ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Υπόθεση Αρ.: 7326/22

12 Ιουλίου, 2024

[Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.]

Αναφορικά με το άρθρο 146 του Συντάγματος

Μεταξύ:

B-S. H. R.

Αιτητή

και

Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ασύλου

Καθ' ων η αίτηση

Ο Αιτητής εμφανίζεται προσωπικά

Μ. Παραδεισιώτη (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση

Η. Φανούς (κ.) για πιστή μετάφραση από την αγγλική στην ελληνική και αντιστρόφως.

Α Π Ο Φ Α Σ Η

Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.: Ο Αιτητής με την παρούσα προσφυγή στρέφεται κατά της απόφασης των Καθ' ων η αίτηση ημερομηνίας 5.10.2022, με την οποία απορρίφθηκε η αίτησή του για διεθνή προστασία και η επιστροφή του στη χώρα καταγωγής του.

Γεγονότα

1.             Τα γεγονότα της υπόθεσης έχουν ως ακολούθως: Ο Αιτητής κατάγεται από τη Σιέρρα Λεόνε. Εισήλθε παράνομα στη Δημοκρατία και περί τις 4.6.2021 υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας. Στις 12.7.2022 πραγματοποιήθηκε συνέντευξη του Αιτητή από λειτουργό. Ακολούθως, ο λειτουργός υπέβαλε Έκθεση /Εισήγηση προς τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου (στο εξής: Προϊστάμενος) για απόρριψη της αίτησης ασύλου του Αιτητή και για έκδοση απόφασης επιστροφής του. Η Εισήγηση εγκρίθηκε από τον Προϊστάμενο στις 5.10.2022. Η εν λόγω απορριπτική απόφαση, η οποία κοινοποιήθηκε στον Αιτητή στις 2.11.2022, αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας προσφυγής.

 

 

Νομικοί Ισχυρισμοί            

2.             Ο Αιτητής στο εισαγωγικό δικόγραφο δηλώνει την αντίθεσή του με την επίδικη απόφαση και αναφέρει ότι δεν μπορεί να επιστρέψει στη χώρα του καθώς η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο εξαιτίας οικογενειακής διαμάχης.

3.             Στη γραπτή του αγόρευση, ο Αιτητής αναφέρει ότι επιθυμεί να παραμείνει στη Δημοκρατία για τους εξής λόγους: Πρώτον, ο πατέρας του γεννήθηκε σε μια παραδοσιακή οικογένεια και, για το λόγο αυτό, ο Αιτητής είχε διαφωνίες με τους θείους του σχετικά με το εάν θα συνεχίσει την οικογενειακή κληρονομιά και θα γίνει μέλος της μυστικής οργάνωσης μετά τον θάνατο του πατέρα του. Σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του, η ζωή του θα κινδυνεύσει τόσο από τους θείους του όσο και από τα μέλη της μυστικής οργάνωσης. Δεύτερον, η πλειοψηφία των μελών αυτής της οργάνωσης είναι εξαιρετικά διασυνδεδεμένα με την Κυβέρνηση. Τρίτον, δεν θα είναι ασφαλής πουθενά στη χώρα καταγωγής του, καθώς τα μέλη της οργάνωσης βρίσκονται παντού και θα τον εντοπίσουν.

4.             Από την πλευρά τους οι Καθ’ ων η αίτηση υπεραμύνονται της επίδικης πράξης. Ειδικότερα, προωθούν ότι οι ισχυρισμοί του Αιτητή δεν παρουσιάζουν συνέπεια, ακρίβεια, ευλογοφάνεια και αληθοφάνεια και δεν στοιχειοθετούν βάσιμο και δικαιολογημένο φόβο δίωξης αλλά ούτε και καταδεικνύεται ότι υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα καταγωγής του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη.

To νομικό πλαίσιο

5.             Το άρθρο 11 των Περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμων του 2018 και 2020 (Ο περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμος) καθορίζει τη δικαιοδοσία του παρόντος Δικαστηρίου.

6.             Το άρθρο 3 του περί Προσφύγων Νόμου ορίζει τα ακόλουθα:

«Πρόσφυγας

3.-(1) Ως πρόσφυγας αναγνωρίζεται το πρόσωπο που, λόγω βάσιμου φόβου καταδίωξης του για λόγους φυλετικούς, θρησκευτικούς, ιθαγένειας ή ιδιότητας μέλους συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου ή πολιτικών αντιλήψεων, είναι εκτός της χώρας της ιθαγενείας του και δεν είναι σε θέση, ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν είναι πρόθυμο, να χρησιμοποιήσει την προστασία της χώρας αυτής, ή πρόσωπο, που δεν έχει ιθαγένεια, το οποίο, ενώ είναι εκτός της χώρας της προηγούμενης συνήθους διαμονής του ως αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων, δεν είναι σε θέση ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν είναι πρόθυμο να επιστρέψει σ' αυτή και στο οποίο δεν έχει εφαρμογή το άρθρο 5.».

7.             Το άρθρο 16 του περί Προσφύγων Νόμου ορίζει τα εξής:

«Υποχρεώσεις αιτητή κατά την εξέταση της αίτησης και συναφής υποχρέωση αρμόδιων αρχών

16.-(1) Κατά την εξέταση της αίτησής του, ο αιτητής οφείλει να συνεργάζεται με την Υπηρεσία Ασύλου με σκοπό την εξακρίβωση της ταυτότητάς του και των υπόλοιπων στοιχείων που αναφέρονται στην παράγραφο (α) του εδαφίου (2).

(2) Ιδίως, ο αιτητής οφείλει-

(α) να υποβάλει το συντομότερο δυνατό όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για την τεκμηρίωση της αίτησης, τα οποία στοιχεία συνίστανται σε δηλώσεις του αιτητή και σε όλα τα έγγραφα που έχει ο αιτητής στη διάθεσή του σχετικά με την ηλικία του, το προσωπικό του ιστορικό, καθώς και το ιστορικό των οικείων συγγενών του, την ταυτότητα, την ιθαγένεια, τη χώρα και το μέρος προηγούμενης διαμονής του, τις προηγούμενες αιτήσεις ασύλου, το δρομολόγιο που ακολούθησε, το δελτίο ταυτότητας και τα ταξιδιωτικά του έγγραφα και τους λόγους για τους οποίους ζητεί διεθνή προστασία∙

[.]

8.             Το άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου προβλέπει τα εξής:

«Αναγνώριση καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας

19.-(1) Ο Προϊστάμενος, με απόφασή του αναγνωρίζει καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, σε οποιοδήποτε αιτητή, ο οποίος δεν αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας ή σε οποιοδήποτε αιτητή του οποίου η αίτηση σαφώς δεν βασίζεται σε οποιουσδήποτε από τους λόγους του εδαφίου (1) του άρθρου 3, αλλά σε σχέση με τον οποίο υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη και δεν είναι σε θέση ή, λόγω του κινδύνου αυτού, δεν είναι πρόθυμος, να θέσει τον εαυτό του υπό την προστασία της χώρας αυτής.

(2) Για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου, "σοβαρή βλάβη" ή "σοβαρή και αδικαιολόγητη βλάβη" σημαίνει-

(α) θανατική ποινή ή εκτέλεση, ή

(β) βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία του αιτητή στη χώρα καταγωγής του, ή

(γ) σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας αμάχου, λόγω αδιάκριτης άσκησης βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης...».

Κατάληξη

9.             Επισημαίνεται εκ προοιμίου ότι το παρόν Δικαστήριο ως δικαστήριο ουσίας δικάζει την υπόθεση που άγεται ενώπιον του εξ υπαρχής, κατά το νόμο και κατά την ουσία, δεν περιορίζεται μόνο στην εξέταση της διαδικασίας και των στοιχείων κρίσης της διοικητικής αρχής που εξέδωσε την προσβαλλόμενη πράξη, αλλά προχωρεί παραπέρα και εξετάζει την ουσιαστική ορθότητα της επίδικης πράξεως. Ο Αιτητής αναμένεται να προβάλει, στο πλαίσιο της διοικητικής ή και της παρούσας δικαστικής διαδικασίας, τέτοιους συγκεκριμένους και ειδικούς ισχυρισμούς, οι οποίοι εν δυνάμει θα δικαιολογούσαν την υπαγωγή του στο καθεστώς διεθνούς προστασίας.

