ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Α. ΛΟΥΚΑ Ε.Δ
Αρ. Αγωγής: 843/15
Μεταξύ:
Άντριας Παύλου
Ενάγουσας
-και-
ΚΟΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΙΜΙΤΕΔ
Εναγόμενης
Συνενωμένη με την
Αρ. Αγωγής 844/2015
Μεταξύ:
Κυριακούς Κυριάκου
Ενάγουσας
-και-
ΚΟΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΙΜΙΤΕΔ
Εναγόμενης
Και
Άντριας Παύλου
Τριτοδιάδικου
Ημερομηνία: 31/7/2024
Εμφανίσεις:
Για Ενάγουσες στις συνενωμένες Αγωγές: κ. Ι. Παπαζαχαρία
Για Εναγόμενες στις συνενωμένες Αγωγές: κα. Λ. Χρίστου
Για Τριτοδιάδικο στην 844/15: κα. Μ. Καραγιαννίδου
ΑΠΟΦΑΣΗ
Δύο είναι τα ζητήματα που αναδύονται ως αμφισβητούμενα στις υπό κρίση συνεκδικαζόμενες αγωγές. Αφενός αν η Ενάγουσα στην 843/15 ή η ασφαλισμένη στην Εναγόμενη, οδηγώντας παραβίασε ένδειξη κόκκινου φανού με αποτέλεσμα να προκληθεί η μεταξύ τους σύγκρουση. Αφετέρου αν οι ζημιές των Εναγουσών στις συνενωμένες αγωγές, συνεπεία του ατυχήματος, έχουν αποδειχθεί.
Η Ενάγουσα στην 843/15 υποστηρίζει ότι ενώ οδηγώντας το όχημα της πέρασε από διασταύρωση σε ευθεία πορεία, με πράσινο φανάρι, η Γεωργία Ναούμ Λάρμου, η οποία είναι ασφαλισμένη στην Εναγόμενη, οδηγώντας πέρασε με κόκκινο φανάρι και συγκρούστηκε μαζί της. Καταλογίζει στην τελευταία, μεταξύ άλλων, οδήγηση με υπερβολική ταχύτητα και παράλειψη να ασκήσει τον δέοντα έλεγχο. Καταγράφει σειρά σωματικών βλαβών στην Έκθεση Απαίτησης της, όπως θλάση, άλγος και κάκωση αυχένα, λόγω της οποίας αναγκάστηκε να χρησιμοποιεί κολάρο, εκδορές, ζαλάδες, πονοκέφαλο και θλάση δεξιού καρπού. Εγείρει επίσης απώλεια εισοδημάτων, αδειών, υπερωριών και άλλες ειδικές ζημιές όπως θα αναλυθούν κατωτέρω.
Η Ενάγουσα στην 844/15, είναι η ιδιοκτήτρια του οχήματος που οδηγούσε η Ενάγουσα στην 843/15, θυγατέρα της. Δικογραφούνται όσα και στην 843/15 και επιζητείται ποσό €2000, ως η αξία του οχήματος της Ενάγουσας στην 844/14.
Η Εναγόμενη, απορρίπτει τους ισχυρισμούς των Εναγουσών και στην υπεράσπιση της αντιτείνει ότι η Γεωργία Ναούμ Λάρμου εισήλθε στη διασταύρωση νόμιμα και είναι η Ενάγουσα στην 843/15 που περνώντας με κόκκινο φως προκάλεσε τη σύγκρουση. Της αποδίδει αμέλεια, ήτοι οδήγηση με υπερβολική ταχύτητα, παράλειψη συμμόρφωσης με φώτα τροχαίας, ότι δεν αντιλήφθηκε και απέκοψε την πορεία της Λάρμου και ότι παρέλειψε να χρησιμοποιήσει εγκαίρως τα φρένα. Αρνείται επίσης τις ζημιές των Εναγουσών, ενώ στην 844/15 ήγειρε απαίτηση εναντίον της τριτοδιαδικού, Ενάγουσας στην 843/15, με τους ίδιους ισχυρισμούς.
Οι ως άνω αποτελούν, συνοπτικά, τις δικογραφημένες θέσεις των μερών και σκιαγραφούν τα επίδικα ζητήματα. Μέσω της αντεξέτασης μαρτύρων, αλλά και των θέσεων που προωθήθηκαν από τους διάδικους κατά τις τελικές τους αγορεύσεις, προκύπτουν παραδεκτά γεγονότα. Αυτά είναι τα ακόλουθα:
Α. Επεσυνέβη ατύχημα την 11/05/2014 περί τις 07:15 στη συμβολή της Λεωφόρου Αρχιεπισκόπου Κυπριανού με τη Λεωφόρο Στροβόλου. Η Ενάγουσα οδηγούσε το όχημα [ ] ερχόμενη από τη Λεωφόρο Στροβόλου προς την οδό Προεδρικού Μεγάρου και η ασφαλισμένη στην Εναγόμενη οδηγούσε το όχημα με αρ. εγγραφής [ ] ερχόμενη από τη Λεωφόρο Αρχ. Κυπριανού με κατεύθυνση τη Λεωφόρο Αθαλάσσας. H εν λόγω συμβολή ελέγχεται από φώτα τροχαίας για τους οδηγούς που έρχονται από όλες τις κατευθύνσεις.
Β. Αστυνομική Έκθεση και σχεδιάγραμμα, Τεκμήρια 1 και 1 Α αντίστοιχα, έγινε παραδεκτό ότι ετοιμάστηκαν και κατατέθηκαν. Το Τεκμήριο 1 Α έγινε αποδεκτό από τις οδηγούς, οι οποίες το υπέγραψαν. Από το σχεδιάγραμμα προκύπτει η Ενάγουσα να χτύπησε σε παρακείμενο πάσσαλο οδικού φωτισμου της ΑΗΚ, στη δεξιά πλευρά της Λεωφόρου Στροβόλου προς την οδό Προεδρικού Μεγάρου.
Τα εν λόγω, παραδεκτά και αναντίλεκτα, καθίστανται και ευρήματα του Δικαστηρίου. Παραμένουν ως επίδικα ζητήματα τα εξής:
Α. Ποια από τις δύο οδηγούς παραβίασε ένδειξη φωτεινού σηματοδότη.
Β. Ποιες ζημιές των Εναγουσών, ειδικές και γενικές αποδείχθηκαν, ως η νομολογία ορίζει.
Τα ως άνω είναι όσα παραδεκτά και επίδικα προκύπτουν εκ των δικογράφων και της μαρτυρίας.
Κατέθεσε η Ενάγουσα στην 843/15 και ο θεράπων ιατρός της, προς υποστήριξη των ισχυρισμών των Εναγουσών, ενώ για την Εναγόμενη κατέθεσε η Γεωργία Ναούμ Λάρμου, υπάλληλος στο Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας και ο Διευθυντής Απαιτήσεων των Εναγόμενων. Τελικώς κατατέθηκαν γραπτές αγορεύσεις από τα μέρη, στις οποίες θα γίνεται αναφορά όπου κριθεί σκόπιμο. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην αγόρευση τους οι συνήγοροι των Εναγουσών, δεν επέμειναν στην απαίτηση για πληρωμή ποσού στο Δήμο Λευκωσίας, λόγω καταστροφής πασσάλου οδικού φωτισμού.
Δεν θα παραθέσω τα όσα κατέθεσε ο κάθε μάρτυρας με λεπτομέρεια, αφού το σύνολο της μαρτυρίας βρίσκεται καταγεγραμμένο στα πρακτικά της διαδικασίας και τα έχω υπόψη μου. Προχωρώ στην ανάλυση και αξιολόγηση της μαρτυρίας, έχοντας υπόψη τα επίδικα θέματα με σκοπό να καταστεί δυνατή η εξαγωγή διαπιστώσεων αναφορικά με τα πραγματικά, καθοριστικά για το αποτέλεσμα, γεγονότα[1]. Ως είναι νομολογιακά καθιερωμένο η αξιολόγηση λαμβάνει χώρα επί σημείων που αφορούν τα επίδικα θέματα[2].
