ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

Ενώπιον: Χ-Μ Καραπατάκη, Ε.Δ.

Αρ. Αγωγής: 2754/2015

Μεταξύ:

Ερμογένη Θεοδώρου, εκ Λεμεσού

Ενάγοντα

-και-

Γ. Τρίκκης και Υιοί Λτδ (αρ. εγγραφής 16701), εκ Λεμεσού

Εναγόμενων

-------------------------------------------------------------------------

Ημερομηνία: 24/04/2024

Εμφανίσεις:

Για Ενάγοντα: κα Μ-Ν Γεωργίου με κα Μ. Γεωργίου για κ. Λεωνίδα Γεωργίου   

Για Εναγόμενους: κα Θ. Θεοδώρου για κ.κ. Τάσσος Παπαδόπουλος & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε.

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

Δικογραφημένες θέσεις:-

 

Με την υπό τον ως άνω αριθμό και τίτλο αγωγή ο Ενάγοντας αξιώνει εναντίον των Εναγόμενων γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για ατύχημα το οποίο έγινε στις 17/09/2014 στην Κρατική Έκθεση Λευκωσίας, όταν έπεσε από τριπόδι στο οποίο ανέβηκε για να βιδώσει ένα πλακάζ σε πάνελ κατά την κατασκευή περιπτέρου των Εναγόμενων, με αποτέλεσμα να υποστεί σοβαρό μετατοπισμένο κάταγμα διάφυσης δεξιάς κερκίδας.

 

Όπως ισχυρίζεται είχε προσληφθεί από τους Εναγόμενους υπό καθεστώς εργοδότησης και την ημέρα του ατυχήματος, που ήταν η πρώτη του μέρα στην εργασία, αρχικά μετέβηκε στα γραφεία των Εναγόμενων στην Λεμεσό, όπου ο Διευθυντής τους έδειξε τα σχέδια του περιπτέρου που θα κατασκεύαζαν με κάποιες οδηγίες και ακολούθως μετέβηκε με αυτοκίνητο των Εναγόμενων μαζί με δύο άλλα πρόσωπα που ήταν υπάλληλοι τους στην Κρατική Έκθεση στη Λευκωσία. Όπως προβάλλει, τελούσε υπό τις οδηγίες των Εναγόμενων για την εν λόγω εργασία, οι οποίοι προμήθευσαν τα εργαλεία και αναφέρει ότι επιτόπου συνάντησαν δύο άλλα άτομα που θα εργάζονταν για τον ίδιο σκοπό. Αποδίδει δε τον τραυματισμό του στην αμέλεια και παράβαση των θέσμιων καθηκόντων των Εναγόμενων παραθέτοντας λεπτομέρειες, κυρίως αναφορικά με την παράλειψη τους να του δώσουν κατάλληλες οδηγίες, να εποπτεύσουν την εργασία, να παρέχουν ασφαλές σύστημα εργασίας, στην έλλειψη γνώσεων των προσώπων που ευρίσκονταν κατά τον επίδικο χρόνο στον χώρο και στην παράλειψη τους να κρατούν σταθερό το τριπόδι από όπου κατέπεσε.

 

Όπως ισχυρίζεται ο Ενάγων, κατά τον ουσιώδη χρόνο ήταν 26 ετών, υγιής και ασκούσε το επάγγελμα του εργάτη με εξειδίκευση στις γυψοσανίδες. Μετά το ατύχημα μεταφέρθηκε σε ιδιωτική κλινική και αφού υποβλήθηκε σε ακτινολογικό έλεγχο δεξιού κάτω άκρου, οπόταν και διαπιστώθηκε το κάταγμα, μετέβηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού όπου υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση υπό γενική νάρκωση, όπου του έγινε ανοικτή ανάταξη και στερέωση του κατάγματος δεξιάς κερκίδας και οστεοσύνθεση με πλατίνα και βίδες. Στην συνέχεια του τοποθετήθηκε γύψινος νάρθηκας στο δεξιό άνω άκρο και απολύθηκε από το Νοσοκομείο στις 18/09/2014. Του αφαιρέθηκαν οι ραφές στις 10 ημέρες, ο γύψινος νάρθηκας μετά από 2 μήνες και ακολούθησε φυσιοθεραπεία. Ο Ενάγων προβάλλει ότι για 3 μήνες δεν μπορούσε να εργαστεί, ενώ χρήζει νέας εγχείρησης για αφαίρεση της πλάκας και βίδων για την οποία θα χρειαστεί ανάρρωση για περίοδο τουλάχιστον 1 μηνός.

 

Εκ του τραυματισμού που υπέστηκε ο Ενάγων θα έχει αδυναμία και δυσκαμψία στον καρπό κυρίως σε βαριές δραστηριότητες και στον κρύο καιρό και θα δυσκολεύεται να εκτελεί κανονικά την εργασία του και θα υποστεί δαπάνη για μελλοντική εγχείρηση για την αφαίρεση της πλάκας και των βίδων. Σε σχέση με την απώλεια εισοδημάτων αξιώνει συνολικά για 3 μήνες το ποσό των €4.500-.

 

Ειδικότερα, όπως δικογραφεί ο Ενάγων προσλήφθηκε για να εκτελεί τα καθήκοντα εργάτη και ότι το επάγγελμα του είναι αυτό της κατασκευής γυψοσανίδων για το οποίο ο μισθός είναι περίπου €1.500-. Επιπρόσθετα αξιώνει επιπλέον €220- για τις ιατρικές εκθέσεις του Δρ. Κετώνη και Δρ. Πέτσα.

 

Στην Υπεράσπιση των Εναγόμενων προβάλλεται προδικαστική ένσταση ότι δεν υφίσταται σχέση με το αναγραφόμενο νομικό πρόσωπο των Εναγομένων. Άνευ βλάβης της θέσης αυτής, προβάλλεται ότι κατά τον ουσιώδη χρόνο δεν υφίστατο σχέση εργοδότη-εργοδοτούμενου.

 

Οι Εναγόμενοι αρνούνται τις αξιώσεις του Ενάγοντα και διαζευτικά προβάλλουν ότι το ατύχημα οφείλεται στην αποκλειστική και/ή συντρέχουσα αμέλεια του παραθέτοντας σχετικές λεπτομέρειες που αφορούν στην παράλειψη άσκησης της πρέπουσας παρατηρητικότητας, ότι δεν ακολούθησε τις οδηγίες που έλαβε, ότι δεν έλαβε προσωπικά μέτρα ασφάλειας, ότι δεν βεβαιώθηκε ότι ο χώρος που θα πατούσε ήταν επίπεδος και ικανός να σηκώσει το ανάλογο βάρος, ότι ενήργησε αυτόβουλα κατά παράβαση των δοθεισών οδηγιών και εν γένει ότι έδρασε χωρίς την δέουσα προσοχή και επιμέλεια. Περαιτέρω, προβάλλουν την υπεράσπιση volenti non fit injuria με την θέση ότι ο Ενάγων εξέθεσε τον εαυτό του εκούσια στον κίνδυνο με πλήρη γνώση και αντίληψη της κατάστασης πραγμάτων που προκάλεσε την ζημιά. Σε μια άλλη θέση των Εναγομένων, προβάλλεται ότι το παρασχεθέν σύστημα ασφαλείας ήταν το δέον και ασφαλές με ασφαλή εξοπλισμό, επαρκή επίβλεψη και ασφαλείς εγκαταστάσεις. Οι δε προβαλλόμενες υπό του Ενάγοντα σωματικές βλάβες κρίνονται ως πλασματικές, διογκωμένες και άσχετες με τα επίδικα θέματα ως προκληθείσες εξ άλλης αιτίας.

 

Στην Απάντηση στην Υπεράσπιση γίνεται άρνηση των θέσεων των Εναγόμενων και επανάληψη των ισχυρισμών της Έκθεσης Απαίτησης.

 

Προσαχθείσα μαρτυρία:-

 

Στην ακροαματική διαδικασία κατέθεσαν συνολικά 3 μάρτυρες. Ειδικότερα για την πλευρά του Ενάγοντα δόθηκε μαρτυρία από τον Ενάγοντα (ΜΕ1) και τον Δρ. Οδυσσέα Αθάνατο (ΜΕ2), ενώ για την πλευρά των Εναγόμενων μαρτυρία δόθηκε από τον κ. Νίκο Τρίκκη (ΜΥ).

 

Μαρτυρία Ενάγοντα (ΜΕ1):-

 

O Ενάγων κατέθεσε γραπτή δήλωση ως Έγγραφο Α’, το οποίο και υιοθέτησε ως μέρος της κυρίως του εξέτασης. Όπως αναφέρει, τον Σεπτέμβρη του 2014 ο διευθυντής και ιδιοκτήτης των Εναγόμενων κ. Τρίκκης έψαχνε εργάτη για χειρωνακτική εργασία και μέσω ενός κοινού γνωστού ήρθε σε επαφή μαζί του. Την περίοδο εκείνη δηλώνει ότι ήταν άνεργος και σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον κ. Τρίκκη αυτός του ζήτησε να συναντηθούν στα γραφεία της εταιρείας για να συζητήσουν την πιθανότητα εργοδότησης του. Όπως δηλώνει, κατά την συνάντηση συμφωνήθηκε μηνιαίος μισθός €1.500- και έλαβε οδηγίες να ξεκινήσει την εργασία του στις 17/09/2014 και να μεταβεί σε εργοτάξιο των Εναγόμενων στην Λεμεσό και από εκεί με αυτοκίνητο στην κρατική έκθεση στη Λευκωσία στα πλαίσια της εργασίας του. Όπως εξηγεί, ακολούθησε τις οδηγίες αυτές οδηγώντας το όχημα του στα γραφεία των Εναγόμενων στη Λεμεσό και ακολούθως, αφού τους έδωσε σχέδια, μετέβηκε μαζί με άλλους 2 υπαλλήλους με αυτοκίνητο των Εναγόμενων στην κρατική έκθεση στη Λευκωσία για να στήσουν ένα περίπτερο.

 

Όπως ισχυρίζεται ο Ενάγων, ο κ. Τρίκκης του έδωσε οδηγίες να ανέβει σε ένα τριπόδι για να βιδώσει ένα πλακάζ σε πάνελ. Το εν λόγω τριπόδι ήταν μια αλουμινένια σκάλα 9 σκαλιών περίπου που είχαν πλάτος 6cm. Ο Ενάγων ανέβηκε στην σκάλα κρατώντας το πλακάζ με το ένα χέρι και με το άλλο το βίδωνε και ενώ εργαζόταν κατά τον τρόπο αυτό με τα δύο χέρια στην ανάταση, χωρίς κανένας να στηρίζει το τριπόδι σταθερά, αυτό τραντάχθηκε με αποτέλεσμα να πέσει στο έδαφος. Ο κ. Τρίκκης τον μετέφερε στο Απολλώνειο Νοσοκομείο με το αυτοκίνητο του και του υποσχέθηκε ότι θα του πληρωθούν όλα τα ιατρικά έξοδα. Η ακτινογραφία στην οποία υποβλήθηκε έδειξε κάταγμα δεξιάς κερκίδας με παρεκτόπιση και του συνεστήθηκε άμεση χειρουργική επέμβαση, στην οποία υποβλήθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού, όπου μετέβηκε με το ιδιωτικό του όχημα. Στο Απολλώνειο Νοσοκομείο δηλώθηκε το όνομα ενός άλλου υπαλλήλου των Εναγόμενων του Μαρτίνου Χαραλάμπους γιατί, όπως του είπε ο κ. Τρίκκης, δεν είχε τον ίδιο ασφαλισμένο.

 

Στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση υπό γενική νάρκωση, όπου του έγινε ανοικτή ανάταξη και στερέωση του κατάγματος της δεξιάς κερκίδας με μεταλλική πλάκα και 6 βίδες (οστεοσύνθεση) και του τοποθετήθηκε γύψινος νάρθηκας στο δεξί άνω άκρο. Την επόμενη ημέρα εξήλθε του Γενικού Νοσοκομείου Λεμεσού και επανεξετάστηκε αρκετές φορές στα εξωτερικά ιατρεία και του αφαιρέθηκαν οι ραφές στις 10 ημέρες και ο γύψινος νάρθηκας σε 1.5 με 2 μήνες.

 

Του χορηγήθηκε αναρρωτική άδεια μέχρι την 30/11/2014 και για 3 μήνες δεν μπορούσε να εργαστεί έχοντας αφόρητους πόνους, μυϊκή αδυναμία στο αντιβραχιόνιο και δυσκαμψία στον καρπό κυρίως σε βαριές δραστηριότητες και στον κρύο καιρό. Στις 26/03/2015 επισκέφθηκε για εξέταση και αξιολόγηση τον Δρ. Κετώνη, ο οποίος του ετοίμασε σχετική έκθεση και στις 13/09/2022 εκ του γεγονότος της ασθένειας του Δρ. Κετώνη, επισκέφθηκε τον Δρ. Η. Γεωργίου για τον ίδιο σκοπό, ο οποίος τον ενημέρωσε ότι έχει υποστεί ελάττωση της πλήρους έκτασης και κάμψης του καρπού για 10-15 μοίρες. Εκ της αδυναμίας του Δρ. Η. Γεωργίου να παρευρεθεί στο Δικαστήριο για σκοπούς μαρτυρίας, επισκέφθηκε τον Δρ. Ο. Αθάνατο, ο οποίος τον εξέτασε και του ετοίμασε ιατρικό πιστοποιητικό. Όπως αναφέρει, ο Δρ. Αθάνατος τον ενημέρωσε ότι πρέπει να αφαιρεθούν τα υλικά της οστεοσύνθεσης και το μικρό αποσπασματικό κάταγμα της στυλοειδούς απόφυσης της κερκίδας, κάτι που θα στοιχήσει €2.000-€3.000 και 1 μήνα αποχή από την εργασία του.

 

Σήμερα δηλώνει ότι δραστηριοποιείται με δική του εταιρεία και αποφεύγει τις βαριές εργασίες και ότι έχει προσλάβει υπαλλήλους γιατί δεν μπορεί ο ίδιος να εκτελέσει χρέη εργάτη. Εξακολουθεί να νιώθει ενόχληση και πόνο στο σημείο του κατάγματος σε περιπτώσεις αλλαγής του καιρού, όταν σηκώνει βάρη και όταν κάνει χρήση του σφυριού.

 

Στα πλαίσια της κυρίως του εξέτασης ο Ενάγων κατέθεσε στο Δικαστήριο αντίγραφο αποσπάσματος έρευνας του Εφόρου Εταιρειών αναφορικά με τους Εναγόμενους (τεκ. 1), έκθεση ακτινογραφίας ημερ. 17/09/2014 δεξιού αντιβραχίωνος που αναφέρεται σε εικόνα κατάγματος στο περιφερικό τριτημόριο της δεξιάς κερκίδας με παρεκτόπιση του Ακτινολόγου στο Απολλώνειο Ιδιωτικό Νοσοκομείο Δρ. Α. Παπαλεοντίου (τεκ. 2), αντίγραφο ιατρικού πιστοποιητικού ημερ. 3/12/2014 του Δρ. Πέτσα (τεκ. 3), αντίγραφα αδειών ασθενείας για περίοδο 19/09/2014 – 31/10/2014 και 5/11/2014 – 30/11/2014 (τεκ. 4(1) & 4(2)), αντίγραφο Ιατρικής Έκθεσης Δρ. Κετώνη ημερ. 29/03/2015 (τεκ. 5), αντίγραφο Ιατρικής Έκθεσης Δρ. Η. Γεωργίου ημερ. 21/09/2022 (τεκ. 6), αντίγραφο Ιατρικού Πιστοποιητικού Δρ. Ο. Αθάνατου ημερ. 31/10/2023 (τεκ. 7) και αντίγραφο συμπληρωματικού Ιατρικού Πιστοποιητικού Δρ. Ο. Αθάνατου ημερ. 7/02/2024 (τεκ. 8). Τις αποδείξεις για τις 18 φυσιοθεραπείες που έκανε δήλωσε ότι τις έχει απωλέσει.

 

Στα πλαίσια της αντεξέτασης του ο Ενάγων απάντησε ότι σε επαφή με τον κ. Τρίκκη τους έφερε ένας θείος της γυναίκας του. Όπως εξήγησε ως χειρωνακτική εργασία εννοεί οτιδήποτε γίνεται με ξύλο, ξηρά δόμηση και οποιαδήποτε υλικά που αφορούν εργασία με τα χέρια. Συμφώνησε ότι τα προηγούμενα 2 έτη ήταν άνεργος και δεν έκανε μικρές εργασίες ιδιαίτερα, λαμβάνοντας ανεργιακό επίδομα.

