ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Νομική Αρωγή Αρ.: 46/24
22 Απριλίου, 2024
[Κ. Κ. ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΑΡ. 1 ΤΟΥ 2003, ΩΣ ΕΧΕΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙ
ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ 2002 ΜΕΧΡΙ 2019
ΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟ:
Α. Ο.
Αιτητού
......................
Ο Αιτητής εμφανίζεται προσωπικά
Σ. Πιτσιλίδου(κα), για Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας
I. Μohamed (κ.), για πιστή διερμηνεία από σομάλι σε αγγλικά και αντίστροφα
Η. Φανούς (κ.), για πιστή διερμηνεία από αγγλικά σε ελληνικά και αντίστροφα
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Ο Αιτητής με την αίτησή του ημερομηνίας 6.3.2024, αιτείται την παροχή δωρεάν νομικής αρωγής για την καταχώριση προσφυγής δυνάμει του άρθρου 146 του Συντάγματος, εναντίον της απόφασης του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: o Προϊστάμενος) ημερομηνίας 28.11.2023, με την οποία απορρίπτεται η αίτησή του για διεθνή προστασία δυνάμει των περί Προσφύγων Νόμων του 2000 έως 2023 (στο εξής: ο περί Προσφύγων Νόμος).
Γεγονότα
1. Τα γεγονότα της υπόθεσης όπως προκύπτουν από το γραπτό σημείωμα που καταχώρισε η συνήγορος που εμφανίζεται για το Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας έχουν ως ακολούθως: Ο Αιτητής κατάγεται από τη Σομαλία. Περί τις 11.8.2022, αφού εισήλθε στη Δημοκρατία παράνομα, υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας. Στις 14.11.2023, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη στον Αιτητή από λειτουργό, ο οποίος ετοίμασε Έκθεση/ Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη της αίτησης ασύλου του. Στις 28.11.2023, η εισήγηση εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο. Η εν λόγω απορριπτική απόφαση κοινοποιήθηκε στον Αιτητή στις 19.12.2023 και ακολούθως, ο Αιτητής άσκησε την προσφυγή υπ’ αριθμό 37/2024, κατά της εν λόγω απόφασης.
2. Στο πλαίσιο του εντύπου της αίτησής του για διεθνή προστασία, ο Αιτητής καταγράφει λακωνικώς ότι εγκατέλειψε τη χώρα του εξαιτίας απειλών που έλαβε η μητέρα του και λόγω της επιθυμίας του να επανενωθεί με τον πατέρα του.
3. Κατά τη συνέντευξή του, προέκυψε ότι πρόκειται για νεαρό άνδρα γεννηθέντα το 2003, κατάγεται από τη Σομαλία, υποδεικνύοντας ως τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής το Magadishu. Ανήκει στη φυλή Gibil Cad και είναι μουσουλμάνος στο θρήσκευμα. Ως προς την οικογενειακή του κατάσταση δήλωσε ότι η μητέρα και οι αδελφές του βρίσκονται μαζί του στη Δημοκρατία, ο πατέρας του βρίσκεται στη Φινλανδία και οι δύο αδελφοί του βρίσκονται στη χώρα καταγωγής του, στην οποία διαθέτει και άλλο οικογενειακό υποστηρικτικό δίκτυο όπως θείες και θείους. Έχει ολοκληρώσει τη σχολική του εκπαίδευση ενώ παρακολούθησε και μαθήματα του κορανίου. Ο πατέρας του, ο οποίος διαμένει στη Φινλανδία τον στήριζε οικονομικά καθώς ο ίδιος δεν εργαζόταν. Ερωτηθείς ως προς τους λόγους που εγκατέλειψε τη χώρα του ο Αιτητής υπέδειξε το φόβο στρατολόγησής του από την Al-Shabaab, μέλη της οποίας τον προσέγγισαν ως ανέφερε και, πιο πρόσφατα, μέσω τηλεφωνημάτων προειδοποίησαν τη μητέρα του ότι θα εξαναγκάσουν της θυγατέρες της σε γάμο και θα στρατολογήσουν τους υιούς της. Ο Αιτητής αναφέρθηκε εξάλλου και σε διακρίσεις που υφίσταται εξαιτίας της φυλής του. Στη συνέχεια της διαδικασίας υποβλήθηκαν διευκρινιστικής φύσεως ερωτήματα στον Αιτητή επί των βασικών δηλώσεών του.
4. Αξιολογώντας τις δηλώσεις του Αιτητή, ο Προϊστάμενος διέκρινε τρεις ουσιώδεις ισχυρισμούς, o πρώτος σχετικά με την ταυτότητα και τη χώρα καταγωγής του, ο δεύτερος αναφορικά με την κατ΄ ισχυρισμό δίωξή του από την οργάνωση Al-Shabaab και ο τρίτος ως προς τις διακρίσεις που υφίσταται εξαιτίας ως μέλος της φυλής Gibil Cad Reer Hamar. Ο πρώτος ουσιώδης ισχυρισμός έγινε αποδεκτός. Εντούτοις, ο δεύτερος ισχυρισμός του δεν έγινε αποδεκτός, καταλήγοντας ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να δώσει ικανοποιητικές και σαφείς απαντήσεις στα ερωτήματα που του υποβλήθηκαν. Ειδικότερα, σημειώθηκε μεταξύ άλλων ότι από τα μέσα του 2020 μέχρι και το χρόνο που εγκατέλειψε τη χώρα του στις 20.7.2022 δεν προσέγγισε ποτέ τον ίδιο μέλος της εν λόγω οργάνωσης, παρά μόνο ανέφερε ότι η μητέρα του έλαβε κάποια απειλητικά τηλεφωνήματα περί τα τέλη του 2021. Ως μη ικανοποιητικές κρίθηκαν εξάλλου οι απαντήσεις του ως προς τη δυνατότητά του να πηγαίνει καθημερινώς σχολείο χωρίς να αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα. Επίσης κρίθηκε ως ασυνεπής ο ισχυρισμός περί εγγύτητας της οικίας του με αστυνομικό σταθμό καθώς διαφάνηκε ότι ο πλησιέστερος σταθμός βρίσκεται σε απόσταση ίση με 29 λεπτά πεζοπορίας. Ως προς την εξωτερική αξιοπιστία του συναφούς ισχυρισμού, οι Καθ΄ων η αίτηση δεν εξέτασαν κάτι πέραν του σημείου όπου βρίσκεται ο πλησιέστερος αστυνομικός σταθμός της περιοχής όπου ζούσε ο Αιτητής. Ως προς τον τρίτο ουσιώδη ισχυρισμό περί υποβολής του σε διακρίσεις λόγω της φυλής του, αυτός επίσης απορρίφθηκε, καθώς κρίθηκε ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις ως προς την κατ’ ισχυρισμό διάκριση που υφίστατο και ότι επιπλέον, σύμφωνα με εξωτερικές πηγής πληροφόρησης, καίτοι υπάρχουν ενδείξεις για διακριτική μεταχείριση των ατόμων της εν λόγω φυλής, δεν αποτελεί ένα γενικευμένο φαινόμενο και, μάλιστα, δεν προκύπτει ότι σε όλες τις περιπτώσεις οι διακρίσεις αγγίζουν το επίπεδο της δίωξης με την έννοια του άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου.
5. Αξιολογώντας τον κίνδυνο που διατρέχει ο Αιτητής στη βάση των αποδεκτών ισχυρισμών, ήτοι τα προσωπικά του στοιχεία και τη χώρα καταγωγής, διαπιστώθηκε ότι στη Σομαλία όντως λαμβάνει χώρα εσωτερική ένοπλη σύρραξη συνεπεία της οποίας ενδέχεται να τεθεί καταρχήν σε κίνδυνο κάποιος άμαχος. Εντούτοις κατά τη νομική ανάλυση, αποκλείστηκε το ενδεχόμενο υπαγωγής του Αιτητή σε καθεστώς διεθνούς προστασίας. Επιπλέον εξετάζοντας το ενδεχόμενο υπαγωγής του Αιτητή στο άρθρο 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου κρίθηκε ότι το επίπεδο βίας στην περιοχή Benadir, καίτοι παρουσιάζεται καταρχήν κίνδυνος έκθεσης του Αιτητή σε κίνδυνο, εντούτοις, λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές του περιστάσεις κρίθηκε ότι δεν αντιμετωπίζει κίνδυνο σοβαρής βλάβης. Επιβεβαιώθηκε ειδικότερα, στο πλαίσιο της ίδιας ανάλυσης και η παρουσία μελών της Al-Shabaab στο Mogadishu, ότι η περιοχή στην οποία διαμένει ο Αιτητής βρίσκεται υπό κατάσταση εσωτερικής ένοπλης σύρραξης, στην οποία παρουσιάζονται περιστατικά και συνθήκες αδιάκριτης βίας. Ως προς την παράμετρο της σοβαρής προσωπικής απειλής, λήφθηκαν υπόψη και οι προσωπικές περιστάσεις του Αιτητή, όπου διαπιστώθηκε ότι λόγω αυτών δεν διατρέχει ο ίδιος προσωπικά σοβαρό κίνδυνο βλάβης εκ της παρουσίας του και μόνο στην περιοχή.
