγηρία είναι αναμεμειγμένη σε δύο παράλληλες μη διεθνείς ένοπλες συρράξεις κατά των μη κρατικών ένοπλων ομάδων Boko Haram και ISWAP (Islamic State in West Africa Province).[9] Από τον Ιανουάριο του 2015, η MNJTF (Multinational Joint Task Force), αποτελούμενη από μονάδες της Νιγηρίας, του Νίγηρα, του Τσαντ, του Καμερούν και του Μπενίν, υποστηρίζει την κυβέρνηση της Νιγηρίας στη μάχη έναντι της Boko Haram.[10] Καμία των ως άνω οργανώσεων δεν παρουσιάζεται ως δρώσα στην πολιτεία του Lagos[11].
30. Ως προς τους δρώντες ασφαλείας, για το 2023 η βάση δεδομένων Nigeria Watch αναφέρει ότι η πολιτεία του Lagos μαζί με την πολιτεία Rivers και Ogun κατέγραψε το μεγαλύτερο αριθμό θανάτων σε μάχες μεταξύ αντιμαχόμενων φατριών. Οι μάχες οι οποίες έλαβαν χώρα στην πολιτεία κυρίως συμπεριλάμβαναν τις δύο επικρατούσες ομάδες, την αδελφότητα των Aiye και των Eiye.[12] Η πολιτεία Lagos καταγράφεται ανάμεσα σε αυτές οι οποίες κατέγραψαν οδικά ατυχήματα[13] καθώς και θανάτους ενόψει του πολιτικού ανταγωνισμού για τις γενικές εκλογές στη Νιγηρία[14]. Σύμφωνα με αναφορά της Διεθνούς Αμνηστίας, οι «εκλογές του 2023 χαρακτηρίζονταν από βία και παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων και καταχρήσεις τόσο από κρατικούς όσο και από μη κρατικούς δρώντες.»[15] Βάσει της ίδιας αναφοράς, η πολιτεία Lagos μαζί με την πολιτεία Rivers αποτελούσαν αυτές στις οποίες η εκλογική βία έλαβε κυρίως χώρα, αν και καταγράφηκε σε κάθε περιοχή της χώρας.[16]
31. Ως προς τον αριθμό των περιστατικών ασφαλείας, η βάση δεδομένων ACLED έχει καταγράψει στην πολιτεία του Lagos από 5.4.2023 έως και 5.4.2024 81 περιστατικά ασφαλείας, από τα οποία επήλθαν 49 απώλειες. 19 εξ αυτών καταγράφηκαν ως μάχες, 30 ως ταραχές και 32 ως βία κατά αμάχων.[17] Η πλειοψηφία των μαχών σχετιζόταν με βία από φατρίες.[18] Ο πληθυσμός της πολιτείας κατά το 2016 υπολογίστηκε σε 12.550.598 άτομα.[19]
32. Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι στην πολιτεία Lagos δεν επικρατούν συνθήκες διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης, ούτε υπό την καθημερινή του όρου έννοια, όπου δηλαδή οι τακτικές δυνάμεις της χώρας καταγωγής συγκρούονται με μία ή περισσότερες ένοπλες ομάδες ή δύο ή περισσότερες ένοπλες ομάδες συγκρούονται μεταξύ τους (απόφαση του ΔΕΕ στην υπόθεση Diakité, C-285/12, ημερ. 30.1.2014, σκ.27-28), ουσιώδους προϋπόθεσης εφαρμογής του άρθρου 19 (2) (γ) του περί Προσφύγων Νόμου.
33. Σημειώνεται συναφώς το Διάταγμα του Υπουργού Εσωτερικών ημερομηνίας 26.5.2023 (Κ.Δ.Π. 166/2023) με το οποίο η χώρα καταγωγής του Αιτητή ορίζεται ως ασφαλής χώρα ιθαγένειας, χωρίς εν προκειμένω ο Αιτητής να έχει προβάλει οποιουσδήποτε ισχυρισμούς/ στοιχεία που αφορούν προσωπικά στον ίδιο και οι οποίοι να ανατρέπουν το τεκμήριο περί ασφαλούς χώρας ιθαγένειας.
34. Ενόψει της πιο πάνω ανάλυσης και διαπίστωσης, η εξέταση των ισχυρισμών του Αιτητή περί μη δέουσας διεξαγωγής της συνέντευξης καθίσταται αλυσιτελής, ιδίως δεδομένης της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου και της έκτασης του ελέγχου που ασκεί στην επίδικη πράξη.
Ως εκ τούτου, η παρούσα προσφυγή απορρίπτεται και η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται, με €1000 έξοδα εναντίον του Αιτητή και υπέρ των Καθ' ων η αίτηση.