 

Ο κ. Τρίκκης του ζήτησε να εργαστεί κοντά του γιατί ήξερε τι δουλειά έκανε προηγουμένως και ότι τα χέρια του ήταν ικανά για οποιαδήποτε χειρωνακτική εργασία. Όπως δήλωσε ξεκίνησε μετά που απολύθηκε από τον στρατό στον θείο του και είχε μέχρι τότε 8 χρόνια εμπειρία. Για την κατασκευή του περιπτέρου δήλωσε ότι δεν ήξερε ότι η διάρκεια αυτής της εργασίας θα ήταν 1-2 μέρες, ούτε την έκταση ή τον τύπο της εργασίας. Όταν συνάντησε τον κ. Τρίκκη δεν του έφερε να υπογράψει κάποιο έγγραφο, αλλά τον ρώτησε με ποιο μισθό θα ήθελε να εργαστεί κοντά του και του ανέφερε ότι στον θείο του λάμβανε €75- την ημέρα συν οι εισφορές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του είπε ναι.

 

Στην υποβολή ότι ο κ. Τρίκκης ουδέποτε του ανέφερε ότι θα τον προσλάμβανε ως υπάλληλο στην εταιρεία του απάντησε ότι θα τον προσλάμβανε στους Εναγόμενους γιατί ήταν άνεργος και δεν είχε δική του δουλειά. Του έγγραψε αργότερα το όνομα των Εναγόμενων σε ένα χαρτί όταν πήγε στην ασφαλιστική εταιρεία για να απαιτήσει κάλυψη.

 

Όπως απάντησε, ο ένας εκ των δύο υπαλλήλων που γνώρισε την ημέρα που πήγαν στα γραφεία των Εναγομένων για να ξεκινήσουν για την Λευκωσία ήταν ο Μαρτίνος Χαραλάμπους, του οποίου αρχικά έμαθε μόνο το όνομα και αργότερα εκ του τεκμηρίου 2 και το επίθετο.

 

Τα σχέδια του περιπτέρου τα είχαν οι άλλοι υπάλληλοι του κ. Τρίκκη δηλαδή ο Μαρτίνος και ο Γιάννος, εκείνος δεν θυμάται να τα είδε. Πήγε να εργαστεί ως εργάτης. Όπως δήλωσε, δεν γνωρίζει το όνομα Λευτέρης Ελευθερίου και αρνήθηκε την υποβολή της θέσης ότι του ανατέθηκε η θέση του εργάτη για να τον βοηθά. Περαιτέρω, υποστήριξε ότι ο κ. Τρίκκης του είπε ότι θα ερχόταν στο χώρο εργασίας με το δικό του όχημα και όλοι μαζί θα εκτελούσαν την εργασία. Στον χώρο του υπό κατασκευή περιπτέρου υπήρχαν άλλα 2 άτομα.

 

Σε σχέση με τις περιστάσεις υπό τις οποίες επήλθε το ατύχημα ανέφερε ότι ο κ. Τρίκκης ήταν εκεί και τους είπαν ότι έπρεπε να στερεωθεί το πλακάζ πάνω στον τοίχο και ότι θα έπρεπε να ανέβουν πάνω στη σκάλα για τον σκοπό αυτό. Όπως εξήγησε, πήρε οδηγίες από τον κ. Τρίκκη να βγει πάνω στην σκάλα χωρίς να πει κάποιου να την κρατά. Αρνήθηκε ότι αυτό ήταν δουλειά των ανθρώπων που προσέλαβε για αυτή την εργασία εμμένοντας στην θέση του ότι έλαβε οδηγίες από κ. Τρίκκη προσθέτοντας ότι τους άλλους δύο δεν τους γνώριζε.

 

Όπως δήλωσε, το όχημα που τους μετέφερε στο εργοτάξιο το οδηγούσαν οι δύο υπάλληλοι των Εναγομένων και μέσα είχε σκάλα, βίδες και ξύλα, προσθέτοντας ότι δούλευαν με τα δικά τους εργαλεία. Ακολούθως σε ερώτηση ποιος του είπε να ανέβει στην αλουμινένια σκάλα και να βιδώσει το πάνελ απάντησε ότι ο κ. Τρίκκης ήταν παρών. Στην επίμονη ερώτηση αν συγκεκριμένα του το είπε αυτό ο κ. Τρίκκης απάντησε ότι μέσω της συζήτησης αυτό προέκυψε μεταξύ του κ. Τρίκκη, του ιδίου και των δύο υπαλλήλων.

 

O Ενάγων αρνήθηκε την θέση ότι χρησιμοποίησε ένα ξύλινο υποστήριγμα του περιπτέρου για να ανέβει, το οποίο δεν άντεξε στο βάρος του και έσπασε και όχι την αλουμινένια σκάλα, προσθέτοντας ότι ίσως τέτοιο υποστήριγμα να έσπασε από την πτώση του. Στην υπόδειξη ότι ως έμπειρος πελεκάνος θα έπρεπε να διαμαρτυρόταν αν θεωρούσε κάποια οδηγία λανθασμένη απάντησε ότι ήταν έμπειρος εργάτης και όχι έμπειρος πελεκάνος.

 

Όπως υποστήριξε, τα πρόσωπα στην ασφαλιστική εταιρεία συμπλήρωσαν τα έντυπα και όχι ο ίδιος, αφού τους πήρε ότι έγγραφα είχε και θα μιλούσαν με τον κ. Τρίκκη. Του υποδείχθηκε έντυπο, αλλά αρνήθηκε ότι το συμπλήρωσε ο ίδιος και τόνισε ότι δεν γνωρίζει ποιος το έκανε. Στην υπόδειξη στο εν λόγω έντυπο σε αναφορά σε άλλη εταιρεία απάντησε ότι αυτό που ξέρει είναι ότι πήγε να εργοδοτηθεί από τους Εναγόμενους. Στην CNP Aσφαλιστική, πρώην Λαϊκή Ασφαλιστική, τον έστειλε ο κ. Τρίκκης, όπως δήλωσε, αφού του έγγραψε σε ένα χαρτί το όνομα της εταιρείας, την οδό και το όνομα της ασφαλιστικής. Αρνήθηκε την θέση ότι ο κ. Τρίκκης το έκανε από ανθρωπιστικούς λόγους υποδεικνύοντας ότι ήταν αναγκασμένος να το πράξει εκ της ευθύνης εργοδότη, όπως ο ίδιος παρέχει ασφαλιστική κάλυψη σήμερα στους δικούς του υπαλλήλους.

 

Κατά την αντεξέταση του, αναφορικά με τις συνθήκες μετάβασης του στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού από το Απολλώνειο Νοσοκομείο, είπε ότι, αφού του έδεσαν το χέρι για να παραμείνει σταθερό, ο κ. Τρίκκης τον μετέφερε στην Λεμεσό και πήρε το όχημα του το οποίο οδήγησε για το Γενικό Νοσοκομείο ο ίδιος. Όπως εξήγησε του είχαν δώσει παυσίπονο και το χέρι του όπως του το έδεσαν δεν μετακινείτο και παρά τον έντονο πόνο οδήγησε με το ένα χέρι. Δεν σκέφτηκε να πάρει κάποιον για να τον μεταφέρει γιατί ήταν τρομοκρατημένος, αφού πρώτη φορά στη ζωή του θα έκανε εγχείρηση.

 

Τα στοιχεία του στο Απολλώνειο Νοσοκομείο, όπως δήλωσε, τα έδωσε ο κ. Τρίκκης, αφού τον ρώτησε, αρνούμενος ότι τα συμπλήρωσε ο ίδιος γιατί πονούσε πάρα πολύ εκείνη την στιγμή. Επανέλαβε ότι επισκέφθηκε τον κ. Τρίκκη πριν τελειώσει η άδεια ασθενείας για να του αναφέρει ότι υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση και ότι δεν ξέρει πότε θα εργαστεί ξανά και ότι εκείνος του απάντησε ότι πρώτα πρέπει να γίνει καλά. Εν συνεχεία ο Ενάγων απάντησε ότι ζήτησε από τον κ. Τρίκκη αν μπορεί να τον καλύψει η ασφάλεια ευθύνης εργοδότη ένεκα του οικονομικού του προβλήματος και αυτός τον έστειλε στην ασφαλιστική εταιρεία. Όπως είπε, στην συνέχεια και μετά από πολλές επικοινωνίες με τον κ. Τρίκκη τον ενημέρωσε ότι η ασφαλιστική δεν τον καλύπτει. Στην υποβολή ότι ουδέποτε ο κ. Τρίκκης του υποσχέθηκε να του καλύψει τα ιατρικά του έξοδα, ο Ενάγων διερωτήθηκε γιατί τότε πλήρωσε το Απολλώνειο Νοσοκομείο. Δεν είχε απόδειξη για τέτοια πληρωμή γιατί δεν πλήρωσε αυτός και ανέφερε ότι για την ασφαλιστική εταιρεία πήρε ό,τι χαρτιά είχε ο ίδιος. Επέμεινε στην θέση του ότι το τεκμήριο 2 αναφέρει το όνομα άλλου υπαλλήλου των Εναγομένων γιατί, όπως του είπε ο κ. Τρίκκης, δεν ήταν δηλωμένος υπάλληλος στην εταιρεία του, ούτε πουθενά αλλού και ήθελε να αποφύγει το μπλέξιμο με το Γραφείο Εργασίας γιατί κτύπησε σε κρατικό κτήριο.

 

Για την σημερινή του κατάσταση επανέλαβε ότι πολύ λίγη χειρωνακτική εργασία εκτελεί ο ίδιος και ασχολείται με σχέδια, οργανώνει και δίδει εντολές. Τα υλικά οστεοσύνθεσης δεν τα έχει αφαιρέσει, δεν έχει μόλυνση, αλλά έχει συνέχεια ενοχλήσεις, όπως πιστεύει από τα υλικά. Εξ όσων νομίζει και οι τρεις γιατροί που επισκέφθηκε τον συμβούλευσαν να τα αφαιρέσει και κάποιος εκ των Δρ. Η. Γεωργίου ή ο Δρ. Αθάνατος του είπε ότι ο μυς δεν είναι στην θέση που πρέπει να είναι. Στην ερώτηση γιατί δεν τα αφαίρεσε από το 2015 απάντησε ότι δεν είχε την οικονομική ευχέρεια και δεν ήθελε να λείψει από την εργασία του για να το κάνει, ότι το αμέλησε και ότι φοβόταν την εγχείρηση.  

 

Μαρτυρία Δρ. Οδυσσέα Αθάνατου (ΜΕ2):-

 

Ο ΜΕ2 είναι ιδιώτης ορθοπεδικός με πτυχίο του Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικότητα του Fellow Royal College of Surgeons του Ηνωμένου Βασιλείου. Όπως δήλωσε, από το 1987 εργάζεται στο Ιπποκράτειο Ιδιωτικό Νοσοκομείο. Εξέτασε τον Ενάγοντα δύο φορές και αναγνώρισε τα ιατρικά πιστοποιητικά που κατατέθηκαν ως τεκμήρια 7 και 8.

 

Κατά την αντεξέταση του συμφώνησε ότι είναι ο ίδιος ο Ενάγων που του ανέφερε ότι έπεσε από ύψος και ότι μετά την λήξη της άδειας ασθενείας ήταν άνεργος για κάποιο χρονικό διάστημα. Όπως ανέφερε, για την ετοιμασία των τεκμηρίων 7 και 8 έλαβε υπόψη του τα τεκμήρια 3, 5 και 6. Στην υπόδειξη ότι το τεκμήριο 3 του Δρ. Πέτσα δεν αναφέρεται σε φυσιοθεραπείες απάντησε ότι είναι αναμενόμενο μετά από την εγχείρηση του Ενάγοντα να ακολουθούσε κάποια φυσιοθεραπευτική αγωγή και συμφώνησε με την θέση ότι οι 18 φυσιοθεραπείες είναι αναφορές του Ενάγοντα ενόψει του ότι το τεκμήριο 5 αναφέρει περίπου 10 συνεδρίες.

 

Σε σχέση με την μη αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης μετά από 10 χρόνια από το χειρουργείο και ερωτώμενος αν αυτό σημαίνει ότι δεν προκαλούν οποιοδήποτε πρόβλημα στον Ενάγοντα, απάντησε ότι αυτά είναι ένα ξένο σώμα που μπορεί να προκαλούν άλγος στην περιοχή του κατάγματος με τις αλλαγές του καιρού ή αν υπάρχει κάποια προβολή των υλικών θα χρειάζονταν να αφαιρεθούν. Όπως είπε δεν είχε δει καμία ένδειξη για να αφαιρεθούν και η αφαίρεση τους επαφίεται ουσιαστικά στον ασθενή εάν του δημιουργεί ενοχλήσεις με την χρήση του χεριού ή με τις αλλαγές του καιρού που υπάρχει πιθανότητα να οφείλεται στην εσωτερική οστεοσύνθεση, οπόταν μπορεί να αφαιρεθεί το υλικό, αλλά είναι θέμα συναπόφασης με τον ιατρό. Στην ερώτηση κατά πόσο θα συνέστηνε στον Ενάγοντα να αφαιρέσει τα υλικά οστεοσύνθεσης απάντησε, «με κάποια επιφύλαξη κατά πόσο τα ενοχλήματα που αναφέρει ότι είχε οφείλονταν απόλυτα στο ξένο σώμα ή στη φύση του κατάγματος» και ότι θα το άφηνε στον ασθενή να το αποφασίσει. Τέτοιες επεμβάσεις υπάγονται σε αυτές που καλύπτονται από το ΓΕΣΥ.

 

Σε σχέση με τον περιορισμό των 10-15 μοιρών στον δεξιό καρπό του Ενάγοντα απάντησε ότι είναι μικρός και ο λόγος που δεν το συμπεριέλαβε στο τεκμήριο 7 και το έπραξε στο τεκμήριο 8 είναι γιατί θα έδιδε μαρτυρία στο Δικαστήριο και θεώρησε πρέπον να δει τον ασθενή ξανά για να καταθέσει την πραγματική εικόνα της κίνησης, επειδή αναφέρεται σε όλα τα υπόλοιπα ιατρικά πιστοποιητικά. Όπως εξήγησε, είχε γίνει μια συζήτηση για να διευκρινίσει τι εννοούσε κινήσεις του καρπού και δυσφορία στις ακραίες κινήσεις τις οποίες διευκρινίζει στο τεκμήριο 8. Στην ερώτηση αν ο περιορισμός αυτός δεν είχε παρατηρηθεί κατά την πρώτη κλινική εκτίμηση απάντησε ότι αφορά πολύ μικρό περιορισμό και ότι ο ασθενής είχε δυσφορία στην ακραία θέση και ίσως δεν θεώρησε πολύ σωστό να γράψει τους αριθμούς του περιορισμού, εξ’ ου και έκανε την δεύτερη εξέταση για να εξακριβώσει ακριβώς τον περιορισμό των κινήσεων.

 

Μαρτυρία κ. Νίκου Τρίκκη (ΜΥ):-

 

Στα πλαίσια της κυρίως του εξέτασης ο ΜΥ ανέφερε ότι οι Εναγόμενοι δραστηριοποιούνται με γυαλιά των αυτοκινήτων και ότι την G. Trikkis & Sons την έχουν ως εταιρεία μηχανολογική για διαχωρισμό των δραστηριοτήτων. Κατά τον ουσιώδη χρόνο, ο ΜΥ δήλωσε ότι δεν είχε καμία εμπλοκή με τους Εναγόμενους και ότι σήμερα μέτοχοι και διευθυντές είναι τα αδέλφια του.

 

Στην Κρατική Έκθεση δεν θα συμμετείχαν οι Εναγόμενοι, αλλά η άλλη εταιρεία και θα παρουσίαζαν τις εργασίες και τα προϊόντα τους σε φωτοβολταικά συστήματα για περίοδο 3 ημερών όσο θα διαρκούσε η Έκθεση. Το στήσιμο του περιπτέρου θα γινόταν σε περίοδο 2-3 ημέρες σύμφωνα με το περιθώριο που έδινε ο διοργανωτής.