10.          Παρατηρείται συναφώς ότι ο Αιτητής κατά την καταγραφή του αιτήματός του για διεθνή προστασία δήλωσε ότι εγκατέλειψε την χώρα καταγωγής του λόγω οικογενειακής διαμάχης. Δήλωσε ότι ο πατέρας του γεννήθηκε σε μια παραδοσιακή αρχοντική οικογένεια και ότι ο ίδιος, σύμφωνα με την παράδοση, είναι ο διάδοχος της θέσης του. Ωστόσο, δεν ήθελε να διαδεχθεί την θέση, διότι αυτό απαιτεί την ένταξη σε μια μυστική οργάνωση, της οποίας δεν είμαι μέλος. Αυτό προκάλεσε διαφωνίες με τους θείους του, οι οποίοι προσπάθησαν να τον εξαναγκάσουν να γίνει μέλος με τη βία, απειλώντας τον ότι θα τον σκοτώσουν ή θα χρησιμοποιήσουν μαύρη μαγεία εναντίον του.

11.          Κατά το στάδιο της συνέντευξης, ο Αιτητής ανέφερε ότι είναι υπήκοος της της Σιέρρα Λεόνε, ότι είναι μουσουλμάνος και ανήκει στην εθνοτική κοινότητα Temne. Επιβεβαίωσε ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Φρίταουν της Σιέρα Λεόνε το 1994, η οποία αποτελεί και τόπο προηγούμενης συνήθους διαμονής του. Ως προς το μορφωτικό του επίπεδο, ο Αιτητής ανέφερε ότι είναι απόφοιτος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ότι σπούδασε για τρία χρόνια Γεωλογία, ωστόσο δεν κατάφερε να αποφοιτήσει, διότι εγκατέλειψε την χώρα. Δήλωσε επιπλέον, ότι εργάστηκε για μικρό χρονικό διάστημα στην χώρα καταγωγής του. Ως προς την οικογενειακή του κατάσταση δήλωσε ότι είναι άγαμος και άτεκνος. Επιπλέον, δήλωσε ότι στη χώρα και συγκεκριμένα στην Φρίταουν διαμένει η μητέρα του μαζί με την μεγαλύτερη αδελφή του, τα ανίψια του και τους παππούδες του, ενώ ο πατέρας του απεβίωσε το 2019. Εγκατέλειψε τη χώρα του χωρίς να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε πρόβλημα κατά την έξοδό του.

12.          Ως προς το λόγο που εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του, ο Αιτητής επανέλαβε τα όσα κατέθεσε με την αίτησή του. Δήλωσε εξάλλου ότι αυτός είναι και ο μόνος λόγος για τον οποίο εγκατέλειψε τη χώρα του, στην οποία ουδέποτε συνελήφθη ή κρατήθηκε.  Προσέθεσε ότι η οργάνωση στην οποία ήταν μέλος ο πατέρας του ήταν η Poro Society και ότι δεν επιθυμεί να γίνει μέλος της καθώς είναι μουσουλμάνος. Στη συνέχεια, υποβλήθηκαν διευκρινιστικά ερωτήματα στον Αιτητή αναφορικά με τις απειλές που δέχτηκε από τους συγγενείς του πατέρα του. Ερωτηθείς ποια ήταν τα άτομα που τον απείλησαν, δήλωσε ότι ήταν ξαδέλφια του πατέρα του. Εξήγησε ότι κανένας δεν τον έβλαψε προσωπικά και ότι όταν μετοίκησε από το σπίτι του στο σπίτι του φίλου του δεν τον εντόπισε κανείς. Ερωτηθείς, εάν συνέβη κάτι στον ίδιο ή σε κάποιο μέλος της οικογένειάς του απάντησε αρνητικά. Στο πλαίσιο εξέτασης του ενδεχομένου μετεγκατάστασης του Αιτητή σε άλλη περιοχή της χώρας του, ο Αιτητής δήλωσε ότι μπορεί να ζήσει σε κάποιο άλλο μέρος στην χώρα, αλλά δεν θα είναι ασφαλής.

13.          Οι Καθ’ ων η Αίτηση διέκριναν δύο ουσιώδεις ισχυρισμούς: έναν πρώτο αναφορικά με την ιθαγένεια του Αιτητή (Σιέρα Λεόνε) και τον τόπο καταγωγής και διαμονής του (Φρίταουν). Ο ισχυρισμός αυτός έγινε δεκτός, δεδομένης της κατάθεσης του πρωτότυπου διαβατηρίου του Αιτητή και της επιβεβαίωσης των περιοχών τις οποίες ανέφερε από εξωτερικές πηγές χαρτογράφησης. Ως δεύτερος ουσιώδης ισχυρισμός απομονώθηκε ο φόβος δίωξής του από τους συγγενείς του λόγω άρνησης μύησής του στην Poro κοινότητα. Ο δεύτερος ισχυρισμός δεν έγινε αποδεκτός.

14.          Ειδικότερα, κρίθηκε ότι οι ισχυρισμοί του Αιτητή δεν διακρίνονταν από λογική συνέπεια, από λεπτομέρεια και ακρίβεια και ότι ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παρέχει σαφείς και ικανοποιητικές απαντήσεις σε ερωτήσεις που του τέθηκαν. Συγκεκριμένα, ισχυρίστηκε πώς δεχόταν απειλές από τα ξαδέλφια του πατέρα του, ενώ στην ερώτηση εάν ήταν συγκεκριμένα ξαδέλφια του πατέρα του, ο Αιτητής ισχυρίστηκε γενικά και αόριστα ότι ήταν 3-4 ξαδέλφια του πατέρα του. Οι Καθ’ων η αίτηση σημειώνουν ότι ο Αιτητής, δεν συνάντησε ξανά τον φορέα δίωξής του από το 2020, ενώ εγκατέλειψε τη χώρα του το Φεβρουάριο του 2021 και ότι ο Αιτητής διέμεινε για περίπου δύο μήνες στην πρωτεύουσα χωρίς να τύχει δίωξης από τους ισχυριζόμενους διώκτες του.

15.          Ακολούθως, ο Αιτητής ισχυρίστηκε με ασάφεια και χωρίς να παρέχει λεπτομέρειες, σύμφωνα με την αξιολόγηση των Καθ’ ων η αίτηση ότι τα ξαδέλφια του πατέρα του, του έλεγαν ότι δεν ήθελαν να χάσουν το όνομα της οικογένειας και γι’ αυτό το λόγο έπρεπε να γίνει μέλος της οργάνωσης. Ισχυρίστηκε ότι τον πίεζαν, αλλά ο ίδιος είχε την δική του ζωή, σπούδαζε και δεν ήθελε να μυηθεί. Ερωτηθείς ποιες ακριβώς ήταν οι απειλές που δεχόταν, ισχυρίστηκε αόριστα ότι έπρεπε να διαδεχθεί την θέση του πατέρα του και σε περίπτωση άρνησης θα τον ανάγκαζαν μετά βίας. Σε ερώτηση για ποιο λόγο εάν ήθελαν όντως να του προκαλέσουν κακό, γιατί δεν τον βρήκαν από το 2020 έως το 2021, ο Αιτητής ισχυρίστηκε ότι διέμενε σε σπίτι φίλου του και ότι κανείς δεν γνώριζε το μέρος, πάρα μόνο η μητέρα του. Ερωτηθείς τί θα του συμβεί αν επιστρέψει στην χώρα καταγωγής του, απάντησε πως δεν γνωρίζει, ενώ ως προς την πρόθεσή του ερχόμενος στη Δημοκρατία, δήλωσε ότι ήταν να συνεχίσει τις σπουδές του. Οι Καθ΄ων η αίτηση σημειώνουν ότι την πρωτοβουλία διαφυγής από την χώρα είχε η μητέρα του και όχι ο ίδιος ο Αιτητής, ενώ δεν αναφέρθηκε σε οποιαδήποτε συμπεριφορά ή ενέργεια από μέρους της κοινότητας που να συνδέεται με βάσιμη προσωπική δίωξη. Εν συνεχεία, οι Καθ’ ων η αίτηση έκριναν ως μη ευλογοφανείς τους ισχυρισμούς του αναφορικά με την μυστική οργάνωση. Συγκεκριμένα, καταγράφουν ότι ο Αιτητής δεν γνώριζε για την κοινότητα, ούτε κάποιος τον προσέγγισε από την κοινότητα αλλά ούτε και ο πατέρας του τον προέτρεψε να γίνει μέλος. Ισχυρίστηκε ότι δεν γνωρίζει τί θα του συμβεί εάν αρνηθεί να γίνει μέλος, δηλώνοντας ότι δεν του συνέβη κάτι προσωπικά μέχρι τη στιγμή που αποφάσισε να φύγει από την χώρα, ενώ κρίνεται μη ευλογοφανές το γεγονός ότι ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι δεν μυήθηκε ποτέ στην μυστική κοινότητα μέχρι τα 27 του χρόνια, παρόλο που ο πατέρας του και η οικογένειά του είναι μέλη της κοινότητας. Τέλος, οι Καθ’ ων  η αίτηση καταλήγουν ότι πρόκειται για απλό πολίτη, ο οποίος ζούσε μια φυσιολογική ζωή πριν εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του. Ο Αιτητής διέμενε στην Φρίταουν μέχρι να εγκαταλείψει την χώρα, χωρίς να του συμβεί οτιδήποτε, ενώ διευθέτησε μόνος του τα ταξιδιωτικά του έγγραφα για το ταξίδι του στη Δημοκρατία, εγκαταλείποντας την χώρα χωρίς να αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα.