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
[1] Βλ. ενδεικτικά Netherlands Ministry of Foreign Affairs, ‘Country of Origin Information Report Nigeria’ (2021), Υποσημείωση 218, διαθέσιμο σε https://www.ecoi.net/en/file/local/2054389/03_2021_MinBZ_NL_COI_Nigeria.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[3] Βλ. σχετικά με τη Vanguard, ‘About Us’ (χωρίς χρονολογία), διαθέσιμο σε https://www.vanguardngr.com/about/ (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[4] Vanguard, ‘Why Igbo youths’re rushing to join native doctors’ business’ (2024), διαθέσιμο σε https://www.vanguardngr.com/2024/01/why-igbo-youthsre-rushing-to-join-native-doctors-business/ (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[6] IRB Canada, ‘Nigeria: Consequences for a person refusing a chief priest or a shaman [also called fetish priest] title for which they have been selected in south and central Nigeria; state protection (2019–October 2021) [NGA200792.FE ]’(2021), υπό 2 διαθέσιμο σε https://www.ecoi.net/en/document/2066541.html (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[7] IRB Canada, ‘Nigeria: Consequences for a person refusing a chief priest or a shaman [also called fetish priest] title for which they have been selected in south and central Nigeria; state protection (2019–October 2021) [NGA200792.FE ]’(2021), υπό 2 διαθέσιμο σε https://www.ecoi.net/en/document/2066541.html (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[8] European Asylum Support Office (EASO), ‘Practical Guide: Qualification for International Protection’ (2018), 36 διαθέσιμο σε https://euaa.europa.eu/sites/default/files/easo-practical-guide-qualification-for-international-protection-2018.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 24/11/2023)
[9] RULAC, ‘Nigeria’ (2022), διαθέσιμο σε https://www.rulac.org/browse/countries/nigeria (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[10] RULAC, ‘Involvement in Armed Conflicts’ (2022), διαθέσιμο σε https://www.rulac.org/browse/countries/nigeria#collapse1accord (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[11] Βλ. σχετικά ACLED, διαθέσιμο σε https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard (Event Date: 01/01/2023- 05/04/2024, Event Type: Battles/ Violence against Civilians/ Explosions- Remote Violence/ Riots, Region: Western Africa: Nigeria: Lagos, Actor Type: Rebel Forces, ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024), βλ. αντίστοιχα και την έκθεση της Nigeria Watch για το 2023, ‘Thirteenth Report on Violence in Nigeria 2023’ (2024), 13 διαθέσιμο σε https://www.nigeriawatch.org/media/html/Reports//NGA-Watch-Report23VF.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[12] Nigeria Watch, ‘Thirteenth Report on Violence in Nigeria 2023’ (2024), 8 διαθέσιμο σε https://www.nigeriawatch.org/media/html/Reports//NGA-Watch-Report23VF.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[13] Nigeria Watch, ‘Thirteenth Report on Violence in Nigeria 2023’ (2024), 15 διαθέσιμο σε https://www.nigeriawatch.org/media/html/Reports//NGA-Watch-Report23VF.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[14] Nigeria Watch, ‘Thirteenth Report on Violence in Nigeria 2023’ (2024), 12 διαθέσιμο σε https://www.nigeriawatch.org/media/html/Reports//NGA-Watch-Report23VF.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[15] AI, ‘Nigeria: Human Rights Agenda 2023’ (2023), 22 διαθέσιμο σε https://www.amnesty.org/en/documents/afr44/7157/2023/en/ (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[16] AI, ‘Nigeria: Human Rights Agenda 2023’ (2023), 22 διαθέσιμο σε https://www.amnesty.org/en/documents/afr44/7157/2023/en/ (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[17] Βλ. σχετικά ACLED, διαθέσιμο σε https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard (Event Date: 05/04/2023- 05/04/2024, Event Type: Battles/ Violence against Civilians/ Explosions- Remote Violence/ Riots, Region: Western Africa: Nigeria: Lagos, ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[18] ACLED, διαθέσιμο σε https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard (Event Date: 05/04/2023- 05/04/2024, Event Type: Battles/ Violence against Civilians/ Explosions- Remote Violence/ Riots, Region: Western Africa: Nigeria: Lagos, PointView, ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)
[19] National Bureau of Statistics ‘National Population Estimates’ διαθέσιμο μέσω του EASO, ‘Nigeria: Security Situation’ (2021),213 διαθέσιμο σε https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/2021_06_EASO_COI_Report_Nigeria_Security_situation.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 11/04/2024)