 

Σε σχέση με τις περιστάσεις υπό τις οποίες είχε πρώτη επαφή με τον Ενάγοντα, ο ΜΥ ανέφερε ότι είχε αναθέσει το στήσιμο του περιπτέρου σε ένα πελεκάνο τον Λευτέρη Ελευθερίου, ο οποίος είχε ένα βοηθό, αλλά ήθελε να τελειώνει γρηγορότερα και χρειαζόταν βοήθεια. Όταν του παρουσιάστηκε ο Ενάγων στη δουλειά και του είπε ότι είναι τεχνίτης γυψοσανίδων και πελεκανικών, αν και του είπε ότι για τέτοιας φύσης εργασίες δεν έχουν δουλειές, τον ρώτησε αν μπορεί να πάει να βοηθήσει τον Ελευθερίου και ο Ενάγων δέχθηκε. Οδηγίες για το στήσιμο του περιπτέρου δεν του δόθηκαν γιατί θα πήγαινε να βοηθήσει τον Ελευθερίου, ο οποίος είχε τα σχέδια. Ουδέποτε του ανέφερε ότι θα ήταν υπάλληλος κάποιας από τις εταιρείες του. Ο Ελευθερίου ανέλαβε εργολαβικά να στήσει το περίπτερο. Την ημέρα εκείνη ο Ενάγων έτυχε να του ζητήσει δουλειά. Το συνεργείο του δεν είχε τις γνώσεις να στήσει ένα περίπτερο 5 μέτρα ύψος.

Όπως εξήγησε, ο ρόλος του ιδίου στον χώρο της Κρατικής Έκθεσης ήταν για να παρακολουθήσει την εξέλιξη των εργασιών και να συντονίσει ενόψει του ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος.

 

Σε σχέση με τις περιστάσεις του τραυματισμού του Ενάγοντα εξήγησε ότι ενώ ευρισκόταν στον χώρο άκουσε φωνές και του φώναξαν ότι κάποιος κτύπησε. Ακολούθως πήγε στο σημείο και είδε τον Ενάγοντα στο έδαφος και του εξήγησαν ότι πάτησε πάνω σε ένα ξύλο, το οποίο «εν τον άντεξε», έπεσε και κτύπησε το χέρι και επειδή υπήρχε η πίεση του χρόνου ανέλαβε ο ίδιος και τον πήρε στο νοσοκομείο. Προσωπικά δεν προσέφερε εργαλεία για να γίνει η εργασία στο περίπτερο.

 

Αναφορικά με τις αξιώσεις του Ενάγοντα είπε ότι τον προσέγγισε για να λάβει αποζημίωση, όμως του εξήγησε πως επειδή δεν ήταν υπάλληλος της εταιρείας δεν δικαιούτο. Συνεχίζοντας πρόσθεσε ότι επειδή ο Ενάγων ήταν λίγο επίμονος του είπε να πάει στην CNP Ασφαλιστική που έχει την ασφάλιση ευθύνης εργοδότη για να διαπιστώσει ότι δεν δικαιούται.

 

Ο ΜΥ κατάθεσε ως τεκμήριο 9 έντυπο απαίτησης κλάδου ευθύνης της Λαϊκής Ασφαλιστικής ημερ. 13/10/2014. Στο εν λόγω τεκμήριο υπέδειξε τον γραφικό του χαρακτήρα σε χειρόγραφες αναφορές στο δεξί πάνω μέρος, όπου αναγράφεται το όνομα και το τηλέφωνο του ασφαλιστή τους. Όπως ανέφερε τα γράμματα με τα οποία συμπληρώθηκε το έντυπο δεν είναι τα δικά του, όμως η υπογραφή στο πίσω μέρος είναι η δική του. Στο μέρος του τεκμήριου 9, όπου απαιτείται να συμπληρωθεί πλήρης περιγραφή του ατυχήματος είπε ότι πρέπει να τα έγγραψε είτε ο Ενάγων είτε κάποιος από τους ανθρώπους στο γραφείο του, κάποια κοπέλα.

 

Στην τελευταία του απάντηση στα πλαίσια της κυρίως του εξέτασης ο ΜΥ ανέφερε ότι οι Εναγόμενοι ανήκουν στο Trikkis Group of Companies.

 

Στα πλαίσια της αντεξέτασης του ο ΜΥ συμφώνησε με τα εξής:

 

·         Ότι οι Εναγόμενοι το 2003 αναβάθμισαν το ISO τους σε εισαγωγή, αποθεματική διανομή, επισκευή, τοποθέτηση γυαλικών αυτοκινήτου, είδη λάστιχου, αρχιτεκτονικό γυαλί και φωτοβολταϊκά συστήματα.

·         Ότι οι Εναγόμενοι το 2006 ίδρυσαν ένα τρίτο τμήμα που θα ασχολείτο με την ενέργεια και ότι στο αρχικό στάδιο ασχολείτο με φωτοβολταϊκά πάνελ και πλήρεις λύσεις σε συστήματα ηλιακής ενέργειας συνδεδεμένο με το διαδίκτυο.

·         Ότι το 2014 νομικά ήταν διευθυντής των Εναγομένων.

·         Ότι εκτός από τον Λευτέρη είχε και αυτός δύο υπαλλήλους του στην κρατική έκθεση, οι οποίοι είχαν έρθει με αυτοκίνητο της εταιρείας στο οποίο υπήρχαν διάφορα εργαλεία, τριπόδια και άλλα.

 

Περαιτέρω, ο ΜΥ κατά την αντεξέταση του σχετικά ερωτώμενος ανάφερε τα εξής:

 

·         Για το πως ανέβηκε ο Ενάγων σε ύψος στο ξύλο και τι ξύλο ήταν αυτό, ότι δεν ήταν παρών στο περιστατικό που έγινε, αλλά ότι του εξηγήσαν ότι έβαλε το βάρος του πάνω σε ένα ξύλο που έσπασε και ο Ενάγων έπεσε. Δεν ήξερε πως ανέβηκε, αν το έκανε από άλλα ξύλα, αν έβαλε τριπόδι ή «τριστελλούι».

·         Ότι αυτό έχει στο μυαλό του ότι έγινε και δεν θυμάται αν του το είπε ο ίδιος και ότι του το είπε ο Λευτέρης που ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή του περιπτέρου.

·         Ότι δεν γνώριζε αν υπήρχε στο χώρο τριπόδι, ούτε σκάλα ή οτιδήποτε άλλο και ότι το πως βγήκε σε ύψος και πάτησε πάνω στο ξύλο που υποχώρησε και έσπασε το χέρι του δεν το ξέρει με σιγουριά. Ούτε ξέρει αν το συνεργείο του που πήγε στο χώρο για άλλες εργασίες και όχι για το στήσιμο του περιπτέρου, όπως για τα γυαλιά, τα καθίσματα, το στήσιμο του μπαρ υποδοχής του κοινού είχε σκάλα μαζί του, μπορεί όμως να είχε.

·         Ότι τον Θεόδωρο Λεωνίδα τον ξέρει, ο οποίος του κάνει καλούπια και μπετά, όμως δεν θυμάται αν τον Ενάγοντα του τον συνέστησε αυτός, ούτε αν τον έπιασε τηλέφωνο, όμως ήταν σίγουρος ότι δεν του είπε να έρθει για δουλειά από την στιγμή που είναι καλουψιής ή ξυλουργός.

·         Ότι δεν συμφώνησε να εργοδοτήσει τον Ενάγοντα για εργάτη με μισθό €1.500- και προέβαλε ότι οι εργάτες το 2014 λάμβαναν €800- μηνιαίως, ενώ οι μηχανικοί του επιστάτες λάμβαναν €1.200- μηνιαίως.

·         Ότι οι Εναγόμενοι δεν έχουν καμία σχέση με το περιστατικό και ότι ο ίδιος από το 2012 εκπροσωπεί άλλη εταιρεία, η οποία από την χρονολογία αυτή περιέλαβε τις λειτουργίες των φωτοβολταϊκών και εξειδικευμένων αρχιτεκτονικών γυαλιών και από το 2018 έγινε η Trikkis Energy Ltd που ασχολείται με τα φωτοβολταϊκά συστήματα.

·         Ότι οι Εναγόμενοι εργοδοτούσαν εργάτες για χειρωνακτικές εργασίες μεταφοράς γυαλιών των αυτοκινήτων από την αποθήκη στα εργαστήρια.

·         Ότι την ημέρα που έγινε το περιστατικό ο Ενάγων πήγε στα γραφεία τους και του ζήτησε δουλειά και επειδή είχε γνώσεις πελεκανικές εξηγήθηκαν να πάει να βοηθήσει να στηθεί το περίπτερο.

·         Ότι την ημέρα εκείνη μπήκε στο αυτοκίνητο με τους άλλους του υπαλλήλους αν και μπορούσε να πάει με το δικό του αλλά δεν χρειαζόταν να πηγαίνουν δύο αυτοκίνητα, αφού υπήρχε μια κενή θέση.

·         Ότι αν ο ίδιος έδιδε στον Ενάγοντα οδηγίες να ανέβει θα του κρατούσε και τη σκάλα, όμως δεν είχε εμπλοκή στο στήσιμο του περιπτέρου, ότι το περιστατικό έγινε πίσω από το περίπτερο και ο ίδιος ήταν μπροστά από αυτό και έβλεπε πως έστηναν τα πράγματα οι δικοί του υπάλληλοι.

·         Ότι ο Λευτέρης μαζί με ένα υπάλληλο του και τον Ενάγοντα ήταν στην πίσω πλευρά και έστηναν τον σκελετό του περιπτέρου, ότι ο ίδιος δεν είχε οπτική επαφή και δεν ήξερε πως να του πει πως να καρφώσει, ότι υπήρχε «μάστρος» εκεί.

·         Ότι ο Λευτέρης ήταν σε συνεργασία με τον Ενάγοντα. Συνολικά υπήρχαν δύο πελεκάνοι στο χώρο και ήρθε και ο Ενάγων να τους βοηθήσει.

·         Ότι δεν θυμόταν αν πλήρωσε ο ίδιος ή ο Ενάγων τα έξοδα του Απολλώνειου Νοσοκομείου.

·         Ότι τότε ο Μαρτίνος Χαραλάμπους το όνομα του οποίου αναγράφεται στο τεκμήριο 2 ήταν υπάλληλος του, αλλά δεν ήξερε γιατί αναγράφηκε το όνομα του εκεί.

·         Ότι από ότι ήξερε ο Ενάγων με τον Μαρτίνο Χαραλάμπους ήταν γνωστοί.

·         Αρνήθηκε στην υποβολή ότι ο ίδιος έδωσε τα στοιχεία του Μαρτίνου Χαραλάμπους στο Απολλώνειο Νοσοκομείο και όχι του Ενάγοντα, λέγοντας ότι δεν θα στοίχιζε πάνω από €50-€100 η ακτινογραφία για να έκανε κάτι τέτοιο.

·         Ότι ίσως ο Μαρτίνος Χαραλάμπους να ήταν το άτομο που πήγαν μαζί εκείνη την ημέρα, δεν ήταν σίγουρος, ίσως να δόθηκαν τα στοιχεία αυτά με ένα τηλεφώνημα. Δεν είχε λόγο να κάνει ο ίδιος κάτι τέτοιο και ήταν πολύ εύκολο να πει ότι ο Ενάγων ήταν υπάλληλος του και να πάρει ό,τι δικαιούται.

·         Στην υπόδειξη στο τεκμήριο 9 ότι αναφέρεται πως ο Ενάγων προσελήφθηκε σαν τεχνικός για γυψοσανίδες για στήσιμο περιπτέρου στη διεθνή κρατική έκθεση και ότι ήταν η πρώτη του μέρα, απάντησε ότι είναι τέτοια η μορφή του εντύπου και ήταν τέτοιος ο τρόπος που το συμπλήρωσε αυτός που το συμπλήρωσε και δήλωσε ότι δεν συμφωνεί με την κάθε λέξη που αναφέρεται σε αυτό και ότι συμπληρώθηκε λανθασμένα παρά το ότι το υπέγραψε.

·         Ότι διάβασε το έντυπο, όμως δεν του έδωσε την απαραίτητη σημασία, διότι δεν θεώρησε ότι θα έφτανε σε τέτοιο σημείο η υπόθεση. Όπως δήλωσε το έκανε για να κάνει ο Ενάγων την διερεύνηση του και όπως του εξήγησε δεν δικαιούται κάτι λόγω του ότι δεν προσλήφθηκε στην εταιρεία. Το υπέγραψε για να «εισπράξει» ο Ενάγων την απάντηση από την ασφαλιστική εταιρεία. Θα τον βοηθούσε προσωπικά με το να του δώσει ένα ποσό ανθρωπιστικά.   

·         Ότι για να είναι κάποιος εργοδοτούμενος πρέπει να του βάλεις κάποια δουλειά του κλάδου σου και στην προκείμενη περίπτωση συμφώνησαν να κάνει μια συγκεκριμένη δουλειά και αυτό θεωρεί ότι αποτελεί εργολαβία και όχι εργοδότηση.

·         Ότι το τεκμήριο 9 το πήρε ο Ενάγων στην ασφαλιστική εταιρεία.

 

Αξιολόγηση μαρτυρίας:-

 

Νομικές αρχές αξιολόγησης μαρτυρίας:-

 

Κρίσιμο ζήτημα σε αστικής φύσεως υποθέσεις είναι η ορθή αξιολόγηση της προσκομισθείσας μαρτυρίας από το Δικαστήριο, ώστε να προβεί σε διαπιστώσεις αναφορικά με τα πραγματικά γεγονότα, με τελική κατάληξη στο κατά πόσο ο διάδικος που φέρει το βάρος της απόδειξης το έχει αποσείσει στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων. Η αναφορά της απόφασης στην υπόθεση Μαρσέλ κ.α. ν. Λαϊκή Τράπεζα Λτδ (2001) 1(B) Α.Α.Δ 1858 είναι διαφωτιστική αναφορικά με το ζήτημα αυτό:

 

«Το κριτήριο δεν είναι αν η θέση ή η εκδοχή του διαδίκου που φέρει το βάρος της απόδειξης (onus of proof) είναι «η πιο πιθανή παρά η αντίθετη», εκείνη δηλαδή του αντιδίκου του. Το κριτήριο είναι κατά πόσο ο διάδικος που φέρει το βάρος της απόδειξης ικανοποίησε το Δικαστήριο, με επαρκή αποδεικτικά στοιχεία, ότι η θέση του ή η εκδοχή του είναι πιο πιθανή παρά όχι (is more probable than not).».

 

Περαιτέρω, σημαντικό είναι να λεχθεί ότι η οποιαδήποτε υπόθεση πρέπει να εκδικάζεται μέσα στα στενά πλαίσια της δικογράφησης των προβαλλόμενων ισχυρισμών όπως αποτυπώνονται στην όποια προσκομισθείσα μαρτυρία (Cheeseline  Ltd  v  Ανθούλης Θωμά  &  Υιοί Λτδ ECLI:CY:AD:2014:A319, Πολιτική Έφεση 45/2009, ημερομηνίας 14.5.2014). Ως αυτού, η αξιολόγηση της μαρτυρίας γίνεται πάντοτε υπό το πρίσμα της συνοχής της που αυτή καταδεικνύει σε σχέση με την δικογραφηθείσα εκδοχή της κάθε πλευράς (βλ. Χρίστου ν. Ηροδότου κ.α. (2008) 1 Α.Α.Δ. 676).

 

H σημαντικότητα της αντεξέτασης έγκειται στην νομική αρχή που καθορίζει ότι όπου ένας μάρτυρας δεν αντεξετάζεται σε ουσιώδες τμήμα της μαρτυρίας του, παρέχεται διακριτική ευχέρεια στο Δικαστήριο να θεωρήσει την παράλειψη αυτή ως αποδοχή των ισχυρισμών του στο σημείο που δεν αντεξετάστηκε (βλ. Philippou General Bonded Warehouse Ltd v. Νικολαϊδη (2006) 1Β 1057). Όπως χαρακτηριστικά λέχθηκε στην υπόθεση Σκάρος ν.  Χριστοδούλου (1998) 1 Α.Α.Δ. 291:

 

«Η παράλειψη αντεξέτασης δεν εξυπακούει ότι η μαρτυρία που δίνεται μπορεί να γίνει αποδεκτή στη μορφή που παρουσιάζεται και να οδηγήσει στην εξαγωγή τελικών συμπερασμάτων χωρίς την αξιολόγηση της μαρτυρίας της άλλης πλευράς.  Αντίθετα το Δικαστήριο προβαίνει στην αξιολόγηση των δύο εκδοχών για να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα».

 

Μικρές αντιφάσεις σε ασήμαντες λεπτομέρειες ή μικροανακρίβειες σε επουσιώδη θέματα δεν καταστρέφουν την αξιοπιστία των μαρτύρων αλλά αντίθετα ενδυναμώνουν την ειλικρίνειά τους και δείχνουν ότι δεν προσχεδίασαν την εκδοχή που μετέφεραν στο Δικαστήριο (Κουδουνάρης ν. Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 320).