Η Ενάγουσα στην 843/15 και τριτοδιάδικος στην 844/15 (ΜΕ 1) κατέθεσε γραπτή δήλωση, το Έγγραφο Α, ως μέρος της κυρίως της εξέτασης. Εκεί αναφέρει ότι είναι εξουσιοδοτημένη από τη μητέρα της να καταθέσει και εκ μέρους της, σε σχέση με τη δική της απαίτηση στην 844/15 και σχετικώς κατέθεσε Πιστοποιητικό Εγγραφής Μηχανοκίνητου Οχήματος, ως Τεκμήριο 26. Εκεί ως ιδιοκτήτρια του οχήματος που οδηγούσε η ΜΕ 1, φαίνεται η Ενάγουσα στην 844/15, μητέρα της. Κατέθεσε ακόμα το Τεκμήριο 25, έκθεση η οποία ετοιμάστηκε εκ μέρους της Εναγόμενης, όπου αναφέρεται ότι το εν λόγω όχημα έχει καταστραφεί και καθορίζεται η αξία του στα €2.300.
Η ΜΕ 1 υποστηρίζει ότι την 11/5/2014 καθώς οδηγούσε το όχημα ιδιοκτησίας της μητέρας της στην αριστερή λωρίδα της Λεωφόρου Στροβόλου με κατεύθυνση προς την συμβολή με τη Λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, εισήλθε με ευθεία πορεία και με πράσινο φανάρι, με σκοπό να κατευθυνθεί προς την οδό Προεδρικού Μεγάρου. Στο μέσον περίπου της διασταύρωσης και ενώ είχε διανύσει περί τα 20 μέτρα εντός της, το όχημα της Λάρμου που ερχόταν από τη Λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, περνώντας με κόκκινο χτύπησε με το μπροστινό του μέρος το όχημα που οδηγούσε η ΜΕ 1, στις πόρτες του συνοδηγού και πίσω από το συνοδηγό. Η ΜΕ 1 έστριψε το τιμόνι της αριστερά, μετά τη σύγκρουση και το αυτοκίνητο που οδηγούσε σταμάτησε αφού συγκρούστηκε με πάσσαλο της ΑΗΚ. Ισχυρίζεται ότι αρχικά η οδηγός του άλλου οχήματος παραδέχθηκε ότι έτρεχε γιατί βιαζόταν να πάει στην εργασία της, ενώ στη συνέχεια άλλαξε αυτή την εκδοχή της στον αρμόδιο αστυφύλακα.
Από το σχεδιάγραμμα, Τεκμήριο 1 Α, το οποίο και οι δύο οδηγοί υπέγραψαν, προκύπτουν τα ακόλουθα. Πράγματι η ΜΕ 1 είχε πορεία από τη Λεωφόρο Στροβόλου προς την οδό Προεδρικού Μεγάρου, εισήλθε στη διασταύρωση με τη Λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Κυπριακού και 19,20 μέτρα εντός της διασταύρωσης. Σε εκείνο το σημείο έγινε η σύγκρουση. Τελική θέση του οχήματος της είναι επί του πασσάλου της ΑΗΚ περί τα 20 μέτρα από το σημείο σύγκρουσης. Τελική θέση του άλλου οχήματος είναι πέριξ του σημείου σύγκρουσης, με κατεύθυνση λοξώς προς την οδό Προεδρικού Μεγάρου. Στην Αστυνομική Έκθεση, Τεκμήριο 1, η οποία δεν αμφισβητήθηκε, αναφέρεται ότι οι ζημιές του οχήματος της ΜΕ 1 ήταν στο μπροστινό μέρος και την αριστερή πόρτα, ενώ της Λάρμου στο μπροστινό μέρος του οχήματος της.
Η ΜΕ 1 δέχθηκε εκτεταμένη αντεξέταση ως προς την ως άνω θέση της. Η εκδοχή της, όμως, παρέμεινε αλώβητη και ήταν σταθερή στις απαντήσεις της, πείθοντας το Δικαστήριο για την αλήθεια των λεγομένων της. Συγκεκριμένα είπε ότι η επίδικη μέρα ήταν Κυριακή και οδηγούσε για να πάει να εργαστεί, υπερωρίες, ως είχε εγκριθεί και συνήθιζε εκείνη την περίοδο. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο ωράριο που πρέπει να τηρούν όταν εργάζονται υπερωρίες. Διευκρίνισε ακόμα και το σχετικό καθεστώς, αναφέροντας ότι για υπερωριακή απασχόληση δηλώνονται, λόγω προϋπολογισμού ώρες, οι οποίες θα δουλέψει ο κάθε υπάλληλος. Δηλώνεται ωράριο, χωρίς όμως αυτό το ωράριο να εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο όπως ισχύει στην καθημερινή απασχόληση, να είναι δηλαδή υποχρεωτικό, ώστε αν καθυστερήσει ο υπάλληλος να λογίζεται απουσία ή ελλειμματικός χρόνος.
Είπε ότι ήταν ηλιόλουστη μέρα, είχε ορατότητα του δρόμου και δεν είχε τροχαία κίνηση. Είχε εικόνα όλης της διασταύρωσης, χωρίς να μπορεί να διευκρινίσει σε μέτρα και οδηγούσε με ταχύτητα, περί τα 50 χιλιόμετρα ανά ώρα. Δεν είχε δει το όχημα που συγκρούστηκε με το δικό της, γιατί το εν λόγω όχημα έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα και την ξάφνιασε. Εντός της διασταύρωσης και κλάσματα δευτερολέπτου πριν τη σύγκρουση είδε το όχημα που οδηγούσε η Λάρμου, σχεδόν στο σημείο σύγκρουσης. Η ίδια αν και είχε ορατότητα περνώντας με πράσινο, δεν υπολόγισε ότι δεν θα σταματήσει το άλλο όχημα.
Μετά τη σύγκρουση στις δύο πλαϊνές αριστερές πόρτες του αυτοκινήτου που οδηγούσε, αυτό μετατοπίστηκε προς τα δεξιά. Επειδή προς τα δεξιά υπήρχαν λωρίδες με αντίθετη πορεία και κατεύθυνση και υπερυψωμένο σημείο, αντανακλαστικά γύρισε το τιμόνι της προς τα αριστερά για να ξαναμπεί στην πορεία της, ώστε να μην εμπλακεί με οποιοδήποτε αυτοκίνητο ενδεχομένως να ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση ή να συγκρουστεί στο υπερυψωμένο σημείο στη δεξιά πλευρά. Έτσι αλλάζοντας πορεία κατέληξε να συγκρουστεί με τον πάσσαλο της ΑΗΚ. Δεν υπήρχε κάποιο εμπόδιο μπροστά της μετά τη σύγκρουση για να πατήσει φρένα. Επέμεινε ότι η Λάρμου της είχε πει ότι είναι νοσοκόμα στο Μακάριο και άργησε στη βάρδια της, ως το λόγο που οδηγούσε πέραν του ορίου ταχύτητας και επικίνδυνα.
Οι απαντήσεις της, λοιπόν, σε σχέση με το επίδικο συμβάν, ήταν αιτιολογημένες, λογικές και συνάδουν με τα Τεκμήρια 1 και 1 Α. Δεν συμφωνώ με τις εισηγήσεις της υπεράσπισης, όπως καταγράφονται στην αγόρευση της κας. Χρίστου, περί αντιφάσεων της ΜΕ 1. Η τελευταία εξήγησε ότι δεν είχε καθυστερήσει στην εργασία της, αφού είναι υπερωρίες που θα εργαζόταν, άρα δεν θα της αποκοπτόταν ποσό λόγω καθυστέρησης. Στο Τεκμήριο 22 άλλωστε αναγράφεται ότι θα ξεκινούσε να εργάζεται στις 7:30 και η ώρα του ατυχήματος ήταν η 7:15 (βλ. Τεκμήριο 1), άρα δεν καταδεικνύεται να είχε καθυστερήσει.