16.          Οι Καθ’ ων η αίτηση προχώρησαν σε περαιτέρω εξέταση της εξωτερικής αξιοπιστίας του Αιτητή και κατέληξαν στο γεγονός ότι τα όσα ισχυρίστηκε ο Αιτητής κατά την συνέντευξή του δεν συνάδουν με  τις διεθνείς πηγές πληροφόρησης και συνακόλουθα απέρριψαν το μέρος αυτό του αιτήματος.

17.          Κατά την αξιολόγηση του κινδύνου που διατρέχει ο Αιτητής στη βάση του μοναδικού αποδεκτού ουσιώδους ισχυρισμού του Αιτητή, κατέληξαν ότι δεν συντρέχουν εύλογοι λόγοι ώστε να πιστεύεται ότι ο Αιτητής κινδυνεύει να αντιμετωπίσει δίωξη ή πραγματικό κίνδυνο σοβαρής βλάβης σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του και ειδικότερα στον τόπο διαμονής του (βλ. σελ. 6-7 Εισηγητικής Έκθεσης, ερυθρά 69-68 του δ.φ.).

18.          Προχωρώντας στη νομική ανάλυση, οι Καθ’ ων η αίτηση κατέγραψαν ότι με βάση τις δηλώσεις του Αιτητή, το προσωπικό του προφίλ και την εκτίμηση ενδεχόμενης ύπαρξης κινδύνου, συνάγεται ότι κανένας φόβος δίωξης δεν καθορίστηκε με βάση την εθνικότητα, τη φυλή, τη θρησκεία, την ιδιότητα μέλους σε μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ή την πολιτική γνώμη σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 1Α της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 και το άρθρο 3(1) του περί Προσφύγων Νόμου, ώστε να υπαχθεί στο προσφυγικό καθεστώς

19.          Περαιτέρω, κατέληξαν ότι δεν πληρούνται ούτε οι προϋποθέσεις για την αναγνώριση συμπληρωματικής προστασίας, χωρίς κάποια περαιτέρω ανάλυση πέρα από την επισήμανση ότι δεν διαπιστώθηκε ότι υπάρχει περίπτωση ο Αιτητής να υποστεί σοβαρή και αδικαιολόγητη βλάβη ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση (βλ. σελ. 7 Εισηγητικής Έκθεσης).

20.          Κατά την ενώπιον του Δικαστηρίου ακροαματική διαδικασία, ο Αιτητής δήλωσε ότι πριν εγκαταλείψει την χώρα καταγωγής του διέμενε στην πρωτεύουσα Φρίταουν. Δήλωσε ότι εκεί βρίσκονται η μητέρα του, η γιαγιά του και η αδελφή του με τα τέκνα της. Ως προς τους λόγους εγκατάλειψης της χώρας καταγωγής του, δήλωσε ότι έφυγε διότι δέχτηκε απειλές από κάποιους συγγενείς του πατέρα του, ήτοι από κάποιους θείους του. Ισχυρίστηκε ότι οι θείοι του διαμένουν στην επαρχία Μάνγκε, η οποία απέχει 2-3 ώρες οδικώς από την Φριτάουν. Επανέλαβε το αφήγημα αναφορικά με το πρόβλημα και τις απειλές που αντιμετώπιζε. Συγκεκριμένα, δήλωσε ότι οι μακρινοί συγγενείς του πατέρα του, μετέβησαν στο σπίτι του, μετά τον θάνατο του πατέρα του και του ζήτησαν να αναλάβει την θέση του πατέρα του και ότι ο ίδιος τους απάντησε ότι δεν ενδιαφέρεται. Ισχυρίστηκε ότι πρώτη φορά ήρθαν το 2020. Ερωτηθείς πότε ξαναπήγαν, απάντησε ότι δεν θυμάται διότι πήγαιναν συχνά. Ως προς το περιεχόμενο των απειλών, ισχυρίστηκε ότι τον απειλούσαν πώς εάν δεν γίνει μέλος θα τον αναγκάσουν με την βία. Επειδή η μητέρα του φοβήθηκε τον μετέφερε στο σπίτι ενός φίλου του στις αρχές του 2021, ο οποίος διέμενε στην δυτική πλευρά της Φρίταουν. Ερωτηθείς και πάλι να διευκρινίσει τις απειλές που δεχόταν, ισχυρίστηκε ότι του έλεγαν πως πρέπει να αναλάβει την θέση του πατέρα του και τον πίεζαν, λέγοντας ότι δεν μένει πολύς χρόνος. Σε επαναληπτική ερώτηση ως προς τις απειλές που δεχόταν, ισχυρίστηκε ότι τον απείλησαν πώς θα χρησιμοποιήσουν μαύρη μαγεία εναντίον του και ότι θα τον πάρουν με την βία. Δήλωσε ότι τους συνάντησε συνολικά 5-6 φορές. Έπειτα, δήλωσε ότι δεν γνώριζε για την σχέση του πατέρα του με την οργάνωση και ότι έμαθε από τα συγκεκριμένα άτομα ότι ήταν υψηλόβαθμο μέλος. Ο Αιτητής σε ακόλουθη ερώτηση για την ακριβή σχέση που είχαν τα συγκεκριμένα άτομα με τον πατέρα του, υποστήριξε ότι δεν γνωρίζει και ότι είναι μάλλον θείοι του. Ερωτηθείς εάν θα τον εντοπίσουν, σε περίπτωση εγκατάστασής του στην πόλη Μπο, ισχυρίστηκε ότι αυτές οι οργανώσεις έχουν μεγαλύτερη επιρροή στην επαρχία παρά στην πρωτεύουσα και ότι έχουν μέλη παντού. Ερωτηθείς πώς θα τον αναγνωρίσουν, αποκρίθηκε ότι ο πατέρας του ήταν μέλος της οργάνωσης. Ανέφερε ότι δεν ζήτησε προστασία από τις αρχές της χώρας, διότι η οργάνωση έχει μέλη παντού, ακόμη και σε πολιτικές θέσεις. Ισχυρίστηκε σε επικοινωνία που είχε με την μητέρα του, ότι πρόσφατα μετέβησαν στο σπίτι του και απείλησαν την μητέρα του ότι εάν δεν τον φέρει πίσω, θα την βλάψουν. Ως προς το τί θα του συμβεί σε περίπτωση επιστροφής του στην χώρα καταγωγής του, ισχυρίστηκε ότι θα τον εντοπίσουν και θα τον πάρουν χωρίς την θέλησή του. Σε αυτό το σημείο δήλωσε ότι τα συγκεκριμένα άτομα επιτέθηκαν στην μητέρα του και την μετέφερα στο Μάλι. Ερωτηθείς με ποιο τρόπο της επιτέθηκαν, ισχυρίστηκε ότι η μητέρα του αρνήθηκε να του εξηγήσει αλλά του έστειλε φωτογραφίες.  Όταν του δόθηκε η ευκαιρία να διευκρινίσει γιατί κατά την συνέντευξή του αναφέρθηκε σε ξαδέλφια του πατέρα του, ενώ τώρα σε θείους, ισχυρίστηκε ότι ίσως έκανε λάθος ο λειτουργός και ίσως δεν κατάλαβε την γλώσσα. Όταν του ζητήθηκε να περιγράψει την πρώτη φορά που μετέβησαν στο σπίτι του τα συγκεκριμένα άτομα, ισχυρίστηκε ότι συζήτησαν όλοι μαζί, του εξήγησαν τα γεγονότα και τους ενημέρωσε ότι δεν ενδιαφέρεται να αναλάβει την θέση του πατέρα του. Τέλος, δήλωσε ότι διέμεινε για χρονικό διάστημα 2-3 μηνών στο σπίτι του φίλου του, μέχρι που εγκατέλειψε την χώρα, χωρίς ωστόσο να θυμάται τον μήνα.

