ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Υπόθεση Aρ.: 3206/22
30 Ιουλίου, 2024
[Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]
Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ:
I. M.
Aιτητoύ,
και
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου
Καθ' ων η αίτηση
.........
Γ. Ουστάς (κος), Δικηγόρος για τον Αιτητή
Π. Βρυωνίδου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση
Κ. Κ. Κλεάνθους Δ.Δ.Δ.Δ.Π. Ο Αιτητής με την παρούσα προσφυγή αιτείται την έκδοση απόφασης από το παρόν Δικαστήριο με την οποία να κηρύσσεται άκυρη, παράνομη, αντισυνταγματική, και στερούμενη νομικού αποτελέσματος, η απόφαση των Καθ' ων η αίτηση ημερομηνίας 19.4.2022, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημά του για διεθνή προστασία.
Γεγονότα
1. Τα γεγονότα της υπόθεσης έχουν ως ακολούθως: Ο Αιτητής κατάγεται από τη Σομαλία. Περί την 1.12.2021, υπέβαλε υπό την τότε ιδιότητά του ως ανηλίκου, αίτηση διεθνούς προστασίας, αφού προηγουμένως εισήλθε παράνομα στη Δημοκρατία. Στις 3.2.2022, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη του Αιτητή από λειτουργό της Υπηρεσίας Ασύλου. Στις 18.4.2022, ο λειτουργός υπέβαλε σχετική Έκθεση/Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: ο Προϊστάμενος) για απόρριψη της αίτησης του Αιτητή. Στις 19.4.2022, η εισήγηση για απόρριψη της αίτησης εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο. Η εν λόγω απορριπτική απόφαση κοινοποιήθηκε στον Αιτητή στις 21.4.2022. Κατόπιν, στις 23.6.2022 ο λειτουργός υπέβαλε σχετική Έκθεση/Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο για την ανάκληση της απόφασης του Αιτητή στην χώρα καταγωγής του, μόνο ως προς το σκέλος της απόφασης που αφορά την επιστροφή του Αιτητή στην χώρα καταγωγής του, με το σκεπτικό ότι επρόκειτο για ασυνόδευτο ανήλικο. Αυθημερόν η εισήγηση της αίτησης εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο.
Νομικοί Ισχυρισμοί
2. Ο Αιτητής δια της συνηγόρου του, στο πλαίσιο της γραπτής του αγόρευσης, αναφερόμενος στον πυρήνα του αιτήματός του, προβάλλει ότι οι ισχυρισμοί του χαρακτηρίζονται από ευλογοφάνεια και ως εκ τούτου θα έπρεπε να κριθεί ως αξιόπιστος. Επιπλέον, προβάλει ότι λανθασμένα απορρίφθηκε το αίτημά του ως προς το μέρος του αιτήματός του που αφορά τον τόπο συνήθους διαμονής του και ότι η έλλειψη γνώσεων σχετικά με αυτό επεξηγείται από το χαμηλό του μορφωτικό επίπεδο. Περαιτέρω, είναι η θέση του Αιτητή ότι θα πρέπει να του αναγνωριστεί το καθεστώς του πρόσφυγα ή της συμπληρωματική προστασία καθώς υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύεται ότι κινδυνεύει να αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του.
3. Από την πλευρά τους οι Καθ’ ων η αίτηση υπεραμύνονται της επίδικης πράξης. Υποδεικνύουν, ότι ο Αιτητής επικαλέστηκε ότι ήταν ανήλικος, χωρίς να προσκομίσει πιστοποιητικά έγγραφα ταυτοποίησης και ότι πλέον, κατά τον χρόνο συζήτησης της υπό κρίσης προσφυγής, έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του, παραδεκτό γεγονός και από πλευράς του. Επισημαίνουν δε, ότι το Δικαστήριο δεν δύναται να εξετάσει ισχυρισμούς οι οποίοι συναρτώνται με το στοιχείο της ανηλικότητας του
Αιτητή, λόγω της πλέον ενηλικότητάς του. Προβάλουν δε, ότι ορθώς κρίθηκαν οι ισχυρισμοί του ως μη αξιόπιστοι, ένεκα των αντιφάσεων και των γενικών και αόριστων αναφορών του. Επιπλέον, επισημαίνουν, ότι η επίδικη απόφαση, έχει ληφθεί ορθά και νόμιμα, μετά από δέουσα έρευνα και σωστή ενάσκηση των εξουσιών που δίνει ο νόμος στους Καθ΄ων η αίτηση, αφού λήφθηκαν υπόψη όλα τα σχετικά γεγονότα και ότι ο Αιτητής δεν έχει αποσείσει το βάρος απόδειξης που φέρει.
4. Στην απαντητική του αγόρευση ο Αιτητής δια του συνηγόρου του, επικαλείται ότι οι ισχυρισμοί των Kαθ’ ων η αίτηση είναι αβάσιμοι, ανυπόστατοι και αντικρούονται από την γραπτή του αγόρευση, προβάλλοντας ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αποτέλεσμα εσφαλμένης εφαρμογής του Νόμου. Προβάλει δε ότι το Δικαστήριο θα πρέπει να προβεί σε εξέταση των ισχυρισμών που αφορούν στους λόγους ακύρωσης, οι οποίοι συναρτώνται με το στοιχείο της ανηλικότητας. Επιπλέον, προβάλει ότι η απόφαση ημερομηνίας 23.6.2022 με την οποία ανακαλείται η απόφαση επιστροφής του Αιτητή στην Σομαλία, η οποία εμπεριέχεται στην απόφαση ημερομηνίας 21.4.2022, είναι αποτέλεσμα εσφαλμένης εφαρμογής του Νόμου και/ή λήφθηκε υπό συνθήκες που ισοδυναμούν με κατάχρηση εξουσίας και/ή υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας των Καθ’ ων η Αίτηση και/ή λανθασμένη ενάσκηση των εξουσιών και/ή λήφθηκε από αναρμόδιο όργανο που δεν ήταν ρητώς εξουσιοδοτημένο να αποφασίζει για την ανάκληση της απόφασης.
To νομικό πλαίσιο
5. Το άρθρο 11 των περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων του 2018 και 2020 (Ο περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμος) καθορίζει τη δικαιοδοσία του παρόντος Δικαστηρίου.
6. Ο Κανονισμός 2 των περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019 έχει ως ακολούθως (η υπογράμμιση είναι δική μου):
«Ο Διαδικαστικός Κανονισμός του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου 1962, και οι περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας (Αρ.1) Διαδικαστικοί Κανονισμοί του 2015, τυγχάνουν εφαρμογής σε όλες τις προσφυγές που καταχωρούνται στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας από 18.6.2019, με τις αναγκαίες τροποποιήσεις που αναφέρονται στη συνέχεια και κατ΄ ανάλογη εφαρμογή των δικονομικών κανόνων και πρακτικής που ακολουθούνται και εφαρμόζονται στις ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου προσφυγές εκτός αν ήθελε άλλως ορίσει το Δικαστήριο.».
7. Ο Κανονισμός 7 του Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962 προβλέπει τα εξής:
«Έκαστος διάδικος δέον δια των εγγράφων προτάσεων αυτού να εκθέτη τα νομικά σημεία επί των οποίων στηρίζεται και, αιτιολογών συγχρόνως ταύτα πλήρως. Διάδικος εμφανιζόμενος άνευ συνηγόρου δεν υποχρεούται εις συμμόρφωσιν προς τον κανονισμό αυτόν».
8. Ο Κανονισμός 7 των περί της Λειτουργίας του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Διαδικαστικών Κανονισμών του 2019, ως έχει τροποποιηθεί, ορίζει ότι:
«7. (α) Κάθε γραπτή αγόρευση θα χωρίζεται ευκρινώς σε ανάλογες παραγράφους, μια για κάθε νομικό σημείο, το οποίο θα αναφέρεται συνοπτικά.[...]».
9. Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει τις προϋποθέσεις αναγνώρισης προσώπου ως πρόσφυγα.
10. Το άρθρο 16 του περί Προσφύγων Νόμου ορίζει τα εξής:
«Υποχρεώσεις αιτητή κατά την εξέταση της αίτησης και συναφής υποχρέωση αρμόδιων αρχών
16.-(1) Κατά την εξέταση της αίτησής του, ο αιτητής οφείλει να συνεργάζεται με την Υπηρεσία Ασύλου με σκοπό την εξακρίβωση της ταυτότητάς του και των υπόλοιπων στοιχείων που αναφέρονται στην παράγραφο (α) του εδαφίου (2).
(2) Ιδίως, ο αιτητής οφείλει-
(α) να υποβάλει το συντομότερο δυνατό όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για την τεκμηρίωση της αίτησης, τα οποία στοιχεία συνίστανται σε δηλώσεις του αιτητή και σε όλα τα έγγραφα που έχει ο αιτητής στη διάθεσή του σχετικά με την ηλικία του, το προσωπικό του ιστορικό, καθώς και το ιστορικό των οικείων συγγενών του, την ταυτότητα, την ιθαγένεια, τη χώρα και το μέρος προηγούμενης διαμονής του, τις προηγούμενες αιτήσεις ασύλου, το δρομολόγιο που ακολούθησε, το δελτίο ταυτότητας και τα ταξιδιωτικά του έγγραφα και τους λόγους για τους οποίους ζητεί διεθνή προστασία∙ […]
(3) Η Υπηρεσία Ασύλου αξιολογεί, σε συνεργασία με τον αιτητή, τα προβλεπόμενα στην παράγραφο (α) του εδαφίου (2) στοιχεία.».
11. Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου καθορίζει τις προϋποθέσεις χορήγησης του καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας.
Κατάληξη
12. Ο Αιτητής στο πλαίσιο της γραπτής του αγόρευσης προβάλλει ότι η απόφαση ημερομηνίας 23.6.2022 με την οποία οι Καθ’ ων η αίτηση ανακαλούν την απόφαση επιστροφής του Αιτητή στην χώρα καταγωγής του, η οποία εμπεριέχεται στην απόφαση ημερομηνίας 21.4.2022, είναι αποτέλεσμα εσφαλμένης εφαρμογής του Νόμου και ότι από την στιγμή που έχει εκδοθεί απορριπτική απόφαση για το αίτημα ασύλου του Αιτητή και απόφαση επιστροφής, οι δύο αυτές αποφάσεις είναι αλληλένδετες και η απόφαση επιστροφής αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της απόρριψης αιτήματος ασύλου. Εισηγείται δε ότι η ανάκληση της απόφασης επιστροφής, γεγονός παραδεκτό, θα πρέπει να συμπαρασύρει και την απόφαση επί της αιτήσεως ασύλου.
13. Το εν λόγω ζήτημα δέον να εξεταστεί προδικαστικώς καθώς αφορά στο αντικείμενο της δίκης και στην ύπαρξη εννόμου συμφέροντος προώθησης της προσφυγής κατά το μέρος που έχει ήδη ανακληθεί.
14. Όπως έχει επισημάνει το παρόν Δικαστήριο σε πρόσφατη απόφασή του, η απορριπτική απόφαση αιτήσεως ασύλου και η απόφαση επιστροφής τελούν σε σχέση συναφών πράξεων (Βλ. Απόφαση στην Υπόθεση αρ. 434/21, D.N. v. Δημοκρατίας, ημερ. 10.6.2024, παρ. 98 επόμενες και εκεί μνημονευόμενη νομολογία). Ειδικότερα, ως προς τη σχέση της απορριπτικής απόφασης του καθεστώτος διεθνούς προστασίας και της απόφασης επιστροφής εκδοθείσες δυνάμει του άρθρου 18(7Β) του περί Προσφύγων Νόμου, τονίζεται ότι αυτές συνιστούν συναφείς αλλά διακριτές από απόψεως προϋποθέσεων έκδοσης πράξεις. Το άρθρο 18(7Β)(α1) θέτει ως προϋπόθεση της έκδοσης απόφασης επιστροφής εκ μέρους του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου στο πλαίσιο των ανωτέρω διατάξεων την απορριπτική απόφαση επί καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Καθόσον η απορριπτική επί καθεστώτος διεθνούς προστασίας απόφαση συνιστά προϋπόθεση της έκδοσης απόφασης επιστροφής, οι προσβαλλόμενες συνιστούν συναφείς πράξεις. Μολονότι η απόφαση επιστροφής είναι δυνατό να εκδοθεί ταυτόχρονα με την απόφαση για την απόρριψη αιτήσεως διεθνούς προστασίας ή να ακολουθήσει αμέσως την απόφαση αυτήν, πρόκειται, εντούτοις, για δύο διακριτές αποφάσεις, οποιαδήποτε δε απόφαση επιστροφής πρέπει να τηρεί τις διαδικαστικές εγγυήσεις του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου και ιδίως της αντίστοιχες εθνικές εναρμονιστικές διατάξεις με την Οδηγία 2008/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2008, σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών (στο εξής: η Οδηγία 2008/115/ΕΚ) (Βλ. αποφάσεις της 18ης Δεκεμβρίου 2014, Abdida (C-562/13, EU:C:2014:2453, σκέψεις 45 και 46), της 19ης Ιουνίου 2018, Gnandi (C-181/16, EU:C:2018:465, σκέψεις 52 και 53), και της 30ής Σεπτεμβρίου 2020, CPAS de Liège (C-233/19, EU:C:2020:757, σκέψη 45).
15. Ως εκ των ανωτέρω, τυχόν ακύρωση της απορριπτικής απόφασης επί της αίτησης διεθνούς προστασίας θα σημάνει αναγκαία ακύρωση της απόφασης επιστροφής, ως νόμιμο έρεισμα αυτής, χωρίς ωστόσο να ισχύει το αντίστροφο. Η διατύπωση, εξάλλου, που χρησιμοποίησε ο νομοθέτης περί «ενσωμάτωσης» της απόφασης επιστροφής στην απορριπτική προς χορήγηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας απόφαση και της ιδιότητας της πρώτης ως «αναπόσπαστου τμήματος» της τελευταίας δε σημαίνει την απώλεια της αυτοτέλειας των δύο, αλλά συνιστά μία επιλογή του νομοθέτη με δικονομικής φύσης σκοπιμότητα, ήτοι την εκδίκαση και των δύο αυτών πράξεων από το Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας όταν η απόφαση επιστροφής εκδίδεται συνεπεία απορριπτικής απόφασης επί αιτήσεως διεθνούς προστασίας. Ως προς το ζήτημα της σχέσης μεταξύ των δύο αποφάσεων καθώς και των έννομων συνεπειών τυχόν ακύρωσης μίας εκ των δύο, παραπέμπω στην απόφαση της αδελφής μου δικαστού Ε. Ρήγα στην υπόθεση αρ. 3213/2022, JK δια της Επιτρόπου Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού v. Δημοκρατίας, ημερ. 17.8.2023, με την οποία και συντάσσομαι. Επιπλέον, παρότι η απόφαση επιστροφής δεν αναφέρεται ρητά ανάμεσα στις αποφάσεις στις οποίες επεκτείνεται η από τούδε και στο εξής αρμοδιότητα του Δικαστηρίου βάσει του άρθρου 11(4) του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας, ενόψει της ενσωμάτωσής της και της σχέσης η οποία έχει περιγράφει με την απορριπτική της αίτησης καθεστώτος διεθνούς προστασίας απόφαση, οφείλει να γίνει αποδεκτή η εξέταση από το Δικαστήριο των δεδομένων του ενδιαφερόμενου προσώπου σε επικαιροποιημένη βάση. Πράγματι, δεν παρίσταται εύλογο ενδεχόμενη ακύρωση της απορριπτικής απόφασης επί αίτησης διεθνούς προστασίας για κάποιο λόγο ο οποίος προέκυψε έπειτα από την έκδοση της πράξης να μην είναι δυνατό να οδηγήσει σε ακύρωση της απόφασης επιστροφής. Ως εκ τούτου, και στην περίπτωση της απόφασης επιστροφής η οποία έχει εκδοθεί από τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου βάσει του περί Προσφύγων Νόμου ισχύει η υποχρέωση του Δικαστηρίου να λάβει υπόψιν όλα τα στοιχεία ενώπιόν του, προβαίνοντας σε ενημερωμένη αξιολόγηση αυτών (Βλ. και Απόφαση του ΕΔΑΔ στην αίτηση αρ. 37201/06, υπόθεση SAADI v. ITALY, ημερ. 28.2.2008, παρ. 128 έως 133).[1]
16. Στο σημείο αξίζει να αναφερθεί η υπόθεση C-156/23 Ararat του ΔΕΕ στο πλαίσιο της οποίας o Γενικός Εισαγγελέας στις από 16.5.2024 προτάσεις[2] του επισημαίνει τα ακόλουθα: «…58.Εξάλλου, το Δικαστήριο στην απόφασή του της 3ης Ιουνίου 2021, Westerwaldkreis (38), υπενθύμισε ότι το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2008/115 καθορίζεται με μοναδικό γνώμονα την κατάσταση παράνομης διαμονής στην οποία τελεί υπήκοος τρίτης χώρας, ανεξαρτήτως των λόγων στους οποίους οφείλεται η κατάσταση αυτή ή των μέτρων που ενδέχεται να ληφθούν έναντι του υπηκόου αυτού (39). Συνεπώς, από το άρθρο 6, παράγραφος 6, της οδηγίας 2008/115 και τη σκέψη 60 της αποφάσεως της 19ης Ιουνίου 2018, Gnandi (40), προκύπτει ότι, μολονότι η απόφαση επιστροφής είναι δυνατό να εκδοθεί ταυτόχρονα με την απόφαση για την απόρριψη αιτήσεως διεθνούς προστασίας ή να ακολουθήσει αμέσως την απόφαση αυτήν, πρόκειται, εντούτοις, για δύο διακριτές αποφάσεις, οποιαδήποτε δε απόφαση επιστροφής πρέπει να τηρεί τις διαδικαστικές εγγυήσεις του κεφαλαίου ΙΙΙ της εν λόγω οδηγίας και τις λοιπές εφαρμοστέες διατάξεις του δικαίου της Ένωσης και του εθνικού δικαίου.».
17. Παραπέμπω εξάλλου και στην απόφαση της υπόθεσης C‑181/16 Sadikou Gnandi v État belge του ΔΕΕ[3], στην σκέψη 60 της οποίας αναγράφεται ότι: «Στο πλαίσιο αυτό, απόκειται στα κράτη μέλη να διασφαλίζουν την πλήρη αποτελεσματικότητα της προσφυγής κατά της αποφάσεως περί απορρίψεως της αιτήσεως παροχής διεθνούς προστασίας, τηρουμένης της αρχής της ισότητας των όπλων, στοιχείο το οποίο επιτάσσει, μεταξύ άλλων, την αναστολή όλων των αποτελεσμάτων της αποφάσεως επιστροφής κατά τη διάρκεια της προθεσμίας για την άσκηση της προσφυγής αυτής και, εφόσον ασκείται τέτοια προσφυγή, μέχρι την εκδίκασή της.».
18. Επομένως, στην προκειμένη περίπτωση παρόλο που η απόφαση επιστροφής εκδόθηκε ταυτόχρονα με την απόφαση για απόρριψη της αιτήσεως διεθνούς προστασίας, πρόκειται εντούτοις, για δύο διακριτές αποφάσεις, και η ανάκληση της απόφασης επιστροφής δεν συμπαρασείρει την ανάκληση της απόφασης επί της αιτήσεως ασύλου. Ως εκ τούτου, για τους λόγους που εξηγούνται ανωτέρω, ο εν λόγω ισχυρισμός απορρίπτεται ως απαράδεκτος. Είναι δε σαφές ότι καίτοι τα κριτήρια έκδοσης της απόφασης επιστροφής δεν εδράζονται στον περί Προσφύγων Νόμων αλλά στον περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο, αρμόδια αρχή για την έκδοση εν προκειμένω και των δύο αποφάσεων είναι ο Προϊστάμενος όπως εναργώς προκύπτει από το γράμμα του άρθρου 12Δ(3) και του άρθρου 13(2) του περί Προσφύγων Νόμου.
19. Ο Αιτητής στο πλαίσιο της γραπτής του αγόρευσης προβάλλει ότι το Δικαστήριο θα πρέπει να εξετάσει όλους τους ισχυρισμούς που συναρτώνται με το στοιχείο της ανηλικότητάς του.
20. Εφόσον το αντικείμενο πλέον εξέτασης είναι η απορριπτική απόφασης επί της αιτήσεως ασύλου ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, το οποίο ασκεί πλήρη έλεγχο της ορθότητας της επίδικης απόφασης ex nunc και de novo, θα πρέπει τυχόν παραλήψεις στην διαδικασία αξιολόγησης των ισχυρισμών του ανηλίκου να προβάλλονται λυσιτελώς. Ως αλυσιτελείς χαρακτηρίζονται οι λόγοι προσφυγής, οι οποίοι ακόμα και αν γίνουν δεκτοί δεν πρόκειται να οδηγήσουν σε ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης [Βλ. Η προβολή ισχυρισμών στις διοικητικές διαφορές ουσίας, Α. Αθ. Αρχοντάκη, Νομική Βιβλιοθήκη, σ. 100]. Εν προκειμένω, αναμένεται από τον Αιτητή να καταδείξει πώς οι προβαλλόμενες πλημμέλειες είναι τέτοιας έκτασης και τέτοιας σημασίας για την αξιολόγηση της αίτησης του Αιτητή για διεθνή προστασία, ώστε να δικαιολογούν την ακύρωση της επίδικης απόφασης. Τούτο θα πρέπει να ισχύει δεδομένης κυρίως της έκτασης του ελέγχου που ασκεί το παρόν Δικαστήριο, των εξουσιών του και κυρίως της δυνατότητάς του να λάβει υπόψη του νέα δεδομένα, τα οποία προωθούνται μέσω κατάλληλου δικονομικού διαβήματος, και να τροποποιήσει την επίδικη απόφαση.
21. Παρατηρείται εν προκειμένω συναφώς, ότι ο Αιτητής δια του συνηγόρου του δεν τροποποίησε ούτε και συμπλήρωσε με οποιονδήποτε τρόπο τις δηλώσεις του κατά τη συνέντευξή του ενώπιον της διοίκησης. Αντίθετα βασιζόμενος στις εκεί δηλώσεις του, προωθεί τον ίδιο πυρήνα του αιτήματός του για διεθνή προστασία, ήτοι, τον κατ’ ισχυρισμό κίνδυνο στρατολόγησής του από την Al Shabaab.
22. Ως εκ τούτου, ακόμα και αν γινόταν δεκτό ότι όντως υπήρξαν διαδικαστικές πλημμέλειες κατά τη διαδικασία αξιολόγησης των ισχυρισμών του Αιτητή, δεν κατορθώνει να καταδείξει ποια είναι η ζημία του στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας όπου επίδικη είναι η απορριπτική απόφαση επί της αιτήσεώς του για διεθνή προστασία. Σημειώνεται δε ότι τυχόν ακύρωση της επίδικης απόφασης εφόσον ο Αιτητής είναι πλέον ενήλικας και δεδομένης της μη διαφοροποίησης των ισχυρισμών του στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας, δεν είναι σαφές σε τι θα εξυπηρετούσε. Να σημειωθεί εξάλλου ότι στο πλαίσιο της δικαστικής διαδικασίας, το Δικαστήριο κάλεσε τον ίδιο τον Αιτητή υποβάλλοντάς του σχετικές διευκρινιστικές ερωτήσεις συναφείς με το αίτημά του για διεθνή προστασία. Φυσικά, λαμβάνεται υπόψη από το Δικαστήριο το γεγονός ότι ο Αιτητής ήταν ανήλικος κατά την συνέντευξή του ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου. Ωστόσο πρόκειται για έναν ανήλικο σε μια ώριμη ηλικία, ήτοι 16 ετών.
23. Ενόψει των ανωτέρω, ο εν λόγω ισχυρισμός απορρίπτεται ως αλυσιτελής. Παρά το ανωτέρω εύρημα, όλως επικουρικώς παραπέμπω στην απόφαση μου στην Υπόθεση Αρ.: 698/19, S.A., βλ. ανωτέρω, όπου επισημαίνονται και αναλύονται όλες οι κρίσιμες διαδικαστικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις που οφείλει η διοίκηση να λάβει υπόψη της κατά τη διαδικασία προσδιορισμού ηλικίας.
24. Ως προς τους νομικούς ισχυρισμούς περί έλλειψης δέουσας έρευνας και έλλειψη αιτιολογίας είναι κρίσιμο και απαραίτητο να καταστεί αντιληπτό ότι η δικαιοδοσία του παρόντος Δικαστηρίου διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στο λυσιτελές προβολής των λόγων προσφυγής. Ειδικότερα, το παρόν Δικαστήριο ως Δικαστήριο ουσίας δικάζει την υπόθεση που άγεται ενώπιόν του εξ υπαρχής, κατά το νόμο και κατά την ουσία, δεν περιορίζεται μόνο στην εξέταση της διαδικασίας και των στοιχείων κρίσης της διοικητικής αρχής, που εξέδωσε την προσβαλλόμενη πράξη, αλλά προχωρεί παραπέρα και εξετάζει την ουσιαστική ορθότητά της, σε επικαιροποιημένη βάση (ex nunc). Ο Αιτητής αναμένεται να προβάλει, στο πλαίσιο της διοικητικής ή και της παρούσας δικαστικής διαδικασίας, τέτοιους συγκεκριμένους και ειδικούς ισχυρισμούς, οι οποίοι εν δυνάμει θα δικαιολογούσαν την υπαγωγή του στο καθεστώς διεθνούς προστασίας. Η έκταση του ελέγχου που ασκεί το παρόν Δικαστήριο επί της επίδικης απόφασης καθιστά αλυσιτελή την προβολή υποπεριπτώσεων λόγων προσφυγής π.χ. έλλειψη δέουσας έρευνας και αιτιολογίας και περί πλάνης. Εν προκειμένω, ο Αιτητής, εκπροσωπούμενος δια συνηγόρου, έχει στη διάθεσή του όλα τα δικονομικά μέσα προς προβολή και τεκμηρίωση των ισχυρισμών που συνθέτουν τον πυρήνα της αίτησής του για διεθνή προστασία.
25. Προχωρώντας στην εξέταση της ουσίας των ισχυρισμών του Αιτητή, επισημαίνονται συναφώς τα ακόλουθα: Κατά την καταγραφή της αίτησής του, ο Αιτητής δήλωσε ότι εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του επειδή η οργάνωση Al Shabaab επεδίωκε την στρατολόγησή του. Δήλωσε περαιτέρω, ότι όλοι οι συμμαθητές του, στρατολογήθηκαν από την Al Shabaab, ενώ ο ίδιος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα.
26. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, και ως προς τα προσωπικά του στοιχεία, ο Αιτητής ανέφερε ότι γεννήθηκε στην περιοχή Afgooye της Σομαλίας το 2005, ενώ ως τόπο συνήθους και τελευταίας διαμονής του δήλωσε την πόλη Belet Weyne (ερυθρό 106 του διοικητικού φακέλου). Ως προς πατρική του οικογένεια, δήλωσε ότι οι γονείς του διαμένουν στην πόλη Belet Weyne και ότι έχει έναν αδελφό, ο οποίος βρίσκεται στην Γερμανία και μια αδελφή στην Αγγλία. Δήλωσε επιπλέον ότι τα αδέλφια του εγκατέλειψαν την Σομαλία όταν εκείνος ήταν πολύ μικρός και στηρίζουν οικονομικά τους γονείς του. Αναφορικά με το μορφωτικό του επίπεδο, ο Αιτητής ανέφερε ότι φοίτησε δύο χρόνια σε σχολείο, ενώ δήλωσε ότι στο σπίτι μάθαινε Σομαλικά. Όσον αφορά την εργασιακή του πείρα, ανέφερε ότι δεν έχει εργαστεί στην χώρα καταγωγής του.
27. Ως προς τους λόγους εγκατάλειψης της χώρα του, ο Αιτητής ανέφερε ότι εγκατέλειψε την χώρα του εξαιτίας της Al Shabaab. Ανέφερε ότι η θεία του αποφάσισε ότι πρέπει να εγκαταλείψει την χώρα, λόγω της γενικότερης κατάστασης ασφαλείας, εξαιτίας της Al Shabaab. Δήλωσε ότι δεν του συνέβη κάτι προσωπικά και ότι ποτέ δεν κρατήθηκε ή συνελήφθη στην χώρα καταγωγής του.
28. Στο πλαίσιο των διερευνητικών ερωτημάτων που του υποβλήθηκαν αναφορικά με τον φόβο δίωξής του από την Al Shabaab, ανέφερε ότι σε περίπτωση επιστροφής του, η ζωή του θα τεθεί σε κίνδυνο διότι όλα τα παιδιά της ηλικίας του, τα οποία πήγαιναν στο ίδιο σχολείο μαζί του, στρατολογήθηκαν από την Al Shabaab και κινδυνεύει να συμβεί το ίδιο και σε εκείνον. Ερωτηθείς, εάν έχει αποδείξεις ότι θα συμβεί το ίδιο και σε εκείνον, ανέφερε ότι επικοινώνησαν τηλεφωνικά από την Al Shabaab με τον πατέρα του, ζητώντας την στρατολόγησή του. Ερωτηθείς να διευκρινίσει πώς βρήκαν τον τηλεφωνικό αριθμό του πατέρα του και πότε ακριβώς επικοινώνησαν μαζί του, απάντησε ότι δεν γνωρίζει (ερυθρό 42). Ανέφερε ότι η θεία του τον βοήθησε να εγκαταλείψει την χώρα, διότι ο πατέρας του δεν είχε χρήματα. Ερωτηθείς πώς κατάφερε να εγκαταλείψει την χώρα από το αεροδρόμιο, εφόσον τον αναζητούσαν από την Al Shabaab, απάντησε ότι δεν γνωρίζει (ερυθρό 42 του διοικητικού φακέλου).
29. Κληθείς να διευκρινίσει γιατί κατά την πρώτη του συνέντευξη, ήτοι την συνέντευξή του ενώπιον της Υπηρεσίας Κοινωνικής Ευημερίας για την διαπίστωση της ανηλικότητάς του, δήλωσε ότι διέμενε με την 13 ετών αδελφή του στο σπίτι, ενώ στην επικείμενη συνέντευξη ανέφερε ότι διέμενε μόνο με τους γονείς του και ότι έχει δύο αδέλφια τα οποία διαμένουν στο εξωτερικό, απάντησε ότι στην προηγούμενη συνέντευξη βρισκόταν σε σοκ, ότι ξύπνησε πολύ νωρίς και δεν ήξερε τί έλεγε και τί έκανε.
30. Αξιολογώντας το αίτημα διεθνούς προστασίας του Αιτητή, οι Καθ’ ων η αίτηση σχημάτισαν δύο ουσιώδεις ισχυρισμούς. Ο πρώτος, ως προς την ταυτότητα, το προφίλ και τη χώρα καταγωγής του Αιτητή. Ο δεύτερος, ως προς τον ισχυριζόμενο φόβο δίωξης του Αιτητή από την Al Shabab.
31. Ο πρώτος ισχυρισμός έγινε εν μέρει δεκτός, δεδομένου ότι κρίθηκε πως παρατέθηκε με επαρκώς λεπτομερή και συγκεκριμένο τρόπο, βρισκόταν δε σε συμφωνία με τις εξωτερικές πηγές. Οι καθ’ ων σημειώνουν ότι ο Αιτητής δεν προσκόμισε διαβατήριο ή ταυτότητα, ωστόσο οι αναφορές του σχετικά με την χώρα καταγωγής του επιβεβαιώνονται από τις πηγές πληροφόρησης, ενώ γνώριζε αρκετά για την Σομαλία και μιλάει την Σομαλική γλώσσα. Επιπλέον, οι Καθ’ ων σημειώνουν ότι, παρόλο που διαπιστώνεται ότι είναι υπήκοος Σομαλίας δεν δύναται να γίνει αποδεκτό ότι διέμενε στην περιοχή Belet Weyne. Ο Αιτητής υπέδειξε άγνοια σε βασικές ερωτήσεις, μέσα από τις οποίες θα μπορούσε να τεκμηριωθεί η περιοχή διαμονής του, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία του και το γεγονός ότι διέμενε στην περιοχή για αρκετό χρονικό διάστημα, κρίνουν ότι τόπος συνήθους και τελευταίας διαμονής του είναι η περιοχή Afgooye.
32. Ο δεύτερος ισχυρισμός έτυχε απόρριψης, καθώς κρίθηκε ότι ο Αιτητής δεν έδωσε ικανοποιητικές πληροφορίες σχετικά με τον ισχυριζόμενο φόβο δίωξής του και τα επιχειρήματα δεν χαρακτηρίστηκαν από ευλογοφάνεια.
33. Ειδικότερα, ως προς τον δεύτερο ισχυρισμό, ήτοι τον φόβο δίωξής του από την Al Shabab, οι Καθ’ ων η αίτηση σημειώνουν ότι ο Αιτητής δεν υποστήριξε επαρκώς την δίωξή του από την Al Shabaab. O Αιτητής ερωτηθείς τί θα του συμβεί εάν επιστρέψει στην Σομαλία, ανέφερε ότι η ζωή του θα κινδυνεύσει, διότι όλα τα παιδιά στην ηλικία του που πήγαιναν σχολείο, στρατολογήθηκαν από την Al Shabaab, οπότε το ίδιο θα συμβεί και στον ίδιο. Επιπλέον, ερωτηθείς ποιες ήταν οι ενδείξεις ότι θα συμβεί το ίδιο και σε εκείνο, ανέφερε ότι επικοινώνησαν τηλεφωνικά από την Al Shabaab με τον πατέρα του και του ζήτησαν να τον παραδώσει σε εκείνους. Ερωτηθείς εάν του συνέβη κάτι προσωπικά, απάντησε αρνητικά (ερυθρό 42 του διοικητικού φακέλου). Όσον αφορά στην εξωτερική αξιοπιστία του εν λόγω ισχυρισμού, οι Καθ’ ων η αίτηση σημειώνουν ότι τα όσα δήλωσε ο Αιτητής στην συνέντευξή του, αποτελούν το μοναδικό τεκμήριο προς υποστήριξη του αιτήματος και δεν υπάρχουν εύλογοι λόγοι που να δικαιολογούν περαιτέρω ανάλυση των εν λόγω δεδομένων μέσω άλλων πηγών πληροφόρησης. Ως εκ τούτου, ο εν λόγω ισχυρισμός απορρίφθηκε λόγω μη τεκμηρίωσης της εσωτερικής και εξωτερικής αξιοπιστίας.
34. Στη βάση του ισχυρισμού ο οποίος έγινε αποδεκτός, ήτοι την ταυτότητα και την χώρα καταγωγής του Αιτητή και λαμβανομένων υπόψιν των πληροφοριών από τη χώρα καταγωγής του, και ειδικότερα πληροφορίες για την κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή γεννήσεώς του, ήτοι την περιοχή Afgooye, δεν διαπιστώθηκε η συνδρομή φόβου δίωξης ή βλάβης του Αιτητή. Προχωρώντας στη νομική ανάλυση, διαπιστώθηκε ότι δεν προκύπτει βάσιμος και δικαιολογημένος φόβος δίωξης του Αιτητή δυνάμει του άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου, αλλά ούτε και πραγματικός κίνδυνος σοβαρής βλάβης αυτού, δυνάμει του άρθρου 19(2)(α) και (β) του περί Προσφύγων Νόμου. Στο πλαίσιο εξέτασης της υπαγωγής του Αιτητή στο άρθρο 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου, λαμβάνοντας υπόψη το ατομικό προφίλ του Αιτητή σε συνάρτηση με επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή Afgooye, κρίθηκε ότι αυτός δεν διατρέχει σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής του ακεραιότητας ως άμαχος, λόγω αδιάκριτης άσκησης βίας καθώς δεν εμπλέκεται σε οποιαδήποτε διεθνή ή εσωτερική ένοπλη διαμάχη.
35. Κατά την ακροαματική διαδικασία ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, ο Αιτητής επανέλαβε τους ισχυρισμούς του, δηλώνοντας πως γεννήθηκε στην περιοχή Afgooye, και ότι σε πολύ μικρή ηλικία μετοίκησε με τους γονείς του στην περιοχή Belet Weyne, στην οποία παρέμεινε μέχρι να εγκαταλείψει την χώρα. Ο Αιτητής δεν γνώριζε τον λόγο για τον οποίο εγκατέλειψαν την περιοχή Afgooye. Ως προς την καθημερινότητά του, ανέφερε ότι πήγαινε στο σχολείο και μετά έπαιζε με τους φίλους του. Ωστόσο, ανέφερε ότι αργότερα επειδή φοβόταν παρέμενε στο σπίτι. Ερωτηθείς από τον παρόν Δικαστήριο, να αναφέρει εάν στο σπίτι του διέθεταν ηλεκτρικές συσκευές, όπως για παράδειγμα τηλεόραση ή τηλέφωνο, απάντησε αρνητικά. Ερωτηθείς και πάλι να προσδιορίσει εάν στην πόλη που διέμενε υπήρχε σταθερό τηλέφωνο, διευκρίνισε ότι στο σπίτι δεν διέθεταν αλλά στην πόλη γενικά υπήρχε σταθερό τηλέφωνο και διαδίκτυο. Περαιτέρω, ερωτηθείς εάν ο ίδιος όταν ήταν μικρός μπορούσε να τηλεφωνήσει σε κάποιον, απάντησε ότι δεν γνώριζε πώς όταν διαθέτεις τηλέφωνο και διαδίκτυο μπορείς να επικοινωνήσεις με κάποιον. Ενόσω βρισκόταν στην Σομαλία, δεν επικοινωνούσε με τους γονείς του μέσω τηλεφώνου, ενώ δεν γνώριζε κάποιο τηλεφωνικό αριθμό που θα μπορούσε να τους καλέσει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Έπειτα ερωτηθείς εάν σήμερα έχει επικοινωνία με τους γονείς του, απάντησε θετικά, δηλώνοντας ότι βρίσκονται στην περιοχή (Belet Weyne) και είναι καλά. Ως προς τον τρόπο επικοινωνίας με την μητέρα του δήλωσε ότι έχουν συγγενείς και γείτονες που διαμένουν δίπλα τους και οι οποίοι διαθέτουν τηλέφωνο και έτσι επικοινωνεί μέσω αυτού με την μητέρα του. Κατόπιν ανέφερε ότι ο πατέρας του έχασε την ζωή του, διότι κατατάχθηκε σε μια στρατιωτική ομάδα με το όνομα Macawiisley, και πολεμούσε για την ασφάλεια της περιοχής. Ως προς τον χρόνο θανάτου του πατέρα του, προσδιόρισε ότι το περιστατικό συνέβη περί τον Μάιο του 2022 και ότι βρισκόταν σε ένα χωριό έξω από την Belet Weyne. Ανέφερε ότι ο ίδιος ήθελε να επιστρέψει στην χώρα καταγωγής του αλλά δεν το έπραξε, διότι πληροφορήθηκε για τον θάνατο του πατέρα του. Ερωτηθείς εάν ενόσω βρισκόταν στην περιοχή Belet Weyne, αντιλήφθηκε άτομα από την Al Shabab να κινούνται στην περιοχή, απάντησε αρνητικά. Κατόπιν, ερωτηθείς εάν είχαν ποτέ προβλήματα λόγω της συμμετοχής του πατέρα του στην εν λόγω στρατιωτική ομάδα, απάντησε θετικά, δηλώνοντας ότι όταν βρισκόταν στο σχολείο επιχείρησαν να τον απαγάγουν, ενώ είχαν μεταβεί και στο σπίτι του. Τέλος, ανέφερε ότι στη Δημοκρατία αναζητά εργασία.
36. Προχωρώντας στην de novo και ex nunc εξέταση των ενώπιόν μου δεδομένων, όπως υπαγορεύουν τα εδάφια (3) και (4) του άρθρου 11 του περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμου, επισημαίνονται τα εξής:
37. Ως προς τη διάκριση των ουσιωδών ισχυρισμών συντάσσομαι με τους Καθ’ ων η αίτηση ότι ο πρώτος ουσιώδης ισχυρισμός είναι τα προσωπικά στοιχεία και η χώρα καταγωγής του Αιτητή με την αποδοχή του οποίου συμφωνώ. Ωστόσο, κρίνω ότι η κατάληξη των καθ’ ων ως προς τον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του Αιτητή, είναι λανθασμένη και τούτο διότι λαμβάνοντας υπόψη το γενικότερο προφίλ του Αιτητή, δεν αναμένεται να γνωρίζει λεπτομέρειες αναφορικά με την περιφέρεια στην οποία ανήκει η περιοχή Belet Weyne. Ούτε θα μπορούσε να προσδιορίσει την ακριβή απόσταση της εν λόγω περιοχής από το αεροδρόμιο καθώς και να ονομάσει συγκεκριμένες περιοχές από τις οποίες πέρασε κατά την αναχώρησή του από την χώρα. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ο Αιτητής πρόβαλε κατά το αρχικό στάδιο της αίτησής του, αλλά και σε όλη την διαδικασία που ακολούθησε, ως τόπο συνήθους και τελευταίας διαμονής του την περιοχή Belet Weyne, ο ισχυρισμός αυτός γίνεται αποδεκτός, παρά την περί αντιθέτου κατάληξη των Καθ΄ων η αίτηση.
38. Αναφορικά με τον δεύτερο σχηματισθέντα ουσιώδη ισχυρισμό, περί φόβου δίωξης από την Al Shabaab, συντάσσομαι με τους Καθ΄ων η αίτηση ως προς την αξιολόγηση και απόρριψή του, εξαιτίας της έλλειψης λεπτομέρειας και συνοχής στις περιγραφές του Αιτητή, αλλά και εξαιτίας των ουσιωδών μη ευλογοφανών ισχυρισμών του και αντιφάσεων στις οποίες υπέπεσε. Πράγματι, ως διαφαίνεται από τα ενώπιόν μου στοιχεία, ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παραθέσει βασικές πληροφορίες αναφορικά με την πιθανή στρατολόγησή του από την Al Shabaab. Συγκεκριμένα, παρατηρείται ότι κατά τη συνέντευξή του ρωτήθηκε πολλές φορές για ποιο λόγο δεν υπάρχει ασφάλεια στην περιοχή του. Ο Αιτητής, απάντησε γενικά ότι όλα τα παιδία κινδυνεύουν να στρατολογηθούν από την εν λόγω οργάνωση. Έπειτα ερωτηθείς τί θα του συμβεί σε περίπτωση επιστροφής του στην χώρα, ανέφερε ότι όλα τα παιδιά της ηλικίας του, έχουν στρατολογηθεί από την Al Shabaab και ότι θα συμβεί το ίδιο και σε εκείνον. Περαιτέρω, ερωτηθείς εάν είχε κάποια προσωπική εμπειρία απάντησε αρχικώς αρνητικά. Φυσικά, λαμβάνεται υπόψη η ανηλικότητα του Αιτητή κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, καθώς και το μορφωτικό του επίπεδο. Ο Αιτητής αν και ανήλικος εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του σε μια σχετικά ώριμη ηλικία των 16 ετών ενώ η συνέντευξή του πραγματοποιήθηκε σε χρόνο κοντινό της φυγής του από τη χώρα του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αιτητής ισχυρίστηκε για πρώτη φορά μόλις κατά την ακροαματική διαδικασία ότι στο παρελθόν προσπάθησαν να τον απαγάγουν καθώς βρισκόταν στο σχολείο και ότι τον είχαν αναζητήσει και στο σπίτι του, ενώ σε προηγούμενα στάδια της διαδικασίας ενώπιον της διοίκησης δεν ανέφερε οποιοδήποτε συναφές περιστατικό. Λαμβανομένου υπόψη ότι τα περιστατικά αυτά αποτελούν σοβαρές ενδείξεις και σημαντικά προσωπικά βιώματα, θα αναμενόταν να τα είχε αναφέρει κατά την συνέντευξή του ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου. Παρόλο που του τέθηκαν πολλές ερωτήσεις από τον αρμόδιο λειτουργό και μάλιστα ρωτήθηκε συγκεκριμένα, εάν κάτι του συνέβη προσωπικά, ο Αιτητής δεν αναφέρθηκε στα συγκεκριμένα περιστατικά. Αντιθέτως, αρκέστηκε να αναφέρει γενικόλογα ότι επικοινώνησαν τηλεφωνικά με τον πατέρα του από την οργάνωση Al Shabaab, σκοπεύοντας να τον στρατολογήσουν. Αντίφαση παρατηρείται και στο γεγονός ότι αν και ο Αιτητής αρχικά δήλωσε ότι η επικοινωνία με τον πατέρα του και τα μέλη της εν λόγω οργάνωση έγινε τηλεφωνικά, ωστόσο κατά την ακροαματική διαδικασία ο ίδιος δήλωσε ότι στο σπίτι του δεν διέθεταν κάποιο τηλέφωνο, ενώ ο ίδιος, όπως δήλωσε, αγνοούσε ότι μέσω του τηλεφώνου και του διαδικτύου μπορείς να έλθεις σε επικοινωνία με άλλα άτομα. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του υπήρχε τηλέφωνο και διαδίκτυο στην περιοχή, ωστόσο ο ίδιος και η οικογένειά του δεν διέθεταν στην οικία τους. Αξίζει να σημειωθεί, ότι μέχρι σήμερα η μητέρα του δεν διαθέτει δική της συσκευή τηλεφώνου, και επικοινωνεί με τον Αιτητή χρησιμοποιώντας το τηλέφωνο των γειτόνων – συγγενών τους. Επομένως, δεν υπάρχει ευλογοφάνεια στο γεγονός ότι τα μέλη της οργάνωσης επικοινώνησαν με τον πατέρα του τηλεφωνικά, εφόσον η οικογένεια δεν διέθετει ούτε τηλεφωνική συσκευή ούτε αριθμό τηλεφώνου και τα συγκεκριμένα περιστατικά δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά λόγω των αντιφάσεων και της έλλειψης ευλογοφάνειας.
39. Επισημαίνεται περαιτέρω, ότι ο Αιτητής ανέφερε κατά την ακροαματική διαδικασία πώς ήθελε να επιστρέψει στην χώρα καταγωγής του, ωστόσο πληροφορήθηκε για τον θάνατο του πατέρα του περί τον Μάιο του 2022 και δεν το έπραξε. Εφόσον, ο ισχυρισμός του ως προς την στρατολόγησή του από την Al Shabaab υφίστατο, σε καμία περίπτωση δεν θα επιθυμούσε να επιστρέψει στην χώρα καταγωγής του λόγω του φόβου δίωξής του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αιτητής κατά την ακροαματική διαδικασία δήλωσε ότι ποτέ δεν αντιλήφθηκε μέλη της Al Shabaab να κινούνται στην περιοχή. Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο καταλήγει στο γεγονός ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παρουσιάσει οποιοδήποτε γεγονός κατά τρόπο ευλογοφανή και συνεκτικό, παρέχοντας επαρκείς λεπτομέρειες, ως προς την κατ΄ισχυρισμό δίωξή του από μέλη της εν λόγω οργάνωσης.
40. Τέλος, σημειώνεται ότι ο Αιτητής κατά την πρώτη του συνέντευξη ενώπιον της Υπηρεσίας Κοινωνικής Ευημερίας, ανέφερε, όπως αναγράφεται στην έκθεση της Κοινωνικής λειτουργού και η οποία αποτελεί μέρος του Διοικητικού του φακέλου (ερυθρό 21 του διοικητικού φακέλου), ότι διέμενε στο σπίτι με τους γονείς του και την δεκατριάχρονη αδελφή του Hodan. Ωστόσο εκ των υστέρων αρνήθηκε την ύπαρξη της αδελφή του, δηλώνοντας ότι εκείνη την ημέρα ήταν άρρωστος και δεν είχε διαύγεια. Το γεγονός αυτό κλονίζει σε υψηλό βαθμό τη γενικότερη αξιοπιστία του Αιτητή, καθότι δεν θα μπορούσε να προβεί σε λανθασμένη δήλωση ως προς την ύπαρξη ή μη της εν λόγω αδελφής του και μάλιστα να την κατονομάσει.
41. Παρατηρείται ωστόσο, ότι κατά την αξιολόγηση του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού του Αιτητή περί φόβου δίωξής του από την οργάνωση Al-Shabaab, ουδεμία έρευνα έγινε σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης αναφορικά με τη δράση της εν λόγω οργάνωσης στον τόπο συνήθους διαμονής του Αιτητή.
42. Προκειμένου ο Προϊστάμενος να αξιολογήσει εάν όντως ο Αιτητής κινδυνεύει και ευλόγως εκφράζει φόβο, θα έπρεπε να εξεταστεί προηγουμένως τουλάχιστον η δράση της εν λόγω οργάνωσης στην περιοχή, οι μέθοδοι και τα κίνητρα στρατολόγησης, το προφίλ των προσώπων που προσεγγίζει κ.ο.κ.. Χωρίς τα εν λόγω δεδομένα, δεν μπορεί να αξιολογηθεί και η βαρύτητα των λεγομένων του Αιτητή. Ναι μεν ο Αιτητής καταθέτει μια προσωπική του εμπειρία, ωστόσο για την αξιολόγηση της αξιοπιστίας του θα πρέπει να εξετάζονται και πληροφορίες που έμμεσα ενισχύουν ή αποδυναμώνουν την αξιοπιστία του ή εάν καθαυτό το προφίλ του θα μπορούσε να συμβάλει στην επέλευση του εν λόγω κινδύνου.
43. Επομένως, ως προς την εξωτερική αξιοπιστία του ισχυρισμού, το Δικαστήριο προέβη σε έρευνα ανευρίσκοντας πηγές αναφορικά με την αναγκαστική στρατολόγηση από την Al-Shabaab και το προφίλ των ατόμων, οι οποίοι στοχοποιούνται από την οργάνωση, καθώς και τις επιπτώσεις άρνησης: Η Εθνική Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης της Σομαλίας για την Αντιμετώπιση και την Πρόληψη του Βίαιου Εξτρεμισμού τονίζει «η εκπαίδευση [ως] ουσιαστικό μέρος της πρόληψης του βίαιου εξτρεμισμού». Οι νέοι στοχοποιούνται από οργανώσεις λόγω της έλλειψης εκπαίδευσης, των ευκαιριών απασχόλησης, των κοινωνικών φραγμών και άλλων αδικιών. Οι απογοητεύσεις που αντιμετωπίζουν, σε συνδυασμό με το ότι δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στην κυβέρνησή τους, οδηγούν τους νέους να ενεργούν με παράλογους τρόπους. Οι νέοι που στοχοποιούνται από αυτές τις εξτρεμιστικές οργανώσεις βλέπουν μόνο τον πόνο τους και εκφράζουν την απογοήτευσή τους μέσω της βίας. Η Al-Shabaab συνεχίζει να ενισχύεται από τη νεολαία της: οι νεοσύλλεκτοι είναι συχνά 10-15 ετών και έχουν λάβει υποσχέσεις να λαμβάνουν έως και 700 USD ως μισθό, μαζί με δωρεάν ισλαμική εκπαίδευση και γάμο. Εκτεταμένα μηνύματα στέλνονται μέσω ραδιοφώνου, σε δημόσιες συναντήσεις και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διαδώσουν τη λέξη της οργάνωσής τους. Τα σωστά εργαλεία χρησιμοποιούνται με λάθος τρόπους. Η υποστήριξη των πολιτών συνεχίζει να αυξάνεται για την Al-Shabaab, ωστόσο εάν η κυβέρνηση επιλέξει να αντιμετωπίσει την κατάλληλη εκπαίδευση μέσω των καναλιών που χρησιμοποιούν οι μαχητικές ομάδες, τότε μπορεί να γίνει μια αλλαγή.[4]
44. Σύμφωνα με σύνοψη της συλλογής πληροφοριών της EUAA για την κατάσταση ασφαλείας του Μαρτίου 2023 και για τα προφίλ που στοχοποιούνται του 2021, η στρατολόγηση από την Al-Shabaab αρχικά γινόταν σε αστικά κέντρα. Από τότε που η Al-Shabaab έχασε εδάφη στα αστικά κέντρα το 2012 και το 2015, άρχισε η στρατολόγηση σε αγροτικές περιοχές.[5]
45. Αν και η Al-Shabaab στρατολογεί κατά κύριο λόγο από εδάφη υπό τον έλεγχό της, υπήρξαν επίσης αναφορές για στρατολόγηση από περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση, ειδικά το Μογκαντίσου. Η στρατολόγηση εκτός της επικράτειας της Al-Shabaab συχνά περιλαμβάνει πτυχές εξαναγκασμού. Αναγκαστική στρατολόγηση έχει επίσης αναφερθεί σε περιοχές που ελέγχονται από την οργάνωση. Η Al-Shabaab τείνει να στρατολογεί σε τοποθεσίες πολλών φυλών, χτίζοντας τη στρατηγική στρατολόγησης τους στις συγκρούσεις μεταξύ των φυλών. Έως και το 40% των μελών στρατολογούνται από τις περιοχές Bay και Bakool. Στην περιοχή Gedo, η υψηλή ανεργία και η φτώχεια διευκολύνουν την ικανότητα της Al-Shabaab να στρατολογεί νεαρούς άνδρες ως μαχητές, στρατολογώντας σε μεγάλο βαθμό από τη φυλή Marehan, αξιοποιώντας τα παράπονα των υπο-φυλών Marehan που περιθωριοποιούνται από ισχυρότερες υπο-φυλές. Στο Hirshabelle, η Al-Shabaab εκμεταλλεύεται τα παράπονα ενάντια στην κυριαρχία των Hawadle, στρατολογώντας με επιτυχία από τις φυλές Gaaljeel, Jajele και Baadi Adde. Η ομάδα της φυλής Mirifle αποτελεί την κύρια πηγή πεζών στρατιωτών για την Al-Shabaab, ενώ στην περιοχή Middle Shabelle, η πλειονότητα των πεζών στρατιωτών της Al-Shabaab στρατολογήθηκαν από ομάδες χαμηλού επιπέδου, όπως οι Bantu/Jareer.[6]
46. Το Συμβούλιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ δημοσίευσε στις 30 Ιανουαρίου 2024 πληροφορίες οργανώσεων στα πλαίσια της 139ου συνόδου, σύμφωνα με τις οποίες η Σομαλία αποτελεί γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη του εξτρεμισμού. Η Al-Shabaab στοχεύει πρωτίστως τη νεολαία. Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες έχουν συχνά ως αποτέλεσμα την ένταξη των νέων, με τα παιδιά που είναι πιο ευάλωτα στην ηλικία των 12-16 ετών με αποτέλεσμα να στρατολογούνται περισσότερο. Μια ερευνητική μελέτη από το Ινστιτούτο Μελέτης Ασφαλείας το 2014 εντόπισε τα κίνητρα των νέων στην Al-Shabaab. Το 70% των συμμετεχόντων ήταν κάτω των 24 ετών και οι μισοί είχαν χάσει τους γονείς τους. Τα περισσότερα από τα μέλη ισχυρίστηκαν ότι συμμετείχαν λόγω οικονομικού κινήτρου, και οι περισσότεροι είχαν λάβει ελάχιστη έως καθόλου εκπαίδευση.[7]
Σύμφωνα με παλαιότερη έκθεση της EUAA, o σκοπός της στρατολόγησης επηρεάζεται από την ηλικία, το φύλο, το μορφωτικό υπόβαθρο και τα προηγούμενα επαγγέλματα. Η Al-Shabaab δεν στρατολογεί μόνο μαχητές αλλά και διοικητικό προσωπικό, χρηματοδότες, προσωπικό υλικοτεχνικής υποστήριξης, δικαστές, δασκάλους και εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. Βασίζεται επίσης σε υποστηρικτές. Οι πληροφοριοδότες στρατολογούνται σε περιοχές που δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Al-Shabaab. Η οργάνωση μπορεί να βασιστεί σε ένα πολύ ισχυρό δίκτυο πληροφοριών στο Μογκαντίσου, όπου οι πληροφοριοδότες μπορεί να είναι απλοί φοιτητές, υπάλληλοι, στις δυνάμεις ασφαλείας κ.λπ. επιχειρηματική εργασία. Οι νεοσύλλεκτοι μπορούν να ενταχθούν στην Al-Shabaab για λόγους όπως προσωπικό όφελος, καλύτερες οικονομικές προοπτικές και παράπονα κατά των διακρίσεων ή των καταχρήσεων και της διαφθοράς των τοπικών αρχών. Η ιδέα της εκδίκησης για πράξεις ταπείνωσης ή εγκλήματα έχει αναφερθεί ότι είναι βασικό κίνητρο για την ένταξη στην οργάνωση. Πολλοί νεαροί άνδρες μοιράζονται έναν θρησκευτικό λόγο για να στρατολογηθούν καθώς πιστεύουν ότι η Al-Shabaab υπερασπίζεται το Ισλάμ ενάντια στους «απίστους» και θέλουν να υποστηρίξουν τους τζιχαντιστικούς στόχους της οργάνωσης. [8]
47. Σύμφωνα με έναν διεθνή οργανισμό ασφαλείας, η Al-Shabaab προσπαθεί να στρατολογήσει νεαρούς άνδρες μέσω πειθούς, ιδεολογικής και θρησκευτικής επιρροής και οικονομικών υποσχέσεων. Οι αναγκαστικές στρατολογήσεις που γίνονται σε άλλες επαρχίες είναι σχεδόν ανύπαρκτες στην πρωτεύουσα. Οι νέοι άνδρες που ζουν με την ανεργία, τη φτώχεια και την έλλειψη προοπτικών μπορούν εύκολα να χειραγωγηθούν για να ενταχθούν στην οργάνωση όταν τους προσφέρεται ένα μικρό χρηματικό ποσό. Η επιθυμία ορισμένων ανδρών να ενταχθούν μπορεί να ενταθεί από λόγους εκδίκησης που προκύπτουν από το θάνατο μελών της οικογένειας σε επιθέσεις από δυνάμεις ασφαλείας ή κατά τη διάρκεια πράξεων βίας σε σημεία ελέγχου. Άτομα που αρνήθηκαν αιτήματα στρατολόγησης, συμπεριλαμβανομένων των μελών της τοπικής κοινότητας που αρνήθηκαν να δώσουν νεότερα μέλη των οικογενειών τους στην οργάνωση, έχουν απειληθεί και χαρακτηριστεί ως άπιστοι που απορρίπτουν το Ισλάμ και το νόμο της Σαρία και μερικοί έχουν σκοτωθεί για να προειδοποιήσουν άλλους. Σε άλλες περιπτώσεις, η Al-Shabaab βασίζεται σε «γηραιούς» που, αντιμετωπίζοντας την απειλή αντιποίνων, επιθέσεων, συλλήψεων και αναγκαστικού εκτοπισμού σε περίπτωση άρνησης, δεν μπορούν να αρνηθούν να παραδώσουν δεκάδες ή και εκατοντάδες νέους από τη φυλή τους στην οργάνωση.[9]
48. Όσον αφορά τις συνέπειες άρνησης, παρατηρούνται τα εξής: Άτομα που αρνήθηκαν την στρατολόγηση, συμπεριλαμβανομένων των μελών της τοπικής κοινότητας που αρνήθηκαν να δώσουν νεότερα μέλη των οικογενειών τους στην οργάνωση, έχουν απειληθεί και χαρακτηριστεί ως άπιστοι που απορρίπτουν το Ισλάμ και το νόμο της Σαρία και μερικοί έχουν σκοτωθεί ως προειδοποίηση άλλων της κοινότητας. Σε άλλες περιπτώσεις, η Al-Shabaab βασίζεται σε πρεσβύτερους φυλών που δεν μπορούν να αρνηθούν να παραδώσουν δεκάδες ή και εκατοντάδες νέους από τη φυλή τους στην οργάνωση.[10] Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, στη Σομαλία υπάρχει γενικευμένος κίνδυνος στρατολόγησης παιδιών και νεαρών αγοριών. Διαπιστώνεται επίσης, ότι ορισμένοι νέοι, μπορεί να στρατολογηθούν εθελοντικά από τη συγκεκριμένη ομάδα, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Εν προκειμένω, παρατηρείται, ότι ο τόπος διαμονής του αιτητή δεν αποτελεί πρωταρχικό στόχο στρατολόγησης, καθότι δεν αναγράφεται ανάμεσα στις περιοχές που αναφέρονται στις ανωτέρω εξωτερικές πηγές (π.χ. Έως και το 40% των μελών στρατολογούνται από τις περιοχές Bay και Bakool. Στην περιοχή Gedo, η υψηλή ανεργία και η φτώχεια διευκολύνουν την ικανότητα της Al-Shabaab να στρατολογεί νεαρούς άνδρες ως μαχητές.) χωρίς αυτό ωστόσο να την εξαιρεί.
Περαιτέρω, όταν ο Αιτητής, δέχτηκε τις κατ’ ισχυρισμό του οχλήσεις από την Al-Shabaab, αν και ανήλικος, βρισκόταν σε ώριμη ηλικία. Πλέον έχει ενηλικιωθεί και ενόψει του γεγονότος ότι δεν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, είναι σε θέση να εργαστεί. Περαιτέρω, δεν διαφαίνεται ότι ο ίδιος θα είχε πρόθεση να ενταχθεί στην συγκεκριμένη ομάδα για οικονομικούς λόγους, λαμβάνοντας υπόψη ότι όταν διέμενε στην χώρα καταγωγής του, η οικογένειά του, μέλη της οποία βρίσκονται στη χώρα του και με τα οποία διατηρεί επικοινωνία, δεν αντιμετώπιζε οικονομικό πρόβλημα, καθότι ελάμβανε οικονομική στήριξη από τα αδέλφια του τα οποία διαβιούν σε ευρωπαϊκές χώρες (ερυθρό 47). Τέλος, όπως ο ίδιος ο Αιτητής ανέφερε κατά την διάρκεια της συνέντευξής του ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου, δεν δέχτηκε κάποια προσωπική απειλή (ερυθρό 42), ενώ όπως δήλωσε κατά την ακροαματική διαδικασία στο παρόν Δικαστήριο, δεν αντιλήφθηκε ποτέ την παρουσία ατόμων της Al -Shabaab στην περιοχή του.
49. Εξετάζοντας τις ενδείξεις υπό το φως του συνόλου αυτών, παρότι ανευρίσκεται συμφωνία των δηλώσεων του Αιτητή σε σχέση με την δράση και αναγκαστική στρατολόγηση αγοριών και νέων από την Al Shabaab, ενόψει της μη στοιχειοθέτησης της εσωτερικής αξιοπιστίας του ισχυρισμού και της έλλειψης προσωπικής στοχοποίησης του Αιτητή, ο ισχυρισμός δεν είναι δυνατό παρά να τύχει απόρριψης.
50. Ενόψει της ανωτέρω ανάλυσης, και βασιζόμενο στην αξιολόγηση της εσωτερικής και εξωτερικής αξιοπιστίας του ισχυρισμού, το Δικαστήριο απορρίπτει τον ισχυρισμό συντασσόμενο με την κρίση των Καθ’ ων η αίτηση.
51. Προχωρώντας σε αξιολόγηση κινδύνου βάσει του μοναδικού αποδεκτού ισχυρισμού του Αιτητή αναφορικά με τα προσωπικά του στοιχεία, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι δεν προκύπτει βάσιμος και δικαιολογημένος φόβος δίωξής του στη χώρα καταγωγής του για έναν από τους πέντε λόγους που εξαντλητικά αναφέρονται στο άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ισχυρισμός του περί αναγκαστικής στρατολόγησής του από την Al-Shabaab, δεν έχει γίνει αποδεκτός, δεν υφίσταται στην περίπτωσή του εύλογος φόβος δίωξης. Καίτοι το προφίλ του Αιτητή ως νεαρού αποτελεί καταρχήν στοιχείο του προφίλ του που το θέτει σε δυσμενή θέση παρά ταύτα αυτό δεν μπορεί να εξετάζεται αποσπασματικά αλλά σε συνάρτηση με τα υπόλοιπα δεδομένα του Αιτητή, όπως καταγράφονται στην παράγραφο 48 ανωτέρω. Τονίζεται ότι στο πλαίσιο των αιτήσεων διεθνούς προστασίας η αξιολόγηση κινδύνου γίνεται πάντοτε σε εξατομικευμένη βάση (Βλ. άρθρο 18(3) του περί Προσφύγων Νόμου και απόφαση του ΔΕΕ της 25ης Ιανουαρίου 2018, F, C‑473/16, EU:C:2018:36, σκέψη 41 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία και απόφαση του ΔΕΕ της 4ης Οκτωβρίου 2018, C‑652/16, Ahmedbekova, ECLI:EU:C:2018:801, σκέψεις 48 επ.). Συνοπτικός επαναλαμβάνεται ότι ο Αιτητής δεν προβάλλει κατά τρόπο αξιόπιστο οποιοδήποτε ισχυρισμό περί προσωπικής στοχοποίησής του από μέλη της εν λόγω οργάνωσης. Παρά τον εντοπισμό μερικών συγκρούσεων, όπως προκύπτει στην ανάλυση κατωτέρω αναφορικά με την κατάσταση ασφαλείας στον τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του, δεν υφίσταται προσωπική στοχοποίηση ή εμπλοκή του Αιτητή στις αντιμαχόμενες παρατάξεις. Εξάλλου, ο Αιτητής είναι υγιής νέος, ο οποίος διαθέτει οικογενειακό υποστηρικτικό δίκτυο, μέλη της οικογένειάς του βρίσκονται στη χώρα του και διατηρεί με αυτούς επικοινωνία. Ενώ δε φαίνεται να αντιμετωπίζουν ζήτημα οικονομικής επιβίωσης.
52. Ούτε επίσης τεκμηριώνεται υπαγωγή του στο καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας (άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου), καθώς ο Αιτητής δεν επικαλείται κατά βάσιμο τρόπο, αλλά και από τα ενώπιόν μου στοιχεία δεν προκύπτει ότι εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη.
53. Ειδικότερα, στην προκείμενη περίπτωση από το προαναφερόμενο ιστορικό του Αιτητή δεν προκύπτει ότι, ενόψει των προσωπικών του περιστάσεων, πιθανολογείται να εκτεθεί σε κίνδυνο βλάβης συγκεκριμένης μορφής [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94, Elgafaji, σκέψη 32)], ότι αυτός διατρέχει κίνδυνο σοβαρής βλάβης, λόγω θανατικής καταδίκης ή εκτέλεσης, βασανιστηρίων, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής της [βλ άρθρο 19(2)(α) και (β)].
54. Ως προς την υπαγωγή του Αιτητή στο άρθρο 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου, επισημαίνω τα κατωτέρω. Ιδίως ως προς τους παράγοντες που δύνανται να ληφθούν υπόψιν κατά την αξιολόγηση του συστατικού στοιχείου της αδιάκριτης βίας, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: το ΔΕΕ) επεσήμανε σε πρόσφατη απόφασή του ότι λαμβάνονται υπόψη «[…]μεταξύ άλλων, η ένταση των ενόπλων συγκρούσεων, το επίπεδο οργάνωσης των εμπλεκομένων ενόπλων δυνάμεων και η διάρκεια της σύρραξης ως στοιχεία λαμβανόμενα υπόψη κατά την εκτίμηση του πραγματικού κινδύνου σοβαρής βλάβης, κατά την έννοια του άρθρου 15, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2011/95 (πρβλ. απόφαση της 30ής Ιανουαρίου 2014, Diakité, C‑285/12, EU:C:2014:39, σκέψη 35), καθώς και άλλα στοιχεία όπως η γεωγραφική έκταση της κατάστασης αδιάκριτης άσκησης βίας, ο πραγματικός προορισμός του αιτούντος σε περίπτωση επιστροφής στην οικεία χώρα ή περιοχή και οι τυχόν εκ προθέσεως επιθέσεις κατά αμάχων εκ μέρους των εμπόλεμων μερών.» (ΔΕΕ, C-901/19, ημερομηνίας 10.6.2021, CF, DN κατά Bundesrepublic Deutschland, σκέψη 43).
55. Περαιτέρω, ως προς τον προσδιορισμό του επιπέδου της ασκούμενης αδιάκριτης βίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (στο εξής: το ΕΔΔΑ) στην απόφασή του Sufi and Elmi (ΕΔΔΑ, απόφαση επί των προσφυγών 8319/07 and 11449/07, ημερομηνίας 28.11.2011) αξιολόγησε, διευκρινίζοντας ότι δεν κατονομάζονται εξαντλητικά, τη χρήση μεθόδων και τακτικών πολέμου εκ μέρους των εμπόλεμων πλευρών, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο αμάχων θυμάτων ή ευθέως στοχοποιούν αμάχους, εάν η χρήση αυτών είναι διαδεδομένη μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, και, τελικά, τον αριθμό των αμάχων που έχουν θανατωθεί, τραυματιστεί και εκτοπιστεί ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης.
56. Περαιτέρω, όπως διευκρίνισε το ΔΕΕ «ο όρος «προσωπική» πρέπει να νοείται ως χαρακτηρίζων βλάβη προξενούμενη σε αμάχους, ανεξαρτήτως της ταυτότητάς τους, όταν ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που χαρακτηρίζει την υπό εξέλιξη ένοπλη σύρραξη και λαμβάνεται υπόψη από τις αρμόδιες εθνικές αρχές οι οποίες επιλαμβάνονται των αιτήσεων περί επικουρικής προστασίας ή από τα δικαστήρια κράτους μέλους ενώπιον των οποίων προσβάλλεται απόφαση περί απορρίψεως τέτοιας αιτήσεως είναι τόσο υψηλός, ώστε υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να εκτιμάται ότι ο άμαχος ο οποίος θα επιστρέψει στην οικεία χώρα ή, ενδεχομένως, περιοχή θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της χώρας ή της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί σε σοβαρή απειλή κατά το άρθρο 15, στοιχείο γ’, της οδηγίας.» (απόφαση στην υπόθεση C-465/07, Meki Elgafaji, Noor Elgafaji κ. Staatssecretaris van Justitie, ημερ.17.2.2009) Ιδίως ως προς την εφαρμογή της αναπροσαρμοζόμενης κλίμακας, το ΔΕΕ στην ως άνω απόφαση διευκρίνισε ότι «ότι όσο περισσότερο ο αιτών είναι σε θέση να αποδείξει ότι θίγεται ειδικώς λόγω των χαρακτηριστικών της καταστάσεώς του, τόσο μικρότερος θα είναι ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που απαιτείται προκειμένου ο αιτών να τύχει της επικουρικής προστασίας.».
57. Εν προκειμένω, ως προς τον κίνδυνο που ενδέχεται να αντιμετωπίσει ο Αιτητής λόγω αδιάκριτης άσκησης βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης, το Δικαστήριο ανέτρεξε σε πρόσφατες και έγκυρες πληροφορίες από εξωτερικές πηγές αναφορικά με την γενική κατάσταση ασφαλείας στη χώρα καταγωγής του Αιτητή.
58. Η έκθεση της ACLED του Μαΐου του 2024, σημειώνει ότι η κυβέρνηση ανακοίνωσε σχέδια για έναν ακόμη γύρο επιχειρήσεων αντιμετώπισης της Al Shabaab στις πολιτείες Galmudug και Hirshabelle.[11] Η εκστρατεία στοχεύει να εξαλείψει την Al Shabaab από την κεντρική και νότια Σομαλία, όπου κατέχουν μεγάλες εκτάσεις εδάφους. Ωστόσο, αυτή η επιχείρηση συνεχίζει να αντιμετωπίζει μακροχρόνια προβλήματα που έχουν παρεμποδίσει την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης ανταρτών. Εν τω μεταξύ, οι μαχητές της Al Shabaab ανασυντάσσονται και επεκτείνονται σε απομακρυσμένα χωριά στην περιοχή Middle Shabelle από τον Μάρτιο και συνεχίζουν τις επιχειρήσεις κατά μήκος των κύριων οδών ανεφοδιασμού Mogadishu-Balcad. Φαίνεται ότι στόχος τους είναι να αποκτήσουν τον έλεγχο στρατηγικών περιοχών κατά μήκος των κύριων οδών ανεφοδιασμού μεταξύ των περιοχών Middle Shabelle και Banadir.
59. Σύμφωνα με απάντηση σε ερώτημα σχετικό με την κατάσταση ασφαλείας στην Σομαλία, που ετοίμασε η EUAA και δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο 2023, μετά την έναρξη της κυβερνητικής επίθεσης κατά της Al-Shabaab, τον Αύγουστο του 2022, η ομάδα φέρεται να αναπτύχθηκε στις περιοχές Banadir και Lower Shabelle και άρχισε να στήνει ενέδρες στις δυνάμεις ασφαλείας με Αυτοσχέδιους Εκρηκτικούς Μηχανισμούς (IEDs), ειδικά στις κύριες οδούς εφοδιασμού μεταξύ Belet Weyne (περιοχή Hiraan) και Balcad (περιοχή Middle Shabelle).[12]
60. Επιπλέον, Σύμφωνα με έκθεση της ACAPS του Απριλίου 2023 για την γενική κατάσταση ασφαλείας «η Σομαλία αντιμετωπίζει μια βαθύτερη ανθρωπιστική κρίση καθώς βιώνει τη χειρότερη ξηρασία εδώ και πάνω από 40 χρόνια, παράλληλα με υψηλά επίπεδα σύγκρουσης και ανασφάλειας, αυξημένες πολιτικές εντάσεις και φθίνουσα οικονομία. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει το πρόβλημα, οδηγώντας σε πιο συχνά και έντονα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως πλημμύρες και συμβάλλοντας στην επιδείνωση των κοινοτικών εντάσεων και των κοινωνικοοικονομικών ευπαθειών. Η χώρα αντιμετωπίζει επίσης μακροχρόνιες διαμάχες για την επικράτειά της, μεταξύ των οποίων με τη Σομαλιλάνδη και με την Al-Shabaab, μια μαχητική ομάδα που μάχεται ενάντια στη σομαλική κυβέρνηση από την ίδρυσή της το 2006».[13]
61. Παρά τη γενικότερη έκρυθμη κατάσταση που επικρατεί στη Σομαλία, θα πρέπει να εξεταστεί ειδικότερα η περιοχή Hiraan, στην οποία υπάγεται διοικητικά το Belet Weyne, τόπος συνήθους διαμονής του Αιτητή. Η Hiraan βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της Σομαλίας και αποτελείται από τρεις περιφέρειες.[14] Η πρωτεύουσα της περιοχής είναι το Belet Weyne. Η Hiraan κατοικείται κυρίως από τις φυλές Hawiye (Hawadle, Jajele).[15] Η υπο-φυλή Hawadle κυριαρχεί στην περιοχή βορειοανατολικά του ποταμού Shabelle, ενώ οι υπο-φυλές Jajele, Galjaal (ή Gaaljeel) and Baadi Adde κυριαρχούν στην περιοχή δυτικά του ποταμού. Η μειονοτική ομάδα Makane (Bantu/Jareer) υφίσταται επίσης σε ένα μέρος της περιοχής.
62. Σύμφωνα με έκθεση της EUAA[16] για την κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή Hiraan, στην Σομαλία, του Φεβρουαρίου 2023 «Η κύρια πηγή συγκρούσεων στην περιοχή είναι οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις μεταξύ της Al-Shabaab και των δυνάμεων ασφαλείας κατά της Al-Shabaab, συμπεριλαμβανομένης της τοπικής πολιτοφυλακής Ma'aawiisley και των ενόπλων δυνάμεων. Η Hiraan είναι ένα από τα προπύργια της Al-Shabaab, όπου η οργάνωση διατηρεί βάσεις για τους μαχητές της. Η Al-Shabaab ελέγχει τις αγροτικές περιοχές, ενώ οι κρατικές και ομοσπονδιακές δυνάμεις, με τη βοήθεια της AMISOM Djibouti, ελέγχουν τις μεγάλες πόλεις της περιοχής. Η Al-Shabaab συμμετείχε στο περίπου 70% των περιστατικών ασφαλείας στη Hiraan μεταξύ της 1ης Ιουλίου 2021 και της 30ης Νοεμβρίου 2022. Από τον Δεκέμβριο του 2021, η Al-Shabaab φέρεται να ελέγχει μεγάλα τμήματα των αγροτικών περιοχών και τις κύριες οδούς ανεφοδιασμού. Ως αποτέλεσμα, οι κρατικοί και ομοσπονδιακοί αξιωματούχοι και οποιοσδήποτε αρνιόταν να υποταχθεί στην Al- Shabaab, μπορούσε να ταξιδέψει στις περισσότερες πόλεις της Hiraan μόνο αεροπορικώς. Μετά την κυβερνητική επίθεση το καλοκαίρι του 2022, η κυβέρνηση φέρεται να ανέκτησε τον έλεγχο πάνω από 40 οικισμών στην περιοχή, αν και μια πηγή ανέφερε τον Οκτώβριο του 2022 ότι κανένας από αυτούς δεν ήταν μεγάλες πόλεις και ότι η Al-Shabaab είχε ανακτήσει τον έλεγχο σε ορισμένους από αυτούς. Η ομάδα φέρεται επίσης να επικεντρώθηκε στην ανάκτηση περιοχών που έχασε στην περιοχή της Hirshabelle. Τον Σεπτέμβριο του 2022, οι κυβερνητικές δυνάμεις της Σομαλίας φαίνεται να είχαν ανακαταλάβει περιοχές στις περιοχές Mahas, Bulo Burto and Mataban από την Al-Shabaab. Αργότερα, τον Οκτώβριο του 2022, μια τοπική διαδικτυακή ειδησεογραφική ιστοσελίδα, ανέφερε για μάχες μεταξύ της Al-Shabaab και των κυβερνητικών δυνάμεων για τον έλεγχο των περιοχών γύρω από την πόλη Bulo Burto.».
63. Το διάστημα μεταξύ Ιουλίου 2021 και Νοεμβρίου 2022, το ACLED κατέγραψε συνολικά 1.357 θανάτους στην περιοχή. Κατά τους μήνες μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Απριλίου 2023, το ACLED κατέγραψε συνολικά 433 θανάτους στην περιοχή. Σε σύγκριση με τα στοιχεία πληθυσμού στην περιοχή από το 2021, αυτό αντιπροσωπεύει περίπου 419 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους για ολόκληρη την περίοδο αναφοράς.
64. Σύμφωνα με στοιχεία της βάσης δεδομένων του ACLED το τελευταίο έτος, ήτοι κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ 28.6.2023 και 28.6.2024 στην περιοχή Hiraan, της Σομαλίας, καταγράφηκαν συνολικά 156 περιστατικά ασφαλείας από τα οποία επήλθε ο θάνατος συνολικά 359 πολιτών. Πιο αναλυτικά, 96 εξ αυτών καταγράφηκαν ως μάχες (με 230 θύματα), 23 ως περιστατικά χρήσης βίας κατά πολιτών (με 16 θύματα), 36 ως εκρήξεις ή εξ αποστάσεως ασκηθείσα βία (με 111 θύματα), 1 ως ταραχές (με 2 θύματα).[17] Ο εκτιμώμενος πληθυσμός της επαρχίας ανέρχεται σε 566,400 κατοίκους.[18]
65. Όσον αφορά την περιοχή Belet Weyne, η οποία αποτελεί τον τελευταίο τόπο συνήθους διαμονής του Αιτητή, σύμφωνα με στοιχεία της βάσης δεδομένων του ACLED, την ανωτέρω περίοδο αναφοράς, καταγράφηκαν συνολικά 50 περιστατικά ασφαλείας από τα οποία επήλθε ο θάνατος συνολικά 75 πολιτών. Πιο αναλυτικά, 21 εξ αυτών καταγράφηκαν ως μάχες, 14 ως περιστατικά χρήσης βίας κατά πολιτών, 14 ως εκρήξεις ή εξ αποστάσεως ασκηθείσα βία και 1 ως ταραχές.[19] Ο εκτιμώμενος πληθυσμός της επαρχίας ανέρχεται σε 287,761.[20]
66. Με βάση λοιπόν τα όσα παρατέθηκαν, αδιάκριτη βία λαμβάνει χώρα στην περιοχή Hiran. Ωστόσο, τα επίπεδα της αδιάκριτης βίας δεν είναι τόσο υψηλά ούτως ώστε να θεωρηθεί ότι υπάρχει εύλογη πιθανότητα ο Αιτητής να αντιμετωπίσει κίνδυνο πραγματικής βλάβης απλώς και μόνο λόγω της παρουσίας του στην περιοχή. Απαιτείται, συνεπώς, η ύπαρξη στο πρόσωπο του Αιτητή ορισμένων στοιχείων που θα αύξαναν το ρίσκο του συγκριτικά με τον μέσο πληθυσμό. Εν προκειμένω, τέτοια στοιχεία δεν εντοπίζονται. Ο Αιτητής πρόκειται για έναν ενήλικα άντρα, νεαρής ηλικίας, χωρίς κάποιο πρόβλημα υγείας ή κάποια άλλη ευαλωτότητα που θα τον εμπόδιζε να προστατευτεί αποτελεσματικά στην περίπτωση που αυτό χρειαζόταν. Επιπλέον, διαθέτει οικογενειακό υποστηρικτικό περιβάλλον στην περιοχή, ήτοι την μητέρα του, καθώς και άλλα συγγενικά πρόσωπα τα οποία διαμένουν στην ίδια περιοχή, όπως δήλωσε κατά την ακροαματική διαδικασία στο Δικαστήριο. Όπως συμπεραίνει και η λειτουργός της κοινωνικής υπηρεσίας στην έκθεσή της η εξωτερική του εμφάνιση και τα σωματικά χαρακτηριστικά, η κοινωνική συμπεριφορά του, ο τρόπος σκέψης, η λεκτική και μη λεκτική έκφρασή του παραπέμπουν σε ενήλικο άτομο τονίζοντας ότι κοινωνικοποιείται με τους συγκατοίκους του και έχει την ικανότητα να αυτοεξυπηρετείτται, λειτουργώντας ως ανεξάρτητο άτομο. Τέλος, έχοντας ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην εν λόγω περιοχή, είναι εξοικειωμένος με την περιοχή και άρα σε θέση να εντοπίζει και να αξιολογεί επαρκώς τους κινδύνους.
Ως εκ τούτου, η παρούσα προσφυγή απορρίπτεται και η προσβαλλόμενη απόφαση επικυρώνεται ως ανωτέρω, με € 1000 έξοδα εναντίον του Αιτητή και υπέρ των Καθ' ων η αίτηση.
Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.
[1] Για τις έννοιες της πλήρους και ex nunc εξέτασης βλ. σχετικά EASO, ‘Judicial Analysis and The Principle of non-refoulement’ (2018), 144 διαθέσιμο σε https://euaa.europa.eu/sites/default/files/asylum-procedures-ja_en.pdf (ημερομηνία πρόσβασης 11/7/2024)
[2] ΔΕΕ Υπόθεση C-156/23 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ JEAN RICHARD DE LA TOUR της 16ης Μαίου 2024, διαθέσιμό σε: CURIA - Documents (europa.eu) (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 11/7/2024)
[3] ΔΕΕ Υπόθεση C-181/16, διαθέσιμό σε: CURIA - Documents (europa.eu) (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 11/7/2024)
[4] The Voters Initiative (Author), published by UN Human Rights Committee: Information on the United States of America for Review by the Human Rights Committee at the 139th Session (04 Mar 2024 - 28 Mar 2024), 30 January 2024 https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/TreatyBodyExternal/DownloadDraft.aspx?key=1cJsGKycgclvjImzvk3XZH7cB4A82I1caRu5qHFLAZUxtNU14+rCi4NVOdXgLvltQG8e4XoA+yI70qbZaxeRrw== paras. 58, 69-71 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[5] EUAA – European Union Agency for Asylum (formerly: European Asylum Support Office, EASO) (Author): COI Query Somalia: Security situation update [Q13-2023], 25 April 2023
https://www.ecoi.net/en/file/local/2092138/2023_04_EUAA_COI_Query_Response_Q13_Somalia_Security_Situation.pdf και EUAA – European Union Agency for Asylum (formerly: European Asylum Support Office, EASO) (Author): Somalia; Targeted Profiles, September 2021 https://www.ecoi.net/en/file/local/2060580/2021_09_EASO_COI_Report_Somalia_Targeted_profiles.pdf(ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[6] EUAA – European Union Agency for Asylum (formerly: European Asylum Support Office, EASO) (Author): Somalia; Security situation, September 2021
https://www.ecoi.net/en/file/local/2060582/2021_09_EASO_COI_Report_Somalia_Security_situation.pdf σελ. 68 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[7] The Voters Initiative (Author), published by UN Human Rights Committee: Information on the United States of America for Review by the Human Rights Committee at the 139th Session (04 Mar 2024 - 28 Mar 2024), 30 January 2024 https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/TreatyBodyExternal/DownloadDraft.aspx?key=1cJsGKycgclvjImzvk3XZH7cB4A82I1caRu5qHFLAZUxtNU14+rCi4NVOdXgLvltQG8e4XoA+yI70qbZaxeRrw== paras. 58, 69-71 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[8] EUAA – European Union Agency for Asylum (formerly: European Asylum Support Office, EASO) (Author): Somalia; Targeted Profiles, September 2021 https://www.ecoi.net/en/file/local/2060580/2021_09_EASO_COI_Report_Somalia_Targeted_profiles.pdf σελ. 17-19, σελ. 21 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[9] Country Guidance Somalia 2022: Persons fearing forced recruitment by Al-Shabaab, available at https://euaa.europa.eu/country-guidance-somalia-2022/221-persons-fearing-forced-recruitment-al-shabaab,) (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[10] Country Guidance Somalia 2022: Country Guidance: Somalia (August 2023) | European Union Agency for Asylum (europa.eu) (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[11] ACLED, Somalia: Renewed counter-insurgency operations expected as al-Shabaab regroups, May 2024, May 2024 Somalia: Renewed counter-insurgency operations expected as al-Shabaab regroups (acleddata.com) (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 8/7/2024)
[12] ACLED, Context Assessment: Heightened Political Violence in Somalia, 3 March 2023, https://acleddata.com/2023/03/03/context-assessment-heightened-political-violence-in-somalia/ και EUAA – European Union Agency for Asylum (formerly: European Asylum Support Office, EASO) (Author): COI Query Somalia: Security situation update [Q13-2023], 25 April 2023 https://www.ecoi.net/en/file/local/2092138/2023_04_EUAA_COI_Query_Response_Q13_Somalia_Security_Situation.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 8/7/2024)
[13] ACAPS - Assessment Capacities Project (Author): Somalia: Key crises to watch in 2023, 14 April 2023
https://www.acaps.org/sites/acaps/files/products/files/20230413_acaps_thematic_report_somalia_key_crises_to_watch_in_2023.pdf σελ. 2 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 8/7/2024)
[14] EUAA, Country Guidance – Somalia, August 2023 2023_Country_Guidance_Somalia.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 9/7/2024)
[15] Όπ.π.
[16] EUAA, Country Guidance – Somalia, August 2023 2023_Country_Guidance_Somalia.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 9/7/2024)
[17] ACLED - The Armed Conflict Location & Event Data Project, περιστατικά ασφαλείας για το χρονικό διάστημα από 28/06/2023 έως 28/06/2024 στην Επαρχία Hiraan της Σομαλίας, όπως προκύπτουν μετά από την χειροκίνητη παράθεση δεδομένων αναζήτησης (Filters List) ως εξής: COUNTRY VIEW/Region/Eastern Africa/Somalia/Hiraan. Η βάση αναζήτησης (ACLED Dashboard) στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[18]City Population, Somalia - 2019, διαθέσιμο στη διεύθυνση Somalia: Federal States, Major Cities & Towns - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information (citypopulation.de) (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[19] ACLED - The Armed Conflict Location & Event Data Project, περιστατικά ασφαλείας για το χρονικό διάστημα από 28/06/2023 έως 28/06/2024 στην Επαρχία Lower Shabelle της Σομαλίας, όπως προκύπτουν μετά από την χειροκίνητη παράθεση δεδομένων αναζήτησης (Filters List) ως εξής: COUNTRY VIEW/Region/Eastern Africa/Somalia/Hiraan. Η βάση αναζήτησης (ACLED Dashboard) στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://acleddata.com/dashboard/#/dashboard (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)
[20] UNOCHA, Somalia - 2021 Population Figures and Disaggregation, 7 December 2021, διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://data.humdata.org/dataset/6cac9c64-2716-4809-9e82-440839d421f6/resource/6359a185-01a9-401f-8883-eccc7674ec82/download/population-15.7_final.xlsx (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 08/07/2024)