 

Το Δικαστήριο προέβηκε σε ενδελεχή μελέτη και αξιολόγηση της μαρτυρίας που τέθηκε ενώπιον του τόσο από τον ΜΕ1 και τον ΜΕ2 για τον Ενάγοντα, όσο και από τον ΜΥ για τους Εναγόμενους. Επίσης το Δικαστήριο μελέτησε και αξιολόγησε όλα τα τεκμήρια που κατατέθηκαν. Προς τον σκοπό αυτό δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στην πειστικότητα, καθώς και στην συνοχή της μαρτυρίας αυτής, ενόψει βεβαίως και των δικογραφημένων θέσεων και του περιεχομένου των εγγράφων που κατατέθηκαν ως τεκμήρια. Επίσης, το Δικαστήριο έλαβε υπόψη του την νομολογιακή αρχή ότι η μαρτυρία που παρουσιάζεται δεν κρίνεται μικροσκοπικά, με απομόνωση των λεγόμενων του κάθε μάρτυρα από το συνολικό πλαίσιο της μαρτυρίας, ενώ η αξιολόγηση δεν έχει περιοριστεί στην ατομική κρίση της αξιοπιστίας του κάθε μάρτυρα αλλά συσχετίστηκε, τέθηκε σε αντιπαράθεση και διερευνήθηκε με την αντικειμενική υπόσταση των εκατέρωθεν θέσεων (βλ. Στυλιανίδης v. Χατζηπιέρα (1992) 1 Α.Α.Δ. 1056 και Mustafa v. Κακουρή κ.α (2002) 1Α Α.Α.Δ. 165). Επίσης, το Δικαστήριο έλαβε υπόψη την αρχή ότι ένας μάρτυρας μπορεί να γίνει πιστευτός μερικώς ή ολικώς  (βλ.  Γενικός Εισαγγελέας  v. Μανώλη (1995) 1 Α.Α.Δ. 207 και Ομήρου v. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 506) και πως η επιλεκτική αποδοχή μέρους της μαρτυρίας ενός μάρτυρα δεν είναι επιλήψιμη (βλ. Χάρης Χρίστου v. Ευγενία  Khoreva  (2002) 1 (Α) Α.Α.Δ. 455 και Mossa και Mohamed Mustafa v. Ανδρέα Κακουρή κ.ά. (2002) 1 (Α) Α.Α.Δ. 165).

 

H κρίση του Δικαστηρίου επί της αξιοπιστίας δεν πρέπει να απορρίπτεται με μόνο την εξωτερική εντύπωση του προκαλεί ο μάρτυρας, αλλά θα πρέπει να τίθεται στη βάσανο της αξιολόγησης του περιεχομένου της, ήτοι κατά κύριο λόγο τον έλεγχο με τη βάσανο της λογικής και την ανθρώπινη εμπειρία ως προς την αναμενόμενη φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων της ζωής (βλ. Ζερβού Παναγιώτης και άλλη ν. Τράπεζα Κύπρου Δημοσία Εταιρεία Λτδ (2011) 1 Α.Α.Δ. 2192).

 

Αξιολόγηση ΜΕ1:-

 

Ο ΜΕ1 σε σχέση με τις περιστάσεις υπό τις οποίες έλαβε οδηγίες από τον ΜΥ να μεταβεί στο χώρο της Κρατικής Έκθεσης στη Λευκωσία για να εργαστεί στο στήσιμο του περιπτέρου μαζί με άλλους υπαλλήλους, αλλά και για το τι οδήγησε στον τραυματισμό του κρίνεται ότι υπήρξε ειλικρινής στο Δικαστήριο. Όμως δεν κρίνω ότι είπε την αλήθεια στο Δικαστήριο για το ότι προσελήφθηκε ως υπάλληλος των Εναγόμενων με μισθό €1.500- μηνιαίως. Η θέση ότι συμφώνησε να του καταβάλλεται ο μισθός των €1.500- τον μήνα δεν προκύπτει εκ της δικογραφημένης θέσης του Ενάγοντα στην οποία ναι μεν προβάλλεται η θέση της πρόσληψης του ως εργάτη, όμως δεν γίνεται αναφορά σε συμφωνημένο μισθό €1.500-, αλλά ότι το επάγγελμα του Ενάγοντα είναι αυτό της κατασκευής γυψοσανίδων και ότι ο μισθός για τέτοια επαγγέλματα είναι γύρω στα €1.500- μηνιαίως.

 

Το Δικαστήριο δέχεται ως αξιόπιστη την μαρτυρία του Ενάγοντα ότι στο χώρο του περιπτέρου υπήρχαν πέραν των 2 υπαλλήλων των Εναγόμενων άλλοι 2 υπάλληλοι που δεν ήξερε. Σε σχέση με το ποιος του έδωσε οδηγίες να ανέβει σε ύψος για να βιδώσει το πλακάζ δεν υπήρξε σαφής, αφού αρχικά δήλωσε ότι έλαβε τέτοιες οδηγίες από τον ΜΥ και στην συνέχεια ότι ο ΜΥ ευρισκόταν στο σημείο και το ότι έπρεπε να ανέβει προέκυψε από την συζήτηση. Εν πάση περιπτώσει, δεν θεωρώ ότι ο Ενάγων ενήργησε αυτοβούλως και όχι κατόπιν οδηγιών που έλαβε. Δέχομαι αξιόπιστη την μαρτυρία του ότι ανέβηκε σε τριπόδι, το οποίο δεν στηριζόταν από οποιονδήποτε και ότι αυτό υποχώρησε με αποτέλεσμα να πέσει στο έδαφος και να τραυματιστεί. Άλλωστε δεν δόθηκε οποιαδήποτε άλλη άμεση μαρτυρία στο Δικαστήριο αναφορικά με τις συνθήκες υπό τις οποίες ο Ενάγων έπεσε στο έδαφος ενώ βίδωνε το πλακάζ στο περίπτερο ή για το που ανέβηκε. Ο ΜΥ ανέφερε ότι το ότι ο Ενάγων ανέβηκε σε ξύλινο υποστήριγμα, το οποίο δεν άντεξε το βάρος του και έσπασε του το είπαν άλλοι που ευρίσκονταν στο χώρο και ότι αυτός δεν είδε. Ουδείς εκ των παρόντων στο περιστατικό έδωσε μαρτυρία στο Δικαστήριο.

 

Σε σχέση με τους τραυματισμούς του Ενάγοντα, στο τι επακολούθησε με την μετάβαση του αρχικά στο Απολλώνειο Νοσοκομείο και ακολούθως στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού για χειρουργική επέμβαση και στο τι περιέγραψε ότι υπέστηκε υποστηρίζονται από τα ιατρικά πιστοποιητικά, τα οποία στην ουσία δεν αμφισβητήθηκαν από την πλευρά των Εναγόμενων. Τα εν λόγω ιατρικά πιστοποιητικά γίνονται δεκτά για την αλήθεια του περιεχομένου τους. Το ίδιο δέχομαι και σε σχέση με τις ενοχλήσεις που εξακολουθεί να έχει ο Ενάγων στο σημείο του κατάγματος. Σε σχέση με την θέση του ΜΕ1 ότι στο Απολλώνειο Νοσοκομείο δηλώθηκε το όνομα του Μαρτίνου Χαραλάμπους ως υπαλλήλου των Εναγόμενων για να υπάρξει ασφαλιστική κάλυψη δεν κρίνω ότι είναι κάτι που έπραξε ο ίδιος ο Ενάγων, ο οποίος άλλωστε και δεν θα μπορούσε, αλλά ο ΜΥ που τον μετέφερε.

 

Για την θέση που προέβαλε ο Ενάγων ότι του υποσχέθηκε ο ΜΥ για κάλυψη των ιατρικών του εξόδων δεν κρίνω ότι έχει την οποιαδήποτε σημασία για το όποιο ζήτημα ευθύνης, η οποία κρίνεται εκ των περιστάσεων της παρούσας υπόθεσης. Ειλικρινής υπήρξε ο Ενάγων και σε σχέση με τον ισχυρισμό του ότι προσκόμισε στην ασφαλιστική εταιρεία τα όποια έγγραφα και πιστοποιητικά είχε στην κατοχή του και ότι αυτοί θα μιλούσαν με τον ΜΥ. Η θέση του Ενάγοντα ότι δεν είναι ο ίδιος που συμπλήρωσε το τεκμήριο 9 γίνεται δεκτή. Ούτε και ανέμενα ότι θα συμπληρωνόταν το έντυπο από τον ίδιο, θα το υπέγραφε ο ΜΥ και θα το προσκόμιζε ο Ενάγων στην ασφαλιστική εταιρεία. Καμία ανεξάρτητη μαρτυρία περί τούτου, δεν παρουσιάστηκε στο Δικαστήριο αναφορικά με το κατά πόσο το έντυπο παραδόθηκε στην ασφαλιστική εταιρεία από τον Ενάγοντα. Η υποβολή του εντύπου ήταν ευθύνη ενδεχομένως του ΜΥ και όχι του Ενάγοντα. Τα όσα αναγράφονται σε αυτό, όπως ο ΜΥ παραδέχθηκε ενδεχόμενα να συμπληρώθηκαν από την κοπέλα στο γραφείο του και όχι από τον Ενάγοντα.  

 

Ως εκ τούτου εκ μέρους ποιας εταιρείας υποβλήθηκε το έντυπο δεν ήταν κάτι που μπορούσε να γνωρίζει και να χρησιμοποιηθεί εναντίον του Ενάγοντα, ο οποίος ειλικρινώς δήλωσε ότι προσελήφθηκε από τους Εναγόμενους. Ο ίδιος ο ΜΥ δήλωσε ότι ήταν η πρώτη μέρα στην εργασία. Ο ίδιος δεν μπορούσε να γνωρίζει τι αναγράφηκε στο τεκμήριο 9, αλλά ούτε και εκ μέρους ποιας εταιρείας αυτό υπογράφηκε από τον ΜΥ. Ο ΜΥ παραδέχθηκε ότι ακόμη ήταν νομικά διευθυντής των Εναγόμενων. Καμία μαρτυρία δεν μου παρατέθηκε που να με πείσει ότι ο Ενάγων δεν εργάστηκε για τους Εναγόμενους, αλλά για άλλη εταιρεία, παρά την αναφορά στο τεκμήριο 9 σε άλλη εταιρεία.

 

Αξιολόγηση ΜΕ2:-

 

Ο ΜΕ2 άφησε θετική εντύπωση στο Δικαστήριο παρέχοντας ανεξάρτητη και ειλικρινή μαρτυρία. Ο ΜΕ2 ήταν ευθύς στις απαντήσεις του και σε καμία περίπτωση δεν αποκόμισα την εντύπωση ότι ήρθε στο Δικαστήριο ως εμπειρογνώμονας για να βοηθήσει τον Ενάγοντα. Δέχομαι τα τεκμήρια 7 και 8 που εξέδωσε για την αλήθεια του περιεχομένου τους. Εξάλλου, σε κανένα σημείο δεν αμφισβητήθηκαν τα οποιαδήποτε ιατρικά πιστοποιητικά που κατάθεσε ο Ενάγων στην διαδικασία από την πλευρά των Εναγόμενων. Ο ΜΕ2 ήταν ειλικρινής ως προς τον λόγο που δεν περιέγραψε τον περιορισμό της κάμψης στον δεξί καρπό του Ενάγοντα αναφέροντας ότι τον θεώρησε πολύ μικρό, αλλά και ότι οι ενοχλήσεις με την αλλαγή του καιρού μπορεί να οφείλονται είτε στο κάταγμα είτε στα υλικά οστεοσύνθεσης, τα οποία αφαιρούνται κατόπιν συζήτησης με τον ασθενή. Ειλικρινής υπήρξε και στο ότι σήμερα τέτοια επέμβαση γίνεται δωρεάν στα πλαίσια του ΓΕΣΥ. Ειλικρινής υπήρξε προς το Δικαστήριο αναφορικά με την θέση του ότι δεν διέκρινε κάποιο λόγο για να πρέπει να αφαιρεθούν τα υλικά οστεοσύνθεσης.

 

Αξιολόγηση ΜΥ:-

 

Σε γενικές γραμμές ο ΜΥ δεν υπήρξε ειλικρινής στο Δικαστήριο. Πέραν του ότι αποδέχομαι την θέση του ότι δεν προσέλαβε τον Ενάγοντα επί μόνιμης εργοδότησης με €1.500- μισθό μηνιαίως για τους λόγους που έχω επεξηγήσει στην αξιολόγηση του Ενάγοντα, ο ΜΥ προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί πλήρως από τα όσα δεδομένα θα καθιστούσαν τους Εναγόμενους εργοδότες του Ενάγοντα. Συγκεκριμένα, υποτίμησε το γεγονός του ότι ο Ενάγων μετέβηκε στο χώρο της Κρατικής Έκθεσης με όχημα των Εναγομένων αναφέροντας ότι απλά υπήρχε ακόμη μια θέση και μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Ακόμη, ενώ παραδέχθηκε ότι στο όχημα υπήρχαν εργαλεία, στη συνέχεια δήλωσε ότι δεν ήξερε αν υπήρχε σκάλα και τι χρησιμοποιήθηκε. Γενικά προσπάθησε να πείσει το Δικαστήριο ότι απλά είπε στον Ενάγοντα να πάει να βοηθήσει τον πελεκάνο που αυτός ανέθεσε εργολαβικά το κτίσιμο του περιπτέρου και ότι αυτός δεν είχε καμία σχέση με αυτό επειδή η εταιρεία του δεν ξέρει πως να κάνει την εργασία αυτή. Παραδέχθηκε όμως ότι του ανάθεσε την εργασία αυτή ως εργάτη. Στην ουσία η θέση που προέβαλε στο Δικαστήριο ήταν ότι δεν έλεγχε την διαδικασία επειδή δεν ήξερε την δουλειά και ότι ο Ενάγων συμφώνησε να βοηθήσει τον εργολάβο χωρίς να του αναθέσει αυτός την οποιαδήποτε εργασία και χωρίς να έχει τον δικό του έλεγχο. Προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από την όλη διαδικασία παρά το ότι ήταν στον χώρο που γίνονταν οι εργασίες και ο ίδιος συντόνιζε. Τα όσα ανέφερε αναφορικά με τον τρόπο που ανέβηκε ο Ενάγοντας σε ύψος για να τοποθετήσει το πλακάζ και πως έπεσε και τραυματίστηκε αποτελούν εξ ακοής μαρτυρία και δεν μου έχει επεξηγηθεί γιατί ο κ. Ελευθερίου που ανέφερε ότι του είπε κάτι τέτοιο δεν έδωσε μαρτυρία στο Δικαστήριο. Έχω ήδη αποδεχθεί επί τούτου τη θέση του Ενάγοντα.

 

Η ίδια προσπάθεια του ΜΥ συνεχίστηκε όταν ανέφερε αναληθώς ότι δεν ήξερε ποιος έδωσε το όνομα του κατά παραδοχή υπαλλήλου του Μαρτίνου Χαραλάμπους στο Απολλώνειο Νοσοκομείο λέγοντας ότι μπορεί να είναι ο Ενάγων ή ο ίδιος ο υπάλληλος. Όπως είπε δεν είχε πρόβλημα να πλήρωνε ο ίδιος το ποσό των ακτινογραφιών. Άγνοια δήλωσε και στο ποιος συμπλήρωσε το τεκμήριο 9 που ο ίδιος κατάθεσε αναφέροντας ότι μόνο τα γράμματα που καταγράφουν το όνομα και το τηλέφωνο του ασφαλιστή είναι δικά του, ενώ τα άλλα μπορεί να είναι της κοπέλας του γραφείου του. Δήλωσε ότι ο Ενάγων πήρε το έντυπο στην ασφαλιστική εταιρεία προφανώς για να καταδείξει γνώση του Ενάγοντα για το περιεχόμενο που καταγράφεται σε αυτό, όπως το όνομα εταιρείας άλλης από αυτή των Εναγόμενων και το ότι ο Ενάγων πάτησε σε ξύλινο υποστήριγμα, το οποίο έσπασε και έπεσε. Εν κατακλείδι δήλωσε ότι διαφωνούσε με κάποια από τα όσα κατέγραφε το τεκμήριο 9 όπως ότι ο Ενάγοντας ήταν υπάλληλος του παρά το ότι αυτός το διάβασε και το υπέγραψε. Το έκανε όμως επειδή ο Ενάγων ήταν επίμονος για να αποζημιωθεί, ώστε να εισπράξει την αρνητική απάντηση της ασφαλιστικής εταιρείας. Αυτή η θέση δεν έπεισε όμως το Δικαστήριο.