21.          Στο πλαίσιο της de novo και ex nunc αξιολόγησης των ισχυρισμών του  Αιτητή, από το παρόν Δικαστήριο επισημαίνονται τα κάτωθι. Επισημαίνεται καταρχάς ότι ορθώς οι Καθ' ων η αίτηση διέκριναν δύο ουσιώδεις ισχυρισμούς, ήτοι τον περί προσωπικών στοιχείων του Αιτητή και τον ισχυρισμό του Αιτητή ότι εγκατέλειψε τη χώρα καταγωγής του λόγω του ότι απειλήθηκε από συγγενείς του εξαιτίας της άρνησης μύησής του στην Poro Society. Συντάσσομαι με την ανάλυση των Καθ' ων η αίτηση ως προς την αξιολόγηση του πρώτου ουσιώδους ισχυρισμού, την οποία και υιοθετώ. Υιοθετώ εξάλλου και την αξιολόγηση αξιοπιστίας του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού, επισημαίνοντας ιδίως τα κάτωθι:

Συντάσσομαι με τη θέση των Καθ’ ων ότι ο Αιτητής υπέπεσε σε γενικόλογους ισχυρισμούς όταν ρωτήθηκε για τις απειλές που ο ίδιος δέχθηκε, αναφέροντας ότι του είπαν πως θα πρέπει να γίνει μέλος της συγκεκριμένη οργάνωσης, ωστόσο δήλωσε ότι δεν ενδιαφέρεται διότι είχε την δική του ζωή και σπούδαζε (βλ. ερυθ. 26). Σε επαναληπτική ερώτηση ανέφερε και πάλι με γενικό τρόπο ότι τον απείλησαν πως πρέπει να αναλάβει τη θέση του πατέρα του και ότι εάν δεν δεχθεί θα τον αναγκάσουν με την βία. Οι αναφορές του Αιτητή ήταν αόριστα περιγραφικές, χωρίς απόδοση αισθήματος φόβου ή αγωνίας ή λεπτομέρειας που να μαρτυρά βιωθέν περιστατικό[1]. Η έλλειψη επαρκών λεπτομερειών αποτελεί σημαντική ένδειξη αναξιοπιστίας του Αιτητή δεδομένου και του μορφωτικού του επιπέδου, όπου εύλογα θα αναμένετο να είναι σε θέση να παραθέσει με μεγαλύτερη εξειδίκευση περιστάσεις που επικαλείται. Επιπλέον, ο Αιτητής δεν κατάφερε να παράσχει επαρκείς πληροφορίες ως προς τον τρόπο που τον απείλησαν τα εν λόγω άτομα, όσο και ως προς το περιεχόμενο των απειλών, αλλά αντιθέτως εντελώς αόριστα αρκέστηκε να αναφέρει πως τον προσέγγισαν 5 – 6 φορές, χωρίς καμία διευκρίνιση και λεπτομέρεια περαιτέρω. Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο, ότι οι ισχυριζόμενες απειλές ήταν μόνο προφορικές, καθότι όπως δήλωσε ο ίδιος ο Αιτητής δεν του συνέβη κάτι προσωπικά ούτε τον έβλαψαν  κατά το χρονικό διάστημα παραμονής του στην χώρα καταγωγής του, μέχρι να την εγκαταλείψει. Ανέφερε επίσης ότι από το 2019 χρόνο θανάτου του πατέρα του, τα εν λόγω άτομα τον προσέγγισαν περί το τέλος του 2020. Αντίστοιχα, ανέφερε ότι πέρα από τα εν λόγω συγγενικά πρόσωπα, κανένα μέλος της Οργάνωσης Poro δεν τον ενόχλησε, όπως ο ίδιος δήλωσε κατά την διάρκεια της συνέντευξής του. Από το σύνολο των δηλώσεων του Αιτητή επισημαίνεται πως δεν ήταν σε θέση να στοιχειοθετήσει με συνεκτικότητα, σαφήνεια και λεπτομέρεια τον ισχυρισμό του περί απειλών που δέχτηκε από τα εν λόγω συγγενικά του πρόσωπα, ώστε να προκύπτει ο βιωματικός χαρακτήρας αυτών. Ως προς τις δηλώσεις του Αιτητή σε σχέση με τις γνώσεις του επί της συγκεκριμένης οργάνωσης, ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παράσχει καμία πληροφορία επί του θέματος, δεδομένου ότι ο πατέρας του ήταν υψηλόβαθμο μέλος της εν λόγω οργάνωσης. Στο σημείο αυτό ωστόσο αξίζει να υπομνηστεί ότι η άγνοια αυτή του Αιτητή περί της εν λόγω οργάνωσης δεν μπορεί να έχει επίδραση αρνητική στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας του, καθώς δεδομένης της φύσεως της οργάνωσης ενδέχεται όντως να μη γνώριζε λεπτομέρειες για αυτήν, μη όντας μέλος της.Αντίστοιχα, δεν ήταν σε θέση να παράσχει ευλογοφανείς εξηγήσεις σχετικά με το λόγο που δεν δήλωσε τα συμβάντα στην αστυνομία και το πως κατόρθωσε να παραμείνει κρυμμένος στο σπίτι του φίλου του για διάστημα 2-3 μηνών και μάλιστα στην πρωτεύουσα Φρίταουν, τόπο συνήθους διαμονής του χωρίς να τον εντοπίσουν εάν όντως τον αναζητούσαν και είχαν τις διασυνδέσεις που ο ίδιος επικαλείται. Επιπλέον, όταν ο Αιτητής ρωτήθηκε γιατί εγκατέλειψε την χώρα το 2021 και όχι το 2020, εφόσον αισθανόταν φόβο, απάντησε ότι δεν γνώριζε πως η μητέρα του σχεδίαζε να διαφύγει από την χώρα (βλ. ερυθ. 25), δεδομένο που δεικνύει ότι κατά την παραμονή του στο φίλο του ο ίδιος δεν έλαβε οποιαδήποτε περαιτέρω μέτρα προκειμένου να μην γίνει αντιληπτός από τους κατ΄ισχυρισμό διώκτες του. Όπως επισημαίνουν και οι Καθ’ ων η αίτηση πρωτοβουλία διαφυγής από την χώρα είχε η μητέρα του Αιτητή και όχι ο ίδιος, γεγονός από το οποίο προκύπτει ότι ο ίδιος δεν είχε αισθανθεί από τις περιστάσεις που βίωσε ως ενήλικας υποκειμενικό φόβο.(ερ. 25, 3Χ). Να σημειωθεί επιπλέον, ότι ο Αιτητής δήλωσε πώς σκοπός του ερχόμενος στην Κύπρο ήταν να συνεχίσει τις σπουδές του (βλ. ερυθ. 29). Βεβαίως αυτός δεν αποκλείεται να ήταν και ένας επιμέρους λόγος δεδομένης της ηλικίας του και του γεγονότος ότι είχε διακόψει κατά την αφήγησή του τις σπουδές του. Τέλος, να τονιστεί επίσης ότι παρουσιάστηκε αντίφαση του Αιτητή σε σχέση με τα άτομα που τον απείλησαν, καθώς στην αρχική καταγραφή της αίτησής του και κατά την ακροαματική διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου ισχυρίστηκε ότι τα συγκεκριμένα άτομα ήταν θείοι του πατέρα του. Αντιθέτως, στην συνέντευξή του ενώπιον του αρμόδιου λειτουργού, ισχυρίστηκε ότι ήταν ξαδέλφια του πατέρα του, γεγονός που καθιστά τις δηλώσεις του αντιφατικές. Η εν λόγω αντίφαση ως υποστήριξε ο Αιτητής οφείλεται στην λανθασμένη μετάφραση κατά τη συνέντευξη. Ωστόσο παρατηρείται ότι ο Αιτητής παρουσιάζει συγκεχυμένα το συγγενικό δεσμό του με τα εν λόγω άτομα και κατά το στάδιο της καταγραφής της αίτησής του όπου ο ίδιος τα αναφέρει ως θείους του, ενώ στο πλαίσιο της παρούσας ακροαματικής διαδικασίας τα αναφέρει ως θείους του πατέρα του. Ο Αιτητής δεν ήταν σε θέση να παρουσιάσει οποιοδήποτε γεγονός κατά τρόπο ευλογοφανή και συνεκτικό, παρέχοντας επαρκείς λεπτομέρειες, και από το οποίο να προκύπτει κίνδυνος βλάβης για τον ίδιο στη βάση αντικειμενικών δεδομένων και ως εκ τούτου ο ισχυρισμός περί δίωξης και κινδύνου του αυτητή να υποστεί βλάβη από τα εν λόγω συγγενικά πρόσωπα δεν βασίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα.