Η εισήγηση, δε, ότι ήταν ασταθείς οι θέσεις της ΜΕ 1 σε σχέση με το πότε είδε την οδηγό του άλλου οχήματος, επίσης δεν ισχύει. Η θέση της ΜΕ 1 ήταν ότι την είδε κλάσματα του δευτερολέπτου πριν την σύγκρουση και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι δεν θα σταματήσει, αφού η ίδια είχε περάσει με πράσινο. Τίποτα αντιφατικό δεν υπάρχει σε αυτή τη θέση.
Η νομολογία άλλωστε ορίζει αφενός ότι η αξιολόγηση μαρτύρων δεν γίνεται κατά τρόπο μικροσκοπικό ή αποσπασματικό[3], αλλά και ότι οι πράξεις οδηγού που βρίσκεται αντιμέτωπος με επικείμενη σύγκρουση επίσης δεν κρίνονται μικροσκοπικά, αλλά με ευρύτητα ανάλογη με τα αγωνιώδη διλήμματα που αντιμετωπίζει και την έλλειψη ουσιαστικής ευκαιρίας για προγραμματισμό των πράξεων του[4]. Αναλόγως και στην προκείμενη περίπτωση όπου η υπεράσπιση μικροσκοπικά, με μαθηματικές πράξεις και υπολογισμούς επιχειρεί να αντικρούσει τις θέσεις της ΜΕ 1, ως προς το πότε είδε το όχημα της Λάρμου, αλλά και ως προς τις επιλογές της μετά τη σύγκρουση. Δεν μπορεί να αναμένεται από τη ΜΕ 1 να θυμάται αν είδε την άλλη οδηγό δευτερόλεπτα ή κλάσματα του δευτερολέπτου πριν τη σύγκρουση, ούτε να της καταλογιστεί μεγάλη ταχύτητα ή ευθύνη για τη σύγκρουση σε πάσσαλο, δεδομένης της σύγχυσης που ήταν λογικό να προκληθεί από τη σύγκρουση, όπως είχε λάβει χώρα μόλις προηγουμένως. Η αναζήτηση, δε, αντιφάσεων, μέσω υπερανάλυσης κάθε απάντησης της ΜΕ 1, ενώ είχε δεχθεί εκτενή αντεξέταση, τονίζει, φρονώ, τη σταθερή και λελογισμένη στάση της.
Ως προς τους τραυματισμούς που υπέστη η ΜΕ 1, συνεπεία της σύγκρουσης, κατέθεσε Ιατρικό Πιστοποιητικό του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, όπου φαίνεται να υπέστη ευθειασμό αυχένα, ως ακτινολογικός έλεγχος κατέδειξε. Της δόθηκε φαρμακευτική αγωγή και μαλακό κολάρο για 10 μέρες (Τεκμήριο 2).
Κατέθεσε επίσης ιατρικές εκθέσεις του Δρ. Κυριάκου Κυριάλλη (Τεκμήρια 3, 5, 7 και 8), ενώ είχε επισκεφθεί και τον Δρ. Λούη Λοΐζου (Τεκμήριο 4). Ο πρώτος, ως νευρολόγος, ανηύρε πρόπτωση δίσκου, η οποία δημιουργεί πόνους στον αυχένα. Στο τελευταίο του πιστοποιητικό, ημερομηνίας 17/6/2022, αναφέρεται σε πόνους στον αυχένα που συνεχίζουν και αντιμετωπίζονται με φυσιοθεραπείες. Ο Δρ. Λοΐζου, ορθοπεδικός χειρούργος, ανηύρε θλάση αυχένα και καρπού, στο πιστοποιητικό του, Τεκμήριο 4. Της είχε δοθεί άδεια από 11/5/2014 μέχρι 15/7/2014 (Τεκμήριο 11), λόγω των ως άνω.
Η ΜΕ 1 κατέθεσε επιπλέον τα εξής έγγραφα σε σχέση με τις ειδικές της ζημιές: Επιταγή προς τον Αστυνομικό Διευθυντή Λευκωσίας και σχετική απόδειξη για λήψη της Αστυνομικής Έκθεσης, για €85.43 (Τεκμήριο 13), αποδείξεις είσπραξης €72 από το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας (Τεκμήριο 14), 5 αποδείξεις των €50, μία των €150 και μια των €200 από τον Δρ. Κυριάλλη (Τεκμήρια 15 και 24), απόδειξη από τον Δρ. Λοίζου για ποσό €50 (Τεκμήριο 16), αποδείξεις από φαρμακεία για ποσό €41,75 (Τεκμήριο 17), αποδείξεις για ποσό ύψους €800 για φυσιοθεραπείες (Τεκμήρια 18 και 23), απόδειξη για διενέργεια MRI ύψους €437 (Τεκμήριο 19) και εκτίμηση του οχήματος της μητέρας της στα €2300 (Τεκμήριο 25).
Αντεξεταζόμενη η ΜΕ 1 παραδέχθηκε ότι μετά το ατύχημα είχε πάει πρώτα στα τέκνα της, γιατί είχαν παραμείνει υπό τη φύλαξη του γείτονα, καθώς ο τότε σύζυγος της μετέβη στον επίδικο χώρο. Περί τις 2,5 ώρες μετά είχε πάει στο Νοσοκομείο. Αφού εξετάστηκε δεν χρειάστηκε να παραμείνει στο Νοσοκομείο. Χρησιμοποιούσε κολάρο για περί τους 2,5 μήνες, της είχε προταθεί από το νοσοκομείο να εξεταστεί από ορθοπεδικό και νευρολόγο, έτσι επισκέφθηκε τους Δρ. Λοίζου και Δρ. Κυριάλλη. Της δόθηκαν δύο μέρες αναρρωτικής άδειας από το Νοσοκομείο, αλλά της συστήθηκε να φοράει κολλάρο για 10 μέρες. Αφού μετέβη να την παρακολουθήσει ορθοπεδικός και νευρολόγος της δόθηκαν περισσότερες μέρες άδειας. Δυσκολευόταν πολύ, κατά την περίοδο της άδειας ασθενείας της, να προβεί στις καθημερινές της συνήθειες, να φροντίσει τα τέκνα της και βίωσε πόνο και ψυχική αναστάτωση. Παραδέχθηκε ότι το πρόβλημα στον καρπό της δεν είναι της έκτασης αυτού στον αυχένα, αλλά κατά διαστήματα φοράει ειδικό φαρμακευτικό νάρθηκα.
Κατέθεσε επίσης έκθεση από τον φυσιοθεραπευτή της, Τεκμήριο 10, όπου αναφέρεται στον τραυματισμό της ΜΕ 1 στον αυχένα, τον καρπό και το κεφάλι. Υποβλήθηκε σε σειρά φυσιοθεραπειών το 2014, ενώ επισκέπτεται τον φυσιοθεραπευτή που εξέδωσε το Τεκμήριο 10 από το 2015. Προβαίνει σε περίπου 20 με 25 φυσιοθεραπείες ετησίως, για αντιμετώπιση του πόνου. Κατέθεσε αποδείξεις για 10 φυσιοθεραπείες εντός του 2014 και πληρωμή ποσού €200, 12 φυσιοθεραπείες εντός του 2015 και πληρωμή ποσού €300 (Τεκμήριο 18) και 12 φυσιοθεραπείες το 2022 και πληρωμή ποσού €300 (Τεκμήριο 23). Εξήγησε αντεξεταζόμενη ότι δεν κράτησε περαιτέρω αποδείξεις, αλλά επέμεινε ότι υποβάλλεται σε δύο σειρές 10-12 φυσιοθεραπειών ετησίως. Αναλόγως δεν κράτησε όλες τις αποδείξεις από φαρμακεία.
Ως προς τις ειδικές ζημιές παραδέχθηκε ότι δεν κατέβαλε στο Δήμο Λευκωσίας το ποσό για την καταστροφή του πασσάλου οδικού φωτισμού, παρά το γεγονός ότι κατέθεσε σχετικό τιμολόγιο και επιστολή (Τεκμήριο 12). Μάλιστα είπε ότι αν το ποσό αυτό είχε πληρωθεί, κάτι που δεν γνωρίζει, δεν το διεκδικεί.
Αν και ο ισχυρισμός της για απώλεια μισθών ήταν επίσης διατυπωμένος στο Έγγραφο Α και γι’ αυτό το θέμα δεν ήταν απόλυτη. Παρέπεμψε στο αρμόδιο τμήμα, αναφερόμενη στις ημέρες άδειας της, χωρίς να γνωρίζει αν απώλεσε το όποιο ποσό. Σχετικά με τις υπερωρίες, εξήγησε διεξοδικά τη διαδικασία. Είπε ότι μέσω του εκάστοτε προϊστάμενου εγκρίνεται από το αρμόδιο Υπουργείο υπερωριακή εργασία και περιλαμβάνεται στον προϋπολογισμό.
Στο Τεκμήριο 22, έγγραφο που υπογράφεται για τον Διευθυντή Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αναφέρεται ότι η ΜΕ 1 ήταν προγραμματισμένο να εργαστεί υπερωριακά και αυτό δεν κατέστη δυνατόν λόγω της άδειας ασθενείας της. Δεν επέμεινε άλλωστε στην πληρωμή της για συμμετοχή σε εκλογικό κέντρο, αφού στο πρόγραμμα του Τεκμηρίου 22, φαινόταν ότι θα εργαζόταν στην υπηρεσία της εκείνη τη μέρα.
Τέλος αν και δεν είχε γραπτή εξουσιοδότηση από τη μητέρα της, κατέθεσε μετά από σχετικές ερωτήσεις αντεξέτασης το Πιστοποιητικό Καταστροφής του οχήματος της (Τεκμήριο 27), πέραν των σχετικών Τεκμηρίων 25 και 26. Έτσι προκύπτει ότι πράγματι χειρίστηκε τα ζητήματα που αφορούσαν το όχημα και ήταν εξουσιοδοτημένη από την ιδιοκτήτρια για να το πράξει, ενώ την κάλυπτε η ασφάλεια της για να οδηγεί το όχημα και η ίδια.
Η ΜΕ 1 ήταν αξιόπιστη ως μάρτυρας, ειλικρινής και δεν υπέπεσε σε καίριες αντιφάσεις, παρά την εξαντλητική αντεξέταση της. Παραδέχθηκε ότι ποσά που απαιτούσε δεν πληρώθηκαν στην πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα η αποζημίωση για το πάσσαλο στον οποίο προσέκρουσε. Για όσα δεν γνώριζε παρέπεμπε στο αρμόδιο τμήμα, όπως για την απώλεια μισθών της. Δεν ήταν απόλυτη, αλλά για τα ζητήματα που η ίδια είχε γνώση, απαντούσε με ενάργεια. Αιτιολόγησε με παραπομπές στα Τεκμήρια ότι οι τραυματισμοί της συνδέονται με το ατύχημα, ότι τους αντιμετώπισε με φαρμακευτική αγωγή, κολάρο και φυσιοθεραπείες, όπως την συμβούλευσαν οι ειδικοί. Εξήγησε το σύστημα υπερωριών και ότι ήταν προγραμματισμένο να εργαστεί υπερωρίες, ως το Τεκμήριο 22 καταδεικνύει. Ακόμα και για το όχημα της μητέρας της κατέθεσε το σχετικό πιστοποιητικό από όπου προκύπτει η καταστροφή του. Η μαρτυρία της ΜΕ 1, λοιπόν, τουλάχιστον για τα ζητήματα που είχε γνώση, γίνεται αποδεκτή.
Ο Δρ. Κυριάκος Κυριάλλης (ΜΕ 2) κατά την κυρίως εξέταση αναγνώρισε τα πιστοποιητικά, εκθέσεις, αποδείξεις και άδειες ασθενείας που εξέδωσε (Τεκμήρια 3, 5, 7, 8, 11 και 24). Η επιστημοσύνη του δεν αμφισβητήθηκε. Ως προς την ΜΕ 1 ανέφερε ότι την είδε για πρώτη φορά την 26/05/2014. Είχε αρχικά πάει στις Πρώτες Βοήθειες, με συμπτώματα αυχεναλγίας και παράπονα για πονοκεφάλους και ζαλάδες. Όταν την εξέτασε, είχε έντονους μυϊκούς σπασμούς αυχένα και δυσκολία να κινήσει τον αυχένα.
Διενεργήθηκε εξέταση μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου και αυχένα. Η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου ήταν φυσιολογική, ενώ του αυχένα έδειξε ελαφριές προπτώσεις δίσκου στο 5 - 6 και 6 - 7. Της χορηγήθηκε θεραπεία με παυσίπονα, μυοχαλαρωτικά, ανάπαυση από την εργασία της και άρχισε σιγά σιγά να βελτιώνεται. Έκτοτε, την ξαναείδε μετά από έναν χρόνο. Είχε κατά περιόδους επεισόδια αυχεναλγίας και σπασμούς στον αυχένα, τα οποία αντιμετώπιζε με παυσίπονα και φυσιοθεραπείες. Στη συνέχεια την ξαναείδε στις 17/06/2022, όταν πάλι είχε επεισόδιο αυχεναλγίας και μυϊκό σπασμό, τα οποία πάλι αντιμετώπισαν με φυσιοθεραπεία και με παυσίπονα. Δεν διέγνωσε νευρολογική βλάβη ή συμπτώματα, αλλά είναι πιθανόν οι πόνοι στον αυχένα να επανέρχονται.
Αντεξεταζόμενος ανέφερε ότι μπορεί να τον είχε συστήσει στη ΜΕ 1 ο Δρ. Λοΐζου. Ο πονοκέφαλος και οι ζαλάδες είναι υποκειμενικά, αλλά η αυχενική δυσκαμψία, όπως την διέγνωσε στην ΜΕ 1, ήταν κάτι που προέκυψε από την εξέταση της. Σε σχέση με τις άδειες ασθενείας που υπέγραψε για την ΜΕ 1, είπε ότι την μια από τις περιπτώσεις την εξέδωσε προχρονολογημένη, γιατί διαπίστωσε να επιμένουν τα συμπτώματα και στο μεσοδιάστημα είχε λήξει η προηγούμενη άδεια ασθενείας. Ο αυχενικός σπασμός δεν ήταν σοβαρού βαθμού, είπε, ενώ δεν έχει σημασία αν δεν καταγράφεται στην Έκθεση του MRI ο ευθειασμός αυχένα.
Το να υπάρχει πρόπτωση δίσκου μετά από ατύχημα είναι σύνηθες και ταιριάζει και με τη συμπτωματολογία που παρουσίαζε η ασθενής. Ανέφερε περαιτέρω ότι ο μυϊκός σπασμός προήλθε από το ατύχημα και γι' αυτό μετά από εβδομάδες υποχώρησε. Με τούτα τα συμπτώματα, πήγε στις Πρώτες Βοήθειες, παραπέμφτηκε σε Ορθοπεδικό και μετά στον ίδιο. Τα συμπτώματα της δεν προϋπήρχαν και γι’ αυτό και ξεπεράστηκαν σε έξι εβδομάδες.
Η μαρτυρία του ΜΕ 2 δεν αμφισβητήθηκε ουσιαστικά, αλλά ζητήθηκε να γίνουν εκτεταμένες διευκρινίσεις. Μέσω αυτών προέκυψε ότι ο ίδιος διέγνωσε αυχενική δυσκαμψία και πρόπτωση δίσκου, η οποία είναι πολύ πιθανόν να προήλθε από το ατύχημα. Δεν διέγνωσε ο ίδιος νευρολογική βλάβη, ούτε ευθειασμό. Θλάση αυχένα όμως διέγνωσαν, άλλοι γιατροί, οι οποίοι έχουν τη σχετική ειδικότητα (βλ. Τεκμήρια 2 και 4). Αναλόγως χειρίστηκε την ΜΕ 1 και ο φυσιοθεραπευτής, δυνάμει των όσων του ανέφερε ο ορθοπεδικός (βλ. Τεκμήριο 11).
Οι αρχικές δηλώσεις, των εν λόγω προσώπων, ιατρών και φυσιοθεραπευτών, μεταφέρθηκαν αυτούσιες, από την άμεσα ενδιαφερόμενη στο Δικαστήριο, μέσω των ως άνω Τεκμηρίων. Συνάδουν μεταξύ τους, δεν αμφισβητήθηκαν ουσιαστικά και συνακόλουθα, ακόμα και ως εξ ακοής μαρτυρία γίνονται αποδεκτές. Ακόμη λοιπόν και αν κριθεί ότι δεν παρουσιάστηκε η καλύτερη δυνατή μαρτυρία, το σύνολο της μαρτυρίας και η ποιότητα της, είναι τέτοια που δικαιολογούν την αποδοχή των εν λόγω Τεκμηρίων και του περιεχομένου τους[5]. Θα ήταν άλλωστε ασύμφορο από κάθε άποψη και παρελκυστικό, να απαιτείτο κάθε εκδότης εγγράφου να παρουσιαζόταν στο Δικαστήριο και να υποστηρίζει τα γραφόμενα του, ειδικά σε τέτοιες περιπτώσεις όπου κατατίθεται σωρεία εγγράφων και οι απόψεις των ειδικών συνάδουν.
Εν τη απουσία, λοιπόν, αντικρουστικής ή έστω μαρτυρίας που να αμφισβητεί τούτα τα ευρήματα από την υπεράσπιση, προκύπτει ότι από το ατύχημα η ΜΕ 1 υπέστη πρόπτωση δίσκου στο 5 - 6 και 6 – 7, θλάση αυχένα και καρπού. Αποδεχόμενος τη σχετική μαρτυρία, τα ως άνω της προκάλεσαν πονοκέφαλο και αυχεναλγία, συμπτώματα που κατά περιόδους επανέρχονται, δημιουργώντας την ανάγκη να προβεί σε φυσιοθεραπείες.
Η Γεωργία Ναούμ Λάρμου (ΜΥ 1), στη γραπτή της δήλωση Έγγραφο Β, υποστήριξε ότι οδηγούσε το όχημα ιδιοκτησίας του συζύγου της, από τη Λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Κυπριανού προς τη συμβολή με τη Λεωφόρο Στροβόλου. Θα επιχειρούσε να στρίψει δεξιά και εισήλθε εντός της συμβολής με το φωτεινό σηματοδότη να δείχνει πράσινο φως. Τότε συγκρούστηκε με την ΜΕ 1, η οποία πέρασε με το φωτεινό σηματοδότη να δείχνει κόκκινο φως.
Κατά την κυρίως της εξέταση ισχυρίστηκε ότι αυτό που είχε πει μετά το ατύχημα είναι ότι θα καθυστερούσε, λόγω του ατυχήματος, στην εργασία της. Εργαζόταν ως νοσηλεύτρια στο Μακάριο Νοσοκομείο, από όπου χρειαζόταν 5 λεπτά για να φτάσει.
Η ΜΥ 1 υπέπεσε σε πλήθος αντιφάσεων αντεξεταζόμενη. Ειδικότερα, είπε ότι η βάρδια της ξεκινά στις 7:15, ώρα κατά την οποία έγινε το ατύχημα. Αντιλαμβανόμενη ότι επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό ότι είχε καθυστερήσει στην εργασία της, όπως εγέρθηκε από την ΜΕ 1, είπε για πρώτη φορά ότι έχουν περιθώριο 5-6 λεπτά για να φτάσουν στην εργασία τους κατά την αντεξέταση της. Αναφέρθηκε κατά την αντεξέταση της, στη συζήτηση που έγινε με τη ΜΕ 1 μετά τη σύγκρουση και υποστήριξε να της είπε ότι θα πήγαινε στη δουλειά της και ότι όντως άργησε, εννοώντας μετά το ατύχημα. Τούτη όμως η συζήτηση προσδιορίστηκε χρονικά, αμέσως μετά το ατύχημα, έτσι επιβεβαιώνεται ο ισχυρισμός της ΜΕ 1 ότι η ΜΥ 1 βιαζόταν αφού άργησε να πάει στην εργασία της και γι’ αυτό παραβίασε την ένδειξη του φωτεινού σηματοδότη.
Αντεξεταζόμενη είπε ότι δεν αντιλήφθηκε την ΜΕ 1 τον επίδικο χρόνο, ενώ στην παράγραφο 5 του Εγγράφου Β γράφει ότι πρόσεξε ότι ερχόταν από δεξιά. Στη συνέχεια είπε ότι όταν ήταν στη διασταύρωση είδε την ΜΕ 1, ενώ πάλι στην παράγραφο 5 του Εγγράφου Β γράφει ότι την είδε καθώς προσέγγιζε τη διασταύρωση. Αλλάζει, δε, εκ νέου τη θέση της σε κατοπινό στάδιο της αντεξέτασης λέγοντας ότι την είδε καθώς ετοιμαζόταν να στρίψει. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι η θέση της, ως προς τούτο το ζήτημα ήταν νεφελώδης, άλλαζε κάθε φορά που ερωτάτο, χωρίς σε καμία περίπτωση να συνάδουν τα όσα έλεγε με τη θέση που καταγράφει στο Έγγραφο Β.
Ανέφερε επίσης ότι είδε την ΜΕ 1 καθώς έστριβε το όχημα της και είχε πάρει ελαφριά στροφή. Τούτος ο ισχυρισμός δεν συνάδει με το σχεδιάγραμμα Τεκμήριο 1 Α που υπέγραψε, καθώς η σύγκρουση έγινε σε σημείο που δεν δικαιολογεί να είχε ξεκινήσει η στροφή της ΜΥ 1, για είσοδο στην λεωφόρο Στροβόλου. Το σημείο σύγκρουσης καθορίστηκε πολύ πριν το δρόμο όπου επιχειρούσε να εισέλθει, άρα η ΜΥ 1 δεν θα μπορούσε να λάβει κλίση από σημείο μόλις πέρασε από τα φώτα τροχαίας, όπως ισχυρίστηκε. Ακόμα είπε ότι το όχημα της χτυπήθηκε στο πλευρό, σε αντίθεση με το Τεκμήριο 1, όπου αναφέρονται οι ζημιές του οχήματος που οδηγούσε στο μπροστινό μέρος και όχι το πλαϊνό. Για πρώτη φορά κατά την αντεξέταση της, ήγειρε το νεοφανή ισχυρισμό ότι η ΜΕ 1 είχε κάνει κίνηση για να την αποφύγει.
Είναι σαφές λοιπόν από τις ως άνω αντιφάσεις της ΜΥ 1 ότι δεν ήρθε στο Δικαστήριο για να πει την αλήθεια. Κάθε καίρια θέση της ως προς το συμβάν, άλλαζε κατά το δοκούν, αντίφασκε με Τεκμήρια, ακόμα και με το παραδεκτό σχεδιάγραμμα Τεκμήριο 1 Α. Ήγειρε νεοφανείς ισχυρισμούς ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα όσα είπε αντεξεταζόμενη αντικρούονταν με την ίδια τη γραπτή της δήλωση Έγγραφο Β. Η μαρτυρία της ΜΥ 1 δεν γίνεται αποδεκτή.
Οι ΜΥ 2 και 3, είναι μάρτυρες αξιόπιστοι που ήρθαν να καλύψουν κενά, αναφορικά με κατ’ ισχυρισμό ζημιές της ΜΕ 1, για τις οποίες φάνηκε να μην έχει γνώση. Η ΜΥ 2 κα. Μαίρη Κουρτελλάρη, εργάζεται στο Γενικό Λογιστήριο και κατέθεσε το Τεκμήριο 28. Εξήγησε ότι επ’ αυτού φαίνεται ότι η ΜΕ 1 πληρώθηκε κανονικά το μισθό της, για όλους τους μήνες του 2014, χωρίς να υπάρξει μείωση. Είπε ακόμα ότι για τους μήνες πριν τον Μάιο του 2014 είχε πληρωθεί υπερωρίες, ενώ μετά μόνο το μισθό της.
Ο κ. Μιχάλης Πέτρου (ΜΥ 3), διευθυντής απαιτήσεων της Εναγόμενης, κατέθεσε ότι ο Δήμος Λευκωσίας είχε αποστείλει επιστολή προς την Prime, ασφαλιστική εταιρεία που καλύπτει την ΜΕ 1, για ζημιά σε περιουσία του, ένεκα του επίδκου τροχαίου. Τη συγκεκριμένη επιστολή την είχε προωθήσει η Prime μαζί με το τιμολόγιο που είχε εκδοθεί από το Δήμο Λευκωσίας για το συνολικό ποσό των €1.498,00 ευρώ. Από αυτό το ποσό, τα €1.155,00 αφορούσαν την επιδιόρθωση της ειδικής ζημιάς και τα €343,00 αφορούσαν διοικητικά έξοδα, τα οποία είχε χρεώσει ο Δήμος Λευκωσίας. Η Prime είχε καταλήξει σε συμφωνία με τον Δήμο Λευκωσία να αφαιρεθούν τα €343,00 και συμφώνησαν όπως καταβληθούν προς το Δήμο Λευκωσίας τα €1.155,00 προς πλήρη εξόφληση της ζημιάς. Στη συνέχεια, η Prime τους είχε αποστείλει την απόδειξη πληρωμής που είχε εκδοθεί από το Δήμο Λευκωσίας για το ποσό των €1.155,00 και η Κόσμος Ασφαλιστική κατέβαλε στην Prime το 50% της ζημιάς που είχαν συμφωνήσει από την αρχή, δηλαδή €577,00. Σχετική δέσμη εγγράφων κατέθεσε ως Τεκμήριο 29.
Η μαρτυρία λοιπόν των ΜΥ 2 και 3, παρέμεινε αδιαμφισβήτητη και γίνεται αποδεκτή.
Στη βάση των ως άνω εξάγονται τα εξής ευρήματα:
Την 11/5/2014 η Ενάγουσα στην 843/15 (ΜΕ 1) οδηγούσε το όχημα της Ενάγουσας στην 844/14, για το οποίο ήταν ασφαλισμένη. Καθώς βρισκόταν στην αριστερή λωρίδα της Λεωφόρου Στροβόλου με κατεύθυνση προς τη συμβολή με τη Λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, συμβολή η οποία ελέγχεται από φώτα τροχαίας, εισήλθε με ευθεία πορεία και με πράσινο φανάρι, με σκοπό να κατευθυνθεί προς την οδό Προεδρικού Μεγάρου. Στο μέσον περίπου της διασταύρωσης και ενώ είχε διανύσει περί τα 20 μέτρα εντός της διασταύρωσης, το όχημα της ασφαλισμένης στην Εναγόμενη οδηγού, ΜΥ 1, το οποίο ερχόταν από τη Λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, περνώντας ενώ στο φωτεινό σηματοδότη ήταν αναμμένο το κόκκινο φανάρι, συγκρούστηκε με το όχημα που οδηγούσε η ΜΕ 1, στις πόρτες του συνοδηγού και πίσω από το συνοδηγό. Η ΜΕ 1 έστριψε το τιμόνι της αριστερά, μετά τη σύγκρουση και το αυτοκίνητο που οδηγούσε σταμάτησε αφού συγκρούστηκε με πάσσαλο της ΑΗΚ.
Κατέθεσε αποδείξεις για καταβολή των εξής ποσών: για λήψη της Αστυνομικής Έκθεσης €85.43 (Τεκμήριο 13), €72 στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας (Τεκμήριο 14), €550 στο Δρ. Κυριάλλη (Τεκμήρια 15 και 24), στο Δρ. Λοίζου ποσό €50 (Τεκμήριο 16), σε φαρμακεία €41,75 (Τεκμήριο 17), €800 για φυσιοθεραπείες (Τεκμήρια 18 και 23), κόστος διενέργειας MRI ύψους €437 (Τεκμήριο 19), ήτοι €2.036,18. Κατέθεσε επίσης εκτίμηση του οχήματος της μητέρας της, για ποσό €2300 και πιστοποιητικό καταστροφής (Τεκμήρια 25 και 27).
Η ΜΕ 1 αιτιάται ακόμη απώλεια απολαβών, παρά ταύτα εκείνο που προκύπτει από τη μαρτυρία της ΜΥ2 είναι ότι πληρώθηκε κανονικά τους μισθούς της αλλά όχι υπερωρίες, για τους μήνες που έλαβε άδεια ασθενείας, ήτοι από 11/5/2014 μέχρι 15/7/2014. Ήταν προγραμματισμένο να εργαστεί υπερωριακώς την περίοδο εκείνη, ως ο πίνακας του Τεκμήριου 22 και να λάβει €1294,98.
Τον πάσσαλο της ΑΗΚ αποζημίωσαν από κοινού οι ασφαλιστικές εταιρείες των ενεχόμενων.
Η παρούσα αγωγή νομική βάση έχει την αμέλεια και ιδιαίτερα την παράλειψη επίδειξης επιμέλειας κατά την οδήγηση. Η επιμέλεια κρίνεται απρόσωπα και αντικειμενικά[6]. Σχετικά με τροχαία έχει νομολογηθεί ότι το καθήκον για επιμελή οδήγηση δεν επεκτείνεται στη λήψη προληπτικών μέτρων έναντι της πιθανότητας εκδήλωσης αμέλειας εκ μέρους άλλων οδηγών. Ο νουνεχής οδηγός μπορεί εύλογα να υποθέσει ότι όπως ο ίδιος έτσι και άλλοι οδηγοί θα εκπληρώσουν το καθήκον επιμέλειας έναντι του ιδίου και άλλων οδηγών[7].
Ειδικότερα και αναφορικά με τα επίδικα, η ένδειξη κόκκινου φανού σημαίνει απαγόρευση για κάθε όχημα που βρίσκεται στον δρόμο να προχωρήσει πέραν της γραμμής στάσης, ως ο Κανονισμός 66 Β (1) (α) (i) των Περί Μηχανοκίνητων Οχημάτων και Τροχαίας Κινήσεως Κανονισμών του 1984, όπως τροποποιήθηκαν, ορίζει. Η νομολογία τονίζει την αυτονόητη και εκ του Νόμου και των Κανονισμών, υποχρέωση του οδηγού που πλησιάζει σε διασταύρωση ελεγχόμενη από φώτα τροχαίας, να συμμορφωθεί όταν το φως που ελέγχει την πορεία του είναι κόκκινο[8]. Δεν υπέχει ευθύνη ο έτερος οδηγός, καθώς θα εναποτίθετο υπέρμετρο βάρος στον οδηγό που νομίμως εισήλθε στη διασταύρωση, ενώ τα φώτα πορείας έδειχναν πράσινο [9].
Εν προκειμένω η ΜΥ 1 δεν συμμορφώθηκε με την ένδειξη κόκκινου φωτός στο φωτεινό σηματοδότη, με αποτέλεσμα να συγκρουστεί το μπροστινό μέρος του οχήματος της με το πλαινό μέρος του οχήματος της ΜΕ 1, η οποία εισήλθε στη διασταύρωση με τα φώτα τροχαίας να δείχνουν πράσινο. Επομένως η ασφαλισμένη στην Εναγόμενη, ΜΥ 1, παρέλειψε να επιδείξει την απαραίτητη επιμέλεια κατά την οδήγηση, με άμεση συνέπεια την πρόσκρουση στο όχημα που οδηγούσε η ΜΕ 1 και φέρει πλήρη ευθύνη για το επίδικο ατύχημα.
Σχετικά με τις ειδικές ζημιές της ΜΕ 1 είναι καθιερωμένη νομολογιακά η αρχή ότι οι αξιούμενες ως ειδικές αποζημιώσεις θα πρέπει να δικογραφούνται με λεπτομέρεια και να αποδεικνύονται με αυστηρότητα[10]. H απόδειξη ειδικών ζημιών κινείται μέσα σε αυστηρά πλαίσια[11].
Στην υπό κρίση περίπτωση η ΜΕ 1 παρουσίασε αποδείξεις πληρωμής για τα πιο κάτω ποσά: Αστυνομική Έκθεση €85.43 (Τεκμήριο 13), €72 στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας (Τεκμήριο 14), €550 στο Δρ. Κυριάλλη (Τεκμήρια 15 και 24), στο Δρ. Λοίζου ποσό €50 (Τεκμήριο 16), σε φαρμακεία €41,75 (Τεκμήριο 17), €800 για φυσιοθεραπείες (Τεκμήρια 18 και 23) και κόστος διενέργειας MRI ύψους €437 (Τεκμήριο 19), ήτοι €2.036,18. Τα ως άνω ποσά προκύπτει να πληρώθηκαν συνεπεία του επίδικου ατυχήματος αφού: η αστυνομική έκθεση πληρώθηκε και κατατέθηκε ως τεκμήριο στο Δικαστήριο για την απόδειξη της υπόθεσης των Εναγουσών. Η ΜΕ 1 απέδειξε ότι επισκέφθηκε το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας και τους ιατρούς Κυριάλλη και Λοΐζου, ώστε να αντιμετωπίσει τις σωματικές βλάβες που προκλήθηκαν από το ατύχημα. Της συστήθηκε φαρμακευτική αγωγή, να προβεί σε MRI και φυσιοθεραπείες, ώστε να τις αντιμετωπίσει.
Όπως καταδεικνύει το Τεκμήριο 10, η ΜΕ 1 χρειάζεται φυσιοθεραπείες μέχρι και σήμερα για να αντιμετωπίσει τον πόνο από τη ζημιά που υπέστη συνεπεία του ατυχήματος, κάτι που επιβεβαίωσε και ο ΜΕ 2, ότι δηλαδή οι πόνοι επανέρχονται. Συνεπώς οι φυσιοθεραπείες μέχρι και το 2022, είναι αιτιωδώς συνυφασμένες με τις σωματικές βλάβες που η Ενάγουσα υπέστη από το επίδικο ατύχημα. Και τούτο δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί από τη μη προσκόμιση αποδείξεων για τα έτη 2016 μέχρι και 2021. Όπως η ΜΕ 1 εξήγησε δεν κράτησε στην κατοχή της τις αποδείξεις για την περίοδο αυτή και δεν διεκδικεί συνακόλουθα τυχόν ποσά που κατέβαλε.
Αναφορικά με το βασικό της μισθό και την πληρωμή στο Δήμο Λευκωσίας για την αποκατάσταση πασσάλου οδικού φωτισμού, η μαρτυρία των ΜΥ 2 και 3, κατέδειξε ότι η ΜΕ 1 κανένα ποσό δεν έχασε ή οφείλει αντίστοιχα. Δεν έχει αφενός αποδειχθεί η όποια ζημιά της και αφετέρου δεν μπορεί να διεκδικεί ποσό πέραν εκείνου που έχει χάσει[12]. Επομένως η ΜΕ 1 δεν δικαιούται κανένα ποσό για απωλεσθέντες μισθούς ή για την αποκατάσταση του πασσάλου.
Δεν ισχύει το ίδιο για τα ποσά που αξιώνει η ΜΕ 1 για υπερωριακή εργασία. Όπως προκύπτει από το Τεκμήριο 22 η ΜΕ 1 είχε εγκριθεί για να εργαστεί υπερωρίες. Αναλόγως επιβεβαίωσε και η ΜΥ 2 ότι η ΜΕ 1 εργαζόταν υπερωριακώς για του μήνες πριν το επίδικο ατύχημα και πληρωνόταν προς τούτο. Η ΜΕ 1, άλλωστε, εξήγησε επ’ ακριβώς πως λαμβάνει χώρα η διαδικασία, ότι δηλαδή είχε εγκριθεί για να δουλέψει και να πληρωθεί υπερωρίες τη συγκεκριμένη περίοδο. Το Τεκμήριο 22 περιέχει Πίνακα με τις ώρες που θα εργαζόταν η ΜΕ 1 και τα ποσά που θα λάμβανε. Δεν δικογραφήθηκε, ούτε υποβλήθηκε στην ΜΕ 1, και επομένως δεν μπορεί να εξεταστεί, το παράνομο ή όχι της υπερωριακής εργασίας της. Συνεπώς η ΜΕ 1 απώλεσε συνεπεία του επίδικου ατυχήματος ποσό €1294,98, ως εγκεκριμένη υπερωριακή εργασία[13].
Σε σχέση με την απαίτηση στην 844/15, προβάλλεται από την υπεράσπιση ότι δεν κατέθεσε η εκεί Ενάγουσα, δεν αποδείχθηκε η ιδιοκτησία του οχήματος και η μαρτυρία είναι εξ ακοής πολλαπλού βαθμού. Εν πρώτοις αξίζει να αναφερθεί ότι το Τεκμήριο 26 αποδεικνύει την ιδιοκτησία του οχήματος από την Ενάγουσα στην 844/15.
Κατά δεύτερον ακόμα και μαρτυρία εξ’ ακοής, όχι πρώτου βαθμού μπορεί να ληφθεί υπόψη[14]. Έτι, δε, περισσότερο στην παρούσα όπου η ΜΕ 1 οδηγούσε και κατείχε το όχημα της Ενάγουσας στην 844/15, παρουσίασε τα Τεκμήρια 25 έως 27, ήτοι εκτίμηση του οχήματος, πιστοποιητικό εγγραφής του και πιστοποιητικό καταστροφής του και απάντησε αιτιολογημένα σε κάθε ερώτηση επ’ αυτού. Ήταν πρόσωπο δηλαδή που σαφώς έφερε εξουσιοδότηση από τη μητέρα της, Ενάγουσα στην 844/14, εκπροσωπούνται από τον ίδιο δικηγόρο και διαφώτισε το Δικαστήριο για την κατάσταση και το τι απέγινε το όχημα ιδιοκτησίας της τελευταίας. Η εξ ακοής μαρτυρία της δηλαδή προέρχεται από άτομο οικείο της, κατείχε όλα τα σχετικά έγγραφα και τα κατέθεσε, αποδεικνύοντας τα όσα αξιώνονται. Αξίζει να αναφερθεί ότι στο Τεκμήριο 25, έκθεση ειδικών, εκ μέρους της Εναγόμενης, αναφέρεται ότι το όχημα έχει καταστραφεί και καθορίζεται η αξία του. Η ίδια δηλαδή η Εναγόμενη διόρισε πρόσωπο, το οποίο διέγνωσε την καταστροφή του ενεχόμενου οχήματος, ιδιοκτησίας της Ενάγουσας στην 844/14. Αποδείχθηκε δηλαδή η ιδιοκτησία και η αξία του οχήματος, αλλά και ότι αυτό καταστράφηκε δυνάμει του επίδικου ατυχήματος. Συνεπώς η απαίτηση στην 844/15 για €2000 επιτυγχάνει.
Όσον αφορά τις γενικές αποζημιώσεις επαναλαμβάνεται ότι η ΜΕ 1 από τη σύγκρουση κατά το επίδικο ατύχημα υπέστη πρόπτωση δίσκου στο 5 - 6 και 6 – 7, θλάση αυχένα και καρπού. Τα ως άνω της προκάλεσαν πονοκέφαλο και αυχεναλγία, συμπτώματα που κατά περιόδους επανέρχονται, δημιουργώντας την ανάγκη να προβεί σε φυσιοθεραπείες. Επηρέασαν αυτά τα συμπτώματα την καθημερινότητα της και τις ασχολίες της, αναγκάστηκε να φοράει κολλάρο και να απέχει από την εργασία της για 2 μήνες, αλλά δεν είχε νευρολογική βλάβη, ούτε χρειάστηκε να κρατηθεί εντός νοσοκομείου.
Προηγούμενες αποφάσεις, ιδιαίτερα αποφάσεις των Κυπριακών Δικαστηρίων που αντικατοπτρίζουν τις δικές μας πραγματικότητες, προσφέρουν καθοδήγηση στο βαθμό που είναι συγκριτικές ως αποκαλυπτικές της επικρατούσας τάσης, δεν είναι όμως δεσμευτικές[15].
Στη Δέσποινας Χριστοδούλου ν. Rudolf Hoffer, Πολιτική Έφεση Αρ. 263/2012, 11/1/2018, κρίθηκε εντός λογικών πλαισίων ποσό ύψους €4.500 για κάκωση του αυχένα, τραυματισμό στην περιοχή του θώρακα και φούσκωμα στο πηγούνι. Είχε διαγνωστεί πόνος στον αυχένα, κεφαλαλγία και ζάλη, κατάσταση η οποία είχε βελτιωθεί ικανοποιητικά, αλλά η Εφεσείουσα παραπονείτο ακόμα για ελαφριά ζάλη. Τα συμπτώματα ζάλης διήρκησαν για δύο με τρεις μήνες περίπου μετά το ατύχημα.
Στην Κωνσταντινίδης v. Παπαμιλτιάδους κ.α. [2007] 1 Α.Α.Δ. 733 το Εφετείο επικύρωσε αποζημίωση £1.000, για πόνο στον αυχένα, κεφαλαλγία και ζάλη, για τα οποία η ασθενής έπαιρνε, για αρκετό καιρό, φάρμακα.
Στη Νεοκλέους v. Worley [2001] 1 A.A.Δ. 652 είχαν διαγνωστεί τα ακόλουθα:
«Ο εφεσείων υπέστη βαρύ διάστρεμμα του αυχένα. Σύμφωνα με την ιατρική μαρτυρία ο όρος περικλείει κακώσεις μαλακών μορίων περιλαμβανομένων συνδέσμων του αυχένα, ακόμα δε δεν μπορεί να αποκλεισθεί και κάκωση δίσκων. Ο θεράπων ιατρός του εφεσείοντα, η μαρτυρία του οποίου έγινε δεκτή από το Δικαστήριο, παρατήρησε τρία χρόνια μετά το δυστύχημα μεγάλη αύξηση των οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων από αυτές που προϋπήρχαν του τραυματισμού, αύξηση που δεν κρίθηκε φυσιολογική. Αποδίδεται δε μερικώς και στον τραυματισμό του εφεσείοντα, ο οποίος επιδείνωσε προϋπάρχουσα κατάσταση και επιτάχυνε τη δυσάρεστη ταχεία εξέλιξη.»
Εκεί το ποσό τελικώς αυξήθηκε στις 3.500 Λ.Κ.
Στην Αλέξης Χριστοφίνης ν. Στέλλας Φραντζή, Πολιτική Έφεση αρ. 328/2011, 31/5/2017, ECLI:CY:AD:2017:A202, το ποσό γενικών αποζημιώσεων αυξήθηκε στις €7000, για διάστρεμμα αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και αιμωδίες άνω άκρων, θλάση προσθίου θωρακικού τοιχώματος και μώλωπες στην περιοχή στέρνου. Έγινε θεραπεία με τοποθέτηση αυχενικού κολλάρου για 15 μέρες, χορηγήσεως αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, φυσιοθεραπεία και ανάπαυση. Αποδέχθηκε περαιτέρω το Δικαστήριο ότι οι ενοχλήσεις που παρουσιάζονται σήμερα είναι άλγος, δυσκαμψία του αυχένα και αιμωδίες άνω άκρων και μόνο κατά τις αλλαγές του καιρού ή όταν κουράζεται αρκετά.
Στην προκείμενη περίπτωση παρατηρείται ότι αν και η Ενάγουσα στην 843/15 δεν υπέστη νευρολογική βλάβη, ούτε ήταν σοβαρής μορφής οι θλάσεις της, οι πόνοι επανέρχονται και την ταλαιπωρούν μέχρι σήμερα, ενώ διαγνώστηκε και πρόπτωση δίσκου. Υπάρχει ανάγκη λήψης φαρμακευτικής αγωγής και φυσιοθεραπειών, προς αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που επανέρχονται. Λαμβάνεται υπόψη επίσης η αυξητική τάση στην απόδοση αποζημιώσεων[16]. Επιδικάζονται λοιπόν στην Ενάγουσα στην 843/15 γενικές αποζημιώσεις ύψους €6000.
Ο νόμιμος τόκος που θα επιδικαστεί, εφόσον οι αγωγές δεν καταχωρήθηκαν με ιδιαίτερη καθυστέρηση, να τρέχει από την ημερομηνία του επίδικου ατυχήματος[17].
Με βάση όλα τα ανωτέρω οι δύο συνεκδικασθείσες αγωγές 843/15 και 844/15 αποσυνενώνονται και εκδίδονται αποφάσεις ως εξής:
Στην αγωγή 843/15:
Επιδικάζονται υπέρ της Ενάγουσας και εναντίον της Εναγομένης ποσό €6000 για γενικές αποζημιώσεις και ποσό €3331,16 ως ειδικές αποζημιώσεις πλέον νόμιμο τόκο από 11/5/2014, πλέον έξοδα ως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο με νόμιμο τόκο από σήμερα και Φ.Π.Α. επί των εξόδων.
Στην αγωγή 844/15:
Επιδικάζεται υπέρ της Ενάγουσας και εναντίον της Εναγομένης ποσό €2000 πλέον νόμιμο τόκο από 11/5/2014, πλέον έξοδα ως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο με νόμιμο τόκο από σήμερα και Φ.Π.Α. επί των εξόδων. Η απαίτηση εναντίον της τριτοδιαδίκου αποτυγχάνει και απορρίπτεται.
(Υπ.)………………………………
Α. Λουκά Ε.Δ.
Πιστό Αντίγραφο
Πρωτοκολλητής
[1] Barry Wyne v. David Costaki Mavronicola [2009] 1 ΑΑΔ 1138
[2] Χριστίνα Ρασποπουλου ν. Θεοδώρα Μακρή, Ποινική ΄Έφεση αρ.287/2015, 11/5/2017, ECLI:CY:AD:2017:B171
[3] Θεοφάνουs Θεόδωρος Κώστας ν. Δημοκρατίας [2015] 2 ΑΑΔ 161
[4] Νικολαΐδης κ.α. ν. Κλεοβούλου [1992] 1 ΑΑΔ 422
[5] Αντωνάκης Γρηγορίου ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, Πολιτική Έφεση Αρ. 233/2015, 29/5/2024
[6] Ευθυμιος Κλημηδης ν. Valentina Nani δια των Διαχειριστων της Περιουσιας της Claudia Cusa Eygen Serbu, Πολιτική Έφεση Αρ. 375/2010, 3/12/2015, Φοινικαρίδης κ.α. ν. Γεωργίου κ.α. (1991) 1 ΑΑΔ, 475
[7] Κυριάκου Παύλου ν. Ανδρέα Παπακυπριανού (2000) 1 ΑΑΔ 974
[8] Στεφάνου ν. Αντωνίου, Πολιτική Έφεση Αρ. 508/12, 17/12/2018, ECLI:CY:AD:2018:A545, ECLI:CY:AD:2018:A545
[9] Ο.π.π.
[10] Αθανασίου Κυριάκος ν. Δάφνης Ορφανίδου [2015] 1 ΑΑΔ 2804
[11] Ηρακλέους ν. Πίτρου (1994)1 ΑΑΔ 239
[12] Λαζάρου Θεόδωρος ν. Nέμεσις Εργοληπτική Δημόσια Εταιρεία Λτδ και Άλλου [2011] 1 ΑΑΔ 1325
[13] Βλ. και Μιχάλη Παπαγιάννη ν. Τσιμεντοποιία Βασιλικού Δημόσια Εταιρεία, Πολιτική Έφεση Αρ. 51/18, 24/11/2023
[14] Σταύρου Αγάπιος και άλλος ν. Γεώργιου Χριστοδούλου Ττοουλουδιού και άλλων [2012] 1 ΑΑΔ 1239
[15] Φοινικαρίδης & άλλη ν. Γεωργίου & άλλων [1991] 1 ΑΑΔ 475
[16] Α.Ι. κ.ά. ν. Π.Φ. κ.ά., Πολ. Έφ. Αρ.283/2012, ημερ.27.9.2019, ECLI:CY:AD:2019:D402, ECLI:CY:AD:2019:D402
[17] Μιρέλα Μαρκίδου ν. Χριστάκης Παπαμάρκου, Πολιτική Έφεση Αρ. 288/2018, 16/7/2024