 

Ευρήματα Δικαστηρίου:-

 

Στις 17/09/2014 ο Διευθυντής των Εναγόμενων κ. Νίκος Τρίκκης συμφώνησε με τον Ενάγοντα όπως μεταβεί με όχημα των Εναγόμενων μαζί με άλλους υπαλλήλους στο χώρο της Κρατικής Έκθεσης στη Λευκωσία για να παρέχει υπηρεσίες εργάτη προς τον σκοπό ανέγερσης περιπτέρου ύψους 5 μέτρων. Στο χώρο ευρίσκετο πελεκάνος στον οποίο ο κ. Τρίκκης ανέθεσε την εν λόγω ανέγερση του περιπτέρου. Ο Ενάγων έλαβε οδηγίες να τοποθετήσει πλακάζ σε πάνελ, οπόταν και χρησιμοποίησε τριπόδι αλουμινένιας σκάλας 9 σκαλιών και 6 cm πλάτους έκαστο σκαλί για να ανέβει. Ενόσω ο Ενάγων εκτελούσε τις οδηγίες που έλαβε, η σκάλα δεν υποστηριζόταν από οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο στο χώρο με αποτέλεσμα να υποχωρήσει και ο Ενάγων να πέσει στο έδαφος και να τραυματιστεί στο δεξί χέρι. Μεταφέρθηκε στο Απολλώνειο Νοσοκομείο από τον κ. Νίκο Τρίκκη όπου του έγινε ακτινογραφία και διαπιστώθηκε ότι έχρηζε άμεσης χειρουργικής επέμβασης, καθότι υπέστηκε κάταγμα διάφυσης δεξιάς κερκίδας με παρεκτόπιση. Ακολούθως, ο Ενάγων μετά που μετέβηκε στη Λεμεσό, παρέλαβε το όχημα του από τα γραφεία των Εναγόμενων και οδήγησε στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού, όπου την ίδια ημέρα υποβλήθηκε σε χειρουργική  επέμβαση υπό γενική νάρκωση και του έγινε ανοικτή ανάταξη και στερέωση του κατάγματος δεξιάς κερκίδας και οστεοσύνθεση με πλατίνα και βίδες. Του τοποθετήθηκε γύψινος νάρθηκας στο δεξιό άνω άκρο και απολύθηκε από το Νοσοκομείο στις 18/09/2014. Του αφαιρέθηκαν οι ραφές στις 10 ημέρες, ο γύψινος νάρθηκας μετά από 1-1.5 μήνες και ακολούθησε φυσιοθεραπεία. Ο Ενάγων παρέμεινε μέχρι τις 30/11/2014 με άδεια ασθενείας και δεν μπορούσε να εργαστεί. Μέχρι σήμερα τα υλικά οστεοσύνθεσης δεν έχουν αφαιρεθεί ενώ στην περίπτωση εγχείρησης αφαίρεσης της πλάκας και βίδων θα χρειαστεί ανάρρωση για περίοδο τουλάχιστον 1 μηνός. Η εν λόγω επέμβαση παρέχεται σήμερα δωρεάν από το ΓΕΣΥ. Σήμερα, η κλινική εικόνα του Ενάγοντα παρουσιάζει επουλωμένο κάταγμα, πλήρη χειρουργική ουλή μήκους 10 εκ. στην κερκιδική περιοχή του αντιβραχίου, ελάττωση της πλήρους έκτασης και πλήρους κάμψης του καρπού κατά 10-15 μοίρες, ενώ οι στροφικές κινήσεις του αντιβραχίου (πρηνισμού και υπτιασμού) είναι ελεύθερες. Παρατηρείται μικρό αποσπασματικό οστίδιο από την στυλοειδή απόφυση της κερκίδας.

 

Εκ του τραυματισμού που υπέστηκε, ο Ενάγων παρουσίασε κάποιες δυσκολίες στην εκτέλεση της εργασίας του όταν σήκωνε βαριά αντικείμενα, όταν χρησιμοποιούσε σφυρί για κάρφωμα καρφιδίων, αδυναμία και δυσκαμψία στον καρπό κυρίως σε βαριές δραστηριότητες και στον κρύο καιρό, συμπτώματα που σταδιακά βελτιώθηκαν. Όταν συμπληρώθηκε η περίοδος της άδειας ασθενείας του Ενάγοντα παρέμεινε άνεργος για κάποιο χρονικό διάστημα. Σήμερα έχει άλγος στην περιοχή του καρπού στις αλλαγές του καιρού ένεκα των υλικών της οστεοσύνθεσης και εκ της φύσεως του κατάγματος που υπέστηκε.

 

Νομικές αρχές και κρίση Δικαστηρίου:-

 

Όπως έχει αποφασιστεί, η υποχρέωση επιμέλειας ενός εργοδότη προς τους εργοδοτούμενους πηγάζει από το άρθρο 51 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148, το οποίο βασίζεται στις αρχές του κοινοδικαίου. Ο εργοδότης έχει βασική υποχρέωση να μην εκθέτει τους εργοδοτούμενους του σε περιττούς ή μη αναγκαίους κινδύνους, να εργοδοτεί ικανό προσωπικό και να παρέχει ασφαλές σύστημα και χώρο εργασίας (βλ. Ελένη Κατσουράνη ν. Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, Πολ. Έφεση 57/2012 απόφαση ημερ. 27/02/2018, ECLI:CY:AD:2018:A93, ECLI:CY:AD:2018:A93). Στην περίπτωση της παροχής υπηρεσιών από ανεξάρτητους επαγγελματίες (independent contractors) δεν υφίσταται τέτοιο καθήκον επιμέλειας, αλλά ενδεχομένως άλλο καθήκον, όπως για παράδειγμα σύμφωνα με το άρθρο 51(2)(β) του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148 (βλ. αναφορά στους Winfield and Jolowicz, On Tort, 17η έκδοση, 2006, σελ. 383 και για την διαφορετική φύση της ευθύνης από αυτή του εργοδότη προς εργοδοτούμενο βλ. Δήμος Λεμεσού ν. Χαραλάμπους (1989) 1 (Ε) ΑΑΔ 423). Ως εκ τούτου, προς τον σκοπό καθορισμού του καθήκοντος του προσώπου στον οποίον παρέχονται οι υπηρεσίες αποτελεί ο καθορισμός του είδους της σχέσης που υφίσταται με το πρόσωπο που παρέχει αυτές ως ζήτημα πραγματικό με συνολική εκτίμηση των περιστάσεων και κατ’ επέκταση νομικό συμφώνως με την Δικαστική κρίση (βλ. Davies v. Presbyterian Church of Wales (1986) 1 All E.R. 705).

 

Στα πλαίσια αυτής της εκτίμησης η Κυπριακή νομολογία ακολουθώντας την σχετική Αγγλική υποδεικνύει ότι δεν υπάρχει εξαντλητικός κατάλογος στοιχείων τα οποία θα ληφθούν υπόψη για να δοθεί η απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα της ύπαρξης σχέσης εργοδότη – εργοδοτούμενου ή σχέσης παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών. Χαρακτηριστικά στην υπόθεση Cleanthis Christofides Ltd v. The Fund for Redundant Employees and others (1978) 1 C.L.R. 2008 το Ανώτατο Δικαστήριο επισήμανε ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες πέραν του κριτηρίου του βαθμού ελέγχου που ασκείται από τον υποτιθέμενο εργοδότη και ότι το πρωταρχικό τεστ είναι αν το πρόσωπο που παρέχει τις υπηρεσίες τις εκτελεί ως πρόσωπο εργαζόμενο για δικό του λογαριασμό, κάτι που αν ισχύει τότε υφίσταται σύμβαση υπηρεσιών και όχι σύμβαση εργασίας. Στην υπόθεση Lounic Confectionery Ltd ν. Θεόδωρου Θεοδώρου (Αρ. 2) (2015) 1 ΑΑΔ 2247 λέχθηκαν τα εξής χαρακτηριστικά κριτήρια:

 

«Στην  Tsapaco Catering Ltd ν. Δημοκρατίας  (1998) 3 Α.Α.Δ. 796, 800-801, παρατίθενται ενδεικτικά στοιχεία που δυνατόν να ορίσουν τη σχέση εργοδότη-εργοδοτούμενου:

 

«Η κατηγορία των μισθωτών συμπεριλαμβάνει πρόσωπα των οποίων η απασχόληση καθορίζεται από σύμβαση εργασίας που παρέχεται κάτω από συνθήκες που υποδεικνύουν σχέση εργοδότη και εργοδοτουμένου (master and servant). Δεν υπάρχει συγκεκριμένος καθορισμός της σχέσης εργοδότη και εργοδοτουμένου και η ύπαρξή της εξαρτάται από διάφορα ενδεικτικά στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν σε εύρημα κατά πόσο ένα συμβόλαιο είναι συμβόλαιο που καθιερώνει τη σχέση εργοδότη-εργοδοτουμένου (master and servant) ή είναι ένα συμβόλαιο παροχής υπηρεσιών (contract of service). Μπορεί να λεχθεί ότι η σχέση εργοδότη-εργοδοτουμένου προϋποθέτει μεταξύ άλλων το δικαίωμα εκλογής του εργοδοτουμένου από τον εργοδότη, την απασχόληση για συγκεκριμένες ώρες σε συγκεκριμένο χώρο, την ύπαρξη κάποιου ελέγχου, τη διασφάλιση της συνέχισης της εργοδότησης και την καταβολή απολαβών. (Ίδε Chitty on Contracts (Specific Contracts), 27th Edition, p. 698.) Ο καθορισμός της ανταμοιβής για τις υπηρεσίες που προσφέρονται είναι ένα στοιχείο που μπορεί να υποστηρίξει την ύπαρξη της σχέσης εργοδότη και εργοδοτουμένου, χωρίς όμως από μόνο του να θεμελιώνει τη σχέση. Η σχέση μπορεί να αποδειχθεί κατά κύριο λόγο

 

(α) από την υποχρέωση του εργοδοτουμένου να παρέχει τις υπηρεσίες του και

(β)  από το δικαίωμα του εργοδότη να ελέγχει την εργασία του εργοδοτουμένου.»

 

Τα ίδια κριτήρια ακολουθήθηκαν στην Performing Right Society, Limited v. Mitchell and Booker (Palais De Danse), Limited [1924] 1 K.B. 762. 

 

Πρβλ. σχετικά και το σύγγραμμα Τούση και Σταυρόπουλου, Εργατικό Δίκαιο, 1967, σ. 35: 

«Κριτήριον της ως άνω διαστολής μεταξύ της παροχής ανεξαρτήτων υπηρεσιών και της ειδικώς υπό της κοινωνικής νομοθεσίας προστατευομένης συμβάσεως εργασίας αποτελεί η προσωπική εξάρτησις του εργαζομένου από τον εργοδότην, ήτοι το δικαίωμα του εργοδότου προς διεύθυνσιν και εποπτείαν της εργασίας του μισθωτού και η αντίστοιχος υποχρέωσις του τελευταίου τούτου να υπακούη εις τας οδηγίας του εργοδότου.»

 

Η δυσκολία στο να δοθεί απάντηση αναφορικά με το είδος μιας εργασιακής σχέσης σε κάθε περίπτωση επισημάνθηκε από τον Λόρδο Griffiths στην Lee Ting Sang v. Chung Chi-Keung (1990) 2 AC 374, στην οποία αναγνώρισε ότι παρά την ύπαρξη πληθώρας αυθεντιών τα Δικαστήρια δεν κατόρθωσαν να καθορίσουν ένα μοναδικό τεστ, το οποίο θα καθορίζει την διάκριση σε κάθε περίπτωση. Πράγματι και στην Αγγλική νομολογία διατυπώθηκαν διάφοροι παράγοντες που καθορίζουν την εργασιακή σχέση όπου διατυπώθηκαν σύνολο περιστάσεων που λαμβάνονται υπόψη όπως η παροχή προσωπικά υπηρεσιών έναντι ανταλλάγματος για τον εργοδότη, ο έλεγχος σε ικανοποιητικό βαθμό από αυτόν και άλλοι παράγοντες, οι οποίοι να είναι συμβατοί με την ύπαρξη σύμβασης εργασίας (βλ. Ready Mixed Concrete (SE) v. Minister of Pension and National Insurance (1968) 2 QB 497, Carmichael v. National Power plc (1999) ICR 1226). Αυτό που τίθεται ξεκάθαρα είναι ότι απαραίτητα στοιχεία για την διάγνωση ύπαρξης σύμβασης εργασίας αποτελούν η προσωπική υπηρεσία, η αμοιβαιότητα των υποχρεώσεων και ο έλεγχος (βλ. Montgomery v. Johnson Underwood Ltd (2001) ICR 819).

 

Η υπόθεση Lee Ting Sang v. Chung Chi-Keung, ανωτέρω, αφορούσε στην απαίτηση για αποζημιώσεις κάποιου κτίστη που εργαζόταν για υπεργολάβο οικοδομών, ο οποίος έπεσε από ψηλό σκαμνί και τραυματίστηκε. Η θέση της υπεράσπισης ήταν ότι δεν ήταν εργοδοτούμενος, αλλά ανεξάρτητος παροχέας υπηρεσιών. Η μαρτυρία κατέδειξε ότι ο υπεργολάβος υπέδειξε στον Ενάγοντα να εργαστεί στον χώρο όπου γίνονταν οικοδομικές εργασίες, ότι αυτός του έδωσε το σχέδιο για το που θα σμιλεύσει, αλλά δεν επιτήρησε μετέπειτα την εργασία του, παρά το ότι ο επιστάτης του κυρίως εργολάβου τον επιτηρούσε κατά διαστήματα. Τα εργαλεία παρασχέθηκαν από τον υπεργολάβο και πληρωνόταν συνήθως αναλόγως με την ποσότητα του τσιμέντου που σμίλευε, αλλά κατά διαστήματα όταν δεν ήταν εύκολο να σμιλευτεί το τσιμέντο ή όταν η εργασία αφορούσε σε μικρό χώρο, λάμβανε ημερομίσθιο για ώρες εργασίας από 8 π.μ. μέχρι 5 μ.μ. Όταν τέλειωνε την εργασία του πριν τις 5 μ.μ. βοηθούσε τον υπεργολάβο να ακονίσει τις σμίλες και πληρωνόταν με την ώρα για την εργασία αυτή. Ο Ενάγων εργαζόταν και για άλλους εργολάβους, όμως όταν η εργασία του υπεργολάβου ήταν επείγουσα του έδιδε προτεραιότητα και έλεγε σε οποιονδήποτε άλλο εργοδότη για τον οποίον εργαζόταν να εξεύρει άλλο πρόσωπο να τελειώσει την εργασία. Στην περίπτωση που έφευγε από την εργασία του θα απολυόταν. Στην απόφαση του Privy Council ο Λόρδος Griffiths ανέφερε χαρακτηριστικά τα εξής (υπογραμμίσεις δικές μου):

 

«Upon these findings of fact their Lordships would have had no hesitation, if sitting as a court of first instance, in concluding that the appellant was working for the respondent as an employee and not as an independent contractor. All the tests, or perhaps it is better to call them indicia, mentioned by Cooke J point towards the status of an employee rather than an independent contractor. The appellant did not provide his own equipment, the equipment was provided by his employer. He did not hire his own helpers; this emerged with clarity in his evidence when he explained that he gave priority to the first respondent's work and if asked by the first respondent to do an urgent job he would tell those he was working for that they would have to employ someone else: if he was an independent contractor in business on his own account, one would expect that he would attempt to keep both contracts by hiring others to fulfil the contract he had to leave. He had no responsibility for investment in, or management of, the work on the construction site, he simply turned up for work and chipped off concrete to the required depth upon the beams indicated to him on a plan by the first respondent. There is no suggestion in the evidence that he priced the job which is normally a feature of the business approach of a sub-contractor; he was paid either a piece-work rate or a daily rate according to the nature of the work he was doing. It is true that he was not supervised in his work, but this is not surprising, he was a skilled man and he had been told the beams upon which he was to work and the depth to which they were to be cut and his work was measured to see that he achieved that result. There was no question of his being called upon to exercise any skill or judgment as to which beams required chipping or as to the depths that they were to be cut. He was simply told what to do and left to get on with it as, for example, would a skilled turner on a lathe who was required to cut a piece of metal to certain dimensions.

Taking all the foregoing considerations into account the picture emerges of a skilled artisan earning his living by working for more that one employer as an employee and not as a small business-man venturing into business on his own account as an independent contractor with all its attendant risks. The appellant ran no risk whatever save that of being unable to find employment which is, of course, a risk faced by all employees. In particular, it is a risk faced by casual employees who move from one job to another…».