22.          Σε κάθε περίπτωση παρατηρώ ότι σε περίπτωση που παρουσιαστεί οποιαδήποτε απειλή για τον Αιτητή στο τελευταίο τόπο διαμονής του από οποιοδήποτε μη κρατικό δρώντα, αυτός δύναται να αναζητήσει προστασίας από τις αρχές της χώρας καταγωγής του. Υπενθυμίζεται ότι η διεθνής προστασία είναι δευτερεύουσα εκείνης της χώρας καταγωγής.[2] Σύμφωνα με εξωτερικές πηγές, στον τελευταίο τόπο διαμονής του Αιτητή, παρέχεται στη χώρα καταγωγής του δυνατότητα πρόσβασης στις αρχές της χώρας για προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών.[3]

23.          Περαιτέρω, εξετάζοντας την εξωτερική αξιοπιστία του Αιτητή, παρατίθενται κατωτέρω πληροφορίες από εξωτερικές πηγές πληροφόρησης αναφορικά με τις μυστικές αιρέσεις (secret societies) στην Σιέρρα Λεόνε, καθώς και την μυστική οργάνωση Poro.

24.          Σε ό,τι αφορά γενικά τις μυστικές οργανώσεις/ αιρέσεις, σύμφωνα με τον πρώην διευθυντή της οργάνωσης Plan International Sierra Leone,1 Casely Ato Coleman, υπάρχουν τέσσερις κυρίαρχες μυστικές οργανώσεις, που αντιστοιχούν σε καθεμία από τις τέσσερις περιφέρειες. Στη Δυτική περιφέρεια κυριαρχεί η Ojeh Society. Οι Βορειοανατολικές περιφέρειες από τις Sande/Bondo οργανώσεις και ο Νότος από την Poro society.

25.          Ένα άρθρο του 2011, το οποίο συντάχθηκε από τους ακαδημαϊκούς του Πανεπιστημίου Rey Juan Carlos στην Ισπανία και το Πανεπιστήμιο Makeni στη Σιέρα Λεόνε, σχετικά με το ρόλο των μυστικών κοινωνιών στη διατήρηση των δασών στη Σιέρα Λεόνε, αναφέρει ότι η κοινωνία Poro αφορά  τους άνδρες που ανήκουν στις εθνοτικές ομάδες temne και mende».[4] Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι ο Αιτητής όντως ανήκιε στη φυλή Temne. Η κοινωνία Poro δεν έχει επίσημη κεντρική οργάνωση και λειτουργεί μέσω ανεξάρτητων τοπικών ομάδων.[5] Παλαιότερη πηγή, το Country of Origin Research and Information (CORI), αναφέρει το 2009 ότι η Poro Society είναι ένας μακρά καθιερωμένος πολιτιστικός θεσμός στη Σιέρρα Λεόνε, όπου τα μέλη είναι αποκλειστικά άντρες. Κύρια λειτουργία της είναι να εκπαιδεύει αγόρια, διαβιβάζοντας μυστικά των πνευμάτων και δυνάμεις της μαγείας. Τα μέλη εντάσσονται μέσω μύησής τους και οι τελετουργίες πραγματοποιούνται σε απόμερα σημεία στο δάσος ή σε αγροτική γη. Κάθε τοπική ομάδα της Poro Society έχει μια ιερή θέση στο δάσος όπου πραγματοποιούνται τελετουργίες μύησης. Η μύηση γίνεται συνήθως κατά την εφηβεία και σηματοδοτεί όχι μόνο την εισαγωγή στην ίδια την κοινωνία, αλλά και μια ιεροτελεστία μετάβασης στην ενηλικίωση. Τα αγόρια διδάσκονται πώς να γίνουν άντρες, μαθαίνοντας παραδοσιακούς νόμους, έθιμα, χειροτεχνίες, γεωργία και την πνευματική γνώση. Επίσης, υποβάλλονται σε αγωνιστικές δοκιμασίες σωματικής ικανότητας και αντοχής. Περαιτέρω, αναφέρεται ότι η Poro Society, στα πλαίσια μεθόδων εκφοβισμού, έχει χρησιμοποιήσει σύμβολα μαγείας για εκφοβισμό των μελών της κοινότητας και έχει προβεί σε βανδαλισμούς περιουσιών και επιθέσεις σε οικογένειες που αρνούνται να συμμετάσχουν σε αυτή. Παράλληλα, στα ίδια πλαίσια, συχνά απαγάγουν ανθρώπους που σκοπεύουν να μυήσουν με τη βία.[6]

26.          Σύμφωνα με έκθεση του Συμβουλίου για τη Μετανάστευση και τους Πρόσφυγες του Καναδά που δημοσιεύτηκε το 2017, «η Poro Society είναι μια μυστική οργάνωση αρρένων που έχει ως κεντρικό στόχο την προετοιμασία των έφηβων αγοριών ώστε να πάρουν τη θέση τους στην κοινωνία. Η διαδικασία της μύησης γίνεται σε μια σειρά από τελετουργίες που διαρκούν από τον Νοέμβριο έως τον Μάιο και στο τέλος αυτής τα νέα μέλη σημαδεύονται με ουλές. Κατά τη διαδικασία της μύησης τα αγόρια μένουν σε μια κατασκήνωση μακριά από τους γονείς και τους φίλους τους, κοιμούνται στην ύπαιθρο και φωνάζουν για να τρομάξουν αγνώστους που τυχαίνει να πλησιάσουν. Εκεί μαθαίνουν τις αρχαίες παραδόσεις και εξασκούνται στο τύμπανο και τα τραγούδια των Poro. Έπειτα, οδηγούνται ενώπιον μασκοφόρων που υποδύονται πνεύματα. Στο τέλος της εκπαίδευσής τους, επιστρέφουν στην κοινότητα ως πλήρως ανεπτυγμένοι ενήλικες. Οι παραδόσεις αυτές απαιτούν μια τελετή απομόνωσης για μέλη όπως οι παραδοσιακοί ηγέτες, οι αρχηγοί των τελετών και άλλοι που κατέχουν θέσεις στη μυστική οργάνωση».[7]

27.          Σε δημοσίευμα στον ιστότοπο The Calabash, μίας διαδικτυακή εφημερίδα, με έδρα την Freetown, με ημερομηνία δημοσίευσης 29 Ιανουαρίου 2020, σημειώνεται ότι υπήρξαν περιπτώσεις που νεαροί πέθαναν κατά την διάρκεια της μύησης καθώς και περιπτώσεις απαγωγών νεαρών με σκοπό την υποχρεωτική μύηση στην Poro Society. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα κάποιοι νεαροί στα χωριά να φεύγουν από το σπίτι τους χωρίς την άδεια της οικογένειας τους για να αποφύγουν τέτοια υποχρεωτική μύηση. Κάποιες φορές για τον ίδιο λόγο, φεύγει ολόκληρη η οικογένεια που έχει άρρεν μέλος από το χωριό.[8] 

28.          H τελετή μύησης μπορεί να διαρκέσει έως και τρία χρόνια για την προετοιμασία ανάληψης ρόλων στην κοινωνία.[9] Οι μυημένοι δεν μπορούν να μιλούν για την ομάδα σε μη-μυημένους και οι μη-μυημένοι δεν μπορούν να παρακολουθούν τελετουργικά της ομάδας.[10] Για τη μύηση μελών όπως παραδοσιακών ηγετών, αρχηγών τελετών και άλλων που κατέχουν θέσεις στη μυστική αίρεση, η παράδοση απαιτεί μια τελετή απομόνωσης, γνωστή ως «Kantha», σύμφωνα με δύο διαφορετικές πηγές.[11] Η Poro Society έχει χρησιμοποιήσει σύμβολα μαγείας για να εκφοβίσει μέλη της κοινότητας και έχει προκαλέσει βανδαλισμούς σε περιουσίες και έχει επιτεθεί σε οικογένειες ατόμων που αρνούνται τη συμμετοχή στην Poro Society.[12]

29.          Σε δημοσίευση ημερομηνίας 4 Αυγούστου 2019 της Bangkok Post, μιας διαδικτυακής εφημερίδας με έδρα την Bangkok, παρατίθενται τα ακόλουθα: «O Joe Alie, ένας καθηγητής Αφρικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Σιέρα Λεόνε είπε ότι το 90% του πληθυσμού εμπλέκεται σε μυστικιστικές τελετουργίες. Η Bondo (σ.σ. για τα νεαρά κορίτσια) και η Poro Society ακόμα παίζουν ηγετικό ρόλο στην κοινωνική, θρησκευτική και πολιτική ζωή των κοινοτήτων, όπως είπε»[13]. Σε δημοσίευμα του Ιανουαρίου 2019, του ιστότοπου The Sierra Leone Telegraph, αναφέρεται ότι «η Κυβέρνηση της Σιέρρα Λεόνε απαγόρευσε τις τελετές μυήσεων στις Μυστικές Κοινότητες ( Secret Societies) της χώρας, καθ΄ ότι απεβίωσαν δυο νέοι άντρες κατά την διάρκεια επιβαλλόμενων μυήσεων και κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες»[14]. Το συμβάν επιβεβαιώνεται από την έκθεση της Ολλανδικής Υπηρεσίας Immigration and Naturalisation, η οποία αναφέρει τον Οκτώβριο του 2022 ότι στις αρχές του 2019, απαγορεύτηκε η τέλεση τελετουργιών μύησης στις μυστικές οργανώσεις Bondo και Poro, έπειτα από μια αρνητική εξέλιξη κατά τη διάρκεια μύησης ανδρών στην οργάνωση Poro. Ως αποτέλεσμα όλες οι οργανώσεις σταμάτησαν προσωρινά τη λειτουργία τους. Αυτό άλλαξε αργότερα από την κυβέρνηση, η οποία έκρινε ότι οι τελετές μύησης μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μόνο από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο[15]. Σχετικά με την αναγκαστική μύηση, σύμφωνα με αναφορές σε διαθέσιμες πηγές δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τις επιπτώσεις που θα αντιμετωπίσει κάποιος σε περίπτωση που αρνηθεί να ενταχθεί στην Poro Society.[16] Σε άρθρο τοπικού τύπου του 2021 αναφέρεται ότι σε περίπτωση που κάποιος του οποίου το όνομα είναι στη λίστα για να συμμετάσχει σε τελετή μύησης έχει δύο επιλογές, είτε να αποδεχθεί την ένταξή του είτε να εγκαταλείψει μία για πάντα τον τόπο του.[17]

30.          Σε πιο πρόσφατη έκθεση του Bertelsmann Stiftung, με ημερομηνία δημοσίευσης 23 Φεβρουαρίου 2022, παρατίθενται τα εξής: «μέλη της Poro Society επιτέθηκαν σε μια μουσουλμανική κοινότητα για να μυήσουν νεαρούς  άνδρες με τη βία και σε έναν αστυνομικό σταθμό κοντά στην Kenema, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, για να διαμαρτυρηθούν για τη νέα κυβερνητική απαγόρευση τελετουργιών μύησης».[18] Τα ανωτέρω επιβεβαιώνονται σε δημοσίευση του USDOS, με ημερομηνία δημοσίευσης 10 Ιουνίου 2020, για γεγονότα του 2019, και παρατίθενται επιπλέον τα εξής: «Τον Ιανουάριο μέλη μιας μυστικής ομάδας που ονομάζεται Poro Society επιτέθηκαν στην μουσουλμανική κοινότητα Ahmadiyya στην Kenema στο ανατολικό τμήμα της χώρας για να μυήσουν με τη βία ενήλικους άνδρες. Σύμφωνα με την έκθεση, οι Μουσουλμάνοι Ahmadi αρνήθηκαν την ένταξη στην Poro Society και δήλωσαν ότι τα μέλη της Poro απήγαγαν κατόπιν τουλάχιστον πέντε ενήλικους άνδρες, ξυλοκόπησαν άγρια έναν άνδρα και μύησαν τους άλλους με τη βία. Η μύηση περιελάμβανε σωματικό ακρωτηριασμό και μαχαιριές στην πλάτη. Μετά τη βίαιη επίθεση, κατά την οποία τα μέλη της Poro άρπαξαν ζώα και έκαψαν οκτώ σπίτια, περίπου 90 μέλη της μουσουλμανικής κοινότητας Ahmadiyya εγκατέλειψαν το χωριό. Ο ηγέτης των Ahmadi ανέφερε το περιστατικό στα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης, αλλά είπε ότι η αστυνομία και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι ήταν απρόθυμοι να ερευνήσουν την Poro Society λόγω της επιρροής της στην κοινωνία».[19]

31.          H πιο πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού OECD που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2022 αναφέρει ένα περιστατικό βίαιης και αιματηρής επίθεσης της μυστικιστικής οργάνωσης στη Σιέρα Λεόνε. Στις 11 Ιανουαρίου 2020, μέλη της οργάνωσης Poro επιτέθηκαν στο σπίτι του αρχηγού της Paramount του αρχηγείου Kpanda-Kemo στην πόλη Bonthe. Έσπασαν το παράθυρο, πήραν τιμαλφή και βίασαν ομαδικά και στη συνέχεια απήγαγαν την αδελφή του αρχηγού. Ο αρχηγός πιστεύει ότι η αδελφή του στοχοποιήθηκε λόγω της αντίθεσής της στην μυστικιστική οργάνωση που στρατολογούσε ανήλικα αγόρια. Άλλο παρόμοιο περιστατικό, αφορά επίθεση των μελών της Poro society γύρω στις 29 Ιανουαρίου 2020, όπου φέρεται να βίασαν ομαδικά μια 60χρονη στο χωριό Μοτόι.[20]

32.          Πέραν των πληροφοριών από τις εξωτερικές πηγές πληροφόρησης οι οποίες επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της εν λόγω οργάνωσης, καθώς και ότι υπάρχουν περιστατικά αναγκαστικής μύησης, οι σημαντικές πλημμέλειες που διαπιστώθηκαν στο σκέλος της εσωτερικής αξιοπιστίας (έλλειψη επαρκών λεπτομερειών, αντιφάσεις) συνηγορούν υπέρ της απόρριψης του δεύτερου ουσιώδους ισχυρισμού του Αιτητή.

33.           Εξάλλου, σε περίπτωση που ο Αιτητής ήθελε θεωρηθεί ότι διατρέχει οποιονδήποτε κίνδυνο στο τόπο τελευταίας συνήθους διαμονής του, ιδίως προερχόμενο από ιδιώτη φορέα δίωξης, όπως εν προκειμένω από τους συγγενείς του, θα μπορούσε να ζητήσει τη συνδρομή των αρχών της χώρας του. Σημειώνεται ότι κατά τη συνέντευξή του ο Αιτητής ανέφερε ότι από το 2019 χρόνο θανάτου του πατέρα του, μέχρι και το τέλος του 2020 δεν φαίνεται να τον είχαν προσεγγίσει, κατά το αφήγημά του. Παράλληλα δήλωσε, ότι πέραν των εν λόγω συγγενικών προσώπων δεν ήρθε σε επαφή με οποιαδήποτε άλλα μέλη της εν λόγω οργάνωσης (βλ. ερ. 29, 1Χ). Υπενθυμίζεται σχετικά, ότι η διεθνής προστασία αποτελεί προστασία δευτερεύουσα εκείνης της χώρας καταγωγής.[21] Αυτό, σε συνάρτηση με το γεγονός ότι ο Αιτητής δεν προέβαλε οποιονδήποτε ισχυρισμό περί αδράνειας των αρχών στην περίπτωσή του, αλλά αντιθέτως παραδέχθηκε ότι δεν απευθύνθηκε σε αυτές. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν πράγματι ο Αιτητής διέτρεχε τις απειλές που ισχυρίζεται από τους συγγενείς του, θα μπορούσε να μετεγκατασταθεί σε κάποια άλλη περιοχή της χώρα, λαμβάνοντας υπόψη τα όσα καταγράφονται στην παράγραφο 43 της παρούσης, αλλά και των προσωπικών του περιστάσεων ως νέου, υγιούς, άνδρα, με οικογενειακό υποστηρικτικό δίκτυο στη χώρα καταγωγής του, μορφωμένο, ικανό προς εργασία, μεσαίας οικονομικής επιφάνειας κατά τα λεγόμενά του (ερ. 29 1Χ). Δεν παροράται δε ότι ο Αιτητής εξακολουθούσε να διαμένει στην ευρύτερη περιοχή της συνήθους διαμονής του επί δύο και πλέον μήνες μετά τις κατ’ ισχυρισμό απειλές που δέχτηκε χωρίς να τον εντοπίσουν.

34.          Δεδομένης της μη στοιχειοθέτησης της εσωτερικής αξιοπιστίας του Αιτητή, ο εν λόγω ισχυρισμός, οφείλει να τύχει απόρριψης.