6. Ως εκ τούτου, ο Προϊστάμενος απέρριψε στη βάση των ανωτέρω δεδομένων το αίτημα του Αιτητή για διεθνή προστασία.
7. Κατά την ακροαματική διαδικασία ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, ο Αιτητής επιβεβαίωσε τις ανωτέρω δηλώσεις και προέκυψε εξάλλου, από ηλεκτρονικό μήνυμα της Υπηρεσίας Ασύλου και από τις δηλώσεις του Αιτητή, ότι στις αδελφές του χορηγήθηκε καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, χωρίς να μπορεί ωστόσο το Δικαστήριο να επιβεβαιώσει με απόλυτη βεβαιότητα τη συγγένεια των τριών προσώπων.
8. To άρθρο 6Β των περί Νομικής Αρωγής Νόμων του 2002 μέχρι 2019 (ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος) προβλέπει τα εξής (η υπογράμμιση είναι δική μου):
«Νομική αρωγή σε αιτητές και δικαιούχους διεθνούς προστασίας
6Β. (1) [...]
(2) Παρέχεται δωρεάν νομική αρωγή σε αιτητή διεθνούς προστασίας, ο οποίος ασκεί προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου, δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 146 του Συντάγματος -
(α) Kατά δυσμενούς απόφασης του Προϊσταμένου επί της αίτησης διεθνούς προστασίας του εν λόγω αιτητή, την οποία απόφαση ο Προϊστάμενος έλαβε δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 5, 12Βδις, 12Βτετράκις, 12Δ ή 13 του περί Προσφύγων Νόμου του 2000, ή
(β) […]
υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
(αα) Η δωρεάν νομική αρωγή αφορά μόνο την πρωτοβάθμια εκδίκαση της προσφυγής ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 146 του Συντάγματος, και όχι την εκδίκαση έφεσης ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατά της δικαστικής απόφασης η οποία εκδίδεται στα πλαίσια της εν λόγω πρωτοβάθμιας εκδίκασης, ούτε άλλο ένδικο μέσο∙ και
(ββ) κατά την κρίση του Διοικητικού Δικαστηρίου, η προσφυγή έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας:
Νοείται ότι οι διατάξεις της παραγράφου (ββ) εφαρμόζονται χωρίς να περιορίζουν αυθαίρετα την παροχή της δωρεάν νομικής αρωγής και χωρίς να εμποδίζεται η ουσιαστική πρόσβαση του αιτητή διεθνούς προστασίας στη δικαιοσύνη».
9. Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου ορίζει τις προϋποθέσεις υπαγωγής στο καθεστώς του πρόσφυγα.
10. Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει τις προϋποθέσεις αναγνώρισης καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας.
Κατάληξη
11. Ο Αιτητής έχει καταχωρίσει την προσφυγή υπ’ αριθμό 1798/23 κατά της δυσμενούς απόφασης του Προϊσταμένου δυνάμει του άρθρου 13 του περί Προσφύγων Νόμου. Η περίπτωση αυτή εμπίπτει στο άρθρο 6Β(2)(α) του περί Νομικής Αρωγής Νόμου.
12. Πρώτο κριτήριο χορήγησης νομικής αρωγής σε αιτητή διεθνούς προστασίας που θεσπίζεται με την υπό αναφορά διάταξη αποτελεί η ύπαρξη, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, πραγματικής πιθανότητας επιτυχίας της σκοπούμενης προσφυγής.
13. Δίδεται δε ευρεία διακριτική ευχέρεια στο Δικαστήριο να αποφασίσει κατά πόσον, με βάση τα ενώπιόν του στοιχεία, η προσφυγή του αιτητή έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας (Απόφαση στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 23/2010, Farshad Khamsen, ημερ. 14/10/2010).
14. Οι πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας θα πρέπει να εξετάζονται και υπό το φως της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου.
15. Περαιτέρω, το Δικαστήριο θα πρέπει να λάβει υπόψη του το δικαίωμα του αιτητή να ακουστεί στη βάση του άρθρου 146 του Συντάγματος, αλλά θα πρέπει περαιτέρω να εξετάσει την αίτηση με βάση το υλικό που έχει ενώπιόν του, χωρίς να δίδονται νομικές αρωγές ανεξέλεγκτα σε υποθέσεις που δεν έχουν πιθανότητες επιτυχίας (Βλ. Αποφάσεις στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 10/2010, Αlali Abdulhamid, ημερ. 6.5.2010 και στην Αίτηση Νομικής Αρωγής αρ. 25/2010, Antonia Adahor, ημερ. 13.12.2010).
16. Κατά την εξέταση των ισχυρισμών, το Δικαστήριο προβαίνει σε εκ πρώτης όψεως εξέταση της υπόθεσης, χωρίς βεβαίως το Δικαστήριο να καλείται να αποφασίσει επί της οριστικής τύχης της προσφυγής που πιθανόν να καταχωρήσει ο αιτητής. Σημειώνεται, πως το αποτέλεσμα της παρούσας αίτησης για νομική αρωγή, δεν θα επηρεάσει την τελική έκβαση της προσφυγής που έχει καταχωρίσει ο Αιτητής , εφόσον το Δικαστήριο στην παρούσα διαδικασία δεν αποφασίζει επί της οριστικής τύχης της προσφυγής (Αποφάσεις στις Yπoθ. αρ. 278/09, Durgo Man v. Δημοκρατίας, ημερ. 15.7.2009, Baghour και Yπoθ. αρ. 7/11 και 8/11, Roud Gad, ημερ. 28.3.2011).
17. Σημειώνεται, εξάλλου, ότι το Δικαστήριο προβαίνει στην αξιολόγηση της βασιμότητας της αίτησης παροχής νομικής αρωγής στη βάση του υλικού που τίθεται ενώπιόν του [Bλ. απόφαση στην Αίτηση Νομικής Αρωγής Αρ. 31/2013, Singh Khushwant, ημερ. 23.12.2013].
18. Εν προκειμένω, σημειώνεται ότι η ευπαίδευτη εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα, εισηγήθηκε μέσω του Γραπτού της Σημειώματος ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει ο περί Νομικής Αρωγής Νόμος για την παραχώρηση του ευεργετήματος της νομικής αρωγής στον Αιτητή.
19. Έχω μελετήσει προσεκτικά το Γραπτό Σημείωμα του Γενικού Εισαγγελέα, τα έγγραφα του διοικητικού φακέλου, τη συνέντευξη του Αιτητή ενώπιον των αρμόδιων λειτουργών, την εισηγητική έκθεση του/της λειτουργού της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO, ήδη EUAA) , την απόφαση του Προϊσταμένου και γενικά το σύνολο των στοιχείων που τέθηκαν ενώπιόν μου.
20. Από τα ενώπιόν μου δεδομένα, διαπιστώνω ότι ο Προϊστάμενος εξέτασε τους ισχυρισμούς του Αιτητή, στο μέτρο που αυτοί θα ήταν κρίσιμοι για την υπαγωγή του τελευταίου σε καθεστώς διεθνούς προστασίας. Υπάρχουν ωστόσο δύο βασικά σημεία, τα οποία απομονώνω ως κρίσιμα ως προς την απόφασή μου. Πρώτον, κατά την αξιολόγηση του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού του Αιτητή περί φόβου δίωξής του από την οργάνωση Al-Shabaab, ουδεμία έρευνα έγινε σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης. Εν προκειμένω, η έρευνα αυτή είναι κρίσιμη καθώς ο Αιτητής φαίνεται να κρίθηκε αξιόπιστος κυρίως ένεκα της έλλειψης επαρκών λεπτομερειών. Εντούτοις, προκειμένου ο Προϊστάμενος να αξιολογήσει εάν όντως ο Αιτητής κινδυνεύει και ευλόγως εκφράζει φόβο, θα έπρεπε να εξεταστεί προηγουμένως τουλάχιστον η δράση της εν λόγω οργάνωσης στην περιοχή, οι μέθοδοι και τα κίνητρα στρατολόγησης, το προφίλ των προσώπων που προσεγγίζει κ.ο.κ.. Χωρίς τα εν λόγω δεδομένα, δεν μπορεί να αξιολογηθεί και η βαρύτητα των λεγομένων του Αιτητή. Ναι μεν ο Αιτητής καταθέτει μια προσωπική του εμπειρία, ωστόσο για την αξιολόγηση της αξιοπιστίας του θα πρέπει να εξετάζονται και πληροφορίες που έμμεσα ενισχύουν ή αποδυναμώνουν την αξιοπιστία του, ιδίως λαμβάνοντας τις περιστάσεις της εν λόγω υπόθεσης όπου ο Αιτητής δεν υπέπεσε σε σωρεία αντιφάσεων κατά την εξέταση της εσωτερικής του αξιοπιστίας.
21. Πέραν των ανωτέρω, η παρούσα αίτηση θα πρέπει ως αναφέρεται ανωτέρω να αξιολογηθεί υπό το φως της δικαιοδοσίας του παρόντος δικαστηρίου και κυρίως της ex nunc εξέτασης των περιστάσεων της αίτησης του Αιτητή. Δεδομένου ότι η επίδικη απόφαση εκδόθηκε στις 28.11.2023, και δεδομένου ότι είχε αναγνωριστεί από τον Προϊστάμενο η ύπαρξη εσωτερικής ένοπλης σύρραξης στον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του Αιτητήκατά το χρόνο έκδοσης της επίδικης απόφασης, κατά την οποία σημειώνονται σημαντικά περιστατικά αδιάκριτης βίας, κρίνεται αναγκαία τουλάχιστον η επαναξιολόγηση της κατάστασης ασφαλείας στην περιοχή σήμερα στη βάση επικαιροποιημένων δεδομένων.
22. Η αξιολόγηση κινδύνου, η οποία προκύπτει από τα ως άνω στοιχεία, λόγω του σύνθετου χαρακτήρα της και των έμφυτων δυσκολιών της πρόγνωσης της τύχης του Αιτητή σε περίπτωση μελλοντικής επιστροφής[1], συνιστά αξιολόγηση η οποία ανήκει στο δικαστήριο που θα εκδικάσει την προσφυγή του, δεδομένης και της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου, και στην οποία δεν είναι δυνατό να προβεί εις βάθος στο παρόν στάδιο της Νομικής Αρωγής.
23. Περαιτέρω, δυνάμει του άρθρου 7 του περί Νομικής Αρωγής Νόμου του 2002, Ν.165(Ι)/2002, το Δικαστήριο προτού προχωρήσει στην έκδοση πιστοποιητικού για παροχή δωρεάν νομικής αρωγής, συνεκτιμά την κοινωνικοοικονομική κατάσταση του εκάστοτε αιτητή καθώς επίσης και τη σοβαρότητα της υπόθεσης ή άλλων περιστάσεων της υπόθεσης προκειμένου να αξιολογήσει κατά πόσον είναι επιθυμητό για το συμφέρον της δικαιοσύνης ο εκάστοτε αιτητής να τύχει δωρεάν νομικής αρωγής για την προετοιμασία και το χειρισμό της υπόθεσής του.
24. Σύμφωνα με τα ενώπιόν μου δεδομένα, ο Αιτητής δεν έχει οποιαδήποτε ουσιώδη περιουσία ή οποιαδήποτε εισοδήματα.
Δεδομένων των γεγονότων της παρούσας υπόθεσης, ότι δηλαδή η προσφυγή που καταχώρισε ο Αιτητής έχει πραγματικές πιθανότητες επιτυχίας και του γεγονότος ότι αυτός δεν διαθέτει κάποιο ουσιώδη οικονομικό πόρο από εργασία ή εισοδήματα και γενικότερα η οικονομική του κατάσταση δεν του επιτρέπει να λάβει νομική αρωγή, καθώς και υπό το φως των εφαρμοστέων νομικών διατάξεων που παρέθεσα ανωτέρω, αποφασίζω ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την έκδοση πιστοποιητικού Νομικής Αρωγής. Ως εκ τούτου εντέλλεται το αρμόδιο Πρωτοκολλητείο να προχωρήσει στις νενομισμένες διαδικασίες για διορισμό δικηγόρου σύμφωνα με τον περί Νομικής Αρωγής Διαδικαστικό Κανονισμό και δυνάμει του σχετικού Νόμου.
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
[1] Βλ. σχετικά και European Asylum Support Office (EASO), ‘Practical Guide: Evidence Assessment’ (Μάρτιος 2015), 20 διαθέσιμο σε https://euaa.europa.eu/sites/default/files/public/EASO-Practical-Guide_-Evidence-Assessment.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 21/2/20223)