K.A. ν. Δημοκρατία της Κύπρου, μέσω Υπηρεσίας Ασύλου, Υπoθ. Αρ.: 95/2023, 3/6/2024

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Υπoθ. Αρ.: 95/2023

3 Ιουνίου 2024

[Α.Α.ΑΓΡΟΤΗ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]

Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος

Μεταξύ:

K.A.

Αιτητής

-και-

Δημοκρατία της Κύπρου, μέσω

Υπηρεσίας Ασύλου

Καθ' ων η Αίτηση

Στ. Νικολάου, (κος) Δικηγόρος για τον Αιτητή

Α. Ρούσου (κα), για Στ. Σταύρου (κα) Δικηγόρος της Δημοκρατίας για τους Καθ' ων η Αίτηση.

Α Π Ο Φ Α Σ Η

Α.Α.ΑΓΡΟΤΗ Δ. Δ.Δ.Δ.Π.: Με την παρούσα προσφυγή ο Αιτητής προσβάλλει την απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου η οποία περιέχεται σε επιστολή ημερομηνίας 16/12/2022, σύμφωνα με την οποία το αίτημά του για παραχώρηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας, απορρίφθηκε και καλεί το Δικαστήριο όπως κηρύξει αυτήν άκυρη, αντισυνταγματική, παράνομη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.

Όπως προκύπτει τόσο από την Ένσταση, αλλά και από το περιεχόμενο του διοικητικού φακέλου, που αποτελεί τεκμήριο Α στην παρούσα διαδικασία, τα ουσιώδη γεγονότα που αφορούν την υπό εξέταση υπόθεση είναι τα ακόλουθα:

Ο Αιτητής είναι ενήλικας, υπήκοος της Δημοκρατίας του Καμερούν (εφεξής «Καμερούν), ο οποίος σύμφωνα με δική του δήλωση, εγκατέλειψε την χώρα καταγωγής του στις 20/09/2019 και μετέβη στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, από όπου στη συνέχεια εισήλθε παράτυπα στις ελεγχόμενες από τη Κυπριακή Δημοκρατία περιοχές, υποβάλλοντας στις 23/09/2019 αίτηση διεθνούς προστασίας.

Στις 29/07/2022 πραγματοποιήθηκε συνέντευξη στον Αιτητή από λειτουργό του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο (EUAA, τέως EASO), παρέχοντάς του δωρεάν βοήθεια διερμηνέα. Στις 16/09/2022, ο αρμόδιος λειτουργός συνέταξε Έκθεση/Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου, με την οποία εισηγείται την απόρριψη του αιτήματος του Αιτητή και στις 08/11/2022, συγκεκριμένος λειτουργός δεόντως εξουσιοδοτημένος από τον Υπουργό Εσωτερικών να ασκεί καθήκοντα Προϊστάμενου της Υπηρεσίας Ασύλου ενέκρινε την εισήγηση και αποφάσισε την απόρριψη της αίτησης του Αιτητή.

Η απορριπτική απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου μαζί με την αιτιολογία αυτής, η οποία περιέχεται στην επιστολή ημερομηνίας 16/12/2022, παραλήφθηκε από τον Αιτητή αυθημερόν όντας μεταφρασμένη σε γλώσσα καταληπτή από τον Αιτητή, ήτοι την αγγλική.

Εμπρόθεσμα, ο Αιτητής μέσω του δικηγόρου του καταχώρησε την με τον πιο πάνω αριθμό και τίτλο προσφυγή εναντίον της απόφασης της Υπηρεσίας Ασύλου.

Μέσω της γραπτής αγόρευσης του συνηγόρου του, ο Αιτητής προβάλλει γενικά, αόριστα και χωρίς να γίνεται ουδεμία υπαγωγή στα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης ότι η προσβαλλόμενη είναι αναιτιολόγητη και/ή ανεπαρκώς αιτιολογημένη, ότι αυτή εκδόθηκε καθ΄ υπέρβαση εξουσίας και χωρίς να προηγηθεί η δέουσα έρευνα και ότι κατά την έκδοσή της οι Καθ΄ ων η αίτηση τελούσαν σε καθεστώς πλάνης περί τα πράγματα.

Από την πλευρά τους οι Καθ’ ων η αίτηση, μέσω της δικής τους αγόρευσης, υπεραμύνονται της νομιμότητας και της ορθότητας της υπό εξέτασης απόφασης, ισχυριζόμενοι ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αποτέλεσμα ορθής ενάσκησης των εξουσιών με τις οποίες περιβάλλονται οι Καθ’ ων η αίτηση, κατ’ εφαρμογή των αρχών του διοικητικού δικαίου και ότι λήφθηκε μετά από δέουσα έρευνα, αφού αξιολογήθηκαν όλα τα σχετικά γεγονότα της υπόθεσης. Επιπλέον, αντιτείνουν ότι οι λόγοι ακύρωσης που προβάλλει ο Αιτητής με την γραπτή του αγόρευση παρατίθενται κατά τρόπο γενικό, αόριστο και ότι εκλείπει η ρητή και δικαιολογημένη εξειδίκευσή τους και/ή η δικογράφησή τους, ενώ ολοκληρώνουν συνάγοντας ότι ο Αιτητής δεν έχει κατορθώσει να αποσείσει το βάρος αποδείξεις το οποίο φέρει εκ του νόμου. Ισχυρίζονται περαιτέρω ότι η απόφαση είναι δεόντως και επαρκώς αιτιολογημένη και απορρίπτουν όλους τους προβαλλόμενους από τον Αιτητή ισχυρισμούς.

Κατά το στάδιο των διευκρινήσεων ο ευπαίδευτος συνήγορος για τον Αιτητή, περιόρισε τους νομικούς ισχυρισμούς του στη μη διεξαγωγή δέουσας έρευνας και στην έλλειψη αιτιολογίας από πλευράς των Καθ’ ων η αίτηση κατά την λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, αποσύροντας όλους τους λοιπούς ισχυρισμούς.

Έχω μελετήσει με προσοχή τα όσα τέθηκαν ενώπιον μου και δεδομένου ότι το παρόν Δικαστήριο δυνάμει του άρθρου 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου του 2018, Ν. 73(Ι)/2018, κέκτηται εξουσίας όπως εξετάσει πέραν από την νομιμότητα της προσβαλλόμενης πράξης και την ορθότητα αυτής, ήτοι εξέταση επί της ουσίας του αιτήματος του Αιτητή, θεωρώ χρήσιμο όπως καταγραφούν όλοι οι ισχυρισμοί που αυτός προέβαλε σε όλα τα στάδια εξέτασης του αιτήματος του, προκειμένου να εξετάσω την ορθότητα της προσβαλλόμενης απόφασης αλλά και για να διαφανεί εάν οι Καθ’ ων η αίτηση αποφάσισαν μετά από δέουσα έρευνα, ορθά, νόμιμα και εντός της διακριτικής τους ευχέρειας, έχοντας κατά νου τους εγειρόμενους από τον Αιτητή ισχυρισμούς.

Με την αίτησή του για παροχή διεθνούς προστασίας, ο Αιτητής ανέφερε ότι εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του γιατί η ζωή του βρισκόταν σε κίνδυνο. Ο στρατός του Καμερούν έκαψε το σπίτι του και ήθελαν να τον σκοτώσουν. Οι αντιστασιακοί ήθελαν να τον εντάξουν στις τάξεις τους για να πολεμήσει ενάντια στον στρατό. Λόγω της άρνησης του τον κυνηγούν, ενώ τόσο η ζωή η δική του όσο και της οικογένειας του βρίσκεται σε κίνδυνο.

Στα πλαίσια της προφορικής του συνέντευξής και σχετικά με τα προσωπικά του στοιχεία, ο Αιτητής ανέφερε ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Teke κοντά στην πόλη Kumba, στο Νοτιοδυτικό Καμερούν. Ως προς την οικογενειακή του κατάσταση, ο Αιτητής δήλωσε ότι είναι παντρεμένος και έχει 4 παιδιά, τα οποία διαμένουν με τη μητέρα τους στην πόλη Lagos της Νιγηρίας από τον Ιούνιο του 2018, οι γονείς του απεβίωσαν η μητέρα του συγκεκριμένα σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια επίθεσης του στρατού στο χωρίο τους στις 11/06/2018, έχει δε δύο αδέλφια που διαμένουν στην πόλη Bamenda. Αναφορικά με το μορφωτικό του επίπεδο ανέφερε ότι έλαβε μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο Καμερούν ωστόσο ομιλεί την αγγλική και τη γαλλική γλώσσα. Δήλωσε επίσης, ότι από το 2007 μέχρι το 2016 εργαζόταν ως υλοτόμος.

Ως προς τους λόγους που εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του, ο Αιτητής κατά την ελεύθερη αφήγηση του ανέφερε ότι στις 11/06/2018 εγκατέλειψε το Καμερούν με την οικογένεια του και αναζήτησαν καταφύγιο στη Νιγηρία καθώς το χωριό τους δέχθηκε επίθεση από τους Ambazonians όπου έκαψαν πάνω από 500 σπίτια συμπεριλαμβανομένου και του σπιτιού του Αιτητή, ενώ από τους πυροβολισμούς που διήρκησαν από τις 4π.μ. μέχρι και τις 3μ.μ. σκοτώθηκε η μητέρα του.

Ο Αιτητής δήλωσε ότι τον προσέγγισαν οι Ambazonians για να ενταχθεί στην ομάδα τους, ωστόσο η άρνησή του να πολεμήσει οδήγησε σε απειλές. Πρόσθετα δήλωσε ότι καθώς χρησιμοποιούσε μοτοποδήλατο για να πηγαίνει στην πόλη Kumba, ο στρατός τον σταμάτησε και τον συνέλαβαν με την κατηγορία ότι χρησιμοποιούσε το μοτοποδήλατό του για να παίρνει πληροφορίες στους Ambazonians, ενώ και οι Ambazonians τον απείλησαν ότι έδινε πληροφορίες στον στρατό. Ως υποστηρίζει κινδυνεύει τόσο από τους Ambazonians όσο και από τον στρατό.

Κληθείς να δώσει πληροφορίες αναφορικά με τους Ambazonians, ο Αιτητής ανέφερε ότι τον προσέγγισαν περισσότερα από 20 άτομα ενώ ήταν καθοδόν προς τη φάρμα για να κόψει δέντρα, τον σταμάτησαν και τον μαστίγωσαν. Μετά από αυτό το περιστατικό τους απέφευγε, ενώ ως δηλώνει δεν προέκυψε οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα μαζί τους. Όσον αφορά το περιστατικό σύλληψης του και φυλάκισης του από τον στρατό, ο Αιτητής ανέφερε ότι συνέβη τον Αύγουστο του 2017. Τον συνέλαβαν και τον είχαν υπό κράτηση για 3 μέρες κατηγορώντας τον ότι είναι πληροφοριοδότης των Ambazonians, ωστόσο αυτός ανακρινόμενος δήλωσε ότι δεν είναι μαχητής των Ambazonias και εν τέλει τον απελευθέρωσαν. Ερωτηθείς αν είχε οποιαδήποτε άλλα προβλήματα με τον στρατό μετά από αυτό το περιστατικό, ο Αιτητής ανέφερε ότι όταν τον άφησαν ελεύθερο δεν είχε το κουράγιο λόγω φόβου να κάνει τη διαδρομή Teke-Kumba και ασχολήθηκε με τη γεωργία. Μετά την επίθεση και την καταστροφή του χωριού δεν μπορούσε να συνεχίσει να ζει εκεί έτσι εγκατέλειψε το Καμερούν.

Σε ερωτήσεις αναφορικά με πιθανή μετεγκατάσταση του στην πόλη Douala, εφόσον ομιλεί και γαλλικά, ο Αιτητής απάντησε θετικά, ωστόσο δεν θέλει να επιστρέψει πίσω στο Καμερούν στο παρόν στάδιο καθώς δεν αισθάνεται ασφαλής.

Ο αρμόδιος λειτουργός στην εισηγητική του έκθεση διέκρινε τέσσερις ουσιώδεις ισχυρισμούς. Ο μεν πρώτος αφορά την ταυτότητα, τη χώρα καταγωγής και τον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του Αιτητή, ο δεύτερος ισχυρισμός αφορά την παρενόχληση από τους Ambazonias το 2017, ο τρίτος ισχυρισμός αφορά την φυλάκιση του από τον στρατό για τρεις μέρες, τον Αύγουστο του 2017 και ο τέταρτος ισχυρισμός την επίθεση στο χωριό του τον Ιούνιο του 2018, κατά την οποία κάηκε το σπίτι του.

Όλοι οι διακριθέντες πιο πάνω ισχυρισμοί του Αιτητή, έγιναν αποδεχτοί καθώς κρίθηκε ότι ο Αιτητής παρείχε επαρκείς και συγκεκριμένες πληροφορίες, ενώ οι δηλώσεις του χαρακτηρίζονται από ακρίβεια και συνοχή. Επιπλέον, κρίθηκε ότι οι ισχυρισμοί του Αιτητή επιβεβαιώνονται από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης στις οποίες παραπέμπουν οι Καθ’ ων η αίτηση και περιέχονται στο διοικητικό φάκελο.

Προχωρώντας σε αξιολόγηση κινδύνου, στη βάση των αποδεκτών ισχυρισμών με παραπομπή σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης, ο αρμόδιος λειτουργός κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κίνδυνος ο Αιτητής να υποστεί μεταχείριση που θα μπορούσε να ισοδυναμεί με δίωξη ή σοβαρή βλάβη σε περίπτωση επιστροφής του στην πόλη Kumba, στην νοτιοδυτική περιοχή του Καμερούν.

Κατά την νομική ανάλυση, ο αρμόδιος λειτουργός έκρινε με βάση τα αποδεκτά πραγματικά περιστατικά και την εκτίμηση κινδύνου, ότι δεν προκύπτει βάσιμος και δικαιολογημένος φόβος δίωξης του Αιτητή σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής, για ένα από τους πέντε λόγους που εξαντλητικά αναφέρονται στο άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου, ωστόσο, στο πλαίσιο εξέτασης ενδεχόμενης υπαγωγής του Αιτητή στο άρθρο 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου, λαμβάνοντας υπόψιν πληροφορίες από τη χώρα καταγωγής και παραθέτοντας συναφή νομολογία, ο αρμόδιος λειτουργός κατέληξε πως πληρούνται οι εκ του Νόμου προϋποθέσεις, καθώς προέκυψαν πληροφορίες οι οποίες επιβεβαιώνουν ότι στην πόλη Kumba, νοτιοδυτική περιοχή του Καμερούν, επικρατούν συνθήκες ένοπλης εσωτερικής σύρραξης. Επιπρόσθετα κατέληξε στο συμπέρασμα, λαμβάνοντας υπόψη τις διαθέσιμες πληροφορίες για τη χώρα καταγωγής και τα προσωπικά στοιχεία του Αιτητή, σε σχέση με τους αποδεκτούς ισχυρισμούς, ότι με την επιστροφή του στην Kumba, νοτιοδυτική περιοχή του Καμερούν, είναι ευλόγως πιθανό για τον Αιτητή να υποστεί σοβαρή βλάβη και ως εκ τούτου, πληροί τις προϋποθέσεις χορήγησης συμπληρωματικής προστασίας.

Ακολουθώντας τις πρόνοιες του άρθρου 7(1) της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ, ο αρμόδιος λειτουργός εξέτασε την δυνατότητα ο Αιτητής να τύχει προστασίας στη χώρα του, κρίνοντας πως λαμβανομένης της ευμετάβλητης κατάστασης που επικρατεί στην περιοχή, δεν μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα πως, εάν υπάρχει, η προστασία που παρέχεται από τις κρατικές αρχές στον Αιτητή έχει διαρκή χαρακτήρα. Με βάση αυτό, έκρινε ότι δεν θα παρέχεται προστασία στον Αιτητή κατά την επιστροφή του στην Kumba, στο Νοτιοδυτικό Καμερούν. Ακολούθως, ο αρμόδιος λειτουργός προχώρησε να εξετάσει τη δυνατότητα εσωτερικής μετεγκατάστασης του Αιτητή σε άλλη περιοχή του Καμερούν και συγκεκριμένα στην πόλη Douala, σύμφωνα με το άρθρο 8 της Οδηγίας κρίνοντας, λαμβανομένης υπόψη μεταξύ άλλων και της δήλωσης του ιδίου ότι θα μπορούσε να μετεγκατασταθεί στη συγκεκριμένη πόλη με ασφάλεια ότι οι προϋποθέσεις μετεγκατάστασης πληρούνται και ο Αιτητής δύναται να επιστρέψει και διαμείνει με ασφάλεια στην πόλη Douala.

Επί των πιο πάνω, εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση από τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου.

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου, Ν.6(Ι)/2000, «πρόσφυγας αναγνωρίζεται το πρόσωπο, που λόγω βάσιμου φόβου καταδίωξης του για λόγους φυλετικούς, θρησκευτικούς, ιθαγένειας ή ιδιότητας μέλους συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου ή πολιτικών αντιλήψεων, είναι εκτός της χώρας της ιθαγένειας του και δεν είναι σε θέση ή λόγω του φόβου αυτού, δεν είναι πρόθυμο, να χρησιμοποιήσει την προστασία της χώρας αυτής».

Είναι καθόλα κατανοητό, ότι για να αναγνωριστεί πρόσωπο ως πρόσφυγας, θα πρέπει να αποδεικνύεται βάσιμος και δικαιολογημένος φόβος δίωξης, του οποίου τόσο το υποκειμενικό όσο και το αντικειμενικό στοιχείο πρέπει να εκτιμηθούν από το αρμόδιο όργανο προτού καταλήξει σε απόφαση.

Το άρθρο 18(5) του περί Προσφύγων Νόμου, Ν. 6(Ι)/2000 προνοεί ότι «εναπόκειται στον αιτητή να τεκμηριώσει την αίτηση διεθνούς προστασίας», χωρίς να απαιτείται να προσκομίσει τυπικά αποδεικτικά στοιχεία. Ο/Η αιτητής/τρια έχει την ευθύνη να εκθέσει με την αίτησή του/της αλλά και μέσα από την ενώπιον της αρμόδιας αρχής συνέντευξη του/της ακόμα και ενώπιον του Δικαστηρίου, μέσω της ορθής δικονομική διαδικασίας, με στοιχειώδη σαφήνεια, τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά τα οποία του/της προκαλούν, κατά τρόπο αντικειμενικό, δικαιολογημένο φόβο δίωξης υφιστάμενο στη χώρα καταγωγής. Ο/Η αιτητής/τρια οφείλει να επικαλεστεί με λεπτομέρεια, σαφήνεια και αληθοφάνεια συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά που στηρίζουν το υποβληθέν αίτημά του/της για διεθνή προστασία, το δε αρμόδιο όργανο εξετάζοντας την αίτηση του/της αιτητή/τριας, οφείλει να λάβει υπόψη του κάθε σχετικό με την υπόθεση γεγονός.

Είναι πάγια νομολογημένο ότι δέουσα έρευνα κρίνεται από το Δικαστήριο ότι έγινε, όταν το αρμόδιο όργανο εξετάζει κάθε σχετικό με την υπόθεση γεγονός (βλ. Motorways Ltd v. Υπουργού Οικονομικών (1999) 3ΑΑΔ 447). Ορθή και πλήρης έρευνα θεωρείται αυτή που εκτείνεται στη διερεύνηση των ουσιωδών στοιχείων της υπόθεσης (βλ. Νικολαΐδη v. Μηνά (1994) 3ΑΑΔ 321, Ττουσούνα ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2013) 3 Α.Α.Δ. 151, Χωματένος ν. Δημοκρατίας κ.α. (2013) 3 Α.Α.Δ. 120, Α. Παπουτέ ν. Χρ. Κασάπη και Κυπριακής Δημοκρατίας, Συν. Αναθ. Έφεση 112/15 και 131/15 ημερομηνίας 13/07/2022). Η έκταση της έρευνας εξαρτάται πάντοτε από τα περιστατικά της κάθε υπόθεσης (βλ. Δημοκρατία v. Ευαγγέλου κ.α. (2013) 3ΑΑΔ 414) και το αρμόδιο όργανο οφείλει να βρει τον κατάλληλο τρόπο για να εκπληρώσει την υποχρέωσή του για επαρκή έρευνα.

Προχωρώντας στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας των ισχυρισμών του Αιτητή, το Δικαστήριο μελετώντας το σύνολο του διοικητικού φακέλου και έχοντας κατά νου την αρχή της απαγόρευσης της χειροτερεύσεως (reformation in peius) σύμφωνα με την όποια το Δικαστήριο δεν μπορεί να χειροτερεύσει τη θέση του Αιτητή και να ακυρώσει ένα ευνοϊκό για αυτόν μέρος της απόφασης[1], αποδέχεται ως ορθή την έρευνα και ανάλυση στην οποία προέβησαν οι Καθ’ ων η αίτηση. Διαπιστώνω ότι οι Καθ’ ων η Αίτηση προέβησαν σε ενδελεχή και πλήρη έρευνα των ενώπιον τους ουσιωδών στοιχείων και δεδομένων και διερεύνησαν πλήρως την πιθανή πλήρωση των προϋποθέσεων ένταξης του Αιτητή σε καθεστώς πρόσφυγα σύμφωνα με το άρθρο 3 και συμπληρωματικής προστασίας σύμφωνα με το άρθρο 19, του περί Προσφύγων Νόμου.

Η έρευνα στην οποία προέβησαν οι Καθ’ ων η αίτηση κατά την αξιολόγηση της αίτησης του Αιτητή κρίνεται ορθή και εμπεριστατωμένη. Διαπιστώνω ότι πράγματι ο Αιτητής δε στοιχειοθέτησε κανένα απολύτως ισχυρισμό που να εμπίπτει στις προϋποθέσεις αναγνώρισης προσώπου ως πρόσφυγα. Τα όσα ανέφερε δεν θα μπορούσαν να τον εντάξουν στην έννοια του πρόσφυγα, όπως αυτή ερμηνεύεται από τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 και από το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου, Ν.6(Ι)/2000.

Ο «Πρακτικός Οδηγός της ΕΑΣΟ: Αξιολόγηση των Αποδεικτικών Στοιχείων» (Μάρτιος 2015) καθορίζει πως στη βάση της συλλογής πληροφοριών θα πρέπει να προσδιορίζονται τα ουσιώδη πραγματικά περιστατικά, τα οποία στη συνέχεια θα πρέπει να συνδέονται με τις απαιτήσεις του ορισμού του πρόσφυγα και αν δεν υπάρχει κατάληξη ότι μπορεί να δοθεί προσφυγικό καθεστώς, τότε το αρμόδιο όργανο θα πρέπει να εκτιμήσει εάν τα ουσιώδη πραγματικά περιστατικά συνδέονται με τις απαιτήσεις του ορισμού του προσώπου που δικαιούται συμπληρωματική προστασία.

Εφόσον οι Καθ’ ων η αίτηση έκριναν στη βάση των λεγομένων του Αιτητή ότι δεν μπορεί να του παραχωρηθεί διεθνής προστασία ορθά προχώρησαν να εξετάσουν την πιθανότητα ο Αιτητής να δικαιούται συμπληρωματικής προστασίας και παραπέμποντας σε πηγές πληροφόρησης ορθά κατέληξαν ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις παραχώρησης συμπληρωματικής προστασίας.

Ωστόσο και δεδομένου ότι οι κρατικές αρχές δεν μπορούν να παρέχουν προστασία διαρκούς χαρακτήρα στον Αιτητή, κατά την επιστροφή του στην Kumba, ορθά οι Καθ’ ων η αίτηση προχωρήσαν να εξετάσουν τη δυνατότητα εσωτερικής μετεγκατάστασης του Αιτητή σε άλλη περιοχή του Καμερούν και συγκεκριμένα στην πόλη Douala του Νοτιοδυτικού Καμερούν.

Τούτο γιατί σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 12Γ (1) του περί Προσφύγων Νόμου προνοούνται τα ακόλουθα:

«Κατά τη λήψη απόφασης επί της αίτησης, ο Προϊστάμενος δύναται να αποφασίσει ότι ο αιτητής δεν χρήζει διεθνούς προστασίας, εάν σε τμήμα της χώρας ιθαγένειάς του-

(i) δεν υπάρχει βάσιμος φόβος ότι θα υποστεί δίωξη ή ότι διατρέχει πραγματικό κίνδυνο σοβαρής βλάβης, ή

(ii) έχει πρόσβαση σε προστασία κατά της δίωξης ή της σοβαρής βλάβης, όπως η εν λόγω προστασία ορίζεται στο άρθρο 3Β,

(iii) και ο αιτητής μπορεί νόμιμα και με ασφάλεια να ταξιδέψει και να γίνει δεκτός σε εκείνο το τμήμα της χώρας και μπορεί εύλογα να αναμένεται να εγκατασταθεί εκεί.»

Το βάρος απόδειξης κατά τη διαδικασία αξιολόγησης εφαρμογής της συγκεκριμένης διάταξης του Νόμου, το φέρει πλέον η εξετάζουσα αρχή^{^[2]}.

Στην απόφαση του ΔΔΔΠ με αριθμό 5893/21, Α.Μ. ν Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω Υπηρεσίας Ασύλου, ημερομηνίας 14/07/2023 ο αδερφός Δικαστής, Δ. Κατσαρίδης παραθέτει τα ακόλουθα σχετικά με τις αρχές της εσωτερικής μετεγκατάστασης τα οποία υιοθετώ για σκοπούς της παρούσας:

«Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές αρ.4 της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ως προς τον ασφαλή χαρακτήρα της μετεγκατάστασης, και όπου ο Αιτητής έχει βάσιμο φόβο δίωξης από μη κρατικό φορέα, θα πρέπει να αξιολογείται το κίνητρο του φορέα δίωξης, η ικανότητα του να καταδιώξει στην προτεινόμενη περιοχή τον Αιτητή καθώς και η παρεχόμενη από τις αρχές του κράτους προστασία. Είναι δυνατό να τεκμηριωθεί ότι εφόσον το κράτος είναι μη ικανό και μη πρόθυμο να προσφέρει προστασία στον ιδιώτη σε ένα μέρος της χώρας, ενδεχομένως επίσης να μην είναι ικανό ή πρόθυμο να επεκτείνει την προστασία σε άλλες περιοχές…………Σύμφωνα με τον Πρακτικό Οδηγό της EASO για την εσωτερική μετεγκατάσταση, σε περίπτωση βάσιμου και δικαιολογημένου φόβου ο οποίος προκύπτει από μη κρατικό δρώντα, η γεωγραφική εμβέλεια αυτού οφείλει να λαμβάνεται υπόψιν. Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν η πιθανότητα ο φορέας να καταδιώξει τον αιτητή στην περιοχή η οποία έχει ταυτοποιηθεί ως προτεινόμενη περιοχή μετεγκατάστασης. Ως προς τούτο, ο φορέας δίωξης ενδέχεται να μην είναι ικανός να εξεύρει τον Αιτητή στην προτεινόμενη περιοχή ή/ και να μην έχει κάποιο ενδιαφέρον να διώξει αυτόν πέρα από την περιοχή καταγωγής του. Εφόσον ο κίνδυνος προέρχεται από την κοινωνία ευρέως, οφείλει να ληφθεί υπόψιν εάν ο κίνδυνος είναι περιορισμένος στην περιοχή καταγωγής του Αιτητή ή εάν ο Αιτητής βρίσκεται σε κίνδυνο συνολικά στη χώρα.

Ειδικά ως προς τον εύλογο χαρακτήρα της μετεγκατάστασης, βάσει των Κατευθυντήριων Γραμμών αρ. 4 της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, κρίσιμη αξιολόγηση συνιστά η δυνατότητα του αιτητή να διεξαγάγει μία σχετικά φυσιολογική ζωή χωρίς να αντιμετωπίσει αδικαιολόγητες δυσκολίες. Βάσει της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, οφείλουν να αξιολογηθούν μεταξύ άλλων η ικανότητα του Αιτητή να εξασφαλίσει τις πλέον βασικές του ανάγκες, όπως φαγητό, υγιεινή και καταφύγιο, η ευαλωτότητα του στην κακομεταχείριση και η πιθανότητα η κατάστασή του να βελτιωθεί εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Στην απόφαση AAM v. Sweden το ΕΔΔΑ έκρινε ότι «η εσωτερική μετεγκατάσταση αναπόφευκτα συμπεριλαμβάνει κάποια δυσχέρεια». Στην εκεί περίπτωση, οι ενδείξεις τις οποίες το Δικαστήριο είχε ενώπιον του υποδείκνυαν την ύπαρξη διαθέσιμων εργασιών και τη πρόσβαση των εποίκων στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καθώς και σε οικονομική βοήθεια και υποστήριξη από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τις τοπικές αρχές. Οι εκεί γενικές συνθήκες διαβίωσης δεν κρίθηκαν «μη εύλογες» ή ότι θα απέληγαν σε μεταχείριση απαγορευμένη από το άρθρο 3, ενώ δεν εντοπίστηκε κίνδυνος περί κατάληξης του Αιτητή σε άλλες περιοχές της χώρας καταγωγής.

[……]

Σύμφωνα επιπλέον με τις Κατευθυντήριες Γραμμές της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Αρ.4 σε περίπτωση εξέτασης της δυνατότητας εσωτερικής μετεγκατάστασης, μία συγκεκριμένη περιοχή οφείλει να προσδιορίζεται και στον αιτητή οφείλει να δίδεται επαρκής ευκαιρία να απαντήσει».

Εν προκειμένω, ο αρμόδιος λειτουργός σημείωσε στην εισηγητική του έκθεση ότι ο Αιτητής ομιλεί αγγλικά και γαλλικά, καθώς επίσης εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα ως ξυλοκόπος, γεγονός που θα του επέτρεπε να εξεύρει εργασία σε συναφή επαγγελματικό τομέα στη Douala. Ερωτηθείς ο Αιτητής από τον αρμόδιο λειτουργό εάν θα μπορούσε να μετεγκατασταθεί στις γαλλόφωνες περιοχές του Καμερούν και συγκεκριμένα στην πόλη Douala, αρχικά απάντησε θετικά. Ακολούθως κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης των πρακτικών της συνέντευξης, δήλωσε ότι δεν μπορεί να επιστρέψει και να εγκατασταθεί στη Douala, χωρίς να είναι σε θέση να εξηγήσει για ποιο λόγο δεν θα ήταν ασφαλές γι' αυτόν ενώ αρχικά ο ίδιος δήλωσε ότι μπορεί να μετεγκατασταθεί και διαμείνει εκεί με ασφάλεια. Κατόπιν σχετικής ερώτησης, δήλωσε ότι δεν σκέφτεται να επιστρέψει στο Καμερούν και ότι δεν βλέπει τον εαυτό του πλέον σε αυτή τη χώρα. Ο αρμόδιος λειτουργός κατέγραψε ότι ο Αιτητής ταξίδεψε εκτός της χώρας του χρησιμοποιώντας την άδεια οδήγησης που αποδεικνύει ότι είναι από το Καμερούν. Κατέγραψε επίσης ότι κατόρθωσε να εκδώσει διαβατήριο με το οποίο θα μπορούσε να αποκτήσει είσοδο στη χώρα του και. ως εκ τούτου, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Αιτητής δεν θα μπορούσε να αποκτήσει ασφαλή είσοδο στη πόλη Douala. Ενόψει των ανωτέρων οι Καθ’ων η αίτηση κατέληξαν ότι ο Αιτητής μπορεί να μετεγκατασταθεί με ασφάλεια στην πόλη Douala.

Όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω τα τρία σωρευτικά κριτήρια που πρέπει να πληρούνται προκειμένου να καθοριστεί ότι ένας αιτητής/τρια μπορεί να λάβει εγχώρια προστασία σε τμήμα της χώρας καταγωγής του είναι τα εξής: 1) το κριτήριο της ασφάλειας της προτεινόμενης περιοχής, 2) το κριτήριο της πρόσβασης του/της αιτητή/τριας στην προτεινόμενη περιοχή και 3) το κριτήριο του εύλογου χαρακτήρα της μετεγκατάστασης[3].

Η προϋπόθεση της ασφάλειας μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την απουσία δίωξης ή σοβαρής βλάβης στην προτεινόμενη περιοχή και σε περίπτωση που διαπιστώνεται πιθανότητα δίωξης ή σοβαρής βλάβης, η πρόσβαση σε αποτελεσματική προστασία[4].

Στο σημείο αυτό το Δικαστήριο κρίνει σκόπιμο να εξετάσει την ορθότητα της απόφασης εσωτερικής μετεγκατάστασης του Αιτητή στην πόλη Douala, όπου ο ίδιος ερωτηθείς σχετικά απάντησε αρχικά θετικά καθώς επίσης, η εν λόγω πόλη δεν ανήκει στο Αγγλόφωνο Καμερούν και άρα δεν αποτελεί μέρος της περιοχής όπου δρουν οι αποσχιστές και εκτυλίσσεται η Κρίση των Αγγλόφωνων. Σε κάθε περίπτωση το Δικαστήριο θα προβεί σε αναλυτική έρευνα προκειμένου να αξιολογηθεί το εφικτό και το εύλογο της αποφασισθείσας μετεγκατάστασης.

Σε σχέση με την επαρχία Littoral, πρωτεύουσα της οποίας αποτελεί η πόλη Douala, επικαιροποιημένες πληροφορίες αναφέρουν ότι η βία που σχετίζεται με τους αυτονομιστές δεν είναι συχνή στη συγκεκριμένη περιοχή^{^[5]}. Ειδικότερα, σε σχέση με την πόλη Douala, πρόσφατες πληροφορίες επιβεβαιώνουν την καταγραφή περιστατικών ασφαλείας, καθώς το Μάιο του 2023 οι αρχές στο Καμερούν ανακοίνωσαν ότι αγγλόφωνοι αντάρτες επιτέθηκαν σε στρατιωτικές θέσεις κοντά στο λιμάνι της πόλης Douala σκοτώνοντας αρκετούς ανθρώπους. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι η συγκεκριμένη επίθεση είναι η πλησιέστερη που έχει σημειωθεί στην πόλη Douala λόγω της σύγκρουσης των αυτονομιστών από τότε που ξέσπασαν οι μάχες το 2017^{^[6]}. Η ίδια πηγή επιβεβαιώνει ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που οι αντάρτες επιτίθενται τόσο κοντά στη πόλη Douala, ένα λιμάνι περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων ανθρώπων που προμηθεύει το 80% των εισαγόμενων αγαθών για την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Τσαντ που δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα^{^[7]}.

Βάσει των ανωτέρω πληροφοριών προκύπτει ότι η περιφέρεια Littoral και δη η πρωτεύουσά της, Douala, αποτελούν μέρη στα οποία οι συγκρούσεις ανάμεσα στους ένοπλους αγγλόφωνους αποσχιστές και τις δυνάμεις ασφαλείας του κατεξοχήν Γαλλόφωνου κράτους του Καμερούν δεν αποτελούν συχνό φαινόμενο.

Ως εκ τούτου, δεν εντοπίζω κάποιο βάσιμο φόβο δίωξης του Αιτητή ή άλλως κίνδυνο σοβαρής βλάβης στην πόλη Douala αφενός λόγω της περιορισμένης δραστηριότητας των ενόπλων αυτονομιστών εκεί, συμπεριλαμβανομένων και των μαχητών Ambazonian, και αφετέρου λόγω του ότι τα περιστατικά ασφαλείας στα πλαίσια της αγγλόφωνης κρίσης είναι περιορισμένα. Συνεπώς διαπιστώνω πλήρωση της προϋπόθεσης του άρθρου 12Γ(1)(i) του περί Προσφύγων Νόμου περί έλλειψης βάσιμου φόβου δίωξης ή κινδύνου σοβαρής βλάβης.

Αναφορικά με τη δυνατότητα να ταξιδέψει στην πόλη Douala, κατόπιν σχετικής έρευνας διαπιστώθηκε αρχικά ότι το αεροδρόμιο της πόλης Douala εκτελεί διεθνείς πτήσεις[8].

Σε σχέση τώρα με το εύλογο της πιθανής μετεγκατάστασης του Αιτητή στην πόλη Douala, επισημαίνω αρχικά ότι ο Αιτητής είναι ένας υγιής άνδρας, ικανός προς εργασία ο οποίος γνωρίζει την γαλλική γλώσσα γεγονός που ενδεχομένως θα τον βοηθήσει να προσαρμοστεί στο πολυπολιτισμικό περιβάλλον της πόλης Douala..

Ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στην πόλη Douala κατόπιν σχετικής έρευνας του IJECM (International Journal of Economics, Commerce and Management) διαπιστώθηκε ότι στα νοσοκομεία της πόλης Douala εφαρμόστηκαν διαδικασίες διαχείρισης που οδήγησαν το ιατρικό και υγειονομικό προσωπικό σε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σχετικά με την παράδοση υπηρεσιών προς τους ασθενείς. Η αυξανόμενη χειραφέτηση των ασθενών και η υιοθέτηση νέων προτύπων ποιότητας στον τομέα της υγείας συνέβαλαν στη βελτίωση των υπηρεσιών στα νοσοκομεία της Douala[9]. Επιπρόσθετα, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης του Καμερούν περιλαμβάνει έναν συνδυασμό οντοτήτων. Υπάρχουν ιδιωτικοί και δημόσιοι φορείς, καθώς και εταιρείες που προσφέρουν πολλαπλές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση, οι περισσότεροι από τους πολίτες της χώρας λαμβάνουν δωρεάν υγειονομική περίθαλψη. Αυτά τα προγράμματα χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση του Καμερούν, καθώς και από δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις, θρησκευτικές αποστολές, ξένους δωρητές βοήθειας και ΜΚΟ. Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί περίπου το 5,5% του ΑΕΠ της για τη χρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και για την απόκτηση του πιο πρόσφατου ιατρικού εξοπλισμού[10].H ίδια πηγή επιβεβαιώνει ότι το δημόσιο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης του Καμερούν παρέχει φθηνές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και φάρμακα στους κατοίκους. Αυτό το σύστημα λειτουργεί σε τρία επίπεδα: το επιχειρησιακό, το τεχνικό και το στρατηγικό. Τα περισσότερα από τα 154 λειτουργικά νοσοκομεία της χώρας βρίσκονται σε μεγάλες πόλεις, όπως η Ντουάλα και η Γιαουντέ. Μερικά νοσοκομεία διαθέτουν επαγγελματίες ιατρούς που έχουν υψηλή γνώση της παγκόσμιας δεοντολογίας και πρακτικών υγειονομικής περίθαλψης. Ωστόσο, μια σημαντική αιτία ανησυχίας στα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία είναι η υγιεινή. Επιπλέον, οι υπηρεσίες και οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης είναι σχεδόν ανύπαρκτες σε αγροτικές περιοχές της χώρας[11]. Βάσει των ανωτέρω πληροφορίων, προκύπτει ότι ο Αιτητής δε θα αντιμετωπίσει πρόβλημα σε σχέση με την πρόσβαση σε δωρεάν παροχές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε περίπτωσή μετεγκατάστασής του στην πόλη Douala.

Επικουρικά, κατόπιν περαιτέρω έρευνας εντοπίστηκε η ύπαρξή προγράμματος υποβοηθούμενης εθελοντικής επιστροφής στο Καμερούν υπό την αιγίδα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (IOM), ο οποίος υποστήριξε το Καμερούν στην υποδοχή περισσότερων από 400 επιστραφέντων. Μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου 2022, περίπου 30 άτομα μπόρεσαν να επιστρέψουν με ασφάλεια στη Douala μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος. Ο ΙΟΜ συνεργάζεται στενά με το Υπουργείο Νεολαίας και Πολιτικής Αγωγής (MINJEC), το οποίο εκπροσωπείται στο αεροδρόμιο από τους συμβούλους εισαγωγής του. Βοηθούν το πρόγραμμα AVRR παρέχοντας καθοδήγηση και βοήθεια για το έργο επανένταξης που σκοπεύει να δημιουργήσει ο επαναπατριζόμενος. Ο σύμβουλος εισαγωγής είναι επίσης εκπαιδευμένος για να ανιχνεύει σημάδια ανησυχίας κατά την αλληλεπίδραση με τους επιστραφέντες. Όταν είναι απαραίτητο, μπορεί να ξεκινήσει μια διαδικασία ψυχολογικής υποστήριξης[12].

Των πιο πάνω λεχθέντων το Δικαστήριο κρίνει ως εύλογη τη μετεγκατάσταση του Αιτητή στην πόλη Douala καθώς πληρείται το σύνολο των προϋποθέσεων του άρθρου 12 Γ (1) (i) του περί Προσφύγων Νόμου.

Με βάση όλα τα πιο πάνω, η προσφυγή αποτυγχάνει και απορρίπτεται με €1.000 έξοδα υπέρ των Καθ' ων η αίτηση και εναντίον του Αιτητή. Η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται.

Α. ΑΓΡΟΤΗ, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.

[1] Π.Δ. Δαγτόγλου, Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, 6^η έκδοση, σελ. 638-639

[2] Βλ. σχετικά EASO, 'Practical Guide on the Application of the Internal Protection Alternative' (2021), 12 διαθέσιμο σε https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/EASO-Practical-guide-application-IPA.pdf,

[3] EASO, Δικαστική ανάλυση-Προϋποθέσεις χορήγησης διεθνούς προστασίας (Οδηγία 2011/95/ΕΕ), 2018, https://euaa.europa.eu/sites/default/files/qip-ja_el.pdf, σελ. 83

[4] EASO, Δικαστική ανάλυση-Προϋποθέσεις χορήγησης διεθνούς προστασίας (Οδηγία 2011/95/ΕΕ), 2018, https://euaa.europa.eu/sites/default/files/qip-ja_el.pdf, σελ. 83-86

[6] Voa News, Cameroon Separatists Stage Attack Near French-Speaking City of Douala, May 2023, διαθέσιμο σε https://www.voanews.com/a/cameroon-separatists-stage-attack-near-french-speaking-city-of-douala/7075202.html

[9] IJECM, PUBLIC HOSPITALS MANAGEMENT SYSTEM: A CASE STUDY OF HOSPITALS IN DOUALA-CAMEROON, November 2022, διαθέσιμο σε https://ijecm.co.uk/wp-content/uploads/2022/11/10114.pdf, pp 69

[12] IOM, ASSISTED VOLUNTARY RETURN: ENSURING HUMANE AND SAFE ASSISTANCE IN CAMEROON, 2022, διαθέσιμο σε https://rodakar.iom.int/stories/assisted-voluntary-return-ensuring-humane-and-safe-assistance-cameroon