35.          Προχωρώντας στην αξιολόγηση του κινδύνου που διατρέχει ο Αιτητής, στη βάση του μοναδικού αξιόπιστου ισχυρισμού του, έχοντας ενώπιόν μου τον διοικητικό φάκελο της υπόθεσης καθώς και την ίδια την επίδικη απόφαση καταλήγω ότι δεν δικαιολογείται η υπαγωγή του Αιτητή. Φόβος δίωξης δεν προκύπτει καθαυτός από τα προσωπικά στοιχεία του Αιτητή τα οποία και έχουν γίνει αποδεκτά.[22]

36.          Ενόψει των ανωτέρω και από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει δυνατότητα υπαγωγής του Αιτητή στην προστατευτική διάταξη του άρθρου 3 του περί Προσφύγων Νόμου, καθώς δεν τεκμηριώνεται βάσιμος φόβος δίωξης για κάποιον από τους λόγους που εξαντλητικώς αναφέρονται στην εν λόγω διάταξη.

37.          Ούτε επίσης τεκμηριώνεται, επικουρικώς, η υπαγωγή του σε καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας (άρθρο 19 του περί Προσφύγων Νόμου), καθώς ο Αιτητής δεν τεκμηριώνει αλλά και από τα ενώπιόν μου στοιχεία δεν προκύπτει ότι εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη.

38.          Ειδικότερα, στην προκείμενη περίπτωση από το προαναφερόμενο ιστορικό του Αιτητή δεν προκύπτει, ότι ενόψει των προσωπικών του περιστάσεων, πιθανολογείται να εκτεθεί σε κίνδυνο βλάβης συγκεκριμένης μορφής [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94, Elgafaji, σκέψη 32)] ότι αυτός διατρέχει κίνδυνο σοβαρής βλάβης, λόγω θανατικής καταδίκης ή εκτέλεσης, βασανιστηρίων, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας σε περίπτωση επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του [βλ άρθρο 19(2)(α) και (β)].

39.          Ούτε εξάλλου, προκύπτει ότι συντρέχει αδιακρίτως ασκούμενη βία στον τελευταίο τόπο διαμονής του Αιτητή ο βαθμός της οποίας να είναι τόσο υψηλός, ώστε να υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να εκτιμηθεί ότι ο Αιτητής, ακόμα κι αν ήθελε υποτεθεί ότι θα επιστρέψει στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί στην εν λόγω απειλή [βλ. απόφαση της 17.2.2009, C-465/07, ECLI:EU:C:2009:94 Elgafaji, σκέψη 43].

40.          Επισημαίνεται ότι «το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, αναγνωρίζεται σε οποιοδήποτε Αιτητή, ο οποίος δεν αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας ή σε οποιοδήποτε Αιτητή του οποίου η αίτηση σαφώς δε βασίζεται σε οποιουσδήποτε από τους λόγους του εδαφίου (1) του άρθρου 3, αλλά σε σχέση με τον οποίο υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη και δεν είναι σε θέση ή, λόγω του κινδύνου αυτού, δεν είναι πρόθυμος, να θέσει τον εαυτό του υπό την προστασία της χώρας αυτής». Ως  «σοβαρή» ή «σοβαρή και αδικαιολόγητη βλάβη» ορίζεται δυνάμει του άρθρου 19(2)(γ) ως «σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας αμάχου, λόγω αδιάκριτης άσκησης βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης».

41.          Περαιτέρω, ως προς τον προσδιορισμό του επιπέδου της ασκούμενης αδιάκριτης βίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (στο εξής: το ΕΔΔΑ) στην απόφασή του Sufi and Elmi (ΕΔΔΑ, απόφαση επί των προσφυγών  8319/07 and 11449/07, ημερομηνίας 28.11.2011) αξιολόγησε, διευκρινίζοντας ότι δεν κατονομάζονται εξαντλητικά, τη χρήση μεθόδων και τακτικών πολέμου εκ μέρους των εμπόλεμων πλευρών, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο αμάχων θυμάτων ή ευθέως στοχοποιούν αμάχους, εάν η χρήση αυτών είναι διαδεδομένη μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, και, τελικά, τον αριθμό των αμάχων που έχουν θανατωθεί, τραυματιστεί και εκτοπιστεί ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης.

42.          Επιπλέον, όπως διευκρίνισε το ΔΕΕ, ο όρος «προσωπική» πρέπει να νοείται ως χαρακτηρίζων βλάβη προξενούμενη σε αμάχους, ανεξαρτήτως της ταυτότητάς τους, όταν ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που χαρακτηρίζει την υπό εξέλιξη ένοπλη σύρραξη και λαμβάνεται υπόψη από τις αρμόδιες εθνικές αρχές, οι οποίες επιλαμβάνονται των αιτήσεων περί επικουρικής προστασίας ή από τα δικαστήρια κράτους μέλους ενώπιον των οποίων προσβάλλεται απόφαση περί απορρίψεως τέτοιας αιτήσεως είναι τόσο υψηλός, ώστε υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να εκτιμάται ότι ο άμαχος ο οποίος θα επιστρέψει στην οικεία χώρα ή, ενδεχομένως, περιοχή, θα αντιμετωπίσει, λόγω της παρουσίας του και μόνον στο έδαφος αυτής της χώρας ή της περιοχής, πραγματικό κίνδυνο να εκτεθεί σε σοβαρή απειλή κατά το άρθρο 15, στοιχείο γ΄, της οδηγίας» (Βλ. Απόφαση στην υπόθεση C-465/07, Meki Elgafaji, Noor Elgafaji κ. Staatssecretaris van Justitie, ημερ. 17.2.2009). Ιδίως ως προς την εφαρμογή της αναπροσαρμοζόμενης κλίμακας, το ΔΕΕ στην ως άνω απόφαση διευκρίνισε ότι «όσο περισσότερο ο αιτών είναι σε θέση να αποδείξει ότι θίγεται ειδικώς λόγω των χαρακτηριστικών της καταστάσεώς του, τόσο μικρότερος θα είναι ο βαθμός της αδιακρίτως ασκούμενης βίας που απαιτείται προκειμένου ο αιτών να τύχει της επικουρικής προστασίας».

43.          Εν προκειμένω, ως προς τον κίνδυνο που ενδέχεται να αντιμετωπίσει ο Αιτητής  λόγω αδιάκριτης άσκησης βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης, το Δικαστήριο ανέτρεξε σε πρόσφατες και έγκυρες πληροφορίες από εξωτερικές πηγές αναφορικά με την γενική κατάσταση ασφαλείας στη χώρα καταγωγής του Αιτητή. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα RULAC (Rule of Law in Armed Conflict), μιας πρωτοβουλίας της Ακαδημίας της Γενεύης που καταγράφει τις συρράξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, η Σιέρα Λεόνε δεν εντοπίζεται ανάμεσα στις χώρες που εμπλέκονται σε κάποια εσωτερική ή διεθνή ένοπλη σύρραξη.[23]

44.          Συγκεκριμένα, ως προς τον τόπο διαμονής του και την κατάσταση ασφαλείας εκεί, ο Αιτητής ως τόπο τελευταίας διαμονής του αναφέρει την περιοχή Φρίταουν. Ειδικά στην ευρύτερη περιοχή της Φρίταουν, πληθυσμού 802.639 προσώπων,[24] η βάση δεδομένων ACLED κατέγραψε, για την περίοδο μεταξύ 28.06.2023 και 28.06.2024 συνολικά 11 περιστατικά ασφαλείας, εκ των οποίων προέκυψαν 24 απώλειες.[25] Συγκεκριμένα, καταγράφτηκαν 1 περιστατικό ως μάχη, 7 ως ταραχές και 3 ως αδιάκριτη βία κατά αμάχων. Ως προς τον αριθμό των περιστατικών ασφαλείας γενικότερα στη Σιέρα Λεόνε, χώρα καταγωγής του Αιτητή, μεταξύ 28.06.2023 και 28.06.2024 καταγράφηκαν από τη βάση δεδομένων ACLED συνολικά 19 περιστατικά ασφαλείας με καταγεγραμμένες 26 απώλειες.[26] Ο πληθυσμός της επαρχίας καταγράφεται στα 7,650,154 πρόσωπα.[27] Ως προς τη φύση των ανωτέρω περιστατικών, 1 εξ αυτών καταγράφηκε ως μάχη, 29 ως ταραχές, 7 εξ αυτών ως βία κατά αμάχων και 11 ως ταραχές.[28]

45.          Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα ως προς την κατάσταση ασφαλείας, ως καταγράφονται ανωτέρω, δεν προκύπτει ότι στον τόπο τελευταίας διαμονής του Αιτητή λαμβάνει χώρα διεθνής ή εσωτερική ένοπλη σύρραξη εντός του πλαισίου του άρθρου 19(2)(γ) του περί Προσφύγων Νόμου. Ως προς τις προσωπικές περιστάσεις του Αιτητή, επισημαίνεται ότι πρόκειται περί υγιούς, νεαρού, ενήλικα άνδρα, άγαμου, απόφοιτου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ο οποίος ευλόγως αναμένεται να μπορεί να ζήσει με ασφάλεια στην περιοχή. Συμπερασματικά, ούτε από τους ισχυρισμούς του Αιτητή αλλά ούτε και από τις πηγές που λήφθηκαν υπόψη από το παρόν Δικαστήριο προκύπτουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα ιθαγένειάς του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη.

Ως εκ τούτου, η παρούσα προσφυγή απορρίπτεται και η προσβαλλόμενη απόφαση τροποποιείται ως ανωτέρω, με €300 έξοδα εναντίον του Αιτητή και υπέρ των Καθ' ων η αίτηση

Κ. Κ. Κλεάνθους, Δ.Δ.Δ.Δ.Π.


[1] Για την ύπαρξη περιγραφικής λεπτομέρειες ως δείκτη αξιοπιστίας βλ. https://euaa.europa.eu/sites/default/files/publications/202302/Evidence_credibility_judicial_analysis_second_edition.pdf

Σελ. 281

[2] European Asylum Support Office (EASO), 'Practical Guide: Qualification for International Protection' (2018), 36 διαθέσιμο σε https://euaa.europa.eu/sites/default/files/easo-practical-guide-qualification-for-international-protection-2018.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 7/7/2024)

[3] USDOS (United States Department of State), 2021 Country Reports on Human Rights Practises: Sierra Leone, url, ημερ.  τελευταίας πρόσβασης 7.8.2024. «Τraditional justice systems continued to supplement the central government's judiciary bodies, especially in rural areas. Paramount chiefs had authority over minor civil matters, such as family and inheritance disputes and land tenure, and referred criminal cases to police for investigation. The customary law guiding these courts was not codified, resulting in inconsistent decisions for similar cases. Local chieftains at times exceeded their mandates and administered harsh punishments»

[4] Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, Sierra Leone: Information on the Poro Society, including rituals and initiation; ability to refuse initiation or leadership roles; availability of state protection (2015-July 2017), 18 September 2017, SLE105973.E, available at: https://www.refworld.org/docid/5aa90b854.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[5] Country of Origin Research and Information (CORI), Sierra Leone: Fear of forced initiation into the Poro Secret Society in Freetown, 6 March 2009, HCR00004E, available at: https://www.refworld.org/docid/49db6ccb2.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[6] Country of Origin Research and Information (CORI), Sierra Leone: Fear of forced initiation into the Poro Secret Society in Freetown (βλ. ενότητες 'History of Poro society in Sierra Leone' - σελ. 1, 'Functioning of Poro society in Sierra Leone' - σελ. 2, 'Initiation rituals' - σελ. 4-5, 'Methods of intimidation' - σελ. 5, και 'Groups and individuals at risk of forced initiation in Freetown' - σελ. 6-7), 6 Μαρτίου 2009, https://www.refworld.org/docid/49db6ccb2.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[7] IRB - Immigration and Refugee Board of Canada, Sierra Leone: Information on the Poro Society, including rituals and initation; ability to refuse initiation or leadership roles; availability of state protection (2015-July 2017), 18 Σεπτεμβρίου 2017, https://www.ecoi.net/en/document/1424036.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[8] The Calabash Newspaper, YOUTHS ESCAPE FORCEFUL PORO INITIATION UPCOUNTR, January 29, 2020, https://thecalabashnewspaper.com/youths-escape-forceful-poro-initiation-upcountry/ (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[9] SMART Consortium. 2017. Protecting the Living, Honouring the Dead: The Barriers and Enablers to Community Acceptance and Implementation of Safe Burials στο Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, Sierra Leone: Information on the Poro Society, including rituals and initation; ability to refuse initiation or leadership roles; availability of state protection (2015-July 2017), 18 September 2017, SLE105973.E https://www.refworld.org/docid/5aa90b854.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[10] Fanthorpe, R. (2007) ‘Sierra Leone: The Influence of the Secret Societies, with Special Reference to Female Genital Mutilation’. Writenet, Report commissioned by the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) https://www.refworld.org/pdfid/46cee3152.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[11] CORI – Country of Origin Research and Information, ‘Query Response  on forced initiation into Poro Society in Freetown, 9 March 2009, σελ. 5 https://www.refworld.org/docid/49db6ccb2.html; IRB – Immigration and Refugee Board of Canada: Sierra Leone: Information on the Poro Society, including rituals and initation; ability to refuse initiation or leadership roles; availability of state protection (2015-July 2017) [SLE105973.E], 18 September 2017 https://www.ecoi.net/en/document/1424036.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[12] CORI – Country of Origin Research and Information, ‘Query Response  on forced initiation into Poro Society in Freetown, 9 March 2009, p. 5 https://www.refworld.org/docid/49db6ccb2.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[13] Bangkog Post, Sierra Leone's secret societies mark bodies and minds, 4 Αυγούστου 2019, https://www.bangkokpost.com/world/1724367/sierra-leones-secret-societies-mark-bodies-and-minds

[14] Sierra Leone Telegraph, Government bans secret society initiation ceremonies as two men are killed, 24 Ιανουαρίου 2019, https://www.thesierraleonetelegraph.com/government-bans-secret-society-initiation-ceremonies-as-two-men-are-killed/ (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

 

[15] Netherlands - Immigration and Naturalisation Service (INS/IND), Sierra Leone || Rapport, Female Genital Mutilation (FGM) / Vrouwelijke genitale verminking, 18/10/2022, https://coi.euaa.europa.eu/administration/netherlands/PLib/10_2022_COI_Report_Sierra_Leone_Vrouwelijke_genitale_verminking_Female_Genital_Mutilation_FGM.pdf, σελ. 28

[16] Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, Sierra Leone: Information on the Poro Society, including rituals and initation; ability to refuse initiation or leadership roles; availability of state protection (2015-July 2017), 18 September 2017, SLE105973.E https://www.refworld.org/docid/5aa90b854.html; Refugee Documentation Centre (Ireland), Sierra Leone: Information on culture/customs of the Poro including consequences for those who don’t want to be involved, 19 September 2016, https://www.ecoi.net/en/file/local/1422820/4792_1516879887_142537.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[17] Sierra Express Media, Teenagers Flee Forceful Initiation Into Secret Society, 26 March 2021, https://sierraexpressmedia.com/?p=88547 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 09/06/2023)

[18] Bertelsmann Stiftung: BTI 2022 Country Report Sierra Leone, 23 February 2022 https://www.ecoi.net/en/file/local/2069655/country_report_2022_SLE.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[19] USDOS – US Department of State: 2019 Report on International Religious Freedom: Sierra Leone, 10 June 2020 https://www.ecoi.net/en/document/2031262.html (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[20] Roudabeh Kishi (Author), published by OECD – Organisation for Economic Co-operation and Development: West African Papers: Political violence targeting women in West Africa - NO. 34, 21 June 2022

https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/0b214920-en.pdf?expires=1677502546&id=id&accname=guest&checksum=3E8129AFB04050AE96D04069C06EF074 (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[21] European Asylum Support Office (EASO), ‘Practical Guide: Qualification for International Protection’ (2018), 36 διαθέσιμο σε https://euaa.europa.eu/sites/default/files/easo-practical-guide-qualification-for-international-protection-2018.pdf (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης 02/07/2024)

[22] USDOS, '2021 Country Reports on Human Rights Practices Sierra Leone (2022), υπό  Systemic Racial or Ethnic Violence and Discrimination, διαθέσιμο σε https://www.state.gov/reports/2021-country-reports-on-human-rights-practices/sierra-leone/ (ημερομηνία πρόσβασης 02/07/2024)

[23] ULAC (Rule of Law in Armed Conflict), Ακαδημία Γενεύης,  Browse Map | Rulac [Ημερομηνία Πρόσβασης: 7/07/2024]

[24]  Freetown, Sierra Leone (geonames.org)   (ημερομηνία πρόσβασης 07/07/2024)

[25]  ACLED Dashboard - ACLED (acleddata.com) Filters applied: event dates 28/06/2023- 28/06/2024, in Sierra Leonen - Freetown, point view ημερομηνία πρόσβασης 02/07/2024)

[26]  ACLED Dashboard - ACLED (acleddata.com) Filters applied: event dates 28/06/2023- 28/06/2024, in Sierra Leone, point view (ημερομηνία πρόσβασης 02/07/2024)

[27]  Republic of Sierra Leone, Sierra Leone (geonames.org)  (ημερομηνία πρόσβασης 02/07/2024)

[28]  ACLED Dashboard - ACLED (acleddata.com) Filters applied: event dates 28/06/2023- 28/06/2024, in Sierra Leone, country view (ημερομηνία πρόσβασης 02/07/2024)

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο