ΣΤΟ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Ενώπιον: Ν. Παπανδρέου, Ε.Δ.
Αρ. Αγωγής: 4540/16
Μεταξύ:
ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΤΣΑΜΠΑ
Ενάγουσας
-και-
PRIME INSURANCE COMPANY LTD
Εναγόμενης
Ημερομηνία: 31 Μαΐου 2024
Εμφανίσεις:
Για Ενάγουσα: Μ. Ν. Γεωργίου για Λεωνίδας Γ. Γεωργίου
Για Εναγόμενη: Α. Κοζάκου για Θεόδωρος Μ. Ιωαννίδης & Σία Δ.Ε.Π.Ε.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ / ΔΙΚΟΓΡΑΦΑ
1. Με την παρούσα αγωγή της η Ενάγουσα αξιώνει εναντίον της Εναγόμενης, ασφαλιστικής εταιρείας, ειδικές και γενικές και αποζημιώσεις για σωματικές βλάβες, πόνο και ταλαιπωρία, που σύμφωνα με τη θέση της, υπέστη συνεπεία τροχαίου ατυχήματος που έλαβε χώρα στις 26.1.2015 εντός της Επαρχίας Λευκωσίας («το Ατύχημα»), νόμιμο τόκο και έξοδα. Το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε η ίδια οδηγείτο από το σύζυγο της, το οποίο χτυπήθηκε στο πίσω μέρος, σύμφωνα με την Έκθεση Απαίτησης, από αυτοκίνητο που οδηγείτο από τρίτο πρόσωπο, ασφαλιζόμενο της Εναγόμενης εταιρείας.
2. Κατά την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας η Εναγόμενη αποδέχθηκε εξ ολοκλήρου ευθύνη για το Ατύχημα. Επίσης αποδέχθηκε τις αξιούμενες ειδικές ζημιές της Εναγόμενης ως αυτές καταγράφονται επί των παραγράφων 10(α) – (δ) και (ζ) της Έκθεσης Απαίτησης οι οποίες έχουν ως εξής: ιατρικά έξοδα του Δρ. Βασίλη Δημητριάδη ύψους €450, έξοδα ακτινογραφίας ύψους €80, έξοδα μαγνητικής τομογραφίας ύψους €230, έξοδα φαρμάκων ύψους €43,96, έξοδα επιδιόρθωσης αυτοκινήτου της Ενάγουσας ύψους €400 και έξοδα φυσιοθεραπείας ύψους €300, ήτοι, σύνολο €1536,96. Ο νόμιμος τόκος συμφωνήθηκε όπως επιδικαστεί από την ημερομηνία καταχώρησης της αγωγής επί του ήμισυ του πιο πάνω ποσού. Η αξίωση της Ενάγουσας δια απώλεια εισοδήματος αποσύρθηκε. Επομένως, απέμεινε προς εκδίκαση η αξίωση της Ενάγουσας για γενικές αποζημιώσεις.
3. Επί της Έκθεσης Απαίτησης καταγράφεται ότι συνεπεία του Ατυχήματος η Ενάγουσα υπέστη σωματικές βλάβες, πόνο και ταλαιπωρία ως εξής:
«A) Κακώσεις στην Οσφυική Μοίρα της Σπονδυλικής Στήλης
B) Κάκωση των μαλακών μορίων του δεξιού ημιθωράκιου (θλάση)
Γ) Άλγος στο δεξιό ημιθωράκιο, επιτεινούμενο στις αναπνευστικές κινήσεις και στην πίεση στο θωρακικό τοίχωμα.
Ε) Σπασμός των παρασπονδυλικών μυών.
ΣΤ) Οσφυαλγία μετά από κόπωση και / ή ορθοστασία.»
4. Συνεχίζει η Ενάγουσα ότι «συνεπεία των τραυμάτων της, της χορηγήθηκε στην η ακόλουθη θεραπεία και/ή ταλαιπωρήθηκε ως κατωτέρω αναφέρεται:
«A) Υπεβλήθη σε Ιατρική εξέταση στις 2/2/2015, 9/2/2015, 13/2/2015,
20/2/2015, 24/2/2015, 27/2/2015, 13/3/2015.
Β) Υπεβλήθη σε ακτινολογικό έλεγχο στις 2/2/2015
Γ) Υπεβλήθη σε Μαγνητική Τομογραφία στις 16/2/2015
Δ) Εδόθησαν οδηγίες από τον θεράπον Ιατρό για φαρμακευτική αγωγή
και φυσιοθεραπεία.
Ε) Χορηγήθηκε άδεια ασθενείας από 27/1/2015 μέχρι και τις 24/3/2015
ώστε να αποκατασταθούν οι τραυματισμοί.
ΣΤ) Υπεβλήθη σε θεραπεία, φαρμακευτική και φυσιοθεραπεία για
σχεδόν δύο μήνες, γεγονός που την ταλαιπώρησε σωματικά και ψυχικά, αφού της προκαλούσε πόνους, επηρέαζε τις καθημερινές της
δραστηριότητες και γενικά την ποιότητα ζωής της.»
5. Σε απάντηση, προβάλλουν οι Εναγόμενοι δια της Υπεράσπισης τους ότι αρνούνται τις ως άνω λεπτομέρειες χαρακτηρίζοντας αυτές πρόσθετα ως υπέρογκες και υπερβολικές (βλ. παρ. 5 και 6 της Έκθεσης Υπεράσπισης).
ΙΙ. ΣΥΝΟΨΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ
6. Προς υποστήριξη της απαίτησης της Ενάγουσας κατέθεσε ο Δρ. Βασίλης Δημητριάδης, Ορθοπεδικός Χειρουργός (ΜΕ1) και η ίδια η Ενάγουσα (ΜΕ2). Ο ΜΕ1 κατέθεσε το Τεκμήριο 1 και κατά την αντεξέταση του κατατέθηκε το Τεκμήριο 2. Η Ενάγουσα κατέθεσε γραπτή δήλωση ως μέρος της κυρίως εξέτασης της, η οποία σημειώθηκε ως Έγγραφο Α και κατέθεσε τα Τεκμήρια 3 μέχρι 9.
(α) Σύνοψη μαρτυρίας Δρ. Δημητριάδη (ΜΕ1)
7. Κατά την κυρίως εξέταση του ο ΜΕ1 ανέφερε ότι είναι Ορθοπεδικός Χειρουργός, το ιατρείο του βρίσκεται στη Λευκωσία και εργάζεται ως Ορθοπεδικός Χειρουργός από το 1981. Σπούδασε στην Αθήνα, έχει εκπαίδευση στην Αγγλία, πείρα στη Γερμανία και στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών. Ανέφερε επίσης ότι σε σχέση με τις σωματικές βλάβες της Ενάγουσας ετοίμασε ιατρική έκθεση, με ημερομηνία 25.3.2015 την οποία κατέθεσε ως Τεκμήριο 1 («το Ιατρικό Πιστοποιητικό»).
8. Επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού αναφέρει ότι, τα ευρήματα του κατόπιν κλινικού ελέγχου που διεξήγαγε κατά την επίσκεψη της Ενάγουσας στο ιατρείο του, είχαν ως εξής:
«Παρουσίαζε θετικό το σημείο Laseque αριστερά, ενδεικτικό ερεθισμού του ισχιακού νεύρου, ως και μείωση του αντανακλαστικού της επιγονατίδας, σημείο επηρεασμού της 04 ρίζας. Παρουσίαζε σπασμό των παρασπονδυλικών μυών.»
9. Αφού αναφέρθηκε στη συμπτωματολογία της ασθενούς και σε άλλα στοιχεία καταλήγει ότι:
«Συμπερασματικά, η ασθενής μετά από τροχαίο ατύχημα στις 26.1.2015 υπέστη κάκωση των μαλακών μορίων του δεξιού ημιθωρακίου [θλάση] ως και κάκωση της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, με αποτέλεσμα την δισκοκήλη στα επίπεδα 03/4 και 04/5, με συνοδό πίεση της 04 ρίζας.»
10. Σημείωσε πρόσθετα ότι:
(α) Η ασθενής «παραπονείτο για πόνο στο δεξιό ημιθωράκιο, επιτεινούμενο στις αναπνευστικές κινήσεις ως και στην πίεση στο θωρακικό τοίχωμα.»
(β) Παραπονείτο επίσης «για πόνο στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης με επέκταση του πόνου στο αριστερό σκέλος.»
(γ) Διενεργήθηκε ακτινολογικός έλεγχος του θώρακα και της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης «χωρίς ευρήματα κατάγματος ή εξαρθρήματος.»
(δ) Διενεργήθηκε MRI της οσφυϊκής μοίρας, όπου διαπιστώθηκε η παρουσία δισκοκήλης στα επίπεδα 03/4 και 04/5 που προκαλούν πίεση στον νωτιαίο σάκκο και στην αριστερά 04 ρίζα.
(ε) Συστήθηκε συντηρητική αγωγή ήτοι φαρμακευτική αγωγή, ανάπαυση και φυσιοθεραπεία.
11. Συνεχίζει ότι στην πορεία της νόσου η ασθενής παρουσίασε σταδιακή βελτίωση των συμπτωμάτων. Στη αρχή παρουσίασε βελτίωση των ενοχλημάτων από το δεξιό ημιθωράκιο και στη συνέχεια βελτίωση από τα συμπτώματα από την οσφύ.
12. Κατά τον τελευταίο επανέλεγχο παρουσίασε σημαντική βελτίωση των αντανακλαστικών των κάτω άκρων και βελτίωση της κινητικότητας της οσφύος. Παραπονείται για ενοχλήματα πόνου στην οσφύ, ιδιαίτερα μετά από κόπωση και ορθοστασία.
13. Σημείωσε πρόσθετα ότι η Ενάγουσα «υπέστη πόνο και ταλαιπωρία» και «απήχε από τις συνήθεις επαγγελματικές τις δραστηριότητες μέχρι και την 24.3.15»
14. Ο ΜΕ1 εξέφρασε και τη θέση, ερωτηθείς σχετικά κατά την κυρίως εξέταση του ότι, είναι αναμενόμενο να παραπονιέται ακόμη και μέχρι σήμερα για ενοχλήματα που έχει στην οσφυϊκή μοίρα από αλλαγή καιρού, κόπωση και ορθοστασία, λόγω της βλάβης της οφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.[1] Εξέφρασε και τη θέση ότι «μια βλάβη στο μυοσκελετικό σύστημα μπορεί θεωρητικά και πρακτικά να προκαλέσει προβλήματα στο μέλλον.»
15. Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι ο ίδιος για πρώτη φορά εξέτασε την Ενάγουσα στις 2.2.2015 και ακολούθως στις 9.2.15, 13.2.15, 20.2.15, 27.2.15 και 13.3.15. Κάθε φορά που τον επισκεπτόταν στο ιατρείο του γινόταν εκ νέου αξιολόγηση, τροποποίηση της θεραπείας και παρακολούθηση της εξέλιξης της. Ερωτηθείς κατά πόσο γνωρίζει για ποιον λόγο τον επισκέφθηκε για πρώτη φορά μετά το ατύχημα απάντησε ότι εξ όσων θυμάται εδώ και δέκα έτη, είχε μεταβεί στις πρώτες βοήθειες, έμπλεξε με τη διαδικασία των νοσηλευτιηρίων και μετέβη στον ίδιο αναφέροντας του πόνο. Ερωτηθείς πώς εξάγεται το συμπέρασμα περί κακώσεων εφόσον ο ακτινολογικός έλεγχος δεν έδειξε οτιδήποτε απάντησε ότι οι κακώσεις αφορούν και τα μαλακά μόρια, δεν αφορούν μόνο τα κόκαλα. Ακολούθως κατατέθηκε το Τεκμήριο 2, ιατρική έκθεση του Δρ. Βούλγαρη στην οποία καταγράφονται τα αποτελέσματα της εξέτασης MRI, αναφορά στην οποία γίνεται επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού («η Εξέταση MRI»). Αποδέχθηκε την εισήγηση της συνηγόρου της Εναγόμενης ότι η Ενάγουσα, με βάση την Εξέταση ΜRI παρουσίασε δύο ευρείας έκτασης δισκοκήλες στα επίπεδα 3 μέχρι 5, ότι είχε και σκολίωση και ότι οι μεσοσπονδύλιοι παρουσιάζονταν αφυδατωμένοι. Αποδέχθηκε επίσης την εισήγηση της συνηγόρου της Εναγόμενης ότι οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι με την πάροδο του χρόνου εκφυλίζoνται και σε περίπτωση που πάθει κάποιος ζημιά η δισκοκήλη αυτή μπορεί να προβάλει προς τα έξω. Ακολούθως, επεξήγησε τους λόγους δια τους οποίους κατέγραψε επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού ότι οι δισκοκήλες ήταν το αποτέλεσμα των κακώσεων που υπέστη η Ενάγουσα, προβάλλοντας παράλληλα τη θέση ότι αυτές πιθανόν και να προϋπήρχαν.
(α) Σύνοψη μαρτυρίας Ενάγουσας (ΜΕ2)
16. Η Ενάγουσα στα πλαίσια της δήλωσης της ανέφερε ότι κατά πάντα ουσιώδη χρόνο για την παρούσα αγωγή η ίδια ήταν ηλικίας 53 χρονών και ήταν υγιής, αρτιμελής και δραστήρια. Ουδέποτε, ανέφερε, είχε πρόβλημα υγείας και έκανε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες της χωρίς να έχει οποιεσδήποτε ενοχλήσεις ή πόνους. Η ίδια υπεβλήθη σε ακτινολογικό έλεγχο, πλην όμως επειδή οι πόνοι της χειροτέρευαν επισκέφθηκε τον ΜΕ1. Ερωτηθείσα ως τους προηγούμενους τραυματισμούς της απάντησε ότι δεν είχε ιδέα ούτε και είχε οποιαδήποτε ταλαιπωρία. Αρνήθηκε την υποβολή της συνηγόρου της Εναγόμενης ότι ο μόνος λόγος που επισκέφθηκε τον ΜΕ1 μετά το ατύχημα ήταν για να συλλέξει στοιχεία για σκοπούς αποζημίωσης της. Ανέφερε δε ότι ο σύζυγος της, οδηγός του αυτοκινήτου κατά τον ουσιώδη χρόνο, δεν τραυματίστηκε. Ανέφερε επίσης ότι ήταν παρκαρισμένοι και τους χτύπησε το αυτοκίνητο βίαια και ότι έπαθε ζημιά. Ανέφερε ότι πρόκειται για διπλοκάμπινο, ο προφυλακτήρας είναι σιδερένιος. Ερωτηθείσα για τους τραυματισμούς της η ίδια παρέπεμπε στα ευρήματα του ΜΕ1. Ανέφερε ότι η ίδια ακόμη υποφέρει από πόνους ενώ, ως ανέφερε, δεν θυμόταν το όνομα του ιατρού που την εξέτασε μετά τον ΜΕ1.
III. ΠΑΡΑΔΕΚΤΑ / ΜΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΜΕΝΑ
17. Από τις έγγραφες προτάσεις και από το σύνολο της μαρτυρίας, προκύπτουν τα πιο κάτω ως παραδεκτά ή μη αμφισβητούμενα γεγονότα:
(α) Κατά το χρόνο του Ατυχήματος η Ενάγουσα ήταν 53 ετών.
(β) Στις 2.2.2015 η ίδια επισκέφθηκε τον Δρ. Δημητριάδη. Σε εκείνη την επίσκεψη, της χορήγησε αναρρωτική άδεια από τις 27.1.2015 μέχρι και τις 13.2.2015. Τούτο επιμαρτυρείται και από το Τεκμήριο 3 σε σχέση με το οποίο η Ενάγουσα δεν αντεξετάστηκε.
(γ) Στις 9.2.2015 επισκέφθηκε ξανά τον Δρ. Δημητριάδη.
(δ) Στις 13.2.2015 επισκέφθηκε ξανά τον Δρ. Δημητριάδη και τότε της συνέστησε να υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής. Τούτο επιμαρτυρείται και από το Τεκμήριο 4.
(ε) Στις 16.2.2015 επισκέφθηκε το ιατρικό κέντρο Άγιος Θέρισσος όπου υπεβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία MRI. Τα αποτελέσματα εκείνης της εξέτασης καταγράφονται στο Τεκμήριο 2. Η Εξέταση ΜRI έδειξε ότι η Ενάγουσα είχε δύο ευρείας έκτασης δισκοκήλες σε δύο σημεία της σπονδυλικής στήλης, ότι είχε σκολίωση και ότι παρουσιάζει τους μεσοσπονδύλιους δίσκους αφυδατωμένους.
(στ) Κατόπιν της Εξέτασης MRI, ο Δρ. Δημητριάδης της συνέστησε αποχή από την εργασία της από τις 14.2.2015 μέχρι τις 28.2.2015. Τούτο επιμαρτυρείται και από το Τεκμήριο 5 σε σχέση με το οποίο δεν αντεξετάστηκε.
(η) Κατά την τελευταία πιο πάνω επίσκεψη ο Δρ. Δημητριάδης της χορήγησε αποχή από την εργασία τις από 28.2.2015 μέχρι 14.3.2015, ως καταγράφεται και επί του τεκμήριο 8.
(θ) Στις 13.3.2015 επισκέφθηκε ξανά τον Δρ. Δημητριάδη, ως επιμαρτυρείται και από το Τεκμήριο 9, ο οποίος της χορηγήθηκε αποχή από την εργασία της από 14.3.2015 μέχρι 24.3.2015.
(ι) Κατά τις επισκέψεις της στον Δρ. Δημητριάδη, της χορηγείτο φαρμακευτική αγωγή, φυσιοθεραπείες και η ίδια ολοκλήρωσε δώδεκα συνεδρίες. Της συστάθηκε και ανάπαυση. Αυτά καταγράφονται επί των Τεκμηρίων 1, 3 κα 6-9. Η χορήγηση φαρμάκων και επιμαρτυρείται από το γεγονός ότι η Εναγόμενη απεδέχθη πλήρως την αξίωση της Ενάγουσας υπό της παρ. 10(δ) δια έξοδα αγοράς φαρμάκων και υπό της παρ. 10(ζ) δια έξοδα φυσιοθεραπείας.
18. Υπό το φως πιο πάνω, βρίσκω ότι κατά το χρόνο του Ατυχήματος η Ενάγουσα ήταν 53 ετών. Στις 2.2.2015 η ίδια επισκέφθηκε τον Δρ. Βασίλη Δημητριάδη, Ειδικό Ορθοπεδικό Χειρουργό. Ο τελευταίος της χορήγησε αναρρωτική άδεια από τις 27.1.2015 μέχρι και τις 13.2.2015. Στις 9.2.2015 και 13.2.2015 επισκέφθηκε ξανά τον Δρ. Δημητριάδη και τότε της συνέστησε να υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, όπως και έγινε στις 16.2.2015. Τα αποτελέσματα εκείνης της εξέτασης καταγράφονται στο Τεκμήριο 2. Ειδικότερα, από την διεφάνη ότι η Ενάγουσα είχε δύο ευρείας έκτασης δισκοκήλες σε δύο σημεία της σπονδυλικής στήλης, ότι είχε σκολίωση και ότι παρουσίαζε τους μεσοσπονδύλιους δίσκους αφυδατωμένους. Κατόπιν της εξέτασης MRI, ο Δρ. Δημητριάδης της συνέστησε αποχή από την εργασία της από τις 14.2.2014 μέχρι τις 28.2.2015. Της χορηγήθηκαν φάρμακα και φυσιοθεραπείες. Στις 20.2.2015, 24.2.2015 και 27.2.2015 επισκέφθηκε και πάλιν τον Δρ. Δημητριάδη ενώ κατά την τελευταία πιο πάνω επίσκεψη ο Δρ. Δημητριάδης της χορήγησε αποχή από την εργασία τις από 28.2.2015 μέχρι 14.3.2015. Στις 13.3.2015 επισκέφθηκε ξανά τον Δρ. Δημητριάδη ο οποίος της χορήγησε αποχή από την εργασία της από 14.3.2015 μέχρι 24.3.2015. Κατά τις επισκέψεις της στον Δρ. Δημητριάδη, της χορηγήθηκε συντηρητική φαρμακευτική αγωγή, φυσιοθεραπείες και της συστήθηκε ανάπαυση και η ίδια ολοκλήρωσε δώδεκα συνεδρίες φυσιοθεραπειών.
IV. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ
19. Στην προκείμενη περίπτωση δεν έχει παρουσιαστεί μαρτυρία από τους Εναγόμενους ή εκ μέρους τους. Σχετική είναι η πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου στην Prestos Confectionery Ltd ν. Alpha Bank Cyprus Ltd Πολ. Έφ. 114/2015, 30.4.2024 όπου αναφέρεται ότι:
«Το γεγονός ότι ο εναγόμενος δεν εμφανίζεται ώστε να υπερασπιστεί την εναντίον του αξίωση ή έχοντας εμφανιστεί δεν προσκομίζει μαρτυρία για να αντικρούσει βασικό ισχυρισμό του αντίδικου του, όπως και αν αυτό θα μπορούσε να ερμηνευτεί, απολήγει στο ότι το δικαστήριο έχει ενώπιον του μια μόνο εκδοχή. Αυτό όμως δεν καθιστά την εκδοχή αυτή εκ προοιμίου και χωρίς άλλο αποδεκτή (πιστευτή). Μπορεί να απορριφθεί εφόσον ο μάρτυρας που την πρόσφερε δεν κριθεί αξιόπιστος. Δεν υπάρχει στις προαναφερόμενες περιπτώσεις διαφοροποιημένο μέτρο κρίσης, αλλά, όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση, το σχετικό εύρημα πρέπει να αιτιολογείται.»
(α) Αξιολόγηση μαρτυρίας Ενάγουσας (ΜΕ2)
20. Στρέφομαι πρωτίστως στη μαρτυρία της Ενάγουσας. Το Δικαστήριο αναγνωρίζει το άμεσο συμφέρον που έχει η ίδια στην έκβαση της υπόθεσης και προσεγγίζει την μαρτυρία της με την ανάλογη περίσκεψη και προσοχή. Από το εδώλιο του μάρτυρα, κοίταζε συνεχώς τη συνήγορο της, ενίοτε κάνοντας και νοήματα ή χαμογελώντας, σε τέτοιο βαθμό που το Δικαστήριο χρειάστηκε να παρέμβει δις. Ο λόγος της παρουσίαζε νευρικότητα και ανασφάλεια, ο τόνος φωνής επιτηδευμένος και υπερβολικός ενώ αναμενόταν από την ίδια να τοποθετηθεί επί απλών και σαφών ερωτημάτων. Από τη μαρτυρία της αλλά και την όλη στάση της από το εδώλιο του μάρτυρα απουσίαζε σε κρίσιμα σημεία το στοιχείο αυθορμητισμού και η παραχώρηση τέτοιων λεπτομερειών που εύλογα αναμένεται από την σχετική περιγραφή ενός θύματος αδικοπραξίας που γνήσια υπέστη παρατεταμένο πόνο και ταλαιπωρία.
21. Η ουσία των θέσεων της έβριθε από ασάφεια και αοριστολογία και απουσία πειστικών επεξηγήσεων με την έλλειψη διάθεσης της να παραχωρήσει λεπτομέρειες να είναι διάχυτη. Τόσο η στάση της από το εδώλιο του μάρτυρα όσο και η ουσία των θέσεων της, χαρακτηρίζονταν από έκδηλη προσπάθεια αποστασιοποίησης από τα γεγονότα, αλλά και από τα όσα η ίδια κατέθεσε στα πλαίσια της γραπτής της δήλωσης, καθώς και έλλειψης αυθορμητισμού στην περιγραφή του όποιου πόνου και ταλαιπωρίας υπέστη, η οποία, επαναλαμβάνω, είναι ασυμβίβαστη με πρόσωπο που γνησίως υπέστη πόνο και ταλαιπωρία για περίοδο εννέα ετών, όπως η ίδια επιχείρησε να ισχυριστεί.
22. Χαρακτηριστικό είναι ότι η ίδια κατέφευγε συνεχώς στα όσα «οι ιατροί» της ανέφεραν χωρίς να διατίθεται να αδράξει τις κατά συρροή ευκαιρίες που η συνήγορος της Εναγόμενης της παραχώρησε κατά την αντεξέταση της, να παράσχει τη δική της εκδοχή επί των γεγονότων της ισχυριζόμενης ταλαιπωρίας και πόνου που υπέστη. Επιπρόσθετα, παρά το γεγονός ότι η ίδια αναφέρθηκε σε συγκεκριμένα γεγονότα κατά την κυρίως εξέταση της, κατά την αντεξέταση της δεν θυμόταν ουσιώδη στοιχεία τα οποία η ίδια είχε αναφέρει κατά την κυρίως εξέταση της. Παράλληλα, επέμεινε να απαντά με υπεκφυγές και με ερωτήσεις, σε μια έκδηλη προσπάθεια να αποφύγει να απαντήσει ευθέως τις ερωτήσεις της συνηγόρου της Εναγόμενης. Χαρακτηριστικό είναι το εξής παράδειγμα από την αντεξέταση της:
«E. (…) πουθενά όμως σε τούτες τις παραγράφους που αναφέρεσαι στες επισκέψεις στον κύριο Δημητριάδη δεν κάμεις καμιά αναφορά ότι σταδιακά άρχισες και εγίνεσουν καλύτερα, τουναντίον λαλείς ότι κάθε φορά ήσουν χειρότερα, τι έχεις να πεις γι' αυτό;
A. Τι να πω; Για να το λέω έτσι, έτσι ήταν, δεν θυμάμαι πριν 9 χρόνια πώς...
E. Τούτα εθυμηθήκετε τα σήμερα που τα γράψετε, που τα είπετε στους δικηγόρους σας και εγράψαν τα πώς θα τα θυμηθήκετε;
A. Βάσει των χαρτιών που είχα.»[2]
23. Δεν είναι αντιληπτή η θέση της ότι «για να το λέω έτσι ήταν» αλλά «δεν θυμάμαι» με δεδομένο το ότι η γραπτή της δήλωση συντάχθηκε στο στάδιο και για σκοπούς της ακροαματικής διαδικασίας, από την ίδια. Η δε θέση της ότι περιέγραψε τον πόνο που υπέστη στη «βάσει των χαρτιών που είχα» αποδυναμώνει, αν όχι να εξαλείφει παντελώς, το στοιχείο της γνησιότητας και αυθορμητισμού που εύλογα αναμένεται από πρόσωπο που προβαίνει σε μια τέτοια περιγραφή. Τούτο προκύπτει και από την θέση της ίδιας σε κατοπινό στάδιο της αντεξέτασης της ότι «εγώ λέω ότι πονούσα πάρα πολλά, επήα στον γιατρό μου… δεν θυμούμαι πριν 9 χρόνια πόσο πονούσα τζιαι πού πονούσα τζιαι πότε επήα τζιαι τι έκαμα.»[3]
24. Ένα άλλο παράδειγμα∙ παρά τη θέση της στη γραπτή της δήλωση ότι ο Δρ. Δημητριάδης την παρέπεμψε σε ακτινολογικό έλεγχο στον οποίο υπεβλήθη από τον Δρ. Κολοκασίδη, κατά την αντεξέταση της δεν ήταν σε θέση να τοποθετηθεί σε ποιες ακτινογραφίες αναφερόταν, η ίδια δεν τις προσκόμισε στο Δικαστήριο, ούτε και ζήτησε χρόνο για να το πράξει. Κατόπιν επιμονής της συνηγόρου της Εναγόμενης επί του συγκεκριμένου σημείου, περιορίστηκε στο να θέσει το εξής ερώτημα: «εζητηθήκαν μου κάπου να τις παρουσιάσω;» αποφεύγοντας όμως και πάλιν να τοποθετηθεί με σαφήνεια. Αμέσως μετά, ερωτηθείσα σχετικά υιοθέτησε τη θέση ότι οι ακτινογραφίες καταγράφου ότι η ίδια έπαθε κάταγμα ή εξάρθρωση, χωρίς όμως να ζητά να τις παρουσιάσει.[4] Σε υποβολή της συνηγόρου της Εναγόμενης ότι ο λόγος που δεν τις παρουσίασε στο Δικαστήριο είναι διότι θα έδειχναν ότι δεν έπαθε ούτε κάταγμα, ούτε εξάρθρωση, διαφώνησε. Τη διαφωνία της αυτή εξέφρασε άνευ οιασδήποτε επεξήγησης.
25. Σημειώνω στο σημείο αυτό ότι η διαφωνία που εξέφρασε στη θέση της συνηγόρου της Εναγόμενης ότι οι ακτινογραφίες δεν ανέδειξαν ούτε κατάγματα, ούτε εξάρθρωση, έρχεται σε αντίθετη με την θέση του Δρ. Δημητριάδη (ΜΕ1), δια το ότι κανένα κάταγμα και καμία εξάρθρωση παρατηρήθηκε από τον ακτινολογικό έλεγχο. Η θέση του αυτή καταγράφεται ρητώς επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού και επαναλήφθηκε από τον ίδιο κατά την ακροαματική διαδικασία. Η διαφωνία της αυτή δεν μπορεί ευλόγως να αποδοθεί στο ότι η ίδια δεν γνωρίζει ιατρικούς όρους, όπως έσπευσε να προβάλει σε άλλο σημείο της αντεξέτασης της,[5] με δεδομένη την βεβαιότητα με την οποία αυτή εκφράστηκε. Ούτε και δύναται ευλόγως να αποδοθεί στο ότι η ίδια δεν μπορεί να θυμάται εάν υπέστη κατάγματα. Αντίκειται στην κοινή λογική πρόσωπο που υποφέρει για περίοδο, ως η ίδια ισχυρίστηκε, εννέα ετών να μην γνωρίζει κατά πόσο υπέστη κατάγματα ή όχι. Η ως άνω θέση της αποδίδεται σε μια καταφανή προσπάθεια να υπερβάλει ως προς την έκταση και σοβαρότητα των τραυματισμών της με τη εν λόγω στάση της να αποδυναμώνει περαιτέρω την αξιοπιστία της. Ενισχυτικό του πιο πάνω συμπεράσματος μου είναι ότι εφ’ όσον της τέθηκε η αντίφαση με το Ιατρικό Πιστοποιητικό, η ίδια έσπευσε να αποστασιοποιηθεί από το ζήτημα εκ νέου αναφέροντας ότι, «τί να πω; Ό,τι μου είπε ο γιατρός είπα, δεν ξέρω τι να σας πω.» συνεχίζοντας ότι «έτσι μου είπαν, έτσι είπα, ούτε ξέρω να διαβάζω ακτινογραφίες.»[6] Σε αυτό το σημείο χαμογελούσε στη δικηγόρο της και το Δικαστήριο παρενέβη. Η δε θέση της ότι «έτσι της είπαν» μόνο ως επινόηση εκείνης της στιγμής δύναται να χαρακτηρισθεί εφόσον σε κανένα στάδιο δεν προέκυψε ότι υπήρξε η παραμικρή αμφιβολία δια το ότι η ίδια πιθανόν να είχε υποστεί κατάγματα ή εξαρθρώσεις, με το ίδιο το Ιατρικό Πιστοποιητικό να ξεκαθαρίσει ρητώς το ζήτημα.
26. Η Ενάγουσα παρουσίαζε πρόσθετα επιλεκτική μνήμη. Για παράδειγμα, ενώ θυμόταν (α) το τί είχε αναφέρει σε κάποιον «κύριο» που ήρθε για την ασφάλεια της άλλης πλευράς και ότι ο ίδιος της απάντησε «θα το γράψω στο χαρτί»[7] και (β) ότι ένοιωσε καλύτερα με τα παυσίπονα που της έδωσαν από το Νοσοκομείο ενώ μετέβη στον Δρ Αναστασιάδη επειδή αισθάνθηκε μούδιασμα στο πόδι,[8] δεν θυμόταν αν την εβδομάδα μετά το Ατύχημα ήταν μόνο ξαπλωμένη,[9] ή αν κτύπησε και ο σύζυγος της,[10] ή αν καλυτέρευε ή χειροτέρευε με την χορήγηση θεραπείας[11] ή το όνομα του ιατρού που κατ’ ισχυρισμό της, την είδε πριν από ενάμισι χρόνο.[12] Η επιλεκτικότητα που παρατηρείται στη μνήμη της δεν δύναται να αποδοθεί σε τίποτε άλλο από την προσπάθεια της να αποφύγει να απαντήσει μέρος των ερωτήσεων της συνηγόρου της Εναγόμενης.
27. Ακολούθησε συζήτηση για το τί πραγματικά «έπαθε» η Ενάγουσα από το ατύχημα. Η ίδια, δεν ήταν ούτε σε θέση ούτε και διατεθειμένη να τοποθετηθεί. Παρά τις πάμπολλες ευκαιρίες, επαναλαμβάνω, που της παραχώρησε η συνήγορος της Εναγόμενης να θέσει με σαφήνεια την εκδοχή της, ως το πρόσωπο το οποίο, κατ’ ισχυρισμό της ίδιας, υπέφερε από πόνο και ταλαιπωρία, η ίδια δεν απαντούσε πλην όμως εξέφραζε τη διαφωνία της ότι οι τραυματισμοί της περιορίστηκαν στη θλάση και ισχιαλγία που εισηγήθηκε η συνήγορος της Εναγόμενης. Καλούμενη να απαντήσει πώς συγκεράζεται η θέση της δια το ότι είναι καθ΄ όλα υγιής πριν το ατύχημα με τα όσα καταγράφονται επί του Τεκμηρίου 2, και πάλιν απέφυγε να απαντήσει αναφέροντας «εν το ξέρω εγώ τούτο, εγώ ξέρω τι έπαθα, δεν ξέρω αυτό και εκείνο, τί να σας πω», πλην όμως δεν ξεκαθάρισε «τί έπαθε» κατά την αντίληψη της ιδίας, έστω.[13]
28. Η δε θέση της ότι ακόμα «υποφέρει» από πόνους «όταν αλλάζει ο καιρός, μετά από κόπωση και μετά από παρατεταμένη ορθοστασία αλλά και από καιρό σε καιρό χωρίς λόγο»[14] εκπίπτει του πεδίου της δικογραφίας και δεν δύναται να ληφθεί υπόψιν. Σε κάθε περίπτωση, δεν κρίνεται πειστική. Τούτο διότι, ερωτηθείσα σχετικά, κατά πόσο επισκέφθηκε άλλον ιατρό, άλλον από τον Δρ. Δημητριάδη απάντησε καταφατικά, πλην όμως δεν θυμόταν το όνομα του. Η στάση αυτή στις τοποθετήσεις της στερείται φιλαλήθειας και ειλικρίνειας και κατ’ ελάχιστον, δεν συνάδει με πρόσωπο που επιθυμεί γνησίως ενώπιον Δικαστηρίου να παρουσιάσει τη θέση ότι η ίδια συνεχίζει να ταλαιπωρείται από πόνους κ.ά. Προσθέτω ότι τίποτε δεν ανέφερε ως προς τις συστάσεις του ιατρού αυτού (το όνομα του οποίου, υπενθυμίζω, ούτε θυμόταν) ή την όποια θεραπεία ακολούθησε. Η μόνη λογική εξήγηση που δύναται ευλόγως να αποδοθεί στα λεχθέντα της είναι ότι αυτά ουδόλως ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και τέθηκαν ενώπιον Δικαστηρίου στα πλαίσια της ευρύτερης της προσπάθειας να υπερβάλει ως προς την έκταση και ένταση των τραυμάτων της.
29. Στα πλαίσια αυτής της της προσπάθειας, ισχυρίστηκε ότι απουσίαζε από την εργασία της για περίοδο δύο μηνών. Παρά το ότι ο Δρ. Δημητριάδης της χορήγησε σχετικές άδειες ασθενείας, η ίδια δεν κρίνεται πειστική ως προς τη θέση της ότι πράγματι απείχε από τα επαγγελματικά της καθήκοντα και παρέμεινε στο σπίτι. Τούτο προκύπτει από τον εξής απόσπασμα από την αντεξέταση της:
«E. Τι σας χρησίμευσαν;
A. Έμεινα σπίτι μου.
E. Τι σας χρησίμευσαν αφού εν δική σας δουλειά;
A. Ναι.
E. Εχρησιμοποιήσετε πουθενά τούτες τις άδειες;
A. Ασθενείας;
E. Ναι.
A. Όχι έγραφε μου τες ο άνθρωπος, εμείνησκα σπίτι μου... δεν έχω καταλάβει την ερώτησή σας.
E. Εκαταλάβετε πολλά καλά. Ο λόγος που τες χρειάζεστουν ποιος ήταν, ρωτώ, τις άδειες;
A. Για να γεμώσω τα χαρτιά μου στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις... για να μην πληρώσεις... αφαιρούν σου το άμα πάρεις άδεια ασθενείας εν πληρώνεις Κοινωνικές Ασφαλίσεις.
E. Καλά, τότε γιατί απέσυρες την απώλεια εισοδήματος που διεκδικούσες;
A. Διότι μετά επήα δουλειά, εδούλευκα δεν μπορούσα να πηαίνω στη δουλειά μου τζιαι να απαιτώ τζιαι αποζημίωση που πάνω, από πού τζιαι ώσπου;
E. Εν ηξέρω, αφού λέεις ότι χρησιμοποίησες τούτες τις άδειες...
A. 2 μήνες.
E. Σήμερα στο Δικαστήριο εννοώ, τώρα που δικάζεται η υπόθεση δεν κάμεις claim, δεν ζητάς να αποζημιωθείς για τις ημέρες που έκατσες, είναι ωσάν να μεν έκατσες μια ημέρα, για ποιο λόγο, εξηγήστε μου.
A. Δεν ξέρω, επειδή ίσως τζιείνους τους 2 μήνες είχα πάρει που τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις μικροπράγματα δηλαδή... δεν ξέρω.
E. Γιατί απόσυρες;
A. ... (δεν απαντά σηκώνει τους ώμους ψηλά).»
30. Από το πιο πάνω απόσπασμα συνάγεται ότι η ίδια καμία επεξήγηση ήταν διατεθειμένη να παράσχει ως προς τον λόγο δια τον οποίον δεν αξίωσε οιαδήποτε απώλεια απολαβών με δεδομένη τη θέση της ότι απείχε από τα επαγγελματικά της καθήκοντα. Η παράλειψη της αυτή σε συνδυασμό με τα όσα καταγράφηκαν ανωτέρω, αποδίδεται στην ευρύτερη της προσπάθεια να επιχειρήσει να υπερβάλει ως προς τον πόνο και ταλαιπωρία που υπέστη. Συνεπώς, δεν αποδέχομαι τη θέση της ότι παρέμεινε εκτός εργασίας δια περίοδο δύο μηνών.
31. Η μοναδική θέση στην οποία η ίδια παρέμεινε απολύτως σταθερή ήταν ότι η ίδια δεν είχε οποιεσδήποτε ενοχλήσεις ή πόνους πριν από το Ατύχημα. Στην εισήγηση της συνηγόρου της Εναγόμενης ότι είχε, με βάση την Εξέταση MRI, ένα καταπονημένο σώμα που σίγουρα κάποιες ενοχλήσεις θα της προκαλούσε[15] επανέλαβε τη θέση της και ουδόλως απέκλινε. Η μαρτυρία της επί τούτου παρέμεινε ουσιαστικά αναντίλεκτη καθώς καμία μαρτυρία προσκομίστηκε περί του αντιθέτου ώστε να καταδειχθεί ότι τα ευρήματα που καταγράφονται επί του Τεκμηρίου 2, ήτοι της Εξέτασης MRI ή μέρος αυτών ή σωρευτικά ή το κάθε ένα από μόνο του, θα μπορούσαν να προκαλούν πόνο ή ενοχλήσεις οποιουδήποτε βαθμού. Τούτου δοθέντος, τυχόν υιοθέτηση της ως άνω εισήγησης της συνηγόρου της Εναγόμενης στη βάση και μόνο του Τεκμηρίου 2 θα αποτελούσε προϊόν εικασίας, εν τη απουσία κατάλληλης ιατρικής μαρτυρίας, κατά τρόπο ανεπίτρεπτο. Υπό το φως των πιο πάνω, αποδέχομαι τη θέση της Ενάγουσας ότι πριν από το Ατύχημα δεν αισθανόταν οποιεσδήποτε ενοχλήσεις ή πόνο.
32. Στρέφομαι στο σημείο αυτό στην επιχειρηματολογία της συνηγόρου της Εναγόμενης ότι δεν επεξήγησε η Ενάγουσα για ποιον λόγο επισκέφθηκε τον Δρ. Δημητριάδη, μία εβδομάδα μετά το Ατύχημα. Με όλο το σέβας η θέση αυτή δεν ευσταθεί. Η ίδια κατά την αντεξέταση της ανέφερε ότι μετέβη στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του Νοσοκομείου, της χορήγησαν παυσίπονα και της είπαν να πάει στο σπίτι. Σημειώνω ότι οι σχετικές της αναφορές διαγράφηκαν από την δήλωση της, ως εκτός δικογράφων, και σαφώς δεν δύνανται να ληφθούν υπόψιν για σκοπούς της ταλαιπωρίας που υπέστη. Πλην όμως, το ζήτημα εγέρθηκε ξανά μέσω αντεξέτασης για τον λόγο που προέβαλε η συνήγορος της Εναγόμενης,[16] ήτοι, ως προς το γνήσιο της απαίτησης της. Η απάντηση όμως που παραχώρησε κρίνεται εύλογη και πειστική.
33. Η δε υποβολή της συνηγόρου της Ενάγουσας ότι, αφού κατέβηκε από το αυτοκίνητο αμέσως μετά το ατύχημα είπε ότι δόξα το Θεό δεν έπαθε τίποτα, δεν στηρίχθηκε σε οιαδήποτε μαρτυρία και δεν δύναμαι αν την αποδεχτώ.
34. Υπό το φως των πιο πάνω αποδέχομαι τη μαρτυρία της ως προς τις σωματικές βλάβες, πόνο και ταλαιπωρία που υπέστη στην έκταση μόνο που αυτή συνάδει με τα ιατρικά ευρήματα του Δρ. Δημητριάδη. Ειδικότερα, αποδέχομαι ότι η ίδια υπέστη πόνους και ταλαιπωρία μετά το Ατύχημα, πλην όμως οι πόνοι αυτοί διήρκησαν για μικρό χρονικό διάστημα και δη για περίοδο δύο μηνών ως εξάλλου δικογραφείται (βλ. παρ. 9 της Έκθεσης Απαίτησης). Το γεγονός ότι υπέστη πόνο σε διάφορα σημεία του σώματος της, στηρίζεται από την μαρτυρία του ΜΕ2, ως θα καταδειχθεί κατωτέρω, ο οποίος ανέφερε επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού ότι «η ασθενής παραπονείτο για πόνο στο δεξιό ημιθωράκιο, επιτεινούμενο στις αναπνευστικές κινήσες ως και πίεση στο θωρακικό τοίχωμα». Στηρίζεται και:
(α) Στο ιατρικό εύρημα του Δρ. Δημητριάδη, το οποίο γίνεται αποδεκτό από Δικαστήριο (βλ. πιο κάτω) δια πίεση του νεύρου στην 04 ρίζα.
(β) Στα Τεκμήρια 3 μέχρι 9 από τα οποία προκύπτει ότι της χορηγήθηκε φαρμακευτική αγωγή, φυσιοθεραπεία και ανάπαυση.
(γ) Στο γεγονός ότι η ίδια προέβη σε δώδεκα συνεδρίες φυσιοθεραπείας.
(δ) Στο γεγονός ότι η ίδια χρειάστηκε να επισκεφτεί τον ΜΕ1 αρκετές φορές μετά το Ατύχημα.
(ε) Η ένταση του πόνου προκύπτει ευλόγως και από το γεγονός ότι είναι στην τρίτη επίσκεψη που της συνεστήθη να προβεί στην Εξέταση MRI ενώ ο προηγούμενος ακτινολογικός έλεγχος δεν ανέδειξε οποιοδήποτε πρόβλημα. Πέραν από την ύπαρξη πόνου, δεν καταδείχθηκε οποιοσδήποτε άλλος λόγος δια τον οποίον ο ΜΕ1 παρέπεμψε την Ενάγουσα σε Εξέταση MRI.
35. Το δε γεγονός ότι οι πόνοι διήρκησαν μόνο για περίοδο δύο μηνών στηρίζεται και στο γεγονός ότι η ίδια παρακολουθείτο από τον ΜΕ1 για μόνο δύο μήνες, όπως προκύπτει και από το ίδιο το περιεχόμενο του Ιατρικού Πιστοποιητικού.
36. Αποδέχομαι και τη θέση της ότι δεν είχε οποιεσδήποτε ενοχλήσεις ή πόνους πριν από το Ατύχημα για τους λόγους που καταγράφονται στην παρ. 31 πιο πάνω.
37. Κατά τα λοιπά, η μαρτυρία της, για τους λόγους που επεξήγησα ανωτέρω, δεν αποτελεί σταθερό βάθρο για την εξαγωγή οιωνδήποτε άλλων συμπερασμάτων και συνεπώς δεν την αποδέχομαι.
(β) Αξιολόγηση μαρτυρίας Δρ. Δημητριάδη (ΜΕ1)
38. Στρέφομαι στη μαρτυρία του ΜΕ1.
39. Κατ’ αρχάς, αποδέχομαι ότι ο ΜΕ1 αποτελεί Ειδικό Ορθοπεδικό Χειρούργο και ότι κατέθεσε εντός της σφαίρας της εμπειρογνωμοσύνης του,[17] εφ’ όσον τα όσα ανέφερε ως προς την ιδιότητα και την πείρα του και καταγράφονται στην παρ 7 πιο πάνω δεν αποτέλεσαν αντικείμενο αμφισβήτησης.
40. Από την αντεξέταση του ΜΕ διεφάνη ότι δεν αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης η θέση του ΜΕ1 ότι η Ενάγουσα συνεπεία του Ατυχήματος, υπέστη κακώσεις στην οσφυκή μοίρα της σπονδυλική στήλης όσο και στον θώρακα.[18] Δεν αμφισβητήθηκε ούτε η θέση του ΜΕ1 ότι: (α) η Ενάγουσα κατά τον κλινικό έλεγχο παραπονείτο για πόνο στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης με επέκταση του πόνου στο αριστερό σκέλος και (β) ο ακτινολογικός έλεγχος δεν έδειξε κατάγματα ή εξαρθρήματα. Συνεπώς, αποδέχομαι τις εν λόγω θέσεις του ΜΕ1.
41. Η αντεξέταση του ΜΕ1 κεντρικό άξονα είχε την αναφορά του επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού, της φράσης «με αποτέλεσμα την δισκοκήλη στα επίπεδα 03/4 και 04/5, με συνοδό πίεση της 04 ρίζας» θέση την οποία η πλευρά της Εναγόμενης αμφισβήτησε σθεναρά, με την συνήγορο της Εναγόμενης να του θέτει κατ’ επανάληψη ότι ένα τέτοιο συμπέρασμα δεν μπορεί να εξαχθεί.
42. Από μια προσεκτική ανάγνωση της μαρτυρίας του ΜΕ1 προκύπτει ότι δεν διαφώνησε με την σχετική εισήγηση της συνηγόρου της Εναγόμενης. Χαρακτηριστικό, κατ’ αρχάς, είναι το εξής απόσπασμα από την κυρίως εξέταση του:
«E. Άρα για να καταλάβω, γιατρέ, με βάση τη μαγνητική τομογραφία εκαταλήξετε στο συμπέρασμα ότι από τον τραυματισμό της δημιουργήθηκε αυτή η δισκοκήλη;
A. Μεν μου βάλλεις λέξεις στο στόμα μου που δεν είπα! Είπα ότι ήρθε σε εμένα γιατί είσιε προβλήματα με τον θώρακα και τη μέση της μετά που τραυματισμό που υπέστη. Η κλινική εξέταση έδειξε ευρήματα πίεσης της Ο4 ρίζας και βλάβη και επιβεβαιώθηκε με μαγνητική τομογραφία και έγινε η ανάλογη θεραπεία.»[19]
43. Από το πιο πάνω απόσπασμα συνάγεται αβίαστα ότι ο ΜΕ1 ερωτηθείς με σαφήνεια και επί του σημείου από τη συνήγορο της Ενάγουσας, αρνήθηκε να επιβεβαιώσει δια ζώσης τη θέση που εξέφρασε δια μέσου του Ιατρικού Πιστοποιητικού, ότι οι κακώσεις που υπέστη η Ενάγουσα στο θώρακα και στην σπονδυλική στήλη, είχαν ως «αποτέλεσμα τη δισκοκήλη στα επίπεδα 03/4 και 04/5». Παρά την ως άνω απάντηση του, το ζήτημα δεν διερευνήθηκε περαιτέρω κατά την κυρίως εξέταση του, ώστε να επεξηγήσει τη διάσταση αυτή.
44. Την ίδια όμως στάση υιοθέτησε και κατά την αντεξέταση του. Χαρακτηριστικά είναι τα εξής παραδείγματα από τη μαρτυρία του:
«A. Μου ζητάς να σου πω πράγματα για ένα άτομο το οποίο δεν έχω ξαναδεί, δεν είχα ιστορικό για να μπορώ να κάμω σύγκριση. Άλλο να είχα ιστορικό, να έχω προηγούμενη μαγνητική τομογραφία και να έκαμνα σύγκριση με την παρούσα και να έλεγα ‘αυτές τις βλάβες τις οποίες έχεις κυρία Κατσαμπά, δεν τις είχες προηγουμένως, άρα προέρχονται από τη διαταραχή της μηχανικής.’ (…)»[20]
«A. (…) Δεν αντιλέγω και δεν αμφισβητώ ότι πιθανότατα να υπήρχαν αλλοιώσεις στη σπονδυλική στήλη… κάμποσες, αυτό είναι δεδομένο και έρχομαι και λέγω αυτές οι αλλοιώσεις προϋπήρχαν, δεν μπορώ να αποκλείσω όμως ότι η άσκηση βίας, επειδή είναι πάνω σε επίπεδο προϋπάρχοντων αλλοιώσεων μπορεί να χειροτερέψει την εικόνα. Αυτό λέω δεν μπορώ να σας πω ότι ‘ναι, είχε το προηγουμένως’, δεν μπορώ να το πω.
E. Ούτε και το απέκτησε μετά λόγω της σύγκρουσης.
A. Επαναλαμβάνω εκείνο που έχω πει. Ήρτε σε εμένα μια γυναίκα κάποιας ηλικίας με προϋπάρχουσες βλάβες στη σπονδυλική τζιαι λαλεί μου «γιατρέ, εττούμπαρα, δαμέ γιατρέ πονώ τον θώρακά μου, πονώ τη μέση και κτυπά στο πόδι». Φαίνεται η ύπαρξη πίεσης νεύρου, γίνεται μαγνητική τομογραφία η οποία επιβεβαιώνει την πίεση νεύρου που οφείλεται σε δισκοκήλη σε αυτά τα επίπεδα. Τώρα πώς έχει και άλλες δισκοκήλες, για εμένα η δισκοκήλη που έχω το πρόβλημα εν τζιείνη που πίεζε το νεύρο.
E. Άρα συμφωνείτε εν πάση περιπτώσει, ότι τούτη η γυναίκα έδειξε ότι έχει σε δύο ευρείες βάσεις--
A. Σε δύο επίπεδα ευρείας βάσης δισκοκήλη.»[21]
«E. Επίσης και τελειώνουμε σας υποβάλλω και πάλι ότι δεν είσαστε σε θέση παρόλη την ακτινολογική εξέταση και παρόλη την απεικόνιση που έχετε μπροστά σας με το MRI να πείτε με σιγουριά ότι το συμπέρασμά σας ότι λόγω της κάκωσης της οσφϋικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης με αποτέλεσμα τη δισκοκήλη δεν μπορείτε να είσαστε σίγουρος να το πείτε αυτό.
A. Τώρα με τούτο δαμέ έχεις ένα δίκαιο, γιατί δεν μπορούμε να έχουμε το ιστορικό των προηγούμενων ετών των ασθενών. Θεωρητικά μαζί με το ΓΕΣΥ μπορούμε να πάμε πίσω να δούμε το ιστορικό. Εγώ επαναλαμβάνω είχα μιαν κλινική εικόνα, η οποία επιβεβαιώθηκε με μαγνητική τομογραφία, αναφέρεται σαν έναρξη ο τραυματισμός, έκαμα τη θεραπεία επήε καλά.» [22]
45. Δεν μου διαφεύγει η θέση της συνηγόρου της Ενάγουσας ότι η θέση της Εναγόμενης δια το ότι οι δισκοκήλες αποτελούσαν προϋπάρχουσα κατάσταση δεν δικογραφείται και συνεπώς οι σχετικές αναφορές θα πρέπει να αγνοηθούν. Η θέση αυτή δεν με βρίσκει σύμφωνη καθώς το ζήτημα, το οποίο ορθά έτυχε διερεύνησης κατά την αντεξέταση του ΜΕ1, αφορά ευθέως το ζήτημα της αιτιώδους συνάφειας μεταξύ του Ατυχήματος και των δικογραφημένων σωματικών βλαβών για τις οποίες αξιώνονται αποζημιώσεις. Ειδικότερα, είναι η ίδια η Ενάγουσα που δικογράφησε ότι, συνεπεία του Ατυχήματος η ίδια υπέστη, μεταξύ άλλων, δισκοκήλη στα επίπεδα 03/4 και 04/5 (βλ. παρ. 6 και 7(ε) της Έκθεσης Απαίτησης). Συνεπώς, εναπόκειτο στην ίδια να προσκομίσει επαρκή και αξιόπιστη μαρτυρία προς τούτο ώστε να μπορέσουν οι τραυματισμοί της Ενάγουσας να διασυνδέουν αιτιωδώς με το Ατύχημα.
46. Από τις τοποθετήσεις του ΜΕ1 λοιπόν δεν δύναμαι να προβώ σε εύρημα δια το ότι συνεπεία του Ατυχήματος προκλήθηκε δισκοκήλη στα επίπεδα 03/4 και 04/5, ως η σχετική αναφορά του Δρ. Δημητριάδη επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού και ως η δικογραφημένη θέση της της Ενάγουσας. Τούτο διότι, εν ολίγοις, ο ίδιος ενώπιον του Δικαστηρίου δεν ήταν σε θέση να υιοθετήσει και να επιβεβαιώσει μια τέτοια θέση. Αντίθετα, η θέση του μεταβλήθηκε σε αυτή της, κατ’ ουσίαν, «επιδείνωσης» της δισκοκήλης, ως θα διαφανεί στη συνέχεια.
47. Η πιο πάνω διαπίστωση μου δεν κλονίζει είτε την αξιοπιστία του είτε την ανεξαρτησία του ως εμπειρογνώμονας που κατέθεσε ενώπιον Δικαστηρίου. Τούτο διότι, ενώπιον του Δικαστηρίου, παρείχε επαρκείς επεξηγήσεις οι οποίες δύνανται ευλόγως να αιτιολογήσουν την συμπερίληψη της πιο πάνω αναφοράς επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού∙ χωρίς όμως, επαναλαμβάνω, να δύνανται να στοιχειοθετήσουν και το περιεχόμενο της.
48. Οι επεξηγήσεις αυτές κεντρικό άξονα είχαν την κλινική της εικόνα και το περιεχόμενο των αποτελεσμάτων της Εξέτασης MRI, στοιχεία στα οποία στρέφομαι αμέσως πιο κάτω.
49. Ανατρέχοντας με προσοχή στα πρακτικά της αντεξέτασης του ΜΕ1 προκύπτει ότι η ουσία της θέσης του είχε ως εξής.
50. Πρώτον, οι αφυδατωμένοι δίσκοι της Ενάγουσας την καθιστούσαν πιο ευπαθή σε τραυματισμό της σπονδυλικής στήλης. Ξεκαθάρισε επί του σημείου ότι οι αφυδατωμένοι δίσκοι δεν προκαλούν δισκοκήλη και ότι είναι δύο διαφορετικά πράγματα.[23]
51. Δεύτερον, η κλινική εικόνα της ασθενούς παρουσίαζε πίεση νεύρου, και δη της 04 ρίζας, η οποία, αφ’ ενός επιβεβαιώθηκε και από την Εξέταση MRI, και αφ’ ετέρου, της προκαλούσε πόνο. Η πίεση νεύρου είναι απόρροια της δισκοκήλης, η οποία αποτελεί μετατόπιση του πηκτοεδούς πυρήνα του δίσκου εκτός καναλιού όταν αφυδατωθούν και ασκηθεί πάνω τους διαταραχή της μηχανικής.[24] Η εικόνα αυτή αλλά και ο πόνος υπαναχώρησαν κατόπιν φαρμακευτικής αγωγής και φυσιοθεραπείας. Αυτά τα στοιχεία, κατά την άποψη του, συνηγορούν ως προς το ότι το νεύρο πιεζόταν συνεπεία των τραυματισμών της από το Ατύχημα. Χαρακτηριστικό είναι το εξής απόσπασμα από την αντεξέταση του:
«Ήρτε σε εμένα μια γυναίκα κάποιας ηλικίας με προϋπάρχουσες βλάβες στη σπονδυλική τζιαι λαλεί μου ‘γιατρέ, εττούμπαρα, δαμέ γιατρέ πονώ τον θώρακά μου, πονώ τη μέση και κτυπά στο πόδι’. Φαίνεται η ύπαρξη πίεσης νεύρου, γίνεται μαγνητική τομογραφία η οποία επιβεβαιώνει την πίεση νεύρου που οφείλεται σε δισκοκήλη σε αυτά τα επίπεδα.»[25]
52. Σε ό,τι αφορά τη θέση του δια το ότι η Ενάγουσα ήταν πιο ευπαθής σε τραυματισμό λόγω της αφυδάτωσης των δίσκων της, η θέση του αυτή δεν αμφισβητήθηκε από την πλευρά της Ενάγουσας και την αποδέχομαι. Ο ίδιος ήταν σε θέση να παράσχει πλήρεις διευκρινίσεις και επεξηγήσεις προς επίρρωση της θέσης του αυτής παραμένοντας απολύτως σταθερός στις απόψεις του. Χαρακτηριστικά είναι τα εξής παραδείγματα από την αντεξέταση του:
(α) «Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι μια ινώδης κατασκευή του οποίου το κέντρο είναι υδαρές, αποτελεί ένα από τα στηρικτικά στοιχεία της σπονδυλικής στήλης και η κύρια δουλειά του είναι να απορρόφα τους κραδασμούς, είτε αυτό γίνεται στο περπάτημα, είτε στο τρέξιμο. (….) Έχουμε τη σπονδυλική στήλη, έχουμε τους μεσοσπονδύλιους δίσκους και διάφορα άλλα πράγματα, με την πάροδο του χρόνου όσο το σύστημα παθαίνει φθορά είναι φυσιολογική εξέλιξη. Εάν για οποιονδήποτε λόγο αλλάξει η μηχανική, η εξωτερική μηχανική ή η εσωτερική μηχανική αν σκύψεις απότομα, αν πιάσεις μεγάλο βάρος ή υποστείς μια βία, μπορεί αυτός ο εκφυλισμένος δίσκος να πάθει ζημιά. Αυτή η ζημιά αν ήταν ένα νέο άτομο η βία πρέπει να ήταν πολύ πιο μεγάλη, γιατί ο δίσκος δεν θα είχε ζημιές. Σε ένα άτομο κάποιας ηλικίας που έχει ήδη ζημιές μπορεί ο δίσκος να προβάλει... να χρησιμοποιήσω μιαν κυπριακή λέξη... να σπουρτήσει που λέμε, με πιο μικρή βία.»[26]
(β) «(…) με την πάροδο του χρόνου αυτό το σύστημα παθαίνει ζημιές και εκφυλίζεται, τι σημαίνει τούτο το πρόβλημα; Σημαίνει ότι χάνει από τις αντοχές του, σημαίνει ότι και με τη μικρή βία παθαίνει ζημιά»[27]
(γ) «Πριν 10 ή 20 χρόνια εν μπορώ να ξέρω προς Θεού, αλλά μπορώ να πω αυτό το οποίο έχετε πει και εσείς, υπάρχει μια σπονδυλική στήλη που έχει πρόβλημα, αυτό φαίνεται που τη μαγνητική τομογραφία που τι σημαίνει αυτό; Ότι την καθιστά πιο ευάλωτη και σε μικρή άσκηση βίας, είτε εσωτερικής, είτε εξωτερικής, αυτό είναι γενικές γραμμές, δεν έρχομαι να πω ότι έχει μια σπονδυλική στήλη 20άρη, προς Θεού, γιατί λέω του 20άρη; Η βιβλιογραφία λέει μετά τα 20 χρόνια ξεκινά η εκφύλιση, άρα καταλαβαίνεις τη δική μου ηλικία πόσες εκφυλίσεις έχω. Δεν έρχομαι να πω ότι είναι κάτω των 20 χρόνων, η πιθανότητα να έχει βλάβες στη σπονδυλική της στήλη είναι μηδαμινές ή ανύπαρκτες. Η γυναίκα είναι 50 χρόνων έχει τη λογική να έχει επιβαρύνσεις πάνω στη σπονδυλική στήλη, αυτές οι επιβαρύνσεις την καθιστούν πλέον ευπαθή.»[28]
53. Υπό το φως των πιο πάνω αναφορών του ΜΕ1, δεν δύναμαι να αποδεχτώ όμως τη θέση της συνηγόρου της Εναγόμενης ότι επειδή η ζημιά του αυτοκινήτου στο οποίο επέβαινε η Ενάγουσα ήταν €400, από αυτό θα πρέπει να εξαχθεί ότι η τραυματισμός ήταν ελαφρύς (βλ. Αριστείδου ν. Παυλίδου (1999) 1 ΑΑΔ 2153).
54. Σε ό,τι αφορά τη θέση του ότι η αφυδάτωση δεν προκαλεί αφ’ εαυτής δισκοκήλη, επίσης την αποδέχομαι. Η σχετική υποβολή της συνηγόρου της Εναγόμενης δια ότι το ένα βοηθά το άλλο, δεν στηρίχθηκε από οιαδήποτε μαρτυρία και δεν δύναμαι να την αποδεχτώ.
55. Σε ό,τι αφορά τη θέση του επί της παρ. 51 πιο πάνω, παρατηρώ κατ’ αρχάς ότι η θέση του ΜΕ1 ότι η Εξέταση MRI παρουσίαζε πίεση νεύρου και δη της 04 ρίζας, δεν αμφισβητήθηκε και την αποδέχομαι. Πρόσθετα, όπως καταγράφεται επί του Ιατρικού Πιστοποιητικού η Ενάγουσα:
«Παρουσίασε θετικό το σημείο Laseque αριστερά, ενδεικτικό ερεθισμού του ισχιακού νεύρου, ως και μείωση του αντανακλαστικού της επιγονατίδας, σημείο επηρεασμού της 04 ρίζας»
56. Σημειώνω ότι ούτε η πιο πάνω θέση του ΜΕ1 αποτέλεσε αντικείμενο αμφισβήτησης.
57. Εύλογη κατά συνέπεια κρίνεται και η θέση του ΜΕ1 ότι η Ενάγουσα υπέφερε από πόνο λόγω ακριβώς αυτής της πίεσης του νεύρου στο συγκεκριμένο σημείο και την αποδέχομαι. Δεν προσκομίστηκε οποιαδήποτε μαρτυρία περί του αντιθέτου, ήτοι ότι η πίεση του νεύρου αυτή καθ’ εαυτή, δεν μπορούσε να δημιουργεί πόνο.
58. Αποδέχομαι και τη θέση του ΜΕ1 ότι ο πόνος βελτιώθηκε με την χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής και φυσιοθεραπείας, θέση η οποία δεν αμφισβητήθηκε.
59. Η υποβολή της συνηγόρου της Εναγόμενης δια το ότι οι δισκοκήλες που καταγράφηκαν στην Εξέταση MRI ήταν χρόνιας και όχι τραυματικής αιτιολογίας και ότι το πιθανότερο είναι να προέρχονται και από τη σκολίωση της,[29] δεν υποστηρίχθηκαν από οιαδήποτε μαρτυρία και δεν δύναμαι να την αποδεχτώ. Εξάλλου ο ίδιος ο ΜΕ1 ήταν σαφής ότι η σκολίωση δεν μπορεί να προκαλέσει δισκοκήλες.
60. Ο ΜΕ1 απέδωσε στον πόνο και ταλαιπωρία της Ενάγουσας μεγαλύτερη χρονική έκταση, πλην όμως μια τέτοια θέση εκπίπτει του πεδίου της δικογραφίας και δεν δύναμαι να την αποδεχτώ (βλ. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ν. Χ.Γ. Πολ. Έφ. 152/15, 23.5.24).
61. Προς εξαγωγή των του Δικαστηρίου έχω κατά νουν το εξής απόσπασμα από την πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου στην υπόθεση Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ν. Χ. Γ. Πολ. Εφ. 152/15, 23.5.24 σε ό,τι αφορά την σημασία της μαρτυρίας ιατρού που περιθάλπει έναν ασθενή:
«Ο ιατρός που περιθάλπει ένα ασθενή κατά κανόνα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση για να μαρτυρήσει για την κατάσταση του. Και εφόσον κριθεί ως αξιόπιστος η μαρτυρία του είναι υψίστης σημασίας για το δικαστήριο.»
62. Εν προκειμένω, όχι μόνο ο ΜΕ1 αποτέλεσε τον θεράποντα ιατρό της Ενάγουσας αλλά καμία μαρτυρία προσκομίστηκε σε αντίθεση των όσων είχε καταθέσει. Ο ΜΕ1 κρίνεται αξιόπιστος και ο λόγος του έχει ύψιστη σημασία για το Δικαστήριο, και δη στην απουσία οιασδήποτε άλλης ιατρικής μαρτυρίας. Συνεπώς, αποδέχομαι την μαρτυρία του στο σύνολο της.
63. Ενόψει όλων των πιο πάνω καταλήγω στα εξής συμπεράσματα.
64. Παρά το ότι δεν δύναμαι να προβώ σε εύρημα, με βάση τα όσα ο ίδιος ο ΜΕ1 κατέθεσε, ότι το Ατύχημα προκάλεσε τη δισκοκήλη στα επίπεδα 03/4 και 04/5, που αναφέρεται επί του Τεκμηρίου 2, συνάγεται από την μαρτυρία του ΜΕ1 ότι η εκεί αναφερόμενη δισκολήκη, επιδεινώθηκε. Τούτο συνάγεται ευλόγως από τα όσα ο ΜΕ1 κατέθεσε και το Δικαστήριο απεδέχθη ήτοι ότι (α) η πίεση νεύρου στα σημεία που ο ΜΕ1 ανέφερε, (β) ο πόνος στα σημεία που, όπως επεξηγήθηκε από τον ΜΕ1, συνάδει με την πίεση νεύρου (γ) την επεξήγηση του ΜΕ1, η οποία δεν αμφισβητήθηκε, ότι η πίεση νεύρου προκαλείται από δισκοκήλη, (δ) την ευπάθεια της Ενάγουσας για τους λόγους που επεξήγησε με σαφήνεια ο ΜΕ1 (βλ. παρ. 52 πιο πάνω) τονίζοντας το πόσο εύκολο ήταν για την ίδια να πάθει ζημιά στην σπονδυλική στήλη ως ευπαθές προς τούτο πρόσωπο και (ε) η βελτίωση του πόνου με την χορήγηση θεραπείας. Σημειώνω εδώ εμφατικά ότι απουσιάζει ολοσχερώς οποιαδήποτε μαρτυρία δια το ότι η Ενάγουσα υπέφερε από αντίστοιχους πόνους πριν από το Ατύχημα. Συνάγεται συνεπώς, και ως ζήτημα κοινής λογικής, ότι ο πόνος της Ενάγουσας ξεκίνησε μετά το Ατύχημα και αυτός συνάδει με πίεση νεύρου στα συγκεκριμένα σημεία που παρουσιαζόταν δισκοκήλη. Η πίεση αυτή αποσυμφορήθηκε με την χορήγηση θεραπείας. Συνεπώς, αυτό το οποίο δύναται να ευλόγως να εξαχθεί είναι ότι ο πόνος και ταλαιπωρία στα σημεία που αναφέρθηκαν από τον ΜΕ1 επί του Ιατρικού του Πιστοποιητικού, ήταν απόρροια του Ατυχήματος.
V. ΕΥΡΗΜΑΤΑ
65. Πέραν των όσων καταγράφονται στην Ενότητα ΙΙΙ πιο πάνω, βρίσκω πρόσθετα ότι συνεπεία του Ατυχήματος η Ενάγουσα υπέστη κάκωση των μαλακών μορίων του δεξιού ημιθωρακίου (θλάση), κάκωση της οφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και επιδείνωση[30] δισκοκήλης 03/4 και 04/5 με αποτέλεσμα την πίεση νεύρου στην Ο4 ρίζα.
66. Συνεπεία των τραυμάτων της, η ίδια υπέφερε από πόνο και ταλαιπωρία για περίοδο δύο μηνών. Στους δύο αυτούς μήνες, ο πόνος εκτεινόταν στο δεξιό ημιθωράκιο και στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης με επέκταση πόνου στο αριστερό σκέλος. Παρουσίαζε πρόσθετα μείωση του αντανακλαστικού της επιγονατίδας και σπασμό των παρασπονδυλικών μυών. Ο πόνος βελτιωνόταν προοδευτικά κατά την χορήγηση θεραπείας από τον θεράποντα ιατρό της, Δρ. Δημητριάδη.
VI. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ
67. Οι αρχές που διέπουν το ζήτημα επιδίκασης γενικών αποζημιώσεων έχουν συνοψιστεί την πολύ πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου ΣΕΔΙΓΕΠ ν. Α. Α. Πολ. Έφ. 137/15, 13.2.24 ως εξής:
«Ο υπολογισμός των αποζημιώσεων συνιστά πρωταρχικό καθήκον του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Σκοπός της επιδίκασης των αποζημιώσεων είναι να δοθεί στον Ενάγοντα αποζημιώσει για τη ζημιά, βλάβη ή απώλεια που έχει υποστεί. Οι αρχές που διέπουν τον προσδιορισμό των γενικών αποζημιώσεων έχουν κατ' επανάληψη διατυπωθεί σε σωρεία αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Στόχος των αποζημιώσεων που επιδικάζονται είναι να αποδοθεί δικαιοσύνη για την απώλεια και τη ζημιά του διάδικου που τραυματίστηκε, χωρίς να εναποτίθεται υπέρμετρο βάρος στον αδικοπραγούντα (βλ. Ζένιου ν. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας (ανωτέρω)).
Το δε ποσό που επιδικάζεται πρέπει να είναι κοινωνικά αποδεκτό. Όπως τονίστηκε στην υπόθεση Paraskevaides (Overseas) Ltd v. Christofi (1982) 1 C.L.R. 789, ‘Consequently, social ethos at the material time is invariably a consideration relevant to our task particularly with regard to non-pecuniary loss. Pecuniary loss being more amenable to mathematical calculation is less dependent on social norms. The object of the exercise is to arrive at a figure, at the end of the process, that is fair and reasonable in the circumstances of the case’.
Στις αποφάσεις των Δικαστηρίων από καιρό τώρα επισημαίνεται η αυξημένη ευαισθησία τους για τον ανθρώπινο πόνο και τη σωματική ταλαιπωρία. Η ευαισθησία αυτή εκδηλώνεται ανάλογα στον υπολογισμό του ύψους των αποζημιώσεων (βλ. Αντωνίου ν. Serendipity Ltd (1991) 1 A.A.Δ. 335).
Δεν είναι άνευ σημασίας να επισημανθεί ότι προηγούμενες αποφάσεις αναφορικά με αποζημιώσεις αποτελούν καθοδήγηση, αλλά δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Η κάθε υπόθεση κρίνεται με βάση τα δικά της, ιδιαίτερα περιστατικά (βλ. Ερωτοκρίτου κ.ά. ν. Καραολή (1998) 1 Α.Α.Δ. 445 και Olympic Building and Metal Construction Limited ν. Παναγιώτη Παπαϊωάννου (2014) 1(Β) Α.Α.Δ 1958).
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικότητες, όπως μπορούν να εξακριβωθούν με γνώμονα και την αγοραστική αξία του χρήματος κατά το χρόνο της επιδίκασης των αποζημιώσεων, ως αυτοτελή παράγοντα αλλά και ως συγκριτικό όταν ανατρέχουμε σε υποθέσεις του παρελθόντος, στο βαθμό που αυτές θα μπορούσε να είναι βοηθητικές (βλ. Polycarpou v. Adamou (1988) 1 C.L.R. 727 και Fysco Constructing Co. Ltd. v. Γεωργίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 1014).»
68. Οι ίδιες αρχές επαναλήφθηκαν και στην Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ν. Χ. Γ. Πολ. Έφ. 152/15, 23.5.24. Στην ΣΕΔΙΓΕΠ υιοθετήθηκε και επαναλήφθηκε και η γνωστή αρχή, με παραπομπή στις Symeonidou v. Michaelides (1969) 1 C.L.R. 394 και Πολυμέταλ Λτδ ν. Κωνσταντίνου (1998) 1 Α.Α.Δ. 398 ότι ο αδικοπραγών ευθύνεται για το θύμα του στην κατάσταση που εκείνο βρίσκεται. Συνεπώς, το γεγονός ότι η Ενάγουσα ήταν ευπαθής σε τραυματισμούς στην σπονδυλική στήλη, ως ο ΜΕ1 επεξήγησε, ουδόλως αλλοιώνει το ύψος των αποζημιώσεων που δικαιούται στη βάση των πιο πάνω αρχών (βλ. και Λάζαρος Χατζηφόραδος & Υιοι Λτδ ν. ΧΧΧ Λουκά, Πολ. Έφ. 48/13, 15.2.2019, ECLI:CY:AD:2019:D43.)
69. Η συνήγορος της Ενάγουσας με παρέπεμψε στην Χατζηφόραδος στην οποία επιδικάσθηκε το ποσό των €35,000. Εκεί σαφώς τα τραύματα ήταν σαφώς μεγαλύτερης έκτασης και σοβαρότητας. Ειδικότερα, διαπιστώθηκαν τραύματα σε όλο το σώμα και επιβάρυνση της ψυχικής του εκεί ενάγοντα. Διαπιστώθηκε επίσης ότι δεν μπορεί να εργαστεί. Διαπιστώθηκε πρόσθετα επιδείνωση των πρακτικών προβλημάτων της ζωής του, μόνιμα κατάλοιπα, και πόνος και ταλαιπωρία που θα υφίστατο στο μέλλον. Περιπλέον, επρόκειτο για πρόσωπο πολύ νεαρότερης ηλικίας, και δη 39 ετών. Αυτά τα στοιχεία απουσιάζουν στην παρούσα υπόθεση. Τα ίδια δύνανται να λεχθούν κατ’ αναλογία και για την Νικολάου ν. Στυλιανού κ.ά. Πολ. Εφ. 412/08, 11.10.2011, στην οποία η συνήγορος της Ενάγουσας με έχει παραπέμψει.
70. Στην Ανδρέας Νεοκλέους ν. Simon John Worley (2001) 1 AAΔ 652 ο Εφεσείων, αντίστοιχης ηλικίας με την Ενάγουσα, υπέστη θλάση των μαλακών μορίων του αυχένος με παροδικές εκδηλώσεις αιμωδίας των χειρών. Χαρακτηρίστηκε ως βαρύ διάστρεμμα στον αυχένα ενώ δεν μπορούσε να αποκλεισθεί η κάκωση δίσκων. Ο ίδιος αντιμετώπιζε επώδυνες και περιορισμένες κινήσεις του αυχένα. Έξι και πλέον μήνες μετά το δυστύχημα εξακολουθούσε να υπάρχει σε κάποιο βαθμό περιορισμός των κινήσεων του αυχένα λόγω της ευαισθησίας της περιοχής. Υπέστη επίσης κάκωση της κεφαλής με εκδηλώσεις εγκεφαλικής διάσεισης διαρκείας δύο εβδομάδων. Τρία χρόνια μετά το δυστύχημα παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση των οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων από αυτές που προϋπήρχαν του τραυματισμού, αύξηση που δεν κρίθηκε φυσιολογική η οποία και μερικώς αποδόθηκε στον τραυματισμό του, ο οποίος επιδείνωσε προϋπάρχουσα κατάσταση και επιτάχυνε τη δυσάρεστη ταχεία εξέλιξη. Επιδικάστηκε ποσό Λ.Κ.3500. Τα τραύματα του εκεί ενάγοντα ήταν σοβαρότερης φύσης και έκτασης ως επίσης και η περίοδος αποθεραπείας. Οι παράγοντες όμως αυτοί αντισταθμίζονται με το γεγονός ότι η εκεί απόφαση εκδόθηκε πριν από 23 έτη. Στην υπόθεση Μερακλή κ.α. v. Ταλιώτη (1997) 1 Α.Α.Δ. 1148, οι γενικές αποζημιώσεις μειώθηκαν από Λ.Κ.3.500 σε Λ.Κ. 1.500, κατ' έφεση, το 1997, αναφορικά με θλάση του αυχένα (soft tissue injuries) και μωλώπισμα του δεξιού ώμου. Σε αυτή την υπόθεση οι τραυματισμοί ήταν σαφώς ηπιότερης σοβαρότητας. Στην Χριστίνα Ιωαννίδου ν. Τάσος Αναστασίου Πολ. Εφ. 15/2011, 11.9.2017, ECLI:CY:AD:2017:A288, το τραύμα του Εφεσίβλητου συνίστατο σε κάκωση θωρακοοσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης, η οποία του προκάλεσε άλγος και περιορισμό των κινήσεων της συγκεκριμένης μοίρας. Παρέμεινε δύο ημέρες στο Νοσοκομείο, εξήλθε φέροντας ειδική ζώνη, υποβλήθηκε σε φυσιοθεραπεία και αξονική τομογραφία και του δόθηκαν αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά. Του χορηγήθηκε αναρρωτική άδεια για δύο μήνες, από 30.9.2006 μέχρι 30.11.2006. Δεν φαίνεται να έμεινε οποιοδήποτε κατάλοιπο στον Εφεσίβλητο. Το Ανώτατο Δικαστήριο σημείωσε ότι είναι προφανές ότι, τα τραύματα του εκεί ενάγοντα δεν ήταν ιδιαίτερα σοβαρά, ότι δεν του έμειναν οποιαδήποτε ουσιαστικά κατάλοιπα και ότι, στην πραγματικότητα, ο πόνος και η ταλαιπωρία του διήρκησαν περί τους δύο μήνες. Επικυρώθηκε το ποσό των €5500 το οποίο επιδικάστηκε, το οποίο χαρακτηρίσθηκε ως γενναιόδωρο αλλά όχι έκδηλα υπερβολικό. Λαμβάνω δε υπόψιν ότι η ως άνω απόφαση εκδόθηκε πριν από σχεδόν επτά έτη.
71. Λαμβάνοντας υπόψη τις πιο πάνω αυθεντίες, την φύση και έκταση των τραυμάτων της Ενάγουσας σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου, το περιορισμένο χρονικό διάστημα που υπέφερε από πόνο και ταλαιπωρία, την απουσία μόνιμων καταλοίπων, το γεγονός ότι υπεβλήθηκε σε ακτινολογικό έλεγχο και έλεγχο MRI και σε δώδεκα συνεδρίες φυσιοθεραπείας, το γεγονός ότι έλαβε φάρμακα και χρειάστηκε να επισκεφθεί τον θεράποντα ιατρό της επτά φορές, αλλά και τις γενικές αρχές επιδίκασης γενικών αποζημιώσεων ως έχουν παρατεθεί πιο πάνω, κρίνεται ότι το ποσό το οποίο εύλογα θα μπορούσε να επιδικασθεί για γενικές αποζημιώσεις ανέρχεται στο ποσό των €6000.
VII. ΤΟΚΟΣ
72. Το θέμα του καθορισμού του τόκου εμπίπτει εντός των πλαισίων της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου. Εκτενής ανάλυση του θέματος με ειδική αναφορά στην αγγλική νομολογία έγινε στην υπόθεση Φοινικαρίδης ν. Γεωργίου (1991) 1 ΑΑΔ 475.
73. Ως προς τις γενικές αποζημιώσεις το Άρθρο 58Α του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148, προνοεί για την εξουσία του Δικαστηρίου να επιδικάσει τόκο επί των αποζημιώσεων «για ολόκληρη ή για μέρος της περιόδου μεταξύ της ημερομηνίας κατά την οποία γεννήθηκε το αγώγιμο δικαίωμα και της ημερομηνία καταχώρησης της αγωγής». Στην υπό εξέταση περίπτωση, η αγωγή καταχωρήθηκε στις 29.9.2016 πλην όμως το ιατρικό πιστοποιητικό του Δρ. Δημητριάδη εκδόθηκε από τις 25.3.2015 και επομένως είχαν από τότε αποκρυσταλλωθεί οι σωματικές βλάβες της Ενάγουσας. Δεν επιχειρήθηκε να επεξηγηθεί η καθυστέρηση αυτή. Συνεπεία τούτου, κρίνω δίκαιο και εύλογο όπως ο τόκος επιδικασθεί επί του ποσού των €6000 από την ημερομηνία καταχώρησης της της αγωγής (βλ. κατ’ αναλογίαν Καμπούρης ν. Εταιρείας Βιοχρώμ Λτδ (2005) 1 (Β) ΑΔΔ 1246).
VIII. ΚΑΤΑΛΗΞΗ
74. Υπό το φως των πιο πάνω, εκδίδεται απόφαση υπέρ της Ενάγουσας και εναντίον της Εναγόμενης, ως ακολούθως:
(α) Για το ποσό των €6000 ως γενικές αποζημιώσεις, πλέον νόμιμο τόκο από τις 29.9.2016 μέχρι εξόφλησης, και
(β) Για το ποσό των €1536,96 ως ειδικές αποζημιώσεις, πλέον νόμιμο τόκο επί του ποσού των €768,48 από την ημερομηνία καταχώρησης της αγωγής μέχρι εξόφλησης.
75. Ενόψει της επιτυχίας της αγωγής, τα έξοδα επιδικάζονται υπέρ της Ενάγουσας και εναντίον της Εναγόμενης, στην κλίμακα επιτυχίας, όπως αυτά υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
(Υπ.) ……………………….
Ν. Παπανδρέου, Ε.Δ.
Πιστόν αντίγραφον
Πρωτοκολλητής
[1] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ.4.
[2] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 22, γρ. 21- 30.
[3] Βλ. πρακτικΆ Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24 σελ. 19, γρ. 31 -32.
[4] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ.18 γρ. 20 – 23.
[5] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 20, γρ. 6.
[6] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 19, γρ. 7.
[7] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 13, γρ. 28 – 31.
[8] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 14, γρ. 15 – 16.
[9] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 15, γρ. 6 -7.
[10] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 15, γρ. 15.
[11] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 22, γρ. 27.
[12] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 24, γρ. 26.
[13] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 21.
[14] Βλ. παρ. 17 του Εγγράφου 18.
[15] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 13, γρ. 13 – 14.
[16] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 24.4.24, σελ. 13, γρ. 26 – 31, σελ. 14, γρ. 11 – 18.
[17] Βλ. Θεοσκέπαστη Φαρμ. ν. Δημοκρατίας (1990) 1 Α.Α.Δ. 984, Σιακόλα ν. Αστυνομίας, Πολιτική Έφεση 53/11, Κυριάκου ν. Γρίβα (2002) 1 Α.Α.Δ 825.
[18] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ. 7, γρ. 30 – 32 μέχρι σελ. 8, γρ. 1 – 3.
[19] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ.4, γρ. 24 – 27.
[20] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24 σελ.11 γρ. 26 – 32.
[21] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ. 13, γρ. 24 μέχρι σελ. 14 γρ. 7.
[22] Πρακτικά δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ.16, γρ. 22 – 29.
[23] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ.15, γρ. 20 – 24 και βλ. σελ.10 γρ. 27 – 31.
[24] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ. 11, γρ. 1 – 7, 15 και 21-23.
[25] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ. 13, γρ. 31 – σελ. 14, γρ. 4.
[26] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ. 10, γρ. 11 – 27.
[27] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ. 11, γρ. 30 – 32 και σελ. 12, γρ. 1 - 2.
[28] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ.12, γρ. 12 – 23.
[29] Βλ. πρακτικά Δικαστηρίου ημερ. 22.4.24, σελ. 16.
[30] Για το ζήτημα δικογράφησης βλ. Λάζαρος Χατζηφόραδος & Υιοι Λτδ ν. ΧΧΧ Λουκά, Πολ. Έφ. 48/13, 15.2.2019, ECLI:CY:AD:2019:D43 η οποία εφαρμόζεται κατ’ αναλογίαν.