O.V.C. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω Προϊσταμένου Υπηρεσίας Ασύλου, Υπόθεση Αρ.: 2536/23, 2/7/2024

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Υπόθεση Αρ.: 2536/23

2 Ιουλίου, 2024

[Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]

Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος

Μεταξύ:

O.V.C.

Αιτητή,

και

Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω Προϊσταμένου Υπηρεσίας Ασύλου

Καθ' ων η αίτηση

Νατάσα Π. Στυλιανού (κα.) για τον Αιτητή

Μ. Καρπούζη (κα) για Πηνελόπη Βρυωνίδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση

Α Π Ο Φ Α Σ Η

Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Ο Αιτητής με την παρούσα προσφυγή αιτείται την έκδοση απόφασης από το παρόν Δικαστήριο με την οποία να κηρύσσεται άκυρη, παράνομη και στερούμενη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος η απόφαση των Καθ' ων η αίτηση, ημερομηνίας 30.6.2023, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα του για διεθνή προστασία, καθότι κρίθηκε ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των άρθρων 3 και 19 του περί Προσφύγων Νόμου του 2000 έως 2022 (στο εξής: ο Περί Προσφύγων Νόμος).

Γεγονότα

1. Τα γεγονότα της υπόθεσης έχουν ως ακολούθως: Ο Αιτητής κατάγεται από τη Νιγηρία. Εισήλθε παράνομα στις ελεγχόμενες από την Κυβέρνηση της Δημοκρατίας περιοχές και περί τις 27.4.2022, υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας. Στις 26.06.2023, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη του Αιτητή από λειτουργό του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο, ο οποίος στις 30.6.2023 υπέβαλε σχετική Έκθεση/Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: Προϊστάμενος) για απόρριψη της αίτησης ασύλου του Αιτητή. Η Εισήγηση εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο στις 30.6.2023. Η εν λόγω απορριπτική απόφαση, η οποία κοινοποιήθηκε στον Αιτητή στις 12.7.2023, αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής.

Νομικοί Ισχυρισμοί

2. Ο Αιτητής προωθεί ως λόγους προσφυγής την έλλειψη δέουσας έρευνας και αιτιολογίας και τη νομική πλάνη. Ως προς την ουσία του αιτήματός του, εισηγείται ότι κινδυνεύει στη χώρα καταγωγής του από μέλη της κοινότητάς του, εξαιτίας της άρνησης του να ενταχθεί ως αντιπρόσωπος στη θρησκεία «Ngwu».

3. Από πλευράς τους οι Καθ’ ων η αίτηση υπεραμύνονται της επίδικης πράξης κατά την προφορική τους αγόρευση και υποβάλλουν ότι, ορθώς οι σχετικές με τον πυρήνα του αιτήματός του δηλώσεις του Αιτητή κρίθηκαν ως αναξιόπιστες, παραπέμποντας σε συναφές απόσπασμα της εισήγησης, η οποία αποτέλεσε την αιτιολογική βάση της επίδικης απόφασης. Επιπρόσθετα, εισηγούνται ότι η επίδικη απόφαση είναι ορθή και νόμιμη, ενώ μάλιστα σημειώνουν ότι ουδέποτε ο Αιτητής ζήτησε τη συνδρομή των αρχών της χώρας του (Νιγηρία), η οποία συγκαταλέγεται στις ασφαλείς χώρες ιθαγένειας

Το νομικό πλαίσιο

4. Ο Κανονισμός 2 των περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019, ως έχει τροποποιηθεί, προνοεί ως ακολούθως:

«Ο Διαδικαστικός Κανονισμός του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962, και οι περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διαδικαστικοί Κανονισμοί (Αρ.1) Διαδικαστικοί Κανονισμοί του 2015, τυγχάνουν εφαρμογής τηρουμένων των αναλογιών σε όλες τις προσφυγές που καταχωρούνται στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας από 18.6.2019, με τις αναγκαίες τροποποιήσεις/προσθήκες που αναφέρονται στη συνέχεια και κατ΄ ανάλογη εφαρμογή των δικονομικών κανόνων και πρακτικής που ακολουθούνται και εφαρμόζονται στις ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου προσφυγές εκτός αν ήθελε άλλως ορίσει το Δικαστήριο.»

5. Ο Κανονισμός 7 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962 προβλέπει τα εξής:

«Έκαστος διάδικος δέον διά των εγγράφων προτάσεων αυτού να εκθέτη τα νομικά σημεία επί των οποίων στηρίζεται, αιτιολογών συγχρόνως ταύτα πλήρως. Διάδικος εμφανιζόμενος άνευ συνηγόρου δεν υποχρεούται εις συμμόρφωσιν προς τον κανονισμόν τούτον.»

6. Ο Κανονισμός 7 των περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019, ως έχει τροποποιηθεί, ορίζει ότι:

«(α) Κάθε γραπτή αγόρευση θα χωρίζεται ευκρινώς σε ανάλογες παραγράφους, μια για κάθε νομικό σημείο, το οποίο θα αναφέρεται συνοπτικά.[...]».

7. Το άρθρο 11 των περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων του 2018 και 2020 (στο εξής: Ο περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμος) καθορίζει τη δικαιοδοσία του παρόντος Δικαστηρίου.

8. Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει την έννοια του όρου πρόσφυγας και τις προϋποθέσεις υπαγωγής σε αυτόν τον ορισμό.

9. Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου προβλέπει τις περιπτώσεις, όπου χορηγείται το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας.

Κατάληξη

10. Ως προς τους ισχυρισμούς που προωθούνται από τον Αιτητή είναι κρίσιμο και απαραίτητο να καταστεί αντιληπτό ότι η δικαιοδοσία του παρόντος δικαστηρίου διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στο λυσιτελές της προβολής των λόγων προσφυγής. Ειδικότερα, το παρόν Δικαστήριο ως δικαστήριο ουσίας δικάζει την υπόθεση που άγεται ενώπιον του εξ υπαρχής, κατά το νόμο και κατά την ουσία, δεν περιορίζεται μόνο στην εξέταση της διαδικασίας και των στοιχείων κρίσης της διοικητικής αρχής που εξέδωσε την προσβαλλόμενη πράξη, αλλά προχωρεί παραπέρα και εξετάζει και την ουσιαστική ορθότητα της de novo και ex nunc. Ο Αιτητής αναμένεται να προβάλει, στο πλαίσιο της διοικητικής ή και της παρούσας δικαστικής διαδικασίας, τέτοιους συγκεκριμένους και ειδικούς ισχυρισμούς, οι οποίοι εν δυνάμει θα δικαιολογούσαν την υπαγωγή του στο καθεστώς διεθνούς προστασίας. Η πιο πάνω ανάλυση λόγω της έκτασης της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου καθιστά αλυσιτελή την προβολή υποπεριπτώσεων λόγων προσφυγής π.χ. έλλειψη δέουσας έρευνας, ορισμένες διαδικαστικές πλημμέλειες κατά την έκδοση της επίδικης πράξης. Εν προκειμένω, ο Αιτητής εκπροσωπούμενος και δια συνηγόρου, έχει την ευκαιρία να εκθέσει τους ισχυρισμούς του και να λάβει όλα τα δέοντα δικονομικά μέσα προς τεκμηρίωσή τους [Βλ. «Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Επαμεινώνδας Π. Σπηλιωτόπουλος, 14^ης Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σ. 260, υποσημ. 72, «Εισηγήσεις Διοικητικού Δικονομικού Δικαίου, Χαράλαμπος Χρυσανθάκης, 2^η Έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, σελ. 247 και Π.Δ. Δαγτόγλου, (Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο), σελ. 552]. Ως αλυσιτελής χαρακτηρίζεται ο λόγος προσφυγής, ο οποίος ακόμα και αν γίνει δεκτός δεν πρόκειται να οδηγήσει σε ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης [Βλ. Η προβολή ισχυρισμών στις διοικητικές διαφορές ουσίας, Α. Αθ. Αρχοντάκη, Νομική Βιβλιοθήκη, σ. 100].

11. Επισημαίνεται επιπλέον συναφώς ότι αποτελεί βασική νομολογιακή αρχή ότι η έκταση της έρευνας, ο τρόπος και η διαδικασία που θα ακολουθηθεί ποικίλλει ανάλογα με το υπό εξέταση ζήτημα, ανάγεται δε στην διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης [Βλ. Δημοκρατία ν. Κοινότητας Πυργών κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 503, Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας ν. Ζάμπογλου (1997) 3 Α.Α.Δ. 270, Α.Ε. Aρ.: 3017, Αντώνης Ράφτης ν. Δημοκρατίας, ημερ. 5.6.2002, (2002) 3 ΑΑΔ 345].

12. Η γενική αυτή νομολογιακή αρχή θα πρέπει να εξεταστεί εν προκειμένω υπό το φως του ειδικού δικαίου που διέπει τη διαδικασία εξέτασης μίας αιτήσεως ασύλου και των αρχών που θεσπίζει τόσο η εθνική όσο και η ενωσιακή νομοθεσία. Συναφές εν προκειμένω είναι το άρθρο 16 του περί Προσφύγων Νόμου και ειδικότερα τα εδάφια (2) και (3) αυτού. Από τις εν λόγω διατάξεις απορρέει καταρχάς η υποχρέωση του Αιτητή να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προς τεκμηρίωση της αίτησης ασύλου του. Σύμφωνα με πάγια νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Βλ. ενδεικτικώς, Υπόθ. Αρ. 1721/2011, Ηοοman & Mahiab Khanbabaie v. Aναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων, ημερ. 30.6.2016, ECLI:CY:AD:2016:D320) αποτελεί υποχρέωση του αιτητή ασύλου να επικαλεστεί έστω και χωρίς να προσκομίσει τυπικά αποδεικτικά στοιχεία, συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά που του προκαλούν κατά τρόπο αντικειμενικώς αιτιολογημένο, φόβο δίωξης στη χώρα του για κάποιον από τους λόγους που αναφέρει το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου (Βλ. επίσης νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, αποφάσεις αρ. 1093/2008, 817/2009 και 459/2010). Εν συνεχεία ωστόσο, λόγω ακριβώς της δυσχέρειας των αιτητών ασύλου να τεκμηριώσουν με συγκεκριμένα στοιχεία την αίτησή τους, γεννάται υποχρέωση της διοίκησης να συνδράμει τον Αιτητή σε αυτήν την προσπάθεια προβολής και τεκμηρίωσης των ισχυρισμών του (Βλ. Εγχειρίδιο για τις Διαδικασίες και τα Κριτήρια Καθορισμού του Καθεστώτος των Προσφύγων της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών παρ. 195 επ., Βλ. επίσης αναφορικά με την ενεργό συνεργασία Απόφαση του ΔΕΕ της 22ας Νοεμβρίου 2012, Υπόθεση C‑277/11, M. M., ECLI:EU:C:2012:744, σκέψεις 63 εώς 68).

13. Το γεγονός ότι το παρόν Δικαστήριο είναι δικαστήριο που εξετάζει όχι μόνο τη νομιμότητα αλλά και την ορθότητα των διοικητικών πράξεων, οι οποίες απαριθμούνται στο εδάφιο (4) του άρθρου 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου, δεν αναιρεί την πιο πάνω υποχρέωση του αιτητή.

14. Προχωρώντας στην εξέταση της ουσίας των ισχυρισμών του Αιτητή, επισημαίνω συναφώς τα ακόλουθα: Ο Αιτητής, κατά την καταγραφή του αιτήματός του, ως προς τους λόγους εγκατάλειψης της χώρας καταγωγής του, αναφέρει ότι δέχθηκε απειλές από την κοινότητα του, καθώς μετά το θάνατο του πατέρα του, ο οποίος ήταν παραδοσιακός υποστηρικτής/λάτρης του μαντείου της κοινότητάς του (traditional oracle worshipper), η παράδοση απαιτεί όπως τον διαδεχθεί για να υπηρετήσει το μαντείο, κάτι το οποίο ο ίδιος αρνήθηκε καθώς είναι χριστιανός.

15. Κατά το κρίσιμο στάδιο της συνέντευξης, ο Αιτητής δήλωσε ότι είναι υπήκοος Νιγηρίας και ως προς την εθνοτική του καταγωγή Igbo. Γεννήθηκε το 1999 και ως προς το θρήσκευμα του δήλωσε ότι είναι Καθολικός Χριστιανός. Προτού εγκαταλείψει την Νιγηρία, διέμενε στην πόλη Umudike, ωστόσο θεωρεί την πόλη Aba, στην πολιτεία Abia ως τόπο συνήθους διαμονής του (ερυθρό 33 3x και ερυθρό 32 1x του διοικητικού φακέλου). Ως προς την οικογενειακή του κατάσταση, ανέφερε ότι είναι άγαμος χωρίς τέκνα, ότι οι γονείς του έχουν αποβιώσει και ότι έχει 1 ετεροθαλή αδερφό και 2 ετεροθαλείς αδερφές που ζουν στη χώρα Togo (ερυθρό 34 4x και 5x του διοικητικού φακέλου). Ως προς το μορφωτικό του επίπεδο, ανέφερε ότι ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και το 2021 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις σπουδές του (BSc in mechanical engineering) ενόψει των λόγων που τον ώθησαν να εγκαταλείψει την χώρα του (ερυθρό 34 2x και ερυθρό 33 2x του διοικητικού φακέλου).

16. Ερωτηθείς ως προς τους λόγους για τους οποίους εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του, ο Αιτητής ανέφερε ότι δέχεται απειλές από μέλη της κοινότητάς του (Eziukwu Amaukwu Autonomous Community clan), λόγω της άρνησής του, επειδή ο ίδιος είναι Χριστιανός, να διαδεχθεί τον πατέρα του ως αντιπρόσωπος μίας παραδοσιακής θρησκείας/θεότητας (deity) εν ονόματι «Ngwu». Μετά τον θάνατο του πατέρα του το 2009, σύμφωνα με την παράδοση, ως ο πρωτότοκος υιός του πατέρα του, οφείλει να διαδεχθεί τον πατέρα του και να υπηρετήσει την εν λόγω θρησκεία/θεότητα (ερυθρό 31 1x του διοικητικού φακέλου). Όπως ο ίδιος υποστηρίζει, ο πατέρας του απεβίωσε εξαιτίας μίας ασθένειας την οποία είχε υποστεί λόγω της άρνησής του να επιτρέψει όπως ο υιός του καταστεί αντιπρόσωπος της εν λόγω θρησκείας/θεότητας (ερυθρό 30 6x και ερυθρό 34 5x του διοικητικού φακέλου). Από το θάνατο του πατέρα του μέχρι το 2021, η γιαγιά του είχε αναλάβει το ρόλο του προστάτη του και ήταν αυτή η οποία δεν επέτρεπε ο Αιτητής ενταχθεί ως αντιπρόσωπος της εν λόγω θρησκείας/θεότητας (ερυθρό 28 1x, ερυθρό 29 5x και ερυθρό 31 1x και 2x του διοικητικού φακέλου). Όπως ανέφερε ο Αιτητής, από το 2021 που απεβίωσε η γιαγιά του, λόγω της άρνησής του να ενταχθεί και να υπηρετήσει την εν λόγω θρησκεία/θεότητα, ξεκίνησε να δέχεται απειλές από αντιπροσώπους της, ότι θα ασθενήσει από την ίδια ασθένεια που είχε ο πατέρας του και συνεπεία αυτής θα επέλθει ο θάνατός του (ερυθρό 28 4x και ερυθρό 31 1x και 2x του διοικητικού φακέλου). Κληθείς να παραθέσει πληροφορίες αναφορικά με τις απειλές που αυτός λάμβανε, ο Αιτητής ανέφερε ότι μία φορά ενώ κοιμόταν, κάποιος από τους αντιπροσώπους τον πλησίασε πνευματικά και προσπαθούσε να του καρφώσει ένα μαχαίρι στο στομάχι (ερυθρό 27 2x του διοικητικού φακέλου), ενώ λάμβανε καθημερινά απειλές και με φυσικό τρόπο κατά της ζωής του, ότι θα του επιτεθούν σωματικώς και τότε αυτός δεν θα είναι σε θέση να γλιτώσει (ερυθρό 27 1x, 2x και 3x του διοικητικού φακέλου). Κατά την υποβολή διερευνητικής ερώτησης, ως προς το εάν γνωρίζει ότι το πρόσωπο που τον απείλησε την τελευταία φορά με φυσικό τρόπο είναι αντιπρόσωπος της θρησκείας/θεότητας, ο Αιτητής απάντησε ότι δεν γνωρίζει προσωπικά το πρόσωπο που τον απείλησε, πλην όμως απάντησε ότι γνωρίζει ότι είναι αντιπρόσωπος από τον τρόπο που του μιλούσε (ερυθρό 27 3x του διοικητικού φακέλου). Σημειώνεται ότι ο Αιτητής δεν προέβη ποτέ σε καταγγελία στην αστυνομία αναφορικά με τις απειλές που λάμβανε, καθώς όπως ο ίδιος επικαλείται, η αστυνομία δεν επιθυμεί να αναμειγνύεται σε πνευματικής φύσεως διαφορές (ερυθρό 26 του διοικητικού φακέλου).

17. Αξιολογώντας το αίτημα διεθνούς προστασίας του Αιτητή, οι Καθ’ ων η αίτηση σχημάτισαν δύο ουσιώδεις ισχυρισμούς, ο μεν πρώτος ως προς την ταυτότητα, τη χώρα καταγωγής και διαμονής του Αιτητή, και ο δεύτερος ως προς τις κατ’ ισχυρισμό απειλές που λάμβανε από την κοινότητά του ότι θα ασθενήσει και θα πεθάνει λόγω της άρνησης του να καταστεί αντιπρόσωπος της θρησκείας/θεότητας «Nqwu». Ο πρώτος ισχυρισμός έγινε αποδεκτός, δεδομένου ότι κρίθηκε πως παρατέθηκε με επαρκώς λεπτομερή και συγκεκριμένο τρόπο, βρισκόταν δε σε συμφωνία με τα προσκομισθέντα από τον Αιτητή έγγραφα και τις εξωτερικές πηγές. Ο δεύτερος ισχυρισμός, ωστόσο, έτυχε απόρριψης, καθώς κρίθηκε ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παρέχει ικανοποιητικές και σαφείς απαντήσεις σε ερωτήσεις που του τέθηκαν και ενόψει του ότι η εσωτερική αξιοπιστία των δηλώσεων του Αιτητή δεν μπορούσε να τεκμηριωθεί. Ειδικότερα, οι Καθ’ ων η αίτηση παρατήρησαν ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παραθέσει ακριβείς πληροφορίες αναφορικά με τη θρησκεία/θεότητα αλλά ούτε και για το ρόλο του αντιπροσώπου της εν λόγω θεότητας/θρησκείας τον οποίο ο ίδιος καλείτο να λάβει μετά το θάνατο του πατέρα του. Επιπρόσθετα, ως επισημαίνεται στην Έκθεση/Εισήγηση, ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παραθέσει λεπτομερώς τι είχε βιώσει από το 2009 που απεβίωσε ο πατέρας του μέχρι το 2022 που ο ίδιος εγκατέλειψε τη Νιγηρία, αλλά ούτε και με ποιο τρόπο τον προστάτευε η γιαγιά του από την κοινότητά του. Στο μεταξύ σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα λεγόμενα του Αιτητή κατά τη συνέντευξή του, από το 2009 μέχρι το 2019 ζούσε στην πόλη Alayi της πολιτείας Abia. Το 2019 μετακόμισε στην πόλη Aba της πολιτείας Abia. Μέχρι το 2021, ενόσω σπούδαζε διέμενε στην πόλη Umudike της πολιτείας Abia και ενόσω βρισκόταν σε διακοπές ζούσε στην πόλη Aba της πολιτείας Abia (ερυθρό 33 4x του Διοικητικού Φακέλου).Συνεπώς αυτός διέμενε στη χώρα καταγωγής του για σημαντικό χρονικό διάστημα μετά το κρίσιμο συμβάν του θανάτου του πατέρα του. Επιπλέον, αφής στιγμής ο Αιτητής ανέφερε ότι δεχόταν καθημερινά απειλές από την κοινότητά του, αναμένετο από τον ίδιο να είναι σε θέση να παραθέσει περισσότερες πληροφορίες για το περιεχόμενο των απειλών των οποίων υπήρξε αποδέκτης, αλλά και να προσδιορίσει από ποιον λάμβανε αυτές τις απειλές, κάτι που ο ίδιος ο Αιτητής δεν έπραξε. Αντιθέτως, παρόλο που ο Αιτητής κλήθηκε επανειλημμένα να δώσει περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με τις απειλές που ο ίδιος λάμβανε, περιορίστηκε στο να αναφέρει κατά τρόπο γενικό και αόριστο ότι η κοινότητά του τον απειλούσε ότι θα πεθάνει από την ίδια ασθένεια που είχε πεθάνει και ο πατέρας του, ενώ όπως ο ίδιος επικαλέστηκε οι απειλές αυτές λάμβαναν χώρα και πνευματικά κατά τη διάρκεια των ονείρων του.

18. Όσον αφορά στην εξωτερική αξιοπιστία, οι Καθ’ ων η αίτηση προέβησαν σε έρευνα αναφορικά με τη μεταχείριση που επιδέχονται όσοι εγκαταλείπουν τις Αφρικανικές παραδοσιακές θρησκείες στη Νιγηρία. Σύμφωνα με εξωτερική πηγή στην οποία γίνεται αναφορά από τους Καθ’ ων η αίτηση, η εγκατάλειψη των Αφρικανικών Παραδοσιακών Θρησκειών στην Νιγηρία και η εμφάνιση του Ισλάμ και του Χριστιανισμού, επέφερε θρησκευτικές κρίσεις στην Νιγηρία που είχαν ως συνέπεια την πρόκληση διχόνοιας, αντιπαλότητας και μίσους μεταξύ των κοινοτήτων. Πολλές ανθρώπινες ζωές έχουν χαθεί, σπίτια κάηκαν ή καταστράφηκαν, τόποι λατρείας καταστράφηκαν και οι άνθρωποι ξεκίνησαν να ανταποδίδουν βίαια, με αποτέλεσμα η αμοιβαία δυσπιστία και τα στερεότυπα να διευρύνουν το χάσμα μεταξύ της χριστιανικής και της μουσουλμανικής κοινότητας (Ερυθρά 40 και 41 του διοικητικού φακέλου). Δεδομένης της μη στοιχειοθέτησης της εσωτερικής αξιοπιστίας του ισχυρισμού, αυτός έτυχε απόρριψης.

19. Στη βάση του μόνου ισχυρισμού ο οποίος έγινε αποδεκτός, ήτοι τα προσωπικά στοιχεία του Αιτητή, τη χώρα καταγωγής και τον τόπο συνήθους διαμονής του, και λαμβανομένων υπόψιν εξωτερικών πηγών αναφορικά με την κατάσταση ασφαλείας στον τελευταίο τόπο συνήθους διαμονής του, αξιολογήθηκε πως δεν προκύπτει εύλογος φόβος δίωξης ή πραγματικός κίνδυνος βλάβης σε περίπτωση επιστροφής του στην πόλη Aba, στην πολιτεία Abia στη Νιγηρία. Προχωρώντας τέλος, στην νομική ανάλυση, οι Καθ’ ων η αίτηση διαπιστώνουν ότι δεν προκύπτει βάσιμος και δικαιολογημένος φόβος δίωξης του Αιτητή δυνάμει του άρθρου 3 του Περί Προσφύγων Νόμου, αλλά ούτε συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 19(2) του περί Προσφύγων Νόμου.

20. Στο πλαίσιο της ακροαματικής διαδικασίας, ο Αιτητής μέσω της συνηγόρου του, δεν προβάλλει οποιουσδήποτε νέους ισχυρισμούς συναφείς με τον πυρήνα του αιτήματός του για διεθνή προστασία. Οφείλεται εξάλλου να επισημανθεί ότι από τη γραπτή αγόρευση του Αιτητή απουσιάζει η υπαγωγή των πραγματικών περιστάσεων της υπόθεσης του Αιτητή στα άρθρα 3 και 19 του περί Προσφύγων Νόμου. Αφ' ης στιγμής, όπως εξηγείται, το παρόν δικαστήριο εξετάζει την αίτηση του Αιτητή εξ υπαρχής, η εν λόγω ανάλυση θα έπρεπε να αποτελεί την πεμπτουσία της γραπτής αγόρευσης του Αιτητή, γεγονός που δεν παρατηρείται εν προκειμένω. Η ανακύκλωση των ισχυρισμών του Αιτητή, η γενική αναφορά σε νομολογία και η επισήμανση των κατ' ισχυρισμό σφαλμάτων της διοίκησης δεν αποτελεί νομική τεκμηρίωση και ανάλυση του δικαιώματός του να υπαχθεί σε καθεστώς διεθνούς προστασίας.

21. Προχωρώντας στην de novo και ex nunc εξέταση των ενώπιον μου δεδομένων, όπως υπαγορεύουν τα εδάφια (3) και (4) του άρθρου 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου, επισημαίνονται τα εξής:

22. Ως προς τη διάκριση των ουσιωδών ισχυρισμών, συντάσσομαι με τους Καθ' ων η αίτηση ότι πρώτος ουσιώδης ισχυρισμός είναι τα προσωπικά στοιχεία και η χώρα καταγωγής του Αιτητή με την αποδοχή του οποίου συμφωνώ. Ο Αιτητής κατέθεσε πρωτότυπο διαβατήριο από το οποίο προκύπτουν τα στοιχεία της ταυτότητάς του και ο τόπος γέννησής του. Συντάσσομαι εξάλλου ως προς τη διάκριση και την αξιολόγηση του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού για τους λόγους που εμπεριστατωμένα αναλύονται στην Έκθεση/Εισήγηση των Καθ' ων η αίτηση. Τονίζω ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να δώσει επαρκείς και ακριβείς πληροφορίες αναφορικά με τον ρόλο του πατέρα του ως αντιπροσώπου της θρησκείας/θεότητας «Ngwu», που είναι ο ρόλος που ο ίδιος κλήθηκε να αναλάβει, αλλά ούτε και να προβάλει λεπτομέρειες αναφορικά με την εν λόγω θεότητα/θρησκεία, παρά μόνο παρέθεσε πολύ γενικές πληροφορίες ως προς το ότι περιλαμβάνει τελετουργίες (όπως ανθρωποθυσίες, για την πρόοδο της φυλής (clan), αλλά και για την απόκτηση πλούτου και προστασίας. Είναι δε αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ο Αιτητής δεν επιχειρεί να ανατρέψει τα ευρήματα των Καθ’ ων η Αίτηση, ιδίως δεδομένης της αοριστίας με την οποία παρουσιάζει τις απειλές που δέχθηκε. Ευλόγως αναμένεται η σχετική ικανότητα του Αιτητή, να περιγράψει και να εξιστορήσει με λεπτομέρεια και επάρκεια τις εν λόγω απειλές, καθώς αποτελούν βιωματικά στοιχεία. Ωστόσο, απλά αναφέρεται με λακωνικό και επιγραμματικό τρόπο ότι δέχεται καθημερινά απειλές από τα μέλη της κοινότητάς του, ακόμη και πνευματικά κατά τη διάρκεια του ύπνου του, ότι θα πεθάνει από την ίδια ασθένεια που είχε πεθάνει και ο πατέρας του, σε περίπτωση που δεν διαδεχθεί τον πατέρα του ως αντιπρόσωπο της θρησκείας/θεότητας. Επιπρόσθετα, αξιοσημείωτο κρίνεται και το γεγονός ότι ο Αιτητής δεν κατόρθωσε να εξηγήσει με ποιο τρόπο ήταν δυνατόν μετά το θάνατο του πατέρα του, να βρίσκεται υπό την προστασία της ηλικιωμένης γιαγιάς του και με ποιον τρόπο η τελευταία κατόρθωσε να αποτρέψει την ένταξη του στην εν λόγω θεότητα/θρησκεία για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα από το 2009 (χρόνος θανάτου του πατέρα του Αιτητή) μέχρι το 2021 που απεβίωσε η γιαγιά του, που σύμφωνα με τον Αιτητή σηματοδοτεί και την έναρξη των απειλών εναντίον του. Καταληκτικά, σημειώνεται ότι ο Αιτητής, ουδέποτε προέβη σε καταγγελία στην αστυνομία αναφορικά με τις απειλές που λάμβανε.

23. Ως προς την εξωτερική αξιοπιστία του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε ανωτέρω, σύμφωνα με πληροφορίες από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης, πριν την εμφάνιση του Ισλαμισμού και του Χριστιανισμού, οι λαοί της Νιγηρίας ακολουθούσαν διάφορες αυτόχθονες (indigenous) [ή παραδοσιακές (traditional)] θρησκείες, τις οποίες μερικοί ασκούν μέχρι σήμερα. Οι εν λόγω θρησκείες διαφέρουν από κοινότητα σε κοινότητα, πλην όμως παρουσιάζουν και ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα ότι λατρεύονται περισσότεροι από ένας θεοί και ότι πιστεύουν σε υπερφυσικές δυνάμεις, όπως τα πνεύματα. Σε αυτού του είδους τις θρησκείες, τα ατυχήματα, οι αρρώστιες και η παραφροσύνη θωρούνται ότι υποκινούνται είτε από εκδικητικά πνεύματα, είτε από ανθρώπους που κατέχουν πνευματικές ικανότητες (με δική τους πρωτοβουλία ή για λογαριασμό κάποιου άλλου). Επιπρόσθετα οι πρακτικές που ακολουθούνται σε αυτού του είδους τις θρησκείες στη Νιγηρία, λαμβάνουν συχνά τη μορφή τελετουργιών (rituals).[1]

24. Αναφορικά με την θεότητα Ngwu που ανέφερε ο Αιτητής, κατόπιν σχετικής έρευνας, δεν έχει εντοπιστεί θεότητα με την εν λόγω ονομασία, παρά μόνον ότι το Ngwu αποτελεί ένα δέντρο [‘Ngwu’ tree (Albizia Adcantifolio)], το οποίο θεωρείται ιερό στην φυλή Igbo.[2] Το εν λόγω δέντρο συμβολίζει την μαγεία και την υπερφυσική δύναμη και θεωρείται ότι συνιστά το σύμβολο της θεότητας (deity) Agwu.[3]

25. Ενόψει της ανωτέρω ανάλυσης, τόσο η εσωτερική όσο και εξωτερική αξιοπιστία του δεύτερου ισχυρισμού δεν τεκμηριώνεται. Συνεπώς, ο εν λόγω ισχυρισμός απορρίπτεται.

26. Προχωρώντας στην ανάλυση του κινδύνου που ο Αιτητής διατρέχει σε περίπτωση επιστροφής στη χώρα του, σημειώνεται καταρχάς ότι δυνάμει της ισχύουσας κατά τον ουσιώδη χρόνο Κ.Δ.Π. 166/23 και της ισχύουσας κατά την έκδοσης της παρούσας Κ.Δ.Π. 191/2024, αυτός κατάγεται από χώρα που έχει χαρακτηριστεί ως ασφαλής χώρα ιθαγένειας, χωρίς εν προκειμένω ο Αιτητής να έχει προβάλει οποιουσδήποτε ισχυρισμούς/ στοιχεία που αφορούν προσωπικά στον ίδιο και οι οποίοι να ανατρέπουν το τεκμήριο περί ασφαλούς χώρας ιθαγένειας.

27. Εξάλλου, σε περίπτωση που ο Αιτητής ήθελε θεωρηθεί ότι διατρέχει οποιονδήποτε κίνδυνο στον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του, ιδίως προερχόμενο από ιδιώτη φορέα δίωξης, θα μπορούσε να ζητήσει τη συνδρομή των αρχών της χώρας του. Υπενθυμίζεται σχετικά, ότι η διεθνής προστασία αποτελεί προστασία δευτερεύουσα εκείνης της χώρας καταγωγής.[4] Η συμπερίληψη της Νιγηρίας στις ασφαλείς χώρας ιθαγένειας αποτελεί σημαντική ένδειξη για την ικανότητα των αρχών της χώρας καταγωγής του Αιτητή να του παρέχουν προστασία.

28. Ως προς την γενικότερη κατάσταση ασφαλείας στη χώρα καταγωγής του Αιτητή, σύμφωνα με το Portal RULAC (Rule of Law in Armed Conflict) της Ακαδημίας της Γενεύης, η Νιγηρία είναι αναμεμειγμένη σε δύο παράλληλες μη διεθνείς ένοπλες συρράξεις ενάντια στις μη κρατικές ένοπλες ομάδες Boko Haram και ISWAP (Islamic State in West Africa Province), οι οποίες δεν εκτείνονται στον τόπο συνήθους διαμονής του Αιτητή.[5]

29. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων ACLED τη χρονική περίοδο 15.6.2023 έως 28.6.2024 καταγράφηκαν στην πολιτεία Abia 64 περιστατικά ασφαλείας στα οποία χάθηκαν 37 ανθρώπινες ζωές. Τα 64 περιστατικά έχουν κατηγοριοποιηθεί ως ακολούθως: 4 ταραχές (riots) οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα 2 ανθρώπινες απώλειες, 30 διαμαρτυρίες (protests) χωρίς ανθρώπινες απώλειες, 13 περιστατικά βίας κατά πολιτών (violence against civilians) τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα 6 απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, 16 μάχες (battles) οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα 29 ανθρώπινες απώλειες και 1 έκρηξη/απομακρυσμένη βία (explosions/remote violence) χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Στην πόλη Aba, τελευταίο τόπο διαμονής του Αιτητή, σημειώθηκαν 11 περιστατικά ασφαλείας που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως ακολούθως: 4 μάχες (battles) οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα 5 ανθρώπινες απώλειες, 4 περιστατικά βίας κατά πολιτών (violence against civilians) τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα 1 απώλεια σε ανθρώπινες ζωές και 3 διαμαρτυρίες (protests) χωρίς ανθρώπινες απώλειες.[6] Σημειώνεται ότι ο πληθυσμός της πολιτείας Abia εκτιμάται ότι το 2022 ανερχόταν στα 4,143,100.[7]

30. Ως εκ των ανωτέρω ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων σε σχέση με την Abia State στην οποία ανήκει η Aba, τελευταίο τόπο συνήθους διαμονής του Αιτητή, δεν προκύπτει ότι σε περίπτωση επιστροφής του αυτός θα βρεθεί αντιμέτωπος με συνθήκες αδιάκριτης βίας λόγω ένοπλης σύρραξης, οι οποίες να θέτουν σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής του ακεραιότητας μόνο εκ της παρουσίας του στο έδαφος της συγκεκριμένης περιοχής εντός της έννοιας του άρθρου 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου.

31. Επιπλέον, από το προφίλ του δεν προκύπτει οποιοσδήποτε κίνδυνος. Σημειώνεται κατά τα άλλα ότι πρόκειται για άτομο που δεν παρουσιάζει κάποια στοιχεία ευαλωτότητας, καθότι είναι άρρεν, νεαρής ηλικίας, χωρίς προβλήματα υγείας, απόφοιτος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και με ικανότητα να εργαστεί.

32. Με βάση τα ανωτέρω, έχοντας ενώπιον μου τον διοικητικό φάκελο της υπόθεσης, καθώς και την ίδια την επίδικη απόφαση καταλήγω ότι δεν δικαιολογείται η υπαγωγή του Αιτητή στο καθεστώς του πρόσφυγα, καθώς δεν τεκμηριώθηκε η συνδρομή βάσιμου φόβου δίωξης για κάποιον από τους λόγους που εξαντλητικά αναφέρονται στο άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου.

33. Ούτε επίσης τεκμηριώνεται υπαγωγή του στο καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας (άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου), καθώς ο Αιτητής δεν τεκμηριώνει, αλλά και από τα ενώπιον μου στοιχεία δεν προκύπτει ότι εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη.

34. Ειδικότερα, στην προκείμενη περίπτωση από το προαναφερόμενο ιστορικό του Αιτητή δεν προκύπτει, ότι ενόψει των προσωπικών του περιστάσεων, πιθανολογείται να εκτεθεί σε κίνδυνο βλάβης συγκεκριμένης μορφής [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94, Elgafaji, σκέψη 32)], ήτοι ότι αυτός διατρέχει κίνδυνο σοβαρής βλάβης, λόγω θανατικής καταδίκης ή εκτέλεσης, βασανιστηρίων, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του [βλ. άρθρο 19(2)(α) και (β)].

35. Ούτε εξάλλου, προκύπτει ότι συντρέχει αδιακρίτως ασκούμενη βία στον τελευταίο τόπο διαμονής του Αιτητή, ήτοι την πολιτεία Abia, λόγω της ύπαρξης διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύγκρουσης, όπου, ακόμα κι αν ήθελε υποτεθεί ότι θα επιστρέψει στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί στην εν λόγω απειλή [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94 Elgafaji, σκέψη 43].

36. Ως προς τους παράγοντες που δύνανται να ληφθούν υπόψιν κατά την αξιολόγηση του συστατικού στοιχείου της αδιάκριτης βίας, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: το ΔΕΕ) επεσήμανε σε πρόσφατη απόφασή του ότι λαμβάνονται υπόψη «[.]μεταξύ άλλων, η ένταση των ενόπλων συγκρούσεων, το επίπεδο οργάνωσης των εμπλεκομένων ενόπλων δυνάμεων και η διάρκεια της σύρραξης ως στοιχεία λαμβανόμενα υπόψη κατά την εκτίμηση του πραγματικού κινδύνου σοβαρής βλάβης, κατά την έννοια του άρθρου 15, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2011/95 (πρβλ. απόφαση της 30ής Ιανουαρίου 2014, Diakité, C‑285/12, EU:C:2014:39, σκέψη 35), καθώς και άλλα στοιχεία όπως η γεωγραφική έκταση της κατάστασης αδιάκριτης άσκησης βίας, ο πραγματικός προορισμός του αιτούντος σε περίπτωση επιστροφής στην οικεία χώρα ή περιοχή και οι τυχόν εκ προθέσεως επιθέσεις κατά αμάχων εκ μέρους των εμπόλεμων μερών.» (ΔΕΕ, C-901/19, ημερομηνίας 10.6.2021, CF, DN κατά Bundesrepublic Deutschland, σκέψη 43).

37. Περαιτέρω, ως προς τον προσδιορισμό του επιπέδου της ασκούμενης αδιάκριτης βίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (στο εξής: το ΕΔΔΑ) στην απόφασή του Sufi and Elmi (ΕΔΔΑ, απόφαση επί των προσφυγών 8319/07 and 11449/07, ημερομηνίας 28.11.2011) αξιολόγησε, διευκρινίζοντας ότι δεν κατονομάζονται εξαντλητικά, τη χρήση μεθόδων και τακτικών πολέμου εκ μέρους των εμπόλεμων πλευρών οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο αμάχων θυμάτων ή ευθέως στοχοποιούν αμάχους, εάν η χρήση αυτών είναι διαδεδομένη μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, και, τελικά, τον αριθμό των αμάχων που έχουν θανατωθεί, τραυματιστεί και εκτοπιστεί ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης.

38. Περαιτέρω, όπως διευκρίνισε το ΔΕΕ «ο όρος «προσωπική» πρέπει να νοείται ως χαρακτηρίζων βλάβη προξενούμενη σε αμάχους, ανεξαρτήτως της ταυτότητάς τους, όταν ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που χαρακτηρίζει την υπό εξέλιξη ένοπλη σύρραξη και λαμβάνεται υπόψη από τις αρμόδιες εθνικές αρχές οι οποίες επιλαμβάνονται των αιτήσεων περί επικουρικής προστασίας ή από τα δικαστήρια κράτους μέλους ενώπιον των οποίων προσβάλλεται απόφαση περί απορρίψεως τέτοιας αιτήσεως είναι τόσο υψηλός, ώστε υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να εκτιμάται ότι ο άμαχος ο οποίος θα επιστρέψει στην οικεία χώρα ή, ενδεχομένως, περιοχή θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της χώρας ή της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί σε σοβαρή απειλή κατά το άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας.» (απόφαση στην υπόθεση C-465/07, Meki Elgafaji, Noor Elgafaji κ. Staatssecretaris van Justitie, ημερ.17.2.2009) Ιδίως ως προς την εφαρμογή της αναπροσαρμοζόμενης κλίμακας, το ΔΕΕ στην ως άνω απόφαση διευκρίνισε ότι «ότι όσο περισσότερο ο αιτών είναι σε θέση να αποδείξει ότι θίγεται ειδικώς λόγω των χαρακτηριστικών της καταστάσεώς του, τόσο μικρότερος θα είναι ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που απαιτείται προκειμένου ο αιτών να τύχει της επικουρικής προστασίας.».

39. Σε κάθε περίπτωση, δεν εντοπίζω οποιοδήποτε παράγοντα επίτασης κινδύνου εξετάζοντας τις προσωπικές περιστάσεις του Αιτητή, διαπιστώνοντας ότι αυτός, συνιστά άρρενα, νεαρής ηλικίας, απόφοιτο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, χωρίς προβλήματα υγείας και με ικανότητα να εργαστεί.

40. Ενόψει της πιο πάνω ανάλυσης και διαπίστωσης, η εξέταση των ισχυρισμών του Αιτητή περί έλλειψης δέουσας έρευνας, νομικής πλάνης και αιτιολογίας καθίσταται αλυσιτελής.

Ως εκ τούτου, η παρούσα προσφυγή απορρίπτεται και η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται, με €1000 έξοδα εναντίον του Αιτητή και υπέρ των Καθ' ων η αίτηση.

Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π

[1] EASO Country of Origin Information Report, Nigeria Country Focus, Ιούνιος 2017, 52, διαθέσιμο σε https://www.ecoi.net/en/file/local/1400411/90_1496729214_easo-country-focus-nigeria-june2017.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 27/06/2024)

[2] Okeke, I. J., 2021, Chapter 5: The Human Person, Trees and Spirituality in Igbo Cosmology, in African Eco spirituality, The Association For The Promotion of African Studies (APAS), 2021, page 97, διαθέσιμο σε https://acjol.org/index.php/jassd/article/view/1882/1860 (ημερομηνία πρόσβασης 28/06/2024)

[3] Kanu Osa, I. A., Chapter Five: SACRED TREES/PLANTS: THE GREENING

OF IGBO-AFRICAN RELIGION in African Indigenous Ecological Knowledge Systems: Religion, Philosophy and the Environment, The Association For The Promotion of African Studies (APAS), 2021, page 84, διαθέσιμο σε https://www.researchgate.net/profile/Emmanuel-Anizoba/publication/356906055_IGBO_BELIEFS_IN_TABOOS_AND_OATHS_TAKING_AN_ENVIRONMENTAL_PERSPECTIVE/links/61b21abfd0243d4e48e2c750/IGBO-BELIEFS-IN-TABOOS-AND-OATHS-TAKING-AN-ENVIRONMENTAL-PERSPECTIVE.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 28/06/2024)

[4] European Asylum Support Office (EASO), 'Practical Guide: Qualification for International Protection' (2018), 36 διαθέσιμο σε https://www.sogica.org/wp-content/uploads/2018/06/easo-practical-guide-qualification-for-international-protection-2018.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 28/06/2024)

[5] RULAC (Rule of Law in Armed Conflict), Ακαδημία Γενεύης, https://www.rulac.org/browse/conflicts/non-international-armed-conflict-in-nigeria (ημερομηνία πρόσβασης 28/06/2024)

[6] ACLED - DISAGGREGATED DATA COLLECTION - ANALYSIS & CRISIS MAPPING PLATFORM, The Armed Conflict Location & Event Data Project, διαθέσιμο στον ακόλουθο διαδικτυακό σύνδεσμο https://acleddata.com/explorer/ (βλ. πλατφόρμα Explorer, με χρήση των ακόλουθων στοιχείων ανάλυσης: METRIC: Event Counts/Fatality Counts, EVENT CATEGORIES: Event Types (Battles / Violence against civilians / Explosions/Remote violence / Riots / Protests) DATE RANGE: 15/06/2023 – 28/06/2024, REGION: Africa, COUNTRY: Nigeria, ADMIN UNIT: Abia, LOCATION: Aba) (Ημερομηνία Πρόσβασης: 28/06/2024)