ΣΤΟ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Δ-Μ Γεωργιάδου, Προσ. Ε.Δ.
Αρ. Αγωγής: 830/2015
Μεταξύ:-
Y & M TSANGARIS KLIMATEC ENGINEERING LIMITED
Ενάγουσας
- και -
1. H.F. ENERGY ENGINEERING LIMITED
2. ΠΕΤΡΟΥ ΦΟΥΣΚΩΤΟΥ
Εναγομένων
Αίτηση ημερομηνίας 31/01/2024 για παραμερισμό απόφασης
Ημερομηνία: 17η Ιουλίου 2024
Εμφανίσεις:
Για την Εναγόμενη 1- Αιτήτρια: κος Χρ. Ματθαίου
Για την Ενάγουσα - Καθ’ ης η Αίτηση: κος Κοϊνάς
ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
Με την υπό εξέταση Αίτηση η Εναγόμενη 1 – Αιτήτρια ζητά τον παραμερισμό της απόφασης που εκδόθηκε εναντίον της στις 17/01/2024, κατόπιν απόδειξης. Προηγήθηκε απόσυρσης του δικηγόρου της την ημέρα που η Αγωγή ήταν ορισμένη για Ακρόαση, ζητήθηκε χρόνος για διορισμό νέου δικηγόρου, η Αγωγή είχε οριστεί επανειλημμένως για απόδειξη και στο μεσοδιάστημα δεν προέβη σε διορισμό δικηγόρου.
Προτού τύχει εξέτασης η Αίτηση, κρίνεται ορθό να παρατεθεί σύντομα το σχετικό δικονομικό ιστορικό που οδήγησε στην έκδοση της απόφασης, ο παραμερισμός της οποίας ζητείται με την Αίτηση. Μετά την συμπλήρωση των δικογράφων, καταχωρίσθηκαν ένορκες αποκαλύψεις εγγράφων από τους διαδίκους και η Αγωγή έλαβε πορεία ακρόασης. Ορίστηκε για πρώτη φορά για ακρόαση στις 17/5/2017, αναβλήθηκε και έκτοτε ορίστηκε αρκετές φορές τόσο για ακρόαση όσο και για οδηγίες και τυχόν δήλωση συμβιβασμού.
Στις 20/10/2022, ημερομηνία κατά την οποία η Αγωγή ήταν ορισμένη για Ακρόαση, ζητήθηκε αναβολή από την πλευρά των Εναγομένων και εκφράστηκε πρόθεση εκ μέρους του δικηγόρου τους (κ. Ματθαίου) να αποσυρθεί από την εκπροσώπησή τους. Με τη συναίνεση του δικηγόρου της Ενάγουσας (κου Κοΐνά), η ακρόαση αναβλήθηκε και η Αγωγή ορίστηκε για προγραμματισμό στις 05/12/2022 και δόθηκαν οδηγίες να γίνουν μέχρι τότε τα δέοντα σε σχέση με την πρόθεση απόσυρσης. Στις 05/12/2022 δηλώθηκε στο Δικαστήριο ότι εντέλει ο δικηγόρος των Εναγομένων δεν θα αποσυρόταν και έτσι η Αγωγή ορίστηκε εκ νέου για Ακρόαση στις 09/05/2023.
Στις 08/05/2023 η Ενάγουσα καταχώρισε στο Δικαστήριο «δέσμη εγγράφων» δυνάμει των περί της Εκδίκασης Καθυστερημένων Υποθέσεων (Ειδικών) Διαδικαστικών Κανονισμών. Στις 09/05/2023 ζητήθηκε και πάλι αναβολή από την πλευρά των Εναγομένων και υποβλήθηκε αίτημα για απόσυρση του κου Ματθαίου από την εκπροσώπηση των Εναγομένων. Δόθηκε προς τούτο σχετική άδεια του Δικαστηρίου και η Αγωγή ορίστηκε για οδηγίες στις 14/06/2023 ώστε να διοριστεί νέος δικηγόρος.
Δεν καταχωρίσθηκε εμφάνιση και κατ’ εκείνη την ημέρα παρουσιάστηκε στο Δικαστήριο ο Εναγόμενος 2 και ζήτησε χρόνο για να διορίσει εκείνος και η Εναγόμενη 1 νέο δικηγόρο. Ο δικηγόρος της Ενάγουσας συναίνεσε και ζήτησε την άδεια του Δικαστηρίου να αποσύρει την αγωγή εναντίον του Εναγόμενου 2. Το Δικαστήριο επεσήμανε στον κο Φουσκωτό ότι έπρεπε να διοριστεί δικηγόρος για να εκπροσωπεί την εταιρεία και ότι δεν μπορούσε ο ίδιος να την εκπροσωπεί. Η Αγωγή εναντίον του αποσύρθηκε και απορρίφθηκε ανεπιφύλακτα και χωρίς έξοδα και σε σχέση με την Εναγόμενη 1 ορίστηκε για απόδειξη στις 20/10/2023.
Μέχρι στις 20/10/2023 που ήταν ορισμένη η Αγωγή για απόδειξη και πάλι δεν είχε διοριστεί δικηγόρος για να εκπροσωπεί την Εναγόμενη 1 και παρουσιάστηκε εκ νέου στο Δικαστήριο ο κος Φουσκωτός και ζήτησε χρόνο για διευθέτηση, αυτή τη φορά. Ο δικηγόρος της Ενάγουσας ζήτησε να παραμείνει η Αγωγή για απόδειξη σε νέα ημερομηνία, προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία για τυχόν εξώδικη διευθέτηση. Εν όψει του αιτήματος, η Αγωγή ορίστηκε για 2η φορά για απόδειξη στις 19/12/2023.
Ούτε μέχρι τότε διορίστηκε δικηγόρος. Στις 19/12/2023 ήταν και πάλι παρών στο Δικαστήριο ο κ. Φουσκωτός και μαζί του παρουσιάστηκε κάποιος δικηγόρος, ο οποίος εξέφρασε πρόθεση να εμφανιστεί και να εκπροσωπήσει την Εναγόμενη. Ο δικηγόρος της Ενάγουσας και πάλι δεν προχώρησε σε απόδειξη και ζήτησε να δοθεί νέα ημερομηνία. Προς τούτο, η Αγωγή ορίστηκε για 3η φορά για απόδειξη στις 17/01/2024.
Κατ’ εκείνη την ημέρα και πάλι δεν υπήρχε στον φάκελο του Δικαστηρίου εμφάνιση σε σχέση με την Εναγόμενη. Στο Δικαστήριο παρουσιάστηκε δικηγόρος εκ μέρους του κου Ματθαίου, ο οποίος ζήτησε να οριστεί εκ νέου η υπόθεση για οδηγίες στις 6/2/2024, ημέρα κατά την οποία οι Εναγόμενοι είχαν και άλλη υπόθεση στο Δικαστήριο (άσχετη με την παρούσα), προκειμένου να καταχωρισθεί νέο σημείωμα εμφάνισης και διοριστήριο, αφού κατ’ εκείνη την ημέρα θα βρισκόταν ο κ. Ματθαίου στη Λεμεσό. Ο δικηγόρος της Ενάγουσας αυτή τη φορά έφερε ένσταση να δοθεί περαιτέρω χρόνος και δήλωσε ετοιμότητα να παραδώσει στο Δικαστήριο ένορκη δήλωση προς απόδειξη της απαίτησης της Ενάγουσας.
Το Δικαστήριο, αφού άκουσε τα μέρη, έκρινε ότι δεν ήταν ούτε εύλογο ούτε δίκαιο να δώσει περαιτέρω χρόνο στην Εναγόμενη 1 για να διορίσει δικηγόρο, αφού από τις 09/05/2023 και εξής της είχε δοθεί πέραν του εύλογου χρόνου και δεν το έπραξε. Τονίστηκε και το γεγονός ότι πρόκειται για παλαιά υπόθεση του 2015. Συνεπώς, το Δικαστήριο δέχθηκε την ένορκη δήλωση που προσκομίστηκε προς απόδειξη της Αγωγής. Μελετώντας την, το Δικαστήριο ικανοποιήθηκε από το περιεχόμενο της και από τα σχετικά τεκμήρια που την υποστήριζαν ότι αποδείχθηκε η αξίωση της Ενάγουσας, μαρτυρία η οποία ήταν άλλωστε αναντίλεκτη, και εξέδωσε απόφαση υπέρ της Ενάγουσας και εναντίον της Εναγομένης για το ποσό των €33.009,23, με νόμιμο τόκο και έξοδα. Ταυτόχρονα, απέρριψε την ανταπαίτηση της Εναγόμενης.
Η υπό εξέταση Αίτηση καταχωρίσθηκε στις 31/01/2024 και με αυτή, η Αιτήτρια ζητά τον παραμερισμό της απόφασης που εκδόθηκε στις 17/01/2024 και ζητά επίσης διάταγμα του Δικαστηρίου που να επαναφέρει την αγωγή στο στάδιο πριν από την έκδοση της εν λόγω απόφασης.
Η νομική βάση της Αίτησης στηρίζεται στις Δ.26 θ.14, Δ.17 θ.10, Δ.33 θ.1 & 5, Δ.57, Δ.64, Δ.48 των περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών (οι «ΠΔΔΚ»), στις συμφυείς εξουσίες και διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου.
Η Αίτηση συνοδεύεται από ένορκη δήλωση του Πέτρου Φουσκωτού (η «ΕΔ-ΠΦ»), ο οποίος υποστηρίζει ότι είναι αντιπρόσωπος της Εναγόμενης 1 και ο Εναγόμενος 2. Αναφέρεται στο δικονομικό ιστορικό της Αγωγής, στην απόσυρση του κου Ματθαίου στις 09/05/2023, στις εμφανίσεις του ενώπιον του Δικαστηρίου στις 9/5/2023, 19/12/2023 και 17/01/2024 και αναφέρει ότι στο διάστημα συζήτησε την υπόθεση τόσο με τον δικηγόρο της Ενάγουσας, κατά την παρουσία του ενώπιον του Δικαστηρίου, όσο και με τον διευθυντή της. Συγκεκριμένα, συζητήθηκε το ενδεχόμενο εξώδικης διευθέτησης της υπόθεσης με την αφαίρεση από την αξίωση της Ενάγουσας του ποσού της ανταπαίτησης και με την εξόφληση του υπολοίπου μέσω παροχής από την Εναγόμενη 1 υπηρεσιών εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ενάγουσα. Ενημέρωσε σχετικά τον κο Ματθαίου, παρά το ότι είχε αποσυρθεί, και την 15/01/2024 αμφότεροι οι Εναγόμενοι τον εξουσιοδότησαν να εμφανιστεί στο Δικαστήριο την 17/01/2024 που ήταν ορισμένη η υπόθεση, για να τους εκπροσωπήσει.
Την ίδια ημέρα που δόθηκαν οδηγίες στον κ. Ματθαίου, εκείνος επέστειλε ηλεκτρονικό μήνυμα (Τεκμήριο 1) στους δικηγόρους της Ενάγουσας, με το οποίο τους πληροφορούσε ότι κατά την 17/01/2024 θα ζητούσε την άδεια του Δικαστηρίου να επανέλθει στην εκπροσώπηση των Εναγομένων και περαιτέρω σημείωνε την ετοιμότητα αμφότερων των Εναγομένων για συζήτηση της υπόθεσης και εισηγήθηκε κατ’ ιδία συνάντηση για το σκοπό αυτό. Στις 16/01/2024 ο κ. Ματθαίου είχε περαιτέρω επικοινωνία με τον δικηγόρο της Ενάγουσας για σκοπούς εξώδικης διευθέτησης και ηγέρθη επίσης το ζήτημα των εξόδων.
Επειδή στις 17/01/2024 ο κ. Ματθαίου ήταν απασχολημένος σε άλλη υπόθεση στη Λευκωσία, εξουσιοδότησε άλλο δικηγόρο να εμφανιστεί και να ζητήσει άδεια για να επανέλθει στην υπόθεση εκπροσωπώντας την Εναγόμενη 1. Παραπονείται για τη στάση των δικηγόρων της Ενάγουσας, ισχυρίστηκε ότι συναίνεσαν να γίνει προσπάθεια εξώδικης διευθέτησης και αναφέρει ότι για την τροπή που πήρε η υπόθεση, ο δικηγόρος της Εναγόμενης 1 απέστειλε στους δικηγόρους της Ενάγουσας σχετικό ηλεκτρονικό μήνυμα ημερομηνίας 18/01/2024 (Τεκμήριο 2). Επισημαίνει δε ότι ουδέποτε εγκαταλείφθηκε η υπεράσπιση και η ανταπαίτηση της Εναγομένης και συνεπώς θεωρεί ότι υπό τις περιστάσεις είναι ορθό και δίκαιο να παραμεριστεί η απόφαση ημερομηνίας 17/01/2024 και η απόρριψη της ανταπαίτησης της Εναγομένης, ώστε η υπόθεση, σε περίπτωση που δεν εξευρεθεί εξωδικαστηριακή λύση, να οδηγηθεί σε ακρόαση και αμφότερες οι πλευρές να τύχουν του αναφαίρετου δικαιώματός τους να ακουστούν και να εκθέσουν τις θέσεις τους.
Στις 20/05/2024 η Ενάγουσα καταχώρισε Ειδοποίηση περί πρόθεσης Ένστασης (η «Ένσταση»), με την οποία εγείρει 16 λόγους ένστασης. Απορρίπτει το περιεχόμενο της Αίτησης, υποστηρίζει ότι το αίτημα είναι αβάσιμο, ότι δεν δικαιολογείται ο παραμερισμός της εκδοθείσας απόφασης και, γενικώς, υποστηρίζει την ορθότητα της απόφασης κάνοντας εκτενή αναφορά στο δικονομικό ιστορικό της υπόθεσης και στις επανειλημμένες ευκαιρίες που δόθηκαν στην Εναγόμενη για να διορίσει δικηγόρο, καθώς και στις ανεπιτυχείς προσπάθειες διευθέτησης, οι οποίες ναυάγησαν λόγω της μη τήρησης των υποσχέσεων της Εναγομένης. Απορρίπτονται επίσης ισχυρισμοί της ΕΔ-ΠΦ αναφορικά με τα διαμειφθέντα μεταξύ των μερών.
Η Ένσταση υποστηρίζεται από ένορκη δήλωση του διευθυντή της Ενάγουσας Γιαννάκη Τσαγγάρη (η «ΕΔ-ΓΤ»), ο οποίος εν πολλοίς αναφέρεται στο δικονομικό ιστορικό της Αγωγής, στη μακρά καθυστέρηση που παρατηρήθηκε από μέρους της Εναγομένης να διορίσει δικηγόρο μετά την απόσυρση του κου Ματθαίου στις 9/5/2023, στις εμφανίσεις του κου Φουσκωτού ενώπιον του Δικαστηρίου και στη γνώση που είχε της διαδικασίας.
Σε σχέση με τους ισχυρισμούς της ΕΔ-ΠΦ περί πρόθεσης εξώδικης διευθέτησης, υποστηρίζει ότι μεταξύ της 9/5/2023 – 14/06/2023 συζητήθηκε η υπόθεση στα γραφεία της Ενάγουσας με τον κ Φουσκωτό και παρά την υπόσχεσή του ότι θα διευθετούσε την Αγωγή, δεν τήρησε τα συμφωνηθέντα, παρά μόνο χρονοτριβούσε προς καθυστέρηση της εκδίκασης της Αγωγής. Υποστηρίζει, επίσης, ότι ουδέποτε υπήρξε κατάληξη ή συναντίληψη για εξώδικη διευθέτηση επειδή ο κος Φουσκωτός δεν το επεδίωξε.
Σε σχέση με την εμφάνιση στις 17/01/2024, διαψεύδει τους ισχυρισμούς της ΕΔ-ΠΦ περί τηλεφωνικής επικοινωνίας του κου Ματθαίου με τον δικηγόρο της Ενάγουσας πριν την εν λόγω εμφάνιση, υποστηρίζει ότι δεν αναφέρθηκε στο Δικαστήριο το κώλυμα του κου Ματθαίου και ότι, εν πάση περιπτώσει, δεν είχε καταχωρισθεί σημείωμα εμφάνισης, εξ ου και η Ενάγουσα προχώρησε σε απόδειξη, ως είχε δικαίωμα να πράξει, έχοντας ήδη δώσει ευκαιρία στην Εναγόμενη να διορίσει δικηγόρο στις 20/10/2023 και στις 19/12/2023. Σε σχέση με την ανταπαίτηση υποστηρίζεται ότι ουδεμία σχετική θεραπεία ζητείται στην αίτηση.
Η Ακρόαση της αίτησης διεξήχθη, στη βάση του περιεχομένου των ενόρκων δηλώσεων, με την παράδοση στο Δικαστήριο Γραπτών Αγορεύσεων από τα μέρη, στις οποίες αναπτύχθηκαν οι εκατέρωθεν θέσεις, με κάποια παραπομπή σε νομολογία. Σημειώνεται εξ αρχής ότι με την αγόρευση του δικηγόρου της Εναγομένης τυγχάνουν σχολιασμού από τον Δικηγόρο της (επιβεβαιώνει ή διαψεύδει) γεγονότα που αναφέρονται στις ΕΔ-ΠΦ και ΕΔ-ΓΤ, στα οποία είχε ο ίδιος εμπλοκή. Οι ισχυρισμοί αυτοί δεν είναι, βεβαίως, δυνατό να γίνουν αποδεκτοί, αφού, ως είναι σαφώς νομολογημένο, οι αγορεύσεις των δικηγόρων δεν συνιστούν μέσο προσαγωγής μαρτυρίας και δεν δύνανται να συμπληρώσουν κενά στην προσκομισθείσα μαρτυρία (βλ. Βασιλείου ν. Δήμου Παραλιμνίου κ.ά. (1995) 4 ΑΑΔ 1275, Αναφορικά με την Αίτηση του Sergueyevich, Π.Ε. 55/20, ημ. 5.4.21, Melisanidis κ.α. v. Kravitz (Υπό την ιδιότητά του ως εμπιστευματοδόχος του Aegean Litigation Trust), Π.Ε. Αρ. Ε110/20, Ε111/20, Ε112/20, Ε113/20, 6/7/2021, Αναφορικά με την Αίτηση της Koretska, Π.Ε. Αρ. 231/2020, 1/2/2022). Συνεπώς, δεν είναι πρόσφορο μέσο για επιβεβαίωση ή διάψευσης ένορκης μαρτυρίας.
Η αίτηση βασίζεται κυρίως στις Δ.17, θ10, Δ.26 θ.14 και Δ.33 θ.1 και 5. Η Δ.17 θ.10 αφορά τον παραμερισμό απόφασης που εκδόθηκε ερήμην, όταν δεν καταχωρίσθηκε σημείωμα εμφάνισης[1].
Η Δ.26 θ.14 αφορά τις περιπτώσεις που εκδόθηκε απόφαση επειδή δεν καταχωρίσθηκε Υπεράσπιση ή επειδή δεν υπήρξε συμμόρφωση με θεσμό[2]. Σύμφωνα με την υπόθεση Ευαγόρου v. Χριστοδούλου κ.ά., (1982) 1 Α.Α.Δ. 771, η εν λόγω διαταγή δίδει γενική εξουσία στο Δικαστήριο να παραμερίζει οποιαδήποτε απόφασή του που εκδίδεται ερήμην, είτε δυνάμει της Δ.26, είτε δυνάμει οποιασδήποτε άλλης διαταγής των περί ΠΔΔΚ. Η εν λόγω υπόθεση αφορούσε απόρριψη αγωγής δυνάμει της Δ.17 θ.14, λόγω μη προώθησης (βλ. επίσης, Αναφορικά με την Αίτηση του κ. Τσικουρή και Μ. Τσικουρή, Π.Έ. Αρ. 217/2020, 30/12/2020).
Στην υπόθεση Ann-Clair Devel Ltd v Κυριακίδη (1999) 1(Α) Α.Α.Δ.537 κρίθηκε ότι ο παραμερισμός απόφασης που εκδόθηκε ένεκα παράλειψης εναγομένου να παρουσιαστεί στη δίκη δεν εξετάζεται βάσει της Δ.26 θ.14, αλλά της Δ.33 θ. 1 και θ.5. Οι Δ. 33 θ1 - θ. 5 προνοούν τα εξής:
1. If on the day fixed for trial the parties do not appear when the trial is called on, upon proof that they (or the party at whose instance such day was fixed) had notice, the action υπόκειται σε απόρριψη and shall not subsequently be heard, unless upon application to the Court, the Court orders reinstatement of the action on the ground that it is equitable so to do in the circumstances of the case.
…
3. If on the day fixed for trial the plaintiff appears when the trial is called on but the defendant does not, then upon proof being given of the defendant having been given notice of such day, the plaintiff may prove his claim, so far as the burden of proof lies upon him and judgment may be given accordingly.
4. If on the day fixed for trial the defendant appears when the trial is called on but the plaintiff does not, then upon proof being given of the plaintiff having been given notice of such day, the defendant, if he has no counter-claim, shall be entitled to judgment dismissing the action, but if he has a counter-claim, then he may prove his counter-claim so far as the burden of proof lies upon him, and judgment may be given accordingly.
5. Any judgment obtained where one party does not appear at the trial may in a proper case be set aside by the Court upon such terms as may seem fit, upon an application made within fifteen days after the trial.»
Η Δ.33 θ.1-5 εφαρμόζεται όταν δεν εμφανιστεί και δεν εκπροσωπηθεί κατά την ακρόαση ένας εκ των διαδίκων ή αμφότεροι. Αυτή είναι και η μόνη διάταξη που τυγχάνει εφαρμογής σε τέτοια περίπτωση. Σχετικές είναι οι αποφάσεις Phylactou v Michael (1982) 1 C.L.R. 204, Ann-Clair Devel Ltd (ανωτέρω), FN & AG Developers LTD ν. Kermia Properties & Investments LTD κ.α., Π.Έ. Αρ. 31/2012, ημερ. 11/6/2018, Stefano Bonfa v Λεωνίδα Ηλία, Π.Έ. 203/2013, ημερ. 7.6.2022.
Η υπόθεση Ann-Clair Developments Ltd (ανωτέρω) αφορούσε αίτηση για παραμερισμό απόφασης που εκδόθηκε λόγω μη εμφάνισης των Εναγομένων κατά την ημερομηνία της δίκης. Η αγωγή ορίστηκε για απόδειξη σε μεταγενέστερη ημερομηνία και, στη συνέχεια, προς συμπλήρωσή της σε άλλη ημερομηνία, οπότε και εκδόθηκε απόφαση εναντίον τους και απορρίφθηκε η ανταπαίτησή τους. Στην εν λόγω υπόθεση, το Ανώτατο Δικαστήριο εξήγησε την εφαρμογή της Δ.33 θ.3 ως εξής:
«Η Δ.33 θ. 3 περιέχει την ειδική ρύθμιση σε σχέση με τις επιπτώσεις και, ακολούθως, τις δυνατότητες όταν κατά την ημέρα της δίκης δεν εμφανίζεται ο εναγόμενος. Η εμπλοκή της Δ.26 θ. 14 στην περίπτωση, δεν είναι ορθή. Η αντίληψη πως η Εvagorou[1] παρέχει έρεισμα για την αντίθετη άποψη, είναι λανθασμένη. Δεν αφορούσε απόφαση λόγω παράλειψης εμφάνισης κατά την ημέρα της δίκης αλλά απόρριψη αγωγής, λόγω μή προώθησης της, κατά το μηχανισμό της Δ.17 θ. 14. Κρίθηκε πως η πρόνοια της Δ.17 θ. 14(2) πως τέτοια απόρριψη δεν επηρεάζει την έγερση νέας αγωγής, δεν απέκλειε την εφαρμογή της Δ.26 θ. 14. Στην προκείμενη περίπτωση, η Δ.33 θ. 5 είναι σαφής. Η απόφαση που εκδίδεται όταν ένας από τους διαδίκους δεν εμφανιστεί κατά τη δίκη, μπορεί να παραμεριστεί μετά από αίτηση υποβαλλόμενη μέσα σε 15 μέρες από τη δίκη. Δεν παρέχεται περιθώριο για εφαρμογή άλλης δικονομικής διάταξης στην περίπτωση. Το αντίθετο θα σήμαινε πως για το ίδιο θέμα ένας θεσμός προβλέπει προθεσμία και άλλος όχι.».
Στην υπόθεση FN & AG Developers ανατράπηκε η πρωτόδικη απόφαση με την οποία εσφαλμένα επετράπη, στη βάση της Δ.33 θ.1 και θ.5, η επαναφορά αγωγής που είχε απορριφθεί την ημέρα που ήταν ορισμένη για ακρόαση, μετά από απόρριψη αιτήματος αναβολής που υπεβλήθη από τους δικηγόρους που ήταν παρόντες. Δεν ήταν παρόντες οι διάδικοι και οι μάρτυρες. Το Ανώτατο Δικαστήριο, έχοντας προβεί σε εκτενή επισκόπησης της σχετικής με την εφαρμογή της Δ.33 (αντιφατικής μέχρι τότε) κυπριακής νομολογίας, σε συνάρτηση με την αντίστοιχη αγγλική νομολογία, αποσαφήνισε ότι η Δ.33 θ.1 και θ.5 μπορεί να αποτελέσει νομικό υπόβαθρο σε αιτήσεις παραμερισμού απόφασης ή απόρριψης «in default», λόγω δηλαδή παράλειψης εμφάνισης την ημέρα της ακρόασης. Ως εξηγήθηκε, ο όρος «in default» σημαίνει απουσία εκπροσώπησης διαδίκου. Όχι απλώς απουσία του ιδίου, ενώ ο δικηγόρος του να ήταν παρών, όπως είχε συμβεί στην περίπτωση εκείνη. Ως λέχθηκε «η προϋπόθεση είναι η απουσία του ιδίου του διαδίκου προσωπικά ή εκπροσωπούμενου δια του συνηγόρου του. Ο δικηγόρος με την υπογραφή σχετικού διοριστηρίου (Δ.2 θ.14), εκπροσωπεί νομίμως το διάδικο και η εμφάνιση του για λογαριασμό του πρώτου, δεν μπορεί να ισοδυναμεί με «παράλειψη εμφάνισης».
Τα πιο πάνω επιβεβαιώθηκαν πρόσφατα στην απόφαση STEFANO BONFA v. ΛΕΩΝΙΔΑ ΗΛΙΑ, Πολιτική Έφεση Αρ. 203/2013, 7/6/2022, ECLI:CY:AD:2022:A236, η οποία αφορούσε έφεση εναντίον πρωτόδικης απόφασης, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση παραμερισμού που καταχώρισε ο εφεσείων/εναγόμενος, σε σχέση με απόφαση που εξέδωσε εναντίον του το ίδιο Δικαστήριο στην απουσία του, αφότου προηγουμένως είχε δώσει άδεια στην δικηγόρο του να αποσυρθεί από την εκπροσώπησή του, μεσούσης της δίκης. Η αίτηση απορρίφθηκε ως καταχωρισθείσα εκπρόθεσμα, μετά την πάροδο των 15 ημερών που προβλέπει η Δ.33 θ.5. Η πρωτόδικη αποφαση επικυρώθηκε με το εξής αιτιολογικό:
«Ο Εφεσείων παρέλειψε εν προκειμένω να εμφανιστεί για συνέχιση της ακρόασης, και έτσι εφαρμογής τύγχανε η Δ.33.Θ.5 και όχι η Δ.26 Θ.14 των Περί Πολιτικής Δικονομίας Θεσμών (FN & AG Developers Ltd v. Kermia Properties & Investments Ltd και Άλλων, Π.Ε. 31/12, ημ. 11.6.18, ECLI:CY:AD:2018:A285, Chr. Morfou Trading Ltd v. Mr Waterproof Limited (2007) 1(B) A.A.Δ. 697, 700, Παναγίδης και Άλλης ν. Κουρούσιη (2001) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1583, 1584-1585).»
Σχετική είναι και η ακόμα πιο πρόσφατη απόφαση του νεοσυσταθέντος Εφετείου στην υπόθεση Μόδεστος Στέλιου κ.α. v. Υδρόγειος Ασφαλιστική Εταιρεία (Κύπρου) ΛΤΔ, Π. Έ. αρ. Ε59/2022, 7/9/2023, ECLI:CY:AD:2023:A275. Αφορούσε έφεση εναντίον απόφασης, με την οποία απορρίφθηκε πρωτοδίκως αίτημα παραμερισμού απόφασης, η οποία εκδόθηκε εναντίον των εναγομένων/εφεσειόντων στην απουσία τους κατά την ημέρα που η αγωγή ήταν ορισμένη για ακρόαση και προηγήθηκε απόσυρση της δικηγόρου τους. Το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού έκρινε ότι τύγχανε εφαρμογής η Δ.33 θ.5 εξέτασε την αίτηση στο πλαίσιο της εν λόγω διαταγής (με αναφορά στην Δ.17 Θ.10, οι πρόνοιες της οποίας προσομοιάζουν με αυτές της Δ.33 θ.5) και αποφάσισε, ότι δεν πληρούνταν οι προϋποθέσεις που θέτει η νομολογία για έγκριση της αίτησης.
Κατ’ έφεση, απετέλεσε θέση των Εφεσειόντων ότι δεν τύγχανε εφαρμογής η Δ.33 θ.5, αλλά θα έπρεπε να εξεταστεί η αίτηση βάσει των νομολογιακών αρχών της Δ.16 Θ.7. Υποστήριξαν επίσης ότι δεν θα έπρεπε να εξεταστεί θέμα απόδειξης καλής υπεράσπισης και ότι, σε κάθε περίπτωση, η υπεράσπιση βρισκόταν στο φάκελο του Δικαστηρίου με αποτέλεσμα το μόνο που είχαν να αποδείξουν ήταν καλό λόγο για τη μη εμφάνιση τους, λόγο τον οποίο το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε κρίνει ως δικαιολογημένο.
Το Εφετείο επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση σημειώνοντας ότι από τη στιγμή που το Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση κατά την ημέρα της δίκης λόγω της απουσίας των εφεσειόντων/εναγομένων μετά την απόσυρση της δικηγόρου τους, η αίτηση για παραμερισμό θα έπρεπε να βασίζεται στη Δ.33 θ.5. Επιβεβαίωσε επίσης ότι σύμφωνα με τη Δ.33 θ.5 οποιαδήποτε απόφαση που εκδόθηκε όταν ένας διάδικος δεν εμφανίστηκε κατά τη δίκη μπορεί στην κατάλληλη περίπτωση να παραμεριστεί με όρους που θα κριθούν κατάλληλοι από το Δικαστήριο, μετά από αίτηση που καταχωρείται εντός 15 ημερών μετά την ακρόαση και ότι οι προϋποθέσεις που εξετάζει το Δικαστήριο όταν έχει ενώπιον του τέτοια αίτηση είναι εκείνες που καθόρισε η νομολογία στην Phylactou v Michael (1982) 1 C.L.R. 204.
Η ακύρωση απόφασης που εκδίδεται στην απουσία διαδίκου αποτελεί ζήτημα το οποίο εμπίπτει εντός της διακριτικής εξουσίας του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Οι αρχές που επενεργούν στην άσκησή της εξηγήθηκαν στην απόφαση Phylactou ν. Michael (1982) 1 C.L.R. 204, 210 και έτυχαν εφαρμογής σε σωρεία μεταγενέστερων (ενδ. Ioannis Kotsapas & Sons Ltd v. Titan Constructions & Engineering Company (1961) C.L.R. 317, Mine&Quarry Serv Ltd ν. Γεωργίου (1993) 1 ΑΑΔ 26, Bίκα Πίκα Nτίσκο Λτδ και Άλλοι ν. Xάπυ Στρητς Nτίσκο Λτδ (1997) 1 ΑΑΔ 28, Milouca Motor Trading Ltd ν. Xρύσανθου Kούρτη (1997) 1 ΑΑΔ 941).
Σύμφωνα με τις αρχές αυτές, το Δικαστήριο επιδιώκει την εξισορρόπηση δύο παραγόντων, αφενός την ανάγκη να διασφαλίσει αποτελεσματικά το δικαίωμα του διαδίκου να ακουστεί στην υπόθεσή του και, αφετέρου, την ταχεία διεκπεραίωση των δικαστικών υποθέσεων. Ο πρωταρχικός παράγοντας, ο οποίος επενεργεί στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου, είναι η αποκάλυψη εκ πρώτης όψεως υπεράσπισης, αλλά παράλληλα εξετάζεται και η διαγωγή του εναγομένου. Το Δικαστήριο μπορεί να αρνηθεί να επανανοίξει την υπόθεση, εάν η διαγωγή του είναι τέτοια, ώστε να πλήττει το θεμέλιο της απονομής της δικαιοσύνης, όντας ασυγχώρητη, περιφρονητική μέχρι βαθμού καταφρόνησης της δικαστικής διαδικασίας ή των δικαιωμάτων του αντιδίκου. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα από την
Milouca Motor Trading Ltd (ανωτέρω):
«Εάν ένας διάδικος μπορεί απρόσκοπτα να επιδιώκει το επανάνοιγμα υπόθεσης, η σφραγίδα της οριστικότητας την οποία φέρει η απόφαση και όλα όσα αυτό εξυπακούει, καθώς και η βεβαιότητα την οποία προάγει στη διαχείριση των υποθέσεων του ανθρώπου θα απωλεσθούν με οδυνηρές συνέπειες για την απονομή της δικαιοσύνης…»
Στην ίδια απόφαση έχουν επίσης αναφερθεί και τα πιο κάτω:
«Το απαύγασμα της νομολογίας κατατείνει στο ότι το Δικαστήριο δεν πρέπει να επιδεικνύει υπέρμετρο ζήλο στην αποστέρηση του δικαιώματος του διαδίκου να ακουστεί νοουμένου ότι αποκαλύπτει υπεράσπιση. Εντούτοις το Δικαστήριο μπορεί, παρά ταύτα, να αρνηθεί να επανανοίξει την υπόθεση, εάν η διαγωγή του είναι τέτοια, ώστε να πλήττει το θεμέλιο της απονομής της δικαιοσύνης. Όπου η διαγωγή του διαδίκου ο οποίος εξαιτείται τον παραμερισμό εκδοθείσας απόφασης, είναι ασυγχώρητη, περιφρονητική μέχρι βαθμού καταφρόνησης της δικαστικής διαδικασίας ή των δικαιωμάτων του αντιδίκου, το Δικαστήριο δύναται ενασκώντας τη διακριτική του ευχέρεια να αρνηθεί να παραμερίσει την απόφαση.»
Όπως προκύπτει από το δικονομικό ιστορικό της υπόθεσης, εφαρμογής, εν προκειμένω, τυγχάνει η Δ.33 θ.5 των ΠΔΔΚ, εφόσον η υπόθεση βρισκόταν στο στάδιο της Ακρόασης όταν αποσύρθηκε ο δικηγόρος της Εναγομένης 1 και στη συνέχεια η Αγωγή ορίστηκε για απόδειξη ένεκα του μη διορισμού νέου (βλ. Ann-Clair Devel Ltd, FN & AG DEVELOPERS LTD, Stefano Bonfa (ανωτέρω)). Σημειώνεται ότι η Αίτηση καταχωρίσθηκε εντός της προθεσμίας των 15 ημερών που τάσσει η Δ.33 θ.5.
Κατά το σκεπτικό της Ann-Clair Developments (ανωτέρω), η ημέρα της δίκης ήταν η ημέρα που ήταν ορισμένη η υπόθεση για ακρόαση. Σύμφωνα με την ίδια απόφαση «ο ορισμός νέας ημερομηνίας για απόδειξη, κατά ενάσκηση διακριτικής εξουσίας από το Δικαστήριο, ή ακόμα το γεγονός της μη συμπλήρωσης της απόδειξης σε μια ημερομηνία, δεν την αποχαρακτηρίζει για να τη μεταβάλει σε "δίκη" με την έννοια της Δ.33 θ.3». Όπως εξηγήθηκε σε άλλο σημείο της απόφασης «η νέα ημερομηνία αφορούσε στην απόδειξη, όρος που στο πλαίσιο της Δ.33 θ. 3 ενέχει την έννοια της προσαγωγής μαρτυρίας από τον ένα μόνο από τους διαδίκους, τον ενάγοντα που εμφανίστηκε κατά την ημερομηνία που ορίστηκε για τη δίκη.»
Αυτό συνέβη και στην παρούσα Αγωγή. Εν όψει της απόσυρσης του δικηγόρου της Εναγομένης κατά την ημέρα της Ακρόασης και της μη εκπροσώπησης της από άλλο δικηγόρο, ενεργοποιήθηκε η Δ.33 θ.3 και η Ενάγουσα είχε δικαίωμα να αποδείξει την υπόθεσή της, είτε την ίδια ημέρα είτε σε επόμενες ημερομηνίες. Σε σχέση με την ανταπαίτηση σχετική είναι η Δ.33 θ.4. Το Δικαστήριο αποδέχθηκε αιτήματα της Ενάγουσας και όρισε την υπόθεση επανειλημμένως για απόδειξη σε άλλες ημερομηνίες, προκειμένου να δοθεί ευκαιρία στην πλευρά της Εναγομένης είτε να προβεί σε εξώδικη διευθέτηση, είτε να διορίσει νέο δικηγόρο, ως η πρόθεση που εκφράστηκε εκ μέρους της ενώπιον του Δικαστηρίου και από τον κ. Φουσκωτό που παρουσιαζόταν κάθε φορά εκ μέρους της Εναγομένης και από δικηγόρους που δήλωσαν πρόθεση να εμφανιστούν. Ουδέποτε καταχωρίσθηκε όμως δεόντως υπογεγραμμένο σημείωμα εμφάνισης και η παρουσία στο Δικαστήριο του κου Φουσκωτού και δικηγόρων που δήλωσαν πρόθεση να εμφανιστούν, περιλαμβανομένης και εκείνης στις 17/01/2024, δεν συνιστούσαν νομότυπη εμφάνιση, εξ ου και στα πρακτικά καταγραφόταν «καμία εμφάνιση». Είναι σαφές ότι μια εταιρεία μπορεί να εμφανιστεί σε αγωγή μόνο δια δικηγόρου (βλ. Annual Practice 1958, σελ. 185 και 192[3]).
Στις 17/01/2024 εκείνο που ζητήθηκε από το Δικαστήριο ήταν να επαναοριστεί η υπόθεση σε άλλη ημερομηνία, προκειμένου να κατατεθεί νέο σημείωμα εμφάνισης και διοριστήριο από τον κ. Ματθαίου, ενώ η Εναγόμενη όφειλε να είχε ήδη προβεί στα δέοντα το αργότερο μέχρι τότε. Η πλευρά της Εναγομένης ήταν πλήρως ενήμερη για τις επανειλημμένες ευκαιρίες που της δόθηκαν για να προβεί είτε σε διευθέτηση είτε σε διορισμό δικηγόρου, καθώς και για τις συνέπειες μη έγκαιρου διορισμού δικηγόρου αφού εκπρόσωπός της ήταν παρών στο Δικαστήριο όταν αναβαλλόταν για απόδειξη. Εντούτοις επέλεξε, στις 17/01/2024, να τηρήσει την ίδια στάση που τηρούσε από τις 09/05/2023, εκφράζοντας και πάλι πρόθεση να διορίσει δικηγόρο, χωρίς όμως να το έχει πράξει.
Εν όψει του δικονομικού ιστορικού, ως παρατέθηκε ανωτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι είχε εξαντλήσει κάθε περιθώριο ανοχής και επιείκειας προς την Εναγόμενη, αφού είχε ήδη αποδεχθεί, με τη συναίνεση της Ενάγουσας, επανειλημμένα αιτήματα αναβολής της διαδικασίας απόδειξης. Η όλη στάση και συμπεριφορά της πλευράς της Εναγόμενης κατά τους 7 μήνες που παρήλθαν από την απόσυρση του δικηγόρου της μέχρι την έκδοση της υπό συζήτηση απόφασης καταδεικνύει αδιαφορία και καταφρόνηση της διαδικασίας και των δικαιωμάτων του αντιδίκου (Milouca Motor (ανωτέρω), Α. Μ. Α. v. Μ. Χ. Μ., ΄Εφεση Αρ. 16/2022, 13/2/2023).
Ομοίως, αδιαφορία για τη διαδικασία δεικνύει και ο λόγος που ούτε μέχρι τις 17/01/2024 υπήρξε δέουσα εμφάνιση. Η θέση που προβάλλεται με την ΕΔ-ΠΦ ότι ο κος Ματθαίου ήταν απασχολημένος σε υπόθεση κακουργιοδικείου στη Λευκωσία δεν είχε προβληθεί ενώπιον του Δικαστηρίου και δεν καταγράφεται στα πρακτικά. Σε κάθε περίπτωση, και να προβαλλόταν, υπό το φως των περιστάσεων της παρούσας υπόθεσης, επ’ ουδενί δεν θα αποτελούσε λόγο για περαιτέρω αναβολή, εφόσον τίποτε δεν εμπόδιζε την πλευρά της Εναγομένης να προβεί εκ των προτέρων στα δέοντα για τη νομότυπη εκπροσώπησή της, ώστε στις 17/01/2024 να μπορούσε να εμφανιστεί άλλος δικηγόρος εκ μέρους του κου Ματθαίου, εφόσον θα είχε όμως ήδη δεόντως επανα-διορισθεί. Συνεπώς, η όλη στάση και συμπεριφορά της Εναγομένης στη διαδικασία δεν επιτρέπει τον παραμερισμό της εκδοθείσας απόφασης.
Σε κάθε περίπτωση, ούτε η ύπαρξη καλής υπεράσπισης έχει καταδειχθεί. Αντιθέτως. Ο παραμερισμός ζητείται προκειμένου να γίνει το 2024 προσπάθεια διευθέτησης υπόθεσης που καταχωρίσθηκε το 2015, η οποία προσπάθεια δεν έγινε ή δεν καρποφόρησε στους 7 μήνες που μεσολάβησαν από την απόσυρση του δικηγόρου της Εναγομένης, αλλά και προηγουμένως. Με την ΕΔ-ΠΦ δεν αμφισβητείται η οφειλή της Εναγόμενης, πλην όμως υποστηρίζεται ότι θα πρέπει να γίνει συμψηφισμός της οφειλής αυτής με την ανταπαίτησή της. Καθίσταται, δηλαδή, εμφανές ότι δεν υπάρχει υπεράσπιση στην Αγωγή, παρά μόνο πρόθεση προώθησης της ανταπαίτησης, προκειμένου να μειωθεί η οφειλή. Τούτο επιβεβαιώνεται και από τη δικογραφία, αφού με την Υπεράσπιση (παράγραφοι 6-8), το μόνο που αρνούνται οι Εναγόμενοι είναι την παροχή υπηρεσιών προς τον Εναγόμενο 2, σε σχέση με τον οποίο η Αγωγή ήδη αποσύρθηκε. Παραδέχονται όμως ότι η Εναγόμενη 1 είχε συναλλαγές με την Ενάγουσα, σε σχέση με τις οποίες η Ενάγουσα τηρούσε σχετικό λογαριασμό με παραδεκτό υπόλοιπο και εκδόθηκαν τα αναφερόμενα στην παράγραφο 6 της Έκθεσης Απαίτησης τιμολόγια που επίσης είναι παραδεκτά. Συνεπώς, ό,τι σκοπεύει να προωθήσει η Εναγόμενη εάν εγκριθεί η Αίτησή της είναι την ανταπαίτησή της.
Με την Αίτηση όμως δεν υποβάλλεται αίτημα επαναφοράς της ανταπαίτησης, ούτε έχει τεθεί με την αίτηση και αγόρευση του δικηγόρου της Εναγομένης οποιοδήποτε νομικό υπόβαθρο προς την κατεύθυνση αυτή. Με την αίτηση και, συγκεκριμένα με το αιτητικό «Β» ζητείται η εξής θεραπεία:
«Διάταγμα του Σεβαστού Δικαστηρίου που να επαναφέρει την πιο πάνω αγωγή στο στάδιο πριν την έκδοση της απόφασης ημερομηνίας 17.1. 2024 για επιδίκαση του αξιούμενου ποσού προς όφελος των Εναγόντων».
Ακόμα και να θεωρηθεί ότι το πιο πάνω λεκτικό εμπερικλείει και την επαναφορά της ανταπαίτησης, δεν προσκομίστηκε οποιαδήποτε μαρτυρία για τη βασιμότητά της και την αναγκαιότητα επαναφοράς της. Κατ’ ακρίβεια, δεν γίνεται καμία ουσιαστική μνεία ούτε στην αίτηση, ούτε στην ΕΔ-ΠΦ, ούτε στην αγόρευση της Εναγομένης για την ουσία της ανταπαίτησης και ούτε προσκομίστηκε οποιοδήποτε αποδεικτικό σε σχέση με αυτή, ώστε να αποκαλυφθεί κατά πόσο υπάρχει καλή βάση ή συζητήσιμο σημείο. Συνεπώς, δεν έχει διαφανεί η αναγκαιότητα επαναφοράς της ανταπαίτησης.
Όσον αφορά, τέλος, τη νύξη της Εναγομένης αναφορικά με την κατά τόπο δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, είναι νομολογιακά θεμελιωμένο ότι τα γεγονότα τα οποία συνθέτουν το αγώγιμο δικαίωμα είναι εκείνα τα οποία συγχρόνως στοιχειοθετούν και τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου (βλ. «Sevegep» Ltd v. United Sea Transport and Another (1989) 1(E) ΑΑΔ 729, Safarino v. Σταυρινού (1991) 1 ΑΑΔ 1059, Παναγή ν. Γενικού Εισαγγελέα (1999) 1(Γ) ΑΑΔ 1107. Στην Έκθεση Απαίτησης αναφέρεται ότι η Εναγόμενη έχει έδρα εργασιών τη Λεμεσό. Η Εναγόμενη το αρνείται με την Υπεράσπιση. Στην απουσία σχετικής μαρτυρίας ή στοιχείων από μέρους της Εναγομένης, καθώς επίσης στη βάση των αρχών που καθιερώθηκαν στις υποθέσεις Kyriacos Theofanous v. Artemis Georghiou (1969) 1 C.L.R. 203 και Sartas Importers v. Ανδρέας Μαρουλλή (2003) 1Γ Α.Α.Δ. 144, δεν διαφαίνεται λόγος προβληματισμού.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η Αίτηση δεν μπορεί να έχει επιτυχή κατάληξη και απορρίπτεται. Σε σχέση με τα έξοδα, κατ’ εφαρμογή του γενικού κανόνα, από τον οποίο δεν βρίσκω λόγο να αποκλίνω, επιδικάζονται υπέρ της Ενάγουσας/Καθ’ ης η Αίτηση και εναντίον της Εναγόμενης/Αιτήτριας, ως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.
(Υπ.).……………………………….
Δ-Μ Γεωργιάδου, Προσ. Ε.Δ.
ΠΙΣΤΟΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΝ
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ
[1] «Where judgment is entered pursuant to any of the preceding Rules of this Order, it shall be lawful for the Court in a proper case to set aside or vary such judgment upon such terms as may be just.»
[2] «Any judgment by default, whether under this Order or under any other of these Rules, may in a proper case be set aside by the Court upon such terms as to costs or otherwise as the Court may think fit.»
[3] «Company – Corporation – must appear by a solicitor» (σ.185). « Company – Corporation. – Although for some purposes the word “person” in these Rules includes a body corporate or aggregate …, a company or corporation can only appear by solicitor… A company or corporation can undertake the proceedings of an action only by a solicitor».