 

Στην Lane v. Shire Roofing Co (Oxford) Ltd (1995) IRLR 493 o Ενάγων ήταν οικοδόμος/στεγαστής/ξυλουργός, ο οποίος από το 1982 εμπορευόταν ως μονοπρόσωπη επιχείρηση με φορολογικό καθεστώς αυτοεργοδοτούμενου. Ως τέτοιος έπαιρνε δουλειές μέσω διαφημίσεων για τις οποίες υπολόγιζε και αγόραζε τα απαραίτητα υλικά. Σε κάποιο χρονικό σημείο η δουλειά του σταμάτησε και απάντησε σε μια αγγελία από τον Εναγόμενο, ο οποίος αναζητούσε εργάτες για να δουλέψουν σε ένα μεγάλο έργο κατασκευής στέγης. Όταν η εργασία αυτή ήταν προς το τέλος της, την εγκατέλειψε με παράκληση του Εναγόμενου για να εργαστεί σε οικοδομικές εργασίες επανατοποθέτησης πλακιδίων σε οροφή βεράντας μιας κατοικίας στην περιοχή του Sonning Common. Ενόσω ο Ενάγων έκανε αυτές τις εργασίες κατέπεσε και τραυματίστηκε. Ήγειρε αγωγή για παράβαση των θέσμιων καθηκόντων των Εναγόμενων ως εργοδοτών. Οι Εναγόμενοι αρνήθηκαν την ύπαρξη σχέσης εργοδότη-εργοδοτούμενου. Το Αγγλικό Εφετείο ανέτρεψε την πρωτόδικη απόφαση με την οποία ο Ενάγων θεωρήθηκε ως αυτοεργοδοτούμενος. Ο Henry L.J στην απόφαση του συμφωνούντων των Nourse και Auld L.JJ επισήμανε τα εξής (υπογραμμίσεις δικές μου):

 

«First, the element of control will be important: who lays down what is to be done, the way in which it is to be done, the means by which it is to be done, and the time when it is done? Who provides (ie hires and fires) the team by which it is done, and who provides the material, plant and machinery and tools used?

 

But it is recognised that the control test may not be decisive – for instance, in the case of skilled employees, with discretion to decide how their work should be done. In such cases the question is broadened to whose business was it? Was the workman carrying on his own business, or was he carrying on that of his employers? The American Supreme Court, in United States of America v Silk [1946] 331 US 704, asks the question whether the men were employees 'as a matter of economic reality'. The answer to this question may cover much of the same ground as the control test (such as whether he provides his own equipment and hires his own helpers) but may involve looking to see where the financial risk lies, and whether and how far he has an opportunity of profiting from sound management in the performance of his task (see Market Investigations v Minister of Social Security, supra, at p.185).».

 

Όπως εν τέλει κρίθηκε στην συγκεκριμένη υπόθεση, παρά το ότι ο Ενάγων/Εφεσείων είχε την δική του μονοπρόσωπη επιχείρηση και θεωρείτο αυτοεργοδοτούμενος για φορολογικούς σκοπούς, η σχέση του με τους Εναγόμενους/Εφεσίβλητους πλησίαζε αυτή του «lump labor» όπου προσλαμβάνονται εργάτες μόνο για την εργασία τους και κρίνονται ξεκάθαρα ως εργοδοτούμενοι παρά το φορολογικό τους καθεστώς. Στην προκείμενη περίπτωση η απάντηση στην ερώτηση «ποιανού ήταν η δουλειά» ήταν ξεκάθαρα των Εναγόμενων/Εφεσίβλητων των οποίων για την εργασία αυτή ο Ενάγων/Εφεσείων ήταν υπάλληλος και του όφειλαν καθήκον επιμέλειας.

 

Η Δικαστική Επιτροπή της Βουλής των Λόρδων επικύρωσε την θέση ότι η διαπίστωση του κατά πόσο υφίσταται σύμβαση εργασίας είναι ζήτημα πραγματικό και μόνο όταν όλοι οι όροι της σύμβασης περιλαμβάνονται σε έγγραφα που θα πρέπει να ερμηνευτούν αποτελεί ζήτημα νομικό (βλ. Carmichael v. National Power plc, ανωτέρω).

 

Όπως αναφέρεται στο σύγγραμμα Clerk & Lindsell on Torts, 12η έκδοση, 2010, παρ. 13-06, η φύση του καθήκοντος επιμέλειας του εργοδότη δεν είναι μεταβιβάσιμο (non-delegable). Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται (υπογραμμίσεις δικές μου):

 

«The employer can delegate the performance of the duty to others, whether employees or independent contractors, but not responsibility for its negligent performance. This was established by Wilsons and Clyde Coal Co Ltd v English. There, the employer had entrusted the task of organizing a safe system of work to an employee and through his negligence another employee was injured. The employer could not have been held liable for its own negligence since it had taken all reasonable care in entrusting the job to a competent employee, nor could it have been held liable vicariously since common employment would have been a defence. Thus, the basis of the decision is that the employer was liable for a breach of a personal duty to see that care was taken by the person whom they appointed. It is true that this person happened to be an employee, but their liability was personal not vicarious. In the words of Lord Wright: “It is the obligation which is personal to him, and not the performance.”. However, the liability is negligence-based rather than strict. It is to take reasonable care to see that the employees are safe.».

 

To εν λόγω σύγγραμμα συνεχίζει με παράθεση απόφασης όπου κρίθηκε ότι ο εργοδότης (Αγγλική εταιρεία) έφερε την ευθύνη έναντι του υπαλλήλου του, όπου ο τραυματισμός του επήλθε στο χώρο εργασίας άλλης (Ολλανδικής) εταιρείας, στον οποίο είχε διαταχθεί ο εν λόγω εργοδοτούμενος να εργαστεί εκ της παράλειψης της Ολλανδικής εταιρείας να παρέχει ασφαλές σύστημα εργασίας (βλ. McDermid v. Nash Dredging & Reclamation Co Ltd (1987) A.C. 906). Όπως κρίθηκε στην υπόθεση αυτή από την Δικαστική Επιτροπή της Βουλής των Λόρδων η Αγγλική εταιρεία-εργοδότης θεωρείται ότι μεταβιβάζει το καθήκον επιμέλειας προς τον εργοδοτούμενο στην Ολλανδική εταιρεία και είναι υπεύθυνος για τις παραλείψεις της. Το εν λόγω σύγγραμμα συμπεραίνει με παράθεση της απόφασης Hopps v. Mott MacDonald and Ministry of Defence [2009] EWHC 1881 (QB), ότι παρά το ότι η εκτέλεση του καθήκοντος μπορεί να μεταβιβαστεί, το καθήκον λήψης εύλογης επιμέλειας είναι του εργοδότη.

 

Σε σχέση με την φύση του καθήκοντος επιμέλειας του εργοδότη προς τον εργοδοτούμενο στην Ελένη Κατσουνάρη ν. Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, ανωτέρω, λέχθηκαν τα εξής:

 

«Στην υπόθεση ΑΗΚ ν. Χριστοφόρου, Πολ. Εφ. 82/10, 82Α/10 ημερ. 5/2/15, αναφέρθηκαν τα εξής ως προς την υποχρέωση του εργοδότη παροχής ασφαλούς χώρου και συστήματος εργασίας:

 

«Τα συστατικά στοιχεία του αστικού αδικήματος της αμέλειας, οι συσχετισμοί τους με τα εργατικά ατυχήματα, η ευθύνη εργοδότη προς τους εργοδοτούμενούς του, το εύρος του καθήκοντος επιμέλειας που υπέχει ο εργοδότης, η υποχρέωσή του να μην εκθέτει τον εργοδοτούμενό του σε «περιττό κίνδυνο» και να παρέχει και διατηρεί ασφαλή χώρο εργασίας, το καθήκον του για παροχή ασφαλούς συστήματος διεξαγωγής εργασίας και η υποχρέωση του να καθοδηγεί τους εργοδοτούμενούς του ως προς τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνουν για αποφυγή ατυχημάτων, έχουν γίνει αντικείμενο εκτενούς ανάλυσης σε σειρά αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου. (Δήμος Λεμεσού ν. Χαραλάμπους (1989) 1 ΑΑΔ (Ε) 423, Στρατμάρκο Λτδ ν. Μιχαήλ (1989) 1 ΑΑΔ (Ε) 453, Metalco Heaters Ltd v. Νεοφύτου κ.ά. (1997) 1 ΑΑΔ 211, Αλεξάνδρου ν. Θεόδωρος Κυριάκου & Υιοί Λτδ (1997) 1 ΑΑΔ 506, Μεταφορική Εταιρεία Γ. και Μ. Περικλέους Λτδ ν. Μιχαήλ κ.ά. (2000) 1 ΑΑΔ 1661, Σκυροποιία Λεωνίκ Λτδ ν. Παπαδόπουλου (2000) 1 ΑΑΔ 1855, Κυριάκου ν. Caramondani Bros Limited (2001) 1 ΑΑΔ 219, Ευαγγελίδης ν. Aegeas Navigation Ltd κ.ά. (2002) 1 ΑΑΔ 709, Ανάγνου ν. Alco Filters (Cyprus) Ltd (2002) 1 ΑΑΔ 918, Ράλλης Μακρίδης και Υιοί Λτδ ν. Λουκά (2003) 1 ΑΑΔ 447, Λαμπής ν. Shiptrans Ship. and Trad. Agency Ltd (2004) 1 ΑΑΔ 370, Χριστοδουλίδης ν. Laser Plastics Industry Ltd (2005) 1 ΑΑΔ 556, L.P. Transbeton Ltd v. Σταύρου κ.ά. (2009) 1 ΑΑΔ 304, Iacovou Brothers (Constructions) Ltd v. Μιχαήλ (2009) 1 ΑΑΔ 113, Ευθυμίου ν. Αρτοποιεία Δημήτρη Γεωργίου & Υιών Λτδ (2012) 1 ΑΑΔ 206).».

 

Η υποχρέωση του εργοδότη επιβάλλει τη λήψη μέτρων για ασφαλές σύστημα εργοδότησης όχι αόριστα και καθ' υπερβολήν, αλλά στο πλαίσιο του εύλογου πάντοτε υπό το φως εγγενών κινδύνων στο όλο εγχείρημα, (General Cleaning Contractors Ltd v. Christmas (1953) A.C. 180). Στην υπόθεση Aλεξάνδρου Aλέξανδρος Aνδρέου ν. Θεόδωρος Kυριάκου & Yιοί Λτδ (1997) 1 ΑΑΔ 506 με παραπομπή στο σύγγραμμα των Charlesworth & Percy on Negligence, 8η έκδοση παρ. 10-59 και 10-60 παρατέθηκε η έννοια του ασφαλούς συστήματος εργασίας ως ακολούθως:  

 

«"Έννοια του συστήματος εργασίας. Ένα σύστημα εργασίας είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή: (i) της οργάνωσης της εργασίας, (ii) του τρόπου με τον οποίο σκοπείται η εκτέλεση της εργασίας, (iii) της σειράς παροχής οδηγιών (ειδικώς σε άπειρους εργάτες), (iv) της σειράς των γεγονότων, (v) της λήψης προφυλάξεων για την ασφάλεια των εργατών και σε ποιά στάδια, (vi) του αριθμού  των προσώπων που χρειάζονται για την εκτέλεση της εργασίας, (vii) του ρόλου που θα αναλάβει ο καθένας από τους εργοδοτουμένους, (viii) και της στιγμής κατά την οποία θα εκτελέσουν τους αντίστοιχους ρόλους τους.

 

Καθήκον υπόδειξης ασφαλούς συστήματος εργασίας. Αποτελεί ζήτημα πραγματικό το κατά πόσο είναι απαραίτητο να προδιαγραφεί σύστημα εργασίας κάτω από οποιεσδήποτε δοσμένες περιστάσεις. Όταν εξετάζεται ένα τέτοιο ζήτημα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η φύση της εργασίας, δηλαδή το κατά πόσο αυτή χρειάζεται προσεκτική οργάνωση και επίβλεψη, προς το συμφέρον της ασφάλειας εκείνων που την εκτελούν, ή μπορεί να αφεθεί πειστικά από ένα συνετό εργοδότη στην φροντίδα των επί τόπου υπαλλήλων να την εκτελέσουν με τρόπο λογικά ασφαλή. Ακολουθεί ότι ένας εργοδότης υπέχει καθήκον να υποδείξει σύστημα εργασίας έστω και εάν πρόκειται για ένα και μόνο εγχείρημα, εάν κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο προς το συμφέρον της ασφάλειας."».

 

Εξετάζοντας καταρχήν την σχέση που δημιουργήθηκε με τον Ενάγοντα δεν μου έχει παρατεθεί οτιδήποτε συγκεκριμένο αναφορικά με το ζήτημα της συμβατικής σχέσης που δημιουργήθηκε υπό τις περιστάσεις στις 17/09/2014. Δεν προκύπτει να έχει υπογραφεί οποιοδήποτε έγγραφο που να δηλώνει τους αντισυμβαλλόμενους και δεν προέκυψε κάτι τέτοιο εκ της προσκομισθείσας μαρτυρίας. Η θέση του ΜΥ ήταν ότι δεν έχουν οποιαδήποτε σχέση οι Εναγόμενοι με την παρούσα, επειδή τα συστήματα φωτοβολταϊκών πέρασαν σε άλλη εταιρεία και ότι αυτή συμμετείχε με περίπτερο στην Κρατική Έκθεση. Σε κάποια στιγμή της μαρτυρίας του μίλησε και για μια άλλη εταιρεία του Trikkis Group of Companies, με την αναφορά Trikkis Energy, στην οποία μεταφέρθηκαν οι εργασίες αυτές. Δεν προσκομίστηκε οτιδήποτε στο Δικαστήριο για να αποδείξει τους ισχυρισμούς του αυτούς. Μόνο στο τεκμήριο 9 παραδέχεται ότι υπέγραψε το έντυπο απαίτησης ως Trikkis Engineering. Όμως αυτό αποτελεί έγγραφο που υπέγραψε ο ίδιος και δεν αποδέχομαι ότι ετοιμάστηκε από τον Ενάγοντα, ώστε να παρέχει ένδειξη ότι ο ΜΥ έδωσε οδηγίες στον Ενάγοντα ως διευθυντής αυτής της εταιρείας και όχι ως διευθυντής των Εναγόμενων για τους οποίους ρητά παραδέχθηκε ότι ακόμη ήταν, όχι όμως νομικά όπως είπε. Δεν αναμενόταν από τον Ενάγοντα να γνωρίζει το πως ενδεχόμενα να διαχώρισαν τις εργασίες της Trikkis Group of Companies οι ιδιοκτήτες τους και σε καμία περίπτωση αυτό να αποτελέσει υπεράσπιση των Εναγόμενων. Ο Ενάγων ήταν σαφής ότι εργοδοτήθηκε από τους Εναγόμενους και ότι αυτή την εταιρεία του υπέδειξε ο ΜΥ, κάτι που αποδέχομαι και απορρίπτω την οποιαδήποτε διαφορετική θέση του ΜΥ.

 

Έχοντας καταλήξει ότι η εργασιακή σχέση δημιουργήθηκε με τους Εναγόμενους, προχωρώ υπό το πλέγμα των πραγματικών περιστατικών και δεδομένων της παρούσας να καθορίσω κατά πόσο ο Ενάγων κατέστη εργοδοτούμενος των Εναγόμενων ή συνομολόγησε σύμβαση έργου ως αυτοεργοδοτούμενος.

 

Εκ της προσαχθείσας μαρτυρίας αυτό που προέκυψε είναι ότι ο Ενάγων μετέβηκε με όχημα των Εναγόμενων μαζί με άλλους υπαλλήλους τους στο χώρο της Κρατικής Έκθεσης στη Λευκωσία για να παρέχει εργασία (labour) για σκοπούς ανέγερσης του περιπτέρου για όσο χρόνο θα διαρκούσε η εργασία αυτή. Την φύση της εργασίας την υπέδειξε ο Διευθυντής των Εναγόμενων κ. Ν. Τρίκκης, ο οποίος μάλιστα μετέβηκε και ο ίδιος στο χώρο με το προσωπικό του όχημα για να συντονίσει την όλη οργάνωση του στησίματος του περιπτέρου, καθότι είχε δοθεί από τους διοργανωτές της έκθεσης αυστηρό χρονοδιάγραμμα και όλοι ευρίσκοντο υπό πίεση, όπως ο ίδιος παραδέχθηκε. Η αμοιβή του Ενάγοντα θα καταβάλλετο από τους Εναγόμενους και όχι από οποιονδήποτε τρίτο, τα σχέδια της ανέγερσης του περιπτέρου τα κατείχε τόσο ο ίδιος όσο και ένας εργολάβος που ευρισκόταν στον χώρο, τον οποίο θα βοηθούσε με την εργασία του ο Ενάγων. Η όλη εργασία και το όφελος θα το αποκόμιζαν οι Εναγόμενοι. Ήταν δική τους η επιχείρηση και ο Ενάγων απλά θα ελάμβανε το ημερομίσθιο του σύμφωνα και με τα ευρήματα του Δικαστηρίου. Τα εργαλεία της εργασίας δεν ανήκαν στον Ενάγοντα, αλλά στους Εναγόμενους, ίσως κάποια και στον εργολάβο που ήταν παρών στον χώρο κατόπιν συμφωνίας που είχαν οι Εναγόμενοι μαζί του. Ο Ενάγων ήταν άνεργος για διάστημα 2 ετών προηγουμένως και αναζήτησε και έλαβε εργασία από τους Εναγόμενους, δεν άσκησε την δική του επιχείρηση ή είχε αναλάβει τέτοιο ρίσκο. Παρείχε την προσωπική του εργασία προς τον σκοπό αυτό για όσο χρόνο θα χρειαζόταν να εξυπηρετηθούν οι σκοποί των Εναγόμενων υπό τον έλεγχο και οδηγίες των οποίων τέθηκε είτε άμεσα είτε μέσω του εργολάβου που ήταν παρών στον χώρο και στην περίπτωση αυτή η θέση του Ενάγοντα «on ‘the lump’ to do labouring work» για την οποία περίπτωση ο Henry L.J στην Lane v. Shire Roofing Co (Oxford) Ltd, ανωτέρω παρατήρησε ότι τα πρόσωπα αυτά ξεκάθαρα αποτελούν εργοδοτούμενους. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κρίνει ότι υπό τις περιστάσεις ο Ενάγων κατά τον επίδικο χρόνο του ατυχήματος ήταν εργοδοτούμενος των Εναγόμενων.

 

Οι Εναγόμενοι ως εργοδότες του Ενάγοντα όφειλαν καθήκον επιμέλειας για παροχή ασφαλούς συστήματος εργασίας. Συνεπώς αντικείμενο εξέτασης αποτελεί για το Δικαστήριο κατά πόσο υπό τις περιστάσεις οι Εναγόμενοι παραβίασαν το καθήκον τους αυτό. Ο Ενάγων σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου κατόπιν οδηγιών χρησιμοποίησε την αλουμινένια σκάλα (τριπόδι) των 9 σκαλοπατιών και 6cm πλάτους εκάστου εξ αυτών για να βιδώσει πλακάζ σε πάνελ κρατώντας το με το ένα χέρι και βιδώνοντας το με το άλλο σε ύψος και με τα χέρια αναρτημένα. Η σκάλα υποχώρησε και ο Ενάγων έπεσε και τραυματίστηκε. Η αναρρίχηση σε σκάλα, έστω τριπόδι, σε μεγάλο ύψος, χωρίς υποστήριξη, καθιστά τον κίνδυνο να τρανταχτεί ή να υποχωρήσει και τον τραυματισμό εκ της πτώσης του προσώπου που ευρίσκεται και εργάζεται επί αυτής εύλογα προβλεπτό. Ο ΜΥ ανάφερε στο Δικαστήριο ότι δεν ευρισκόταν στον χώρο, καθότι ήταν στο χώρο έμπροσθεν του υπό κατασκευή περιπτέρου για σκοπούς συντονισμού. Στο σημείο όπου τραυματίστηκε ο Ενάγων ευρίσκονταν οι άνθρωποι που προέβαιναν στην κατασκευή, μεταξύ των οποίων και ο εργολάβος που ήταν ο υπεύθυνος της κατασκευής. Η πτώση του Ενάγοντα εκ της υποχώρησης της σκάλας, την οποία δεν υποστήριζε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο για να αποφευχθεί η πτώση και ο τραυματισμός του Ενάγοντα, αποτελεί παράβαση του καθήκοντος επιμέλειας των Εναγόμενων. Το καθήκον αυτό εκ της παρουσίας του εργολάβου στο χώρο, ο οποίος επέβλεπε και συμμετείχε στην κατασκευή του περιπτέρου δεν αναιρεί την ευθύνη των Εναγόμενων, καθότι ο ΜΥ ευρισκόταν και ο ίδιος στον χώρο και είχε την γενικότερη επίβλεψη και οργάνωση των εργασιών και σε καμία περίπτωση η όποια μεταβίβαση του καθήκοντος δεν μεταβάλλει την ευθύνη των Εναγόμενων εκ της φύσεως του όπως έχει ήδη επεξηγηθεί με παράθεση νομολογίας ως ανωτέρω.

 

Έχοντας καταλήξει ότι οι Εναγόμενοι είναι υπόλογοι αμέλειας που επέφερε τον τραυματισμό του Ενάγοντα προχωρώ στην εξέταση του κατά πόσο ο Ενάγοντας είναι υπαίτιος συντρέχουσας αμέλειας (βλ. Φοίβος Μαυρίδης v. Rima J. Dharaghji κ.ά. (1990) 1 Α.Α.Δ. 1013). Το Δικαστήριο μπορεί να συμπεράνει την ύπαρξη συντρέχουσας αμέλειας από τη μαρτυρία του ίδιου του Ενάγοντα ή από τα γεγονότα που στοιχειοθετούν το συμβάν όπως διαπιστώθηκαν από το Δικαστήριο (βλ. Θεράπων Μιχαήλ v. Ιωάννου & Παρασκευαϊδης (1998) 1 ΑΑΔ 1494). Στην υπόθεση Andreas Vrondis & Sons  (Constructions) Ltd v. Σοφοκλή Παπαλεοντίου, Πολ. Έφεση Αρ. 189/11, ημερομηνίας 15.5.2017, ECLI:CY:AD:2017:A177, ECLI:CY:AD:2017:A177 επαναλήφθηκε η θέση της νομολογίας ως προς την απόδοση συντρέχουσας αμέλειας ως εξής:

 

«Η συντρέχουσα αμέλεια που έχει ως αποτέλεσμα τον επιμερισμό της ευθύνης αποτελεί ζήτημα πραγματικό και αποφασίζεται στη  βάση της αξιολόγησης της μαρτυρίας και των δεδομένων της κάθε υπόθεσης.  Η εναπόθεση συντρέχουσας αμέλειας αποτιμάται στο σύνολο των γεγονότων, ως θέμα νομικής και λογικής συνέπειας.  Έχει σημασία η γενεσιουργός αιτία ενός ατυχήματος, η αιτιώδης συνάφεια της επιδεικνυόμενης αμέλειας και του συμβάντος και ο βαθμός φροντίδας και προσοχής που θα πρέπει να επιδειχθεί και από το άλλο εμπλεκόμενο μέρος.  (Παναγή ν. Παναγιώτου (2008) 1 Α.Α.Δ. 1267 και Σαμαρά ν. Πιπονίδου (2013) 1 Α.Α.Δ. 629).  Το Εφετείο δύναται να επέμβει στον καταμερισμό ευθύνης όπου διαφαίνεται ότι ο καταμερισμός ήταν εμφανώς λανθασμένος.  Η συντρέχουσα αμέλεια δεν εδράζεται σε καθήκον επιμέλειας που φέρει ο ενάγων έναντι των εναγομένων, αλλά στο καθήκον περί αυτοπροστασίας, με βάρος απόδειξης που φέρει ο εναγόμενος, (Charlesworth & Perry on Negligence 7η έκδ. σελ. 146-147,  παρ. 3-11 και Γεωργική Εταιρεία Πλατώνια Λτδ v. Sharif (2012) 1 Α.Α.Δ. 28).»

 

Εξετάζοντας τα περιστατικά της παρούσας ενόψει και των ευρημάτων του Δικαστηρίου κρίνω ότι ο Ενάγων δεν έλαβε ο ίδιος επαρκή μέτρα ασφαλείας για τον εαυτό του. Στην προκείμενη περίπτωση αν και δεν έχω μαρτυρία πέραν των όσων ο ίδιος ανέφερε στο Δικαστήριο, αφού ουδείς άλλος που ήταν παρών στο ατύχημα έδωσε μαρτυρία, έλαβε οδηγίες και ανέβηκε σε ύψος στην σκάλα με το ένα χέρι να κρατά το πάνελ και με το άλλο χέρι να βιδώνει και είτε ο ίδιος έχασε την ισορροπία του τραντάζοντας την σκάλα, είτε η σκάλα μετακινήθηκε ίσως από τη δική του κίνηση, με το αποτέλεσμα να υποχωρήσει και να πέσει. Μπορεί ο Ενάγων να μην είχε εμπειρία σε θέματα ξυλουργικών εργασιών και κατασκευών, όμως δεν ήταν άπειρος χειρωνακτικής εργασίας, αφού ο ίδιος δήλωσε ότι εργαζόταν για περίοδο περίπου 8 ετών προηγουμένως στην κατασκευή γυψοσανίδων και ότι είχε την ικανότητα για χειρωνακτική εργασία, την οποία ο ίδιος καθόρισε ως οποιαδήποτε εργασία γίνεται με ξύλο, ξηρά δόμηση και οποιαδήποτε υλικά που αφορούν εργασία με τα χέρια.

Ειδικότερα, το γεγονός ότι έλαβε οδηγίες και ανέβηκε στην σκάλα σε κάποιο ύψος κρατώντας το πάνελ από την μια και βιδώνοντας το με το άλλο χέρι απέτυχε να λάβει μέτρα αυτοπροστασίας ζητώντας από κάποιο εκ των παρευρισκόμενων υπαλλήλων να στηρίξουν την σκάλα. Ως εκ τούτου κρίνω ότι θα πρέπει να αποδοθεί ένα μερίδιο ευθύνης 25% στον Ενάγοντα.

 

Συνεπώς προχωρώ στον υπολογισμό των γενικών και ειδικών αποζημιώσεων στην βάση των ευρημάτων μου.

 

Οι ειδικές αποζημιώσεις πρέπει τόσο να δικογραφούνται ειδικώς, όσο και να αποδεικνύονται αυστηρά (βλ. Σπύρου ν. Χ"Χαραλάμπους (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 298, Παναγιώτου ν. Φραγκέσκου (1999) 1 Α.Α.Δ.  6871). Όπως έχει χαρακτηριστικά λεχθεί ο Ενάγων βαρύνεται με την υποχρέωση να αποδείξει με καθαρή μαρτυρία τα κονδύλια που διεκδικεί ως ειδική ζημία (βλ. Ζήνων Μερκής Λτδ ν.  Ελληνικής Τράπεζας Λτδ (1999) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1923).

 

Εξετάζοντας τα ποσά που διεκδικεί ο Ενάγων για ιατρικές εκθέσεις στην Έκθεση Απαίτησης, ήτοι του Δρ. Κετώνη και Δρ. Πέτσα για €150 και €70 αντίστοιχα παρατηρώ ότι τίποτα σχετικό δεν μου έχει παρατεθεί ως μαρτυρία για να μπορώ να τα αποδώσω. Σε σχέση με την απώλεια μελλοντικών απολαβών, ήτοι το ποσό των €4.500- που αξιώνεται για 3 μήνες ως η άδεια ασθενείας του Ενάγοντα υπενθυμίζω ότι δεν αποτέλεσε εύρημα του Δικαστηρίου ότι ο Ενάγων είχε συμφωνήσει με τους Εναγόμενους ότι θα εργοδοτείτο σε αυτούς με μισθό €1.500- μηνιαίως, αλλά ότι η εργοδότηση του αφορούσε μόνο την περίοδο που θα απαιτείτο για να κατασκευαστεί το περίπτερο στην Κρατική Έκθεση. Στην μαρτυρία του Ενάγοντα προέκυψε ότι τόσο πριν το επίδικο ατύχημα όσο και μετά αυτός ήταν άνεργος. Δεν έχω την οποιαδήποτε μαρτυρία για να αξιολογήσω για το ποιες θα ήταν οι απώλειες του Ενάγοντα αν και εφόσον εργαζόταν στην περίοδο που ευρισκόταν με άδεια ασθενείας. Ως εκ τούτου, όλα τα κονδύλια των ειδικών αποζημιώσεων που διεκδικεί ο Ενάγων οδηγούνται σε απόρριψη.

 

Αναφορικά με το θέμα των γενικών αποζημιώσεων που δικαιούται ο Ενάγων για τον πόνο και ταλαιπωρία επισημαίνω ότι σύμφωνα με τις κείμενες νομολογιακές αρχές οι αποζημιώσεις θα πρέπει να συνιστούν εύλογη και δίκαιη αποκατάσταση του ενάγοντος (βλ. Ioannou & Paraskevaides (Overseas) Ltd and Other v. Cristofis (1982) 1 C.L.R. 719) και πρέπει να είναι κοινωνικά αποδεκτές (βλ. Δ. Κουμπαρή κ.ά. ν. Δ. Χρίστου Φατρή (2001) 1Β Α.Α.Δ. 921), όμως το Δικαστήριο δεν θα πρέπει να αποπειράται να επιδικάσει αποζημιώσεις για το πλήρες ποσό ή να προβεί σε τέλεια χρηματική αποκατάσταση (βλ. Paraskevopoulos v. Georghiou (1970) 1 C.L.R. 118).

 

Η τάση της ακολουθούμενης ανοδικής πορείας για τη χορήγηση αποζημιώσεων σε υποθέσεις πρόκλησης σωματικών βλαβών, δεν θα πρέπει να είναι ανεξέλεγκτη και πρέπει να περιορίζεται μέσα στα σωστά πλαίσια της λογικής και δίκαιης για όλους τους διαδίκους αποζημίωσης (Αρετούλα Μερακλή κ.α. ν. Αυγερινού Ταλιώτη (1997) 1 ΑΑΔ 1148). Όπως έχει νομολογηθεί, προηγούμενες αποφάσεις αναφορικά με αποζημιώσεις δεν αποτελούν δεσμευτικό προηγούμενο, αλλά παρέχουν καθοδήγηση γιατί είναι σχεδόν αδύνατο να βρεθούν δύο υποθέσεις με τα ίδια ακριβώς στοιχεία, ενώ στα πλαίσια καθορισμού αυτών λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η συνεχής μείωση της αξίας του χρήματος (βλ. G & L Calibers Ltd ν. Λεμεσιανού (2003) 1 Α.Α.Δ. 948). Περαιτέρω, στόχος είναι να αποδοθεί δικαιοσύνη στην απώλεια και στη ζημιά του τραυματισθέντα χωρίς να τίθεται υπέρμετρο βάρος στον αδικοπραγούντα (βλ. Ανδρέου ν. Θεμιστοκλέους (2004) 1 Α.Α.Δ. 355). Ο υπολογισμός των αποζημιώσεων καθίσταται περισσότερο άσκηση διακριτικής ευχέρειας παρά συνηθισμένη πράξη λήψης απόφασης (Ανδρέου v. Οικονομίδη (1997) 1 Α.Α.Δ. 1501).

 

Οι τραυματισμοί του Ενάγοντα, οι θεραπείες, η εξέλιξη τους, τυχόν κατάλοιπα, καθώς και η σημερινή του κλινική εικόνα καταγράφονται στα ευρήματα του Δικαστηρίου και δεν χρήζουν επανάληψης.

 

Επαναλαμβάνω ότι είναι δύσκολο να ανευρεθούν δύο υποθέσεις με τα ίδια ακριβώς στοιχεία και ότι προηγούμενες αποφάσεις αναφορικά με αποζημιώσεις δεν αποτελούν δεσμευτικό προηγούμενο αλλά παρέχουν καθοδήγηση.

 

Στην υπόθεση Πέτρου v. Γαλάνη (2009) 1 Α.Α.Δ. 84 η Εφεσείουσα, η οποία κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου ήταν 37 ετών, εργαζόταν ως καθαρίστρια και ως πωλήτρια κούπων και είχε υποστεί συντριπτικό διπολικό κάταγμα του αριστερού βραχιονίου. Μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού όπου με γενική αναισθησία έγινε ανάταξη του κατάγματος και ακινητοποίηση με γύψινο νάρθηκα και εν συνεχεία τοποθετήθηκε εργοστασιακός πλαστικός νάρθηκας για επτά εβδομάδες. Ακολούθησε εντατική φυσιοθεραπευτική και κινησιοθεραπευτική αγωγή διάρκειας τριών μηνών. Εξήλθε του νοσοκομείου στις 28.11.2001 και παρέμεινε με άδεια ασθενείας μέχρι τις 30.6.2002.  Η Εφεσείουσα παρεπονείτο για πόνους κατά την ανύψωση του αριστερού ώμου πέραν των 90° κατά την έσω και έξω στροφή του αριστερού βραχίονα μετά από ανύψωση βάρους και κατά τις απότομες καιρικές μεταβολές, ενώ αντικειμενικά παρουσίαζε ελάττωση της ικανότητας του αριστερού ώμου, απαγωγή πρόσθια και πλάγια, έσω και έξω στροφή κατά 30% λόγω της μακροχρόνιας ακινητοποιήσεως του ώμου.  Δεν μπορούσε να μεταφέρει φορτία άνω των 5 κιλών με το πάσχον μέλος και είχε μόνιμη μυϊκή παραμόρφωση στο άνω μέρος του αριστερού δελτοϊδούς μυός, ενώ η εμφάνιση περιαρθρίτιδος στον αριστερό ώμο ήταν πολύ πιθανή. Θα ήταν αδύνατο να εκτέλεσει χειρωνακτική εργασία και ήταν ικανή μόνο για ελαφριά εργασία, ενώ τις οικιακές εργασίες του σπιτιού της, καθώς και στην φροντίδα των παιδιών της και γενικότερα της οικογένειας της θα δυσκολευόταν να της εκτελέσει. Πρωτόδικα επιδικάστηκαν £7.000 ως γενικές αποζημιώσεις, οι οποίες κατ’ έφεση κρίθηκαν έκδηλα ανεπαρκείς και αυξήθηκαν σε £10.000.

 

Στην υπόθεση Νεάρχου v. Στεφανίδη και Προδρόμου ως Διαχειριστών της περιουσίας του αποβιώσαντα Φρίξου Στεφάνου (2003) 1 Α.Α.Δ. 351 ο Εφεσείων στις 18/3/1992 υπέστηκε κάταγμα του δεξιού βραχίονα, μικροεκδορές, απώλεια δύο δοντιών και κινητικότητα των υπολοίπων, καθώς και σπάσιμο των κορόνων τριών μπροστινών δοντιών. Παρέμεινε στο νοσοκομείο για τρεις μέρες και στη συνέχεια στις 29/3/1992 επισκέφθηκε ιδιώτη ορθοπεδικό – χειρούργο και υποβλήθηκε σε εγχείρηση. Εκ του ότι η πόρωση του κατάγματος ήταν βραδεία μετά από πάροδο 19 μηνών, ο Εφεσείων υπεβλήθη σε δεύτερη χειρουργική επέμβαση με μεταμόσχευση κοκάλου από τη λεκάνη που είχε ως αποτέλεσμα  το τραύμα να αποκατασταθεί πλήρως και το κάταγμα να πορωθεί επιτυχώς.  Ο Εφεσείων μπορούσε να εκτελεί οποιαδήποτε εργασία, όμως η κούραση προκαλούσε παροδικό πόνο, ο οποίος έφευγε μετά από ανάπαυση.  Οι κινήσεις του χεριού προς τη πλάτη και την κεφαλή επηρεάστηκαν ελάχιστα και ο πόνος στο χέρι ήταν έντονος για ένα περίπου μήνα μετά από κάθε εγχείρηση. Πρωτοδίκως του επιδικάστηκε υπό μορφή γενικών αποζημιώσεων το ποσό των ΛΚ7.000 το οποίο επικυρώθηκε κατ' έφεση. 

 

Στην υπόθεση Χ. Χαραλάμπους ν. Γ.Γ.Ξυδά  (2007) 1 Α.Α.Δ. 792, ο Ενάγων υπέστηκε θλαστικό τραύμα αριστερού αντίχειρα, κάταγμα βάσεως 5ου μετακαρπίου αριστεράς χειρός, συντριπτικό κάταγμα κοτύλης αριστερού ισχύου, διάστρεμμα αριστερού ισχύου, διάστρεμμα αριστερού γόνατος και αίμαθρο τραύματος αριστερού αντίχειρα. Μετά το ατύχημα ο Ενάγων παρέμεινε στο Νοσοκομείο για 25 ημέρες και εκτός εργασίας για περίοδο 8 μηνών. Παρέμειναν μόνιμα κατάλοιπα και αναπτύχθηκε οστεοαρθρίτιδα. Κατ' έφεση το ύψος των γενικών αποζημιώσεων αυξήθηκε επί πλήρους ευθύνης από £8,000 σε £12,000.

 

Στην υπόθεση Φίλιππος Γιαπάτος ν. Μαρίας Σάββα και Άλλης (2010) 1 Α.Α.Δ. 1324, άνδρας ηλικίας 33 ετών υπέστηκε κάταγμα σκαφοειδούς του αριστερού καρπού και συντριπτικό κάταγμα του κάτω τριτομορίου της δεξιάς κνήμης και περόνης με γραμμοειδή επέκταση στην ποδοκνημική άρθρωση. Υπεβλήθηκε σε δεύτερη χειρουργική επέμβαση οκτώ μήνες μετά και παρέμεινε με μυϊκή ατροφία ως μόνιμο κατάλοιπο και με πιθανότητα μελλοντικής μετατραυματικής αρθρίτιδας. Οι γενικές αποζημιώσεις ύψους £18.000 που αποδόθηκαν πρωτόδικα κρίθηκαν ανεπαρκείς και αυξήθηκαν κατ' έφεση σε €40.000.

 

Στην υπόθεση Παντελής Μεταξά ν. Χαράλαμπου Ιωάννου (2010) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1814, 48χρονος υπέστη πολύ σοβαρό τραυματισμό στον καρπό του δεξιού του χεριού που είχε ως αποτέλεσμα να διαταραχθεί η σχέση του μηνοειδούς και σκαφοειδούς οσταρίου, διάστρεμμα αυχένα, θλάση μαλακών μορίων και σοβαρό διάστρεμμα των ώμων. Ο καρπός ακινητοποιήθηκε με γύψο και αναρτήθηκε σε κρεμαστήρα. Ως αποτέλεσμα δημιουργήθηκε και μετατραυματική οστεοαρθρίτιδα. Πρωτόδικα δόθηκαν ως γενικές αποζημιώσεις £8.000, οι οποίες αυξήθηκαν κατ' έφεση σε £12.000.

 

Στην υπόθεση Κωνσταντινίδης v. Παπαμιλτιάδους (2007) 1 Α.Α.Δ. 733 γυναίκα ηλικίας 53 ετών που ασχολείτο με χειρονακτική εργασία υπέστηκε κάταγμα του κάτω άκρου της κερκίδος αριστερά, τραύματα στο δεξιό γόνατο και στο βλεννογόνο του κάτω χείλους, καθώς και διάφορους μώλωπες. Της έγινε συρραφή των τραυμάτων και ακινητοποίηση του κατάγματος της αριστερής πηχεοκαρπικής σε γύψο για δύο μήνες. Παρέμενε εκτός εργασίας για τρεις μήνες. Τέσσερα χρόνια μετά το δυστύχημα εξακολουθούσε να παρεπονείται για αδυναμία και πόνο στο αριστερό άνω άκρο. Η κλινική της εικόνα παρουσίαζε μικρό βαθμό μόνιμης ανικανότητας με μικρή παραμόρφωση και μικρό περιορισμό της κινητικότητας της αριστερής πηχεοκαρπικής, καθώς και πιο αδύνατη δύναμη συσφίξεως αριστερά. Το ενδοαρθρικό κάταγμα στη αριστερή πηχαιοκαρπική άρθρωση θα δημιουργούσε μετατραυματική αρθρίτιδα με επακόλουθο πόνο και δυσκαμψία. Της επιδικάστηκε πρωτόδικα το ποσό των £15.000 ως γενικές αποζημιώσεις που επικυρώθηκε κατ’ έφεση.

 

Στην υπόθεση Ρούσου ν. Αλεξάνδρου κ.ά. (1999) 1 Α.Α.Δ. 1060 η Ενάγουσα υπέστηκε κατάγματα στους καρπούς των δύο χεριών στο κάτω άκρο της κερκίδας και της ωλένης που επουλώθηκαν πλήρως χωρίς πιθανότητα ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας. Επίσης, υπέστηκε μώλωπες κάτω και γύρω από το δεξιό μάτι, συμπίεση της δεξιάς ζυγωματικής χώρας, ελαφρά εγκεφαλική διάσειση και θλαστικό τραύμα στην αριστερή επιγονατίδα. Το πρωτόδικο Δικαστήριο επιδίκασε £5.000 ως γενικές αποζημιώσεις, ποσό που επικυρώθηκε κατ’ έφεση αν και χαρακτηρίσθηκε ότι βρισκόταν στο χαμηλό όριο του πλαισίου.

 

Στην υπόθεση  Ευρυπίδης Συκοπετρίτης Λτδ v. Αθηνάκη (2005) 1Β Α.Α.Δ. 844 ο Ενάγων υπέστηκε συντριπτικό κάταγμα μεσότητας δεξιάς κλείδας, αιμάτωμα, καθώς και διάστρεμμα αριστερού ώμου. Υπεβλήθη σε χειρουργική επέμβαση κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε πλάκα και βίδες και οστικό μόσχευμα από τη λεκάνη. Το κάταγμα της κλείδας επουλώθηκε μετά πάροδο 4 μηνών περίπου όμως λόγω των έντονων ενοχλημάτων, της αδυναμίας και του πόνου κατά τις κινήσεις του αριστερού ώμου υπεβλήθη σε αποσυμπίεση υπό γενική νάρκωση. Ως μόνιμα κατάλοιπα παρέμειναν ενοχλήματα και πόνος περιοδικά στην περιοχή τόσο του δεξιού όσο και του αριστερού ώμου, ο οποίος θα επιτείνεται μετά από κινήσεις και χειρωνακτική εργασία με πιθανότητα ανάπτυξης μετατραυματικής οστεοαρθρίτιδας. Επιδικάστηκαν ως γενικές αποζημιώσεις το ποσό των £15.000.

 

Στην υπόθεση Κούρρης v. Παπαδοπούλου (1998) 1(Β) Α.Α.Δ. 1147, ο Εφεσείων, ο οποίος κατά την ημέρα του δυστυχήματος ήταν 35 ετών υπέστηκε ανοικτό συντριπτικό κάταγμα του κάτω τρίτου της δεξιάς κνήμης και περόνης. Του έγινε ανάταξη και του τοποθετήθηκαν 2 βελόνες και γύψος. Για 6 μήνες περίπου χρησιμοποιούσε βακτηρίες και παρέμεινε εκτός εργασίας για 13 περίπου μήνες. Του επιδικάστηκαν ως γενικές αποζημιώσεις ποσό £7.000.

 

Τέλος, στην υπόθεση Προεστός v. Προδρόμου κ.ά., Πολιτική Έφεση 326/11, απόφαση ημερ. 12/4/17, ECLI:CY:AD:2017:A140, ο Ενάγων ηλικίας 64 ετών, υπέστη κάταγμα κερκίδας και στέρνου. Ως μόνιμα κατάλοιπα είχε περιορισμό του εύρους της κίνησης στο χέρι και αναπτύχθηκε μετατραυματική οστεαρθρίτιδα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εργάζεται ως ράπτης.  Το ποσό των €30.000 που του επιδικάστηκε πρωτοδίκως μειώθηκε κατ' έφεση σε €18.000.

 

Προτού προχωρήσω στον υπολογισμό των γενικών αποζημιώσεων στις οποίες δικαιούται ο Ενάγων θα πρέπει να επισημάνω ότι εκ της μαρτυρίας εκείνο που προέκυψε είναι ότι δεν υπάρχει ανάγκη αφαίρεσης των υλικών οστεοσύνθεσης παρά το ότι μπορεί να προκαλούν άλγος στην περιοχή του κατάγματος με τις αλλαγές του καιρού. Ο ΜΕ2 δεν διαπίστωσε προβολή των υλικών και εξήγησε ότι επαφίεται στον ασθενή η απόφαση για αφαίρεση των υλικών εάν του δημιουργεί ενοχλήσεις με τη χρήση του χεριού ή με τις αλλαγές του καιρού, κάτι που μπορεί να οφείλεται στην εσωτερική οστεοσύνθεση, όμως μπορεί να οφείλεται και στην φύση του κατάγματος. Ο ΜΕ ανέφερε ότι δεν είχε την οικονομική ευχέρεια, ότι δεν ήθελε να λείψει από την εργασία του, αλλά και ότι δεν ήθελε ο ίδιος εκ του φόβου και της ταλαιπωρίας να προβεί σε τέτοια αφαίρεση. Ενδεχομένως εκ της αφαίρεσης να απαλύνετο και ο πόνος του Ενάγοντα. Αυτό δεν το απέκλεισε ο ΜΕ2. Ως εκ τούτου για το ζήτημα αυτό εφαρμογή έχει η σχετική νομολογία για το καθήκον μετριασμού της ζημίας (βλ. Ταμπούρας v. Κοζάνη (2008) 1 ΑΑΔ 384). Για το ζήτημα του κόστους της μελλοντικής εγχείρησης αφαίρεσης των υλικών οστεοσύνθεσης ο ΜΕ2 παραδέχθηκε ότι συμπεριλαμβάνεται στις καλύψεις που παρέχονται από το ΓΕΣΥ, άρα ουδέν κόστος, ενώ για την απώλεια των εισοδημάτων του Ενάγοντα για 1 μήνα στην περίπτωση τέτοιας επέμβασης δεν έχω την οποιαδήποτε μαρτυρία πόση θα είναι αυτή, ώστε να αξιολογήσω.

 

Λαμβανομένων υπόψη όλων των περιστάσεων της παρούσας υπόθεσης, συνεκτιμώντας τα όσα παρατέθηκαν ανωτέρω αναφορικά με τις γενικές αποζημιώσεις που επιδικάζονται κρίνω ότι το ποσό των €12.000- επί πλήρους ευθύνης είναι η δίκαιη αποζημίωση του Ενάγοντα. Ενόψει και της κατάληξης του Δικαστηρίου αναφορικά με ποσοστό 25% συντρέχουσας αμέλειας του Ενάγοντα, το ποσό στο οποίο δικαιούται εναντίον των Εναγόμενων ως γενικές αποζημιώσεις είναι €9,000-.

 

Η επιδίκαση τόκου εμπίπτει στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου σύμφωνα με το άρθρο 58Α του Περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148.  Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστήριο είναι ξεκάθαρη επί του ζητήματος αυτού (βλ. Φοινικαρίδης κ.ά. ν. Γεωργίου κ.ά. (1991) 1 Α.Α.Δ. 475, Λοΐζος Καμπούρης ν. Εταιρείας Βιοχρώμ Λτδ (2005) 1 (Β) Α.Α.Δ 1246), Ο τρόπος προώθησης μιας αγωγής προς εκδίκαση είναι παράγοντας που λαμβάνεται υπόψη από το Δικαστήριο στην άσκηση της διακριτικής του ευχέρειας, αφού μια αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην προώθηση της, μπορεί να έχει ως επακόλουθο τον περιορισμό της χρονικής έκτασης καθορισμού του τόκου. Ειδικότερα, ο χρόνος καταχώρισης της αγωγής σε σχέση με τη γένεση του αγώγιμου δικαιώματος λαμβάνεται υπόψιν, και τυχόν καθυστέρηση πρέπει να αιτιολογείται  Χρυσάνθου κ.α.  v. Φραντζή (2010) 1 ΑΑΔ 1295.

 

Στην προκείμενη περίπτωση λαμβάνω υπόψη ότι το επίδικο ατύχημα έλαβε χώρα στις 17/09/2014 και το γενικώς οπισθογραφημένο κλητήριο ένταλμα καταχωρήθηκε στις 11/06/2015, ήτοι μετά από πάροδο 9 μηνών περίπου, ενώ η Έκθεση Απαίτησης του Ενάγοντα εναντίον των Εναγόμενων καταχωρήθηκε στις 22/01/2016, ήτοι μετά από περαιτέρω πάροδο 6 μηνών περίπου. Το ιατρικό πιστοποιητικό που εξασφάλισε ο Ενάγων σε σχέση με την αποκρυσταλλωθείσα κατάσταση του φέρει ημερομηνία 29/03/2015, ήτοι 2.5 μήνες περίπου πριν την καταχωρηθείσα Έκθεση Απαίτησης. Εκ των όσων παρατέθηκαν δεν κρίνω ότι υπήρξε αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην καταχώρηση και προώθηση της υπό τον ως άνω αριθμό και τίτλο αγωγής και θα επιδικάσω τόκο από την ημερομηνία του επίδικου ατυχήματος, ήτοι την 17/09/14.

 

 

Κατάληξη:-

 

Eκδίδεται απόφαση υπέρ του Ενάγοντα και εναντίον των Εναγόμενων για ποσό €9,000- ως γενικές αποζημιώσεις πλέον νόμιμο τόκο από 17/09/2014 μέχρι εξόφλησης. Περαιτέρω, σε σχέση με τα έξοδα της διαδικασίας, εκτός αν υπάρχει οποιαδήποτε πληρωμή στο Δικαστήριο, περίπτωση για την οποία θα προχωρήσω να ακούσω τους συνηγόρους, επιδικάζονται υπέρ του Ενάγοντα και εναντίον των Εναγόμενων όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο στην κλίμακα εξόδων €2.000-€10.000.

 

 

 

 

(υπ.)………………………………………

Χ-Μ Καραπατάκης, Ε.Δ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΠΙΣΤΟΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΝ

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ

 

 

 

 

 

 

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο