ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΦΟΥ
ΕΝΩΠΙΟΝ: Χρ. Μίτλεττον, Ε.Δ.
Αγωγή αρ. 1352/2015
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΒΒΟΣ
Ενάγων
ν.
C.A.C. PAPANTONIOU TRADING LIMITED
Εναγόμενη
_________________________________________
Ημερομηνία: 26 Απριλίου 2024
Εμφανίσεις:
Γ. Ζυμπουλάκη (κα) με Α. Αθανασίου για Μέρκουρης Τελώνης & Γιολάντα Ζυμπουλάκη Τελώνη ΔΕΠΕ, για τον Ενάγοντα
Μ. Παναγιωτίδου (κα) για Στέλιος Αμερικάνος & Σία ΔΕΠΕ, για την Εναγόμενη
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Το πλαίσιο της διαφοράς
1. Ο Ενάγων, πλασιέ σε εταιρεία που εδρεύει στη Λεμεσό, ισχυρίζεται πως την 14.05.2014, επισκέφθηκε κατάστημα της Εναγόμενης στην Κάτω Πάφο, στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων του, για να παραδώσει προϊόντα. Έξω από τον χώρο της αποθήκης, όπου θα γίνονταν η φορτοεκφόρτωση, υπήρχε μια τσιμεντένια ράμπα που κάλυπτε πρόχειρα κάποια φρεάτια, όπου ο Ενάγων σκόνταψε και έπεσε, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό του. Καταλογίζει στην Εναγόμενη αμέλεια ή και παράβαση νόμιμων καθηκόντων, για λόγους που σχετίζονται με την ασφάλεια του χώρου, στο εν λόγω σημείο. Εκθέτει σχετικές λεπτομέρειες. Είναι η θέση του Ενάγοντος πως, από την πτώση του στο έδαφος, υπέστη κάταγμα ωλεκράνου συντριπτικό και κάταγμα κεφαλής κερκίδος αριστερού αγκώνα και την 15.05.2014 υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση υπό γενική αναισθησία για ανοιχτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση του ωλέκρανου με πλάκα LCP. Παρέμεινε για νοσηλεία μέχρι την 17.05.2014 και ακολούθησε διαδικασία αποθεραπείας. Το 2016, υπέστη νέα χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης. Για τον πόνο και την ταλαιπωρία που υπέστη, αξιώνει γενικές αποζημιώσεις. Αξιώνει, επίσης, €419,00, ως ειδικές αποζημιώσεις, για τα έξοδα έκδοσης του ιατρικού πιστοποιητικού και για τα έξοδα του πολιτικού μηχανικού στον οποίο κατέφυγε, για να ετοιμάσει σχετική έκθεση για τον χώρο του ατυχήματος.
2. Η Εναγόμενη παραδέχεται πως είναι ιδιοκτήτρια καταστήματος στην Κάτω Πάφο και ότι έξω από τον χώρο της αποθήκης υπάρχει μία τσιμεντένια ράμπα. Ωστόσο, αρνείται ότι ο Ενάγων, την 14.05.2014, υπέστη στον χώρο αυτό κάποιο ατύχημα, ενώ, όπως θέτει, δεν υπήρχαν ακάλυπτα φρεάτια. Εάν όντως υπήρξε ατύχημα, είναι η θέση της πως οφείλεται στην αποκλειστική αμέλεια του Ενάγοντος, σε απροσεξία ότι υπήρχε μικρό πλατύσκαλο της ράμπας 1,5 x 1,5m2 ή στο να βλέπει μπροστά του ή σε γλίστρημα από βεβιασμένη ή παράλογη του κίνηση ή κίνηση που ήταν επικίνδυνη ή ασυνήθιστη, υπό τις περιστάσεις. Επειδή η Εναγόμενη δεν αποδέχεται την ύπαρξη ατυχήματος στον χώρο της, αρνείται και όλους τους υπόλοιπους ισχυρισμούς του Ενάγοντος σχετικά με την ευθύνη που της καταλογίζει ο Ενάγων, τον τραυματισμό και τη ζημιά του. Ζητά την απόρριψη της αγωγής του Ενάγοντος, ο οποίος, με απαντητικό δικόγραφο, επιμένει στη δική του εκδοχή.
3. Επίδικα, εκ των δικογράφων, είναι τα εξής: εάν η Εναγόμενη είχε και εάν παρέβη κάποιο καθήκον επιμέλειάς της έναντι στον Εναγόμενο, ως ιδιοκτήτρια χώρου, ως εκ της κατάστασης του χώρου φορτοεκφόρτωσης και ως εκ της ιδιότητας του Ενάγοντος, για την οποία υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές· εάν την 14.05.2014 συνέβη κάποιο ατύχημα στον Ενάγοντα, στην ακίνητη ιδιοκτησία της Εναγόμενης, στον χώρο φορτοεκφόρτωσης, και εάν ο τρόπος με τον οποίον αυτό συνέβη συνδέεται αιτιωδώς με την κατάσταση του χώρου· αν από το ατύχημα αυτό ο Ενάγων υπέστη σωματική βλάβη και ζημιά και η έκταση αυτών· εν τέλει, εάν η Εναγόμενη οφείλει να αποζημιώσει τον Ενάγοντα και σε τι έκταση. Ορισμένα από τα θέματα αυτά συνεξετάζονται, λόγω της φύσης της υπόθεσης.
Διαδικασία
4. Για την υπόθεση του Ενάγοντος, δόθηκε μαρτυρία από τον ίδιο τον Ενάγοντα (ΜΕ1), τον Δρ. Παντελή Τσαγγαρίδη (ΜΕ2) και τον Δημήτρη Πολυκάρπου (ΜΕ3), που αντεξετάστηκαν από τη συνήγορο της Εναγόμενης. Για την υπόθεση της Εναγόμενης, δόθηκε μαρτυρία από τη Βάνια Θεμιστοκλέους (ΜΥ1) και από τον Δρ. Χριστόφορο Σολωμονίδη (ΜΥ2), που αντεξετάστηκαν από τη συνήγορο του Ενάγοντος. Το σύνολο της προφορικής μαρτυρίας καταγράφηκε στα πρακτικά της δίκης. Έγγραφη μαρτυρία, αποτελούμενη από έγγραφα που κατατέθηκαν και σημάνθηκαν ως τα Τεκμήρια 1-11 (Τ1-Τ11), είναι ασφαλισμένα στον φάκελο της διαδικασίας.
5. Μετά την παρουσίαση του συνόλου της μαρτυρίας, οι δικηγόροι των δύο πλευρών αγόρευσαν, επιχειρηματολογώντας, προς υποστήριξη της υπόθεσης του Ενάγοντος και της Εναγόμενης, αντίστοιχα.
6. Είναι σε γνώση του Δικαστηρίου ό,τι αναφέρθηκε, στην πλήρη του μορφή.
Μαρτυρία και εξέταση
7. Η αξιολόγηση της μαρτυρίας ενός μάρτυρα, ως καθοδηγεί η νομολογία[1], γίνεται με βάση το περιεχόμενό της, την ποιότητα και την πειστικότητά της, σε συνάρτηση με την υπόλοιπη μαρτυρία και την αντικειμενική όψη των πραγμάτων. Δυνατόν να λαμβάνονται υπόψη διάφοροι παράγοντες, που δεν εκτίθενται εκ προοιμίου ή εξαντλητικά, όπως η αμεσότητα στις απαντήσεις, η συνοχή και η λογική συνέχειά τους, η απουσία ουσιωδών αντιφάσεων ή υπερβολών, η πιθανότητα όπως κάποια εκδοχή ως προς τα πράγματα να επηρεάζεται από την ευκαιρία γνώσης των γεγονότων ή από το προσωπικό συμφέρον ή την επιθυμία ή από τη μνήμη. Το Δικαστήριο είχε την ευκαιρία να δει και τη συμπεριφορά των μαρτύρων στο εδώλιο του μάρτυρα. Η εκδοχή του κάθε μάρτυρα δεν προσεγγίζεται μικροσκοπικά, με εστίαση απλώς στις λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν ή τη σειρά τους, αλλά ως ένα σύνολο, μέσα στη ζωντανή ατμόσφαιρα της προφορικής δίκης, με όσα την περιστοιχίζουν, στην οποία ο προφορικός λόγος των μαρτύρων μπορεί να μην είναι σε τέλεια γλώσσα ή καλά συνταγμένος και εκφρασμένος, ή απόλυτα ακριβής. Το Δικαστήριο μπορεί να δεχθεί μέρος της μαρτυρίας ενός μάρτυρα και να απορρίψει άλλο, εάν κάτι τέτοιο δικαιολογείται, χωρίς ωστόσο να υπάρχει η δυνατότητα να δέχεται ή να απορρίπτει συστηματικά σημεία της μαρτυρίας κατά το δοκούν ή με επιλεκτικότητα που να παραπέμπει σε κατάτμηση και χρησιμοποίηση της μαρτυρίας, για να υποστηριχθεί συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Η αναφορά του Δικαστηρίου σε αξιοπιστία της μαρτυρίας, στο πλαίσιο συγκεκριμένης υπόθεσης, δεν απευθύνεται στο άτομο, την εντιμότητά του ή την ειλικρίνειά του, ως γενικότερα χαρακτηριστικά του.
8. Για ορισμένα ζητήματα, που είναι εκτός του πεδίου της κοινής γνώσης και της ανθρώπινης εμπειρίας, το Δικαστήριο δυνατόν να χρειάζεται, κατ’ εξαίρεση, μαρτυρία γνώμης, από εμπειρογνώμονα. Ειδικότερα, το Δικαστήριο δεν είναι επιτρεπτό, για θέματα που αποτελούν αντικείμενο επιστημονικής γνώσης, να ενεργεί ως εμπειρογνώμονας[2]. Τι αποτελεί αντικείμενο κοινής γνώσης και ανθρώπινης εμπειρίας και τι αντικείμενο επιστημονικής γνώσης, δεν αποκλείεται να συγχέεται γιατί, στη σύγχρονη εποχή, είναι διευρυμένη η πρόσβαση των πολιτών στην πληροφορία και η δυνατότητα διάδοσής της, συγκριτικά με παλαιότερες εποχές. Αυτή η πραγματικότητα συχνά αυξάνει και τις απαιτήσεις σχετικά με την εμπειρογνωμοσύνη, ανάλογα. Το προσόν της εμπειρογνωμοσύνης μπορεί να προκύπτει από την εξειδικευμένη μόρφωση ή κατάρτιση ή και την επαγγελματική πείρα ή και την ικανότητα πρόσβασης σε δεδομένα μη προσιτά σε όλους και κατανόησης εξειδικευμένων εννοιών και ζητημάτων. Η αξιολόγηση της μαρτυρίας ενός εμπειρογνώμονα, ως επίσης καθοδηγεί η νομολογία[3], είναι με βάση τα ίδια προαναφερόμενα κριτήρια, τα οποία εστιάζουν στη βασιμότητα ή την εγκυρότητα της γνώμης του. Περιλαμβάνουν, επίσης, μεταξύ άλλων, που δεν εκτίθενται εξαντλητικά, την πληρότητα της αιτιολογίας που δίδεται για τη συγκεκριμένη γνώμη, τη συνάφεια ή την ακρίβεια ή την επάρκεια στην παρουσίαση και τεκμηρίωσή της, τον βαθμό της μελέτης για τον σχηματισμό της. Το καθήκον του εμπειρογνώμονα είναι, ενεργώντας κατά κανόνα με ανεξάρτητο και αντικειμενικό τρόπο, να εφοδιάσει το Δικαστήριο με όλες τις απαραίτητες επιστημονικές ή εξειδικευμένες πληροφορίες και γνώσεις, ώστε το Δικαστήριο να είναι σε θέση, εφαρμόζοντας αυτές στα γεγονότα της υπόθεσης, να σχηματίσει τη δική του ανεξάρτητη κρίση. Συναφώς, το Δικαστήριο πρώτα αξιολογεί την ειδική μαρτυρία ως προς την αξιοπιστία της, με βάση τους συνήθεις κανόνες απόδειξης, και αφού την κατανοήσει, με τη γνώση που θα έχει πλέον αποκτήσει, προβαίνει σε ευρήματα επί των γεγονότων που αφορούν την εξειδικευμένη πτυχή της υπόθεσης.
Καθήκον επιμέλειας της Εναγόμενης, παράβαση και ατύχημα
9. Η Εναγόμενη ενάγεται ως ιδιοκτήτρια και κάτοχος χώρου, του καταστήματος στην Κάτω Πάφο, όπου, σύμφωνα με τη θέση του Ενάγοντος, συνέβη ατύχημα. Ότι η Ενάγουσα είναι η ιδιοκτήτρια του ένδικου χώρου, συμφωνούν και οι δύο πλευρές.
10. Σύμφωνα με το άρθρο 51επ. του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου Κεφ.148, «αμέλεια» συνίσταται, μεταξύ άλλων, στην τέλεση πράξης την οποία, υπό τις περιστάσεις, δεν θα τελούσε λογικό συνετό πρόσωπο ή στην παράλειψη τέλεσης πράξης την οποία, υπό τις περιστάσεις, τέτοιο πρόσωπο θα τελούσε͘. Γι’ αυτήν, δύναται να τύχει αποζημίωσης μόνο το πρόσωπο έναντι του οποίου o υπαίτιος της αμέλειας υπείχε υποχρέωση, υπό τις περιστάσεις, να μην επιδείξει αμέλεια.
11. Υποχρέωση να μην επιδεικνύεται αμέλεια έχει και ο κάτοχος ακίνητης ιδιοκτησίας έναντι κάθε προσώπου που τελεί νόμιμα εντός, επί ή τόσον πλησίον της ακίνητης αυτής ιδιοκτησίας (γείτονας) ώστε, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, να επηρεάζεται από την αμέλεια.
12. Ενώ υπάρχει αυτή η θεσμοθέτηση του καθήκοντος επιμέλειας έναντι όλων των προσώπων που βρίσκονται νόμιμα στην ακίνητη ιδιοκτησία και γειτνιάζουν με αυτήν, υπάρχει διαφοροποίηση του καθήκοντος επιμέλειας σε σχέση με την κατάσταση ή τη συντήρηση ή την επισκευή της ακίνητης ιδιοκτησίας. Εκεί, διατηρείται ακόμη η διάκριση μεταξύ «αδειούχου» (licensee) και «προσκεκλημένου» (invitee)[4].
13. Ο κάτοχος ακίνητης ιδιοκτησίας δεν υπέχει υποχρέωση σε σχέση με την κατάσταση ή τη συντήρηση ή την επισκευή της ακίνητης ιδιοκτησίας έναντι απλού αδειούχου (bare licensee) ο οπoίoς βρίσκεται ή η ιδιοκτησία τoυ oπoίoυ βρίσκεται, εντός ή επί της ακίνητης αυτής ιδιοκτησίας, παρά μόνον για προειδοποίηση αυτού, για οποιονδήποτε κρυμμένο ή απαρατήρητο κίνδυνο εντός ή επί ακίνητης ιδιοκτησίας, τoν οποίον ο κάτοχος γνωρίζει ή πρέπει κατά τεκμήριο να θεωρηθεί ότι γνωρίζει.
14. Έπειτα, εννοιοδοτείται ο «απλός αδειούχος», ως οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο εισέρχεται νόμιμα σε ακίνητη ιδιοκτησία άλλως πάρα σε σχέση με εργασία στην οποία έχει συμφέρον ο κάτοχος της ακίνητης ιδιοκτησίας ή κατά τη νόμιμη εκτέλεση δημόσιου καθήκοντος βάσει των διατάξεων οποιουδήποτε νομοθετήματος ή άλλως πώς, και περιλαμβάνει τους προσκεκλημένους εκτός αυτούς που είναι με αμοιβή και τους υπηρέτες του κατόχου της ακίνητης ιδιοκτησίας.
15. Η προαναφερόμενη διαφοροποίηση διατηρεί ζωντανή και την ανάγκη διάκρισης εάν ο Ενάγων, που αναμφίβολα εισήλθε νόμιμα στην ακίνητη ιδιοκτησία της Εναγόμενης, θεωρείται αδειούχος ή προσκεκλημένος.
16. Ο μόνος που ήταν σε θέση να πει ότι έγινε κάποιο ατύχημα στον χώρο των φορτοεκφορτώσεων ήταν ο Ενάγων. Ο Ενάγων, στη μαρτυρία του, ανέφερε, όσα και στην Έκθεση Απαίτησής του. Μεταξύ αυτών, πως την 14.05.2014, μετέβη στο κατάστημα της Εναγόμενης στην Κάτω Πάφο, για να την προμηθεύσει με αναψυκτικά Coca-Cola. Ο χώρος που προσέγγισε ήταν ο χώρος φορτοεκφόρτωσης των εμπορευμάτων. Εισήλθε από την τσιμεντένια ράμπα και εκεί που σκόνταψε ήταν στην ανισοσταθμία του εδάφους της ράμπας μεταξύ του επιπέδου της πλατφόρμας φορτοεκφόρτωσης και του επιπέδου των φρεατίων. Πάτησε και έπεσε μέσα στα ακάλυπτα φρεάτια, έπειτα στο έδαφος. Το ατύχημα, όπως υποστήριξε, ήταν λόγω των κακοτεχνιών της ράμπας, και επειδή δεν υπήρχαν κάποια προστατευτικά μέτρα, καθώς και λόγω του λανθασμένου σχεδιασμού και τοποθέτησής της ή και κακής συντήρησής της. Επίσης, γιατί υπήρχαν ακάλυπτα φρεάτια στον χώρο φορτοεκφόρτωσης, χωρίς προστασία. Η ράμπα ήταν επικίνδυνη λόγω της ανισοσταθμίας. Αυτό ο ίδιος δεν το πρόσεξε καθώς προσπαθούσε να μεταφέρει τα αναψυκτικά μέσα στην αποθήκη, όπου οδηγεί η ράμπα. Δεν υπήρχε σήμανση ότι ο χώρος δεν ήταν ασφαλής για χρήση, κάποια προειδοποίηση ότι η ράμπα είχε κρυμμένο κίνδυνο, απαρατήρητο, που η Εναγόμενη γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει. Εξηγεί γιατί θεωρεί πως η Εναγόμενη προέβη σε παραλείψεις σε σχέση με την ασφάλεια του χώρου, τη συντήρηση, την επισκευή και τη σήμανση, που την καθιστούν υπεύθυνη. Ο λόγος που δεν ετοιμάστηκε έκθεση από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας ήταν γιατί είχε αλλοιωθεί η σκηνή (Τ3, Τ4). Με την αλληλογραφία που ακολούθησε, δεν επήλθε κάποιο αποτέλεσμα (Τ5, Τ7). Απευθύνθηκε σε πολιτικό μηχανικό, για να ετοιμάσει έκθεση σχετική με τη ράμπα, την οποία επικαλείται, και για την οποία, επίσης, υπέστη κόστος (Τ6, Τ8). Μετά τον τραυματισμό του, όπως λέει ο Ενάγων, μεταφέρθηκε από την Κάτω Πάφο στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού, από τον διευθυντή της εταιρείας στην οποία εργάζεται, στον οποίο είχε τηλεφωνήσει αμέσως μετά το ατύχημα και μετέβη από τη Λεμεσό στην Πάφο για τον σκοπό αυτό.
17. Όπως ανέφερε ο Ενάγων, σε σχέση με το Τ6, και στις φωτογραφίες που περιλήφθηκαν στην έκθεση πολιτικού μηχανικού υπάρχει αλλοίωση, δηλαδή κάλυψη των φρεατίων. Όταν έγινε το ατύχημα, υποδεικνύει, ήταν ακάλυπτα. Υπήρχε, όπως ανέφερε, δείχνοντας και πάνω στις φωτογραφίες «σκάμμα», δηλαδή λακκούβα, έξω από την πόρτα, μεταξύ των δύο φύλλων της, που στο μεταξύ καλύφθηκε. Τα σανίδια που φαίνονται στις φωτογραφίες δεν υπήρχαν. Έπρεπε να διασχιστεί το «σκάμμα», να μπει το σίδερο, να γυρίσει το «παλέττο», για να μπει μέσα ο μεταφορέας με το εμπόρευμα. Στην προσπάθειά του να μεταφέρει το φορτίο μέσα στην αποθήκη, με το «handlift», δηλαδή το μέσο με τους τροχούς, όπου τοποθετεί το βαρύ «παλέττο», προσπαθούσε να το γυρίσει, υπήρχε το έδαφος που δεν ήταν ίσιο, η ανισοσταθμία του εδάφους εκεί, που ήταν μεγάλη, σκόνταψε και έπεσε μέσα στο φρεάτιο, ακριβώς έξω από την έξοδο, υποδεικνύοντας το ακριβές σημείο.
18. Κατά την αντεξέτασή του, ο Ενάγων ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι εκείνη την ημέρα, είχε κάνει το δρομολόγιο για την παράδοση μόνος του. Κάνει αυτή τη δουλειά για περίπου 13 χρόνια. Μετά το ατύχημά του, δεν μεταβαίνει πλέον για παραδόσεις στην Πάφο. Δεν πήγαινε μόνο στην υπεραγορά της Εναγόμενης, αλλά και σε άλλους πελάτες. Η δε υπεραγορά της Εναγόμενης ήταν στα δρομολόγιά του, άρα γνώριζε τον χώρο. Μεταφέρονταν τα προϊόντα με το φορτηγό, κατέβαιναν με το «forklift», ανέβαιναν στο «handlift» και με το «handlift» μεταφέρονταν μέσα στην αποθήκη. Δεν υπάρχει, όμως, συγκεκριμένος συνηθισμένος τρόπος. Εκείνη την ημέρα, ωθούσε το «handlift» προς τα μπροστά, πήγε να γυρίσει, για να μπει μέσα στο «σκάμμα» το «παλέττο», και εκείνη την ώρα, σε εκείνο το σημείο, σκόνταψε και έπεσε. Του υποδείχθηκε, από τη συνήγορο της Εναγόμενης, πως δεν είχε αναφέρει οποτεδήποτε στο παρελθόν τέτοιες λεπτομέρειες, οπότε θα μπορούσε να συνάγει πως είναι σκέψεις εκ των υστέρων. Ο Ενάγων απάντησε με φυσικότητα, πως δεν είχε ερωτηθεί, ούτε γνώριζε πως θα έπρεπε να δώσει τέτοια λεπτομερή περιγραφή κάπου. Γνώριζε πώς είναι ο χώρος, εφόσον τον είχε επισκεφθεί ξανά, και πως υπάρχει κάποιος κίνδυνος, αλλά έπρεπε να κάνει και την παράδοση, εξηγώντας πως δεν ήθελε να τραυματιστεί, δεν το έκανε σκόπιμα.
19. Ο Ενάγων, ερωτώμενος σχετικά, απάντησε πως δεν θυμάται εάν εκείνη την ημέρα είχε να κάνει παραδόσεις και σε άλλους προμηθευτές. Έπειτα, ότι δεν είδε οποιοσδήποτε άλλος το περιστατικό της πτώσης του και του τραυματισμού του. Μετά από την πτώση του, ειδοποίησε το αφεντικό του, που δεν ξέρει πού ακριβώς ήταν, αν ήταν στην Επαρχία Λεμεσού ή όχι, για να τον πάρει. Προτίμησε να μεταβεί στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού, και δεν ζήτησε άμεση ιατρική βοήθεια στην Πάφο. Δεν θυμόταν, όπως είπε, τι ώρα ακριβώς έγινε το ατύχημα, παρά μόνον πως ήταν πρωί, ούτε πόση ώρα περίμενε, για να έρθει να τον πάρει το αφεντικό του. Μέχρι να έρθει, ήταν στο φορτηγό, κάθονταν μόνος του εκεί και πονούσε και δεν μπορούσε να κάνει οτιδήποτε. Ερωτήθηκε, τι έγινε με το εμπόρευμα. Ανέφερε πως λογικά θα το παρέδωσε άλλος, αλλά όσο ήταν εκείνος εκεί, δεν είχε έρθει οποιοσδήποτε. Το αυτοκίνητό του, όπως είπε, έμεινε εκεί. Δεν θυμάται πότε ενημέρωσε την Εναγόμενη για το ατύχημα. Ο ίδιος δεν έκανε οτιδήποτε, αλλά χειρίστηκε το θέμα η εταιρεία στην οποίαν εργάζονταν, χωρίς ο ίδιος να γνωρίζει τις λεπτομέρειες. Όταν του υποβλήθηκε πως δεν υπέστη τέτοιο ατύχημα έξω από την αποθήκη της Εναγόμενης, επέμεινε στην εκδοχή του, πως έχει υποστεί. Έκανε, όπως είπε, ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό εκείνη την ημέρα, για να κάνει τη δουλειά του σωστά, επαναλαμβάνοντας πως δεν ήθελε να τραυματιστεί. Δεν υπήρχε άλλη είσοδος στην αποθήκη ή άλλος τρόπος μεταφοράς των προϊόντων.
20. Ο Ενάγων, για το εάν και πώς έγινε το ατύχημα που αναφέρει, έχει μόνον τον λόγο του και το αδιαμφισβήτητο γεγονός πως την 14.05.2014 εισήχθη στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού με τον τραυματισμό στο χέρι. Παρόλη τη δυσκολία του Ενάγοντος να θυμηθεί λεπτομέρειες, ιδίως μετά τον τραυματισμό του, δεν θεωρώ ότι ανέφερε αναληθώς πως υπέστη ατύχημα στον χώρο της Εναγόμενης. Ότι δηλαδή τον υπέστη κάπου αλλού, στην εργασία του, στη Λεμεσό, και ισχυρίστηκε εκ των υστέρων πως του συνέβη στην Πάφο, κατά την παράδοση στην Εναγόμενη, επιλέγοντας την Εναγόμενη, για συγκεκριμένο λόγο. Δεν εξηγήθηκε και δεν θα μπορούσε να εξηγηθεί λογικά ο Ενάγων να μπει στη διαδικασία να σκηνοθετήσει ολόκληρο ατύχημα στον χώρο ελέγχου της Εναγόμενης, να μπει σε έξοδα για να εξασφαλίσει εμπειρογνωμοσύνη σχετικά με τον συγκεκριμένο χώρο και να εγείρει αξίωση, χωρίς παράλληλα να γνωρίζει εάν η εκδοχή του θα μπορούσε να διαψευστεί από αντικειμενικά στοιχεία της Εναγόμενης, που στον χώρο εκείνο λειτουργεί υπεραγορά· με μόνο κίνητρό του να δικαιολογηθεί ένας τραυματισμός εν ώρα εργασίας. Δεν αναφέρθηκε οποιοσδήποτε λόγος, που να δικαιολογεί μια τέτοια υποψία μεθόδευσης από τον Ενάγοντα. Εξάλλου, δεν υποβλήθηκε και στον μάρτυρα ως υφιστάμενη εκδοχή, σε μια εκλογικευμένη διάσταση, το να κατέθεσε αναληθώς πως υπέστη ατύχημα στον χώρο της Εναγόμενης, με αναφορά και σε συγκεκριμένα γεγονότα που να οδηγούν στη διάψευση. Έπειτα, πέρα από την πάροδο του χρόνου, που φυσιολογικά επηρεάζει την ανθρώπινη μνήμη, ο Ενάγων, μετά από τον τραυματισμό του, εξέφρασε, μέσα από τα συμφραζόμενά του, περισσότερο, πως το μόνο που ήθελε, ήταν να έρθει κάποιος από την εργασία του και να τον πάρει από εκεί, να τον πάρει στην πόλη του, χωρίς να τον ενδιαφέρει οτιδήποτε άλλο ή χωρίς να μπορεί να διαχειριστεί διαφορετικά την όλη κατάσταση. Δεν αντιδρούν όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο στα ατυχήματα ή στον πόνο. Ο Ενάγων φαίνεται να αντέδρασε με αίσθημα αδυναμίας και παραίτησης, που δικαιολογείτο από τον πόνο που ανέφερε πως αισθάνονταν από τον τραυματισμό του. Άφησε το εμπόρευμα εκεί, χωρίς να τον ενδιαφέρει εάν θα παραδοθεί στον πελάτη ή όχι, και ειδοποίησε στην εταιρεία του να έρθουν να τον πάρουν και να τον αναλάβουν. Έκτοτε, μάλιστα, δεν ήρθε ξανά στην Πάφο. Το γεγονός ότι αντέδρασε με τον τρόπο αυτό, και δεν έγινε κάτι επεισοδιακό και θορυβώδες στον χώρο του ατυχήματος, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη πως ένιωθε και υπεύθυνος για το ατύχημα και επιχείρησε να το κρύψει, όπως προσεγγίζεται η αντίδραση του Ενάγοντος από την πλευρά της Εναγόμενης.
21. Όλα αυτά τα γεγονότα, ως προς τα οποία δεν υπάρχει άλλη μαρτυρία εκτός από αυτήν του Ενάγοντος, εάν δεν είχαν συμβεί, θα μπορούσαν να διαψευστούν. Δηλαδή τα γεγονότα ότι την 14.05.2014, το πρωί, θα γίνονταν παράδοση αναψυκτικών από τη συγκεκριμένη εταιρεία που εργοδοτεί τον Ενάγοντα στην Εναγόμενη· ότι κάποιος άνοιξε την αποθήκη εκείνο το πρωί, για να μπορέσει να διενεργηθεί η παράδοση· ότι υπήρχε κάποιου είδους έλεγχος της αποθήκης μα δεν είδε κάποιος τον Ενάγοντα, είτε κατά το ατύχημα, είτε όλη την ώρα που ανέφερε πως παράτησε το εμπόρευμα και περίμενε στο φορτηγό· ότι εισήλθε φορτηγό της εταιρείας στην οποία εργάζεται ο Ενάγων εκείνη την ημέρα στον ευρύτερο χώρο της υπεραγοράς, κ.λπ.. Έναντι όμως στη μαρτυρία του Ενάγοντος, η ΜΥ1, που εργάζεται στην Εναγόμενη ως λειτουργός ασφάλειας, ποιότητας και υγείας, από τον Δεκέμβριο του 2017, ό,τι γνωρίζει για το επίδικο ατύχημα, είναι από το αρχείο, όπου είδε μόνο μία επιστολή από δικηγόρο. Τίποτε άλλο. Η ΜΥ1 δεν έχει και κάποιο αρχείο όπου να φαίνονται οι παραγγελίες από τους προμηθευτές, πότε έγιναν παραλαβές, δεν έκανε οποιαδήποτε έρευνα γεγονότων ή τουλάχιστον δεν αναφέρθηκε σε τέτοια ή και σε σχετικά με τους ισχυρισμούς του Ενάγοντος γεγονότα. Εν τέλει, δεν διέψευσε τον Ενάγοντα ότι την 14.05.2014 το πρωί μετέβη στο κατάστημα της Εναγόμενης στην Κάτω Πάφο για να παραδώσει αναψυκτικά. Δεν υπάρχει μαρτυρία που να δίδει μια διαφορετική εκδοχή από εκείνην του Ενάγοντος. Ο δε λόγος του, ότι υπέστη ατύχημα την 14.05.2014 στο κατάστημα της Εναγόμενης στην Κάτω Πάφο, συνάδει με την ιατρική μαρτυρία ότι την 14.05.2014 εισήχθη τραυματισμένος στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού. Εξήγησε, επίσης, γιατί ήθελε να επιστρέψουν άμεσα στη Λεμεσό.
22. Ο Ενάγων απαντούσε με αμεσότητα, προσπαθώντας να εξηγήσει παραστατικά πώς έπεσε στο έδαφος και να μεταφέρει στο Δικαστήριο ό,τι ακριβώς βίωσε. Δεν υπέπεσε σε ουσιώδεις αντιφάσεις και ήταν σταθερός στα γεγονότα που κατέθεσε. Δεν προκύπτει από οποιοδήποτε σημείο της μαρτυρίας του αναξιοπιστία.
23. Είναι αποδεκτή η μαρτυρία του Ενάγοντος σχετικά με το ότι του συνέβη το ατύχημα που περιέγραψε στον χώρο της Εναγόμενης.
24. Ο «πλασιέ», ο οποίος εισέρχεται σε προκαθορισμένο χώρο στην ακίνητη ιδιοκτησία, για να παραδώσει συγκεκριμένη παραγγελία, την οποία αναμένει ο κύριος ή κάτοχος, εξ ου και είτε βρίσκεται εκεί είτε διατηρεί την πόρτα ανοιχτή, είτε άλλως πώς, δεν είναι απλός αδειούχος, αλλά προσκεκλημένος (invitee). Η Λάζαρος Ππόλος & Υιοί Λτδ ν. Θεοφάνους (1997) 1 ΑΑΔ 673, στην οποία παρέπεμψε η πλευρά της Εναγόμενης, με έμφαση στη φράση «πρόσωπα που εισέρχονται σε υποστατικά για να εξασφαλίσουν παραγγελίες ή για να έχουν οποιαδήποτε επικοινωνία με τον κάτοχο… …» δεν αναφέρεται σε πρόσωπο που παραδίδει συγκεκριμένη παραγγελία σε τακτική βάση, στο πλαίσιο σύμβασης. Ο Ενάγων δεν εισήλθε στην ακίνητη ιδιοκτησία της Εναγόμενης ως περαστικός, για να δειγματίσει προϊόντα, να συζητήσει με τον κάτοχο, και να λάβει κάποια πιθανή παραγγελία. Εισήλθε στον καθορισμένο χώρο φορτοεκφορτώσεων, για να εξυπηρετήσει την Εναγόμενη, η οποία είχε συμφέρον στα εμπορεύματα[5], όπως αντίστοιχο συμφέρον είχε και η εταιρεία στην οποία εργάζονταν ο Ενάγων. Ο Ενάγων ήταν «πλασιέ» που παρέδιδε προϊόντα στην Εναγόμενη, όπως ανέφερε, στο πλαίσιο της συνεργασίας της εταιρείας στην οποία εργάζονταν με την Εναγόμενη.
25. Η εκδοχή του αυτή, κατά την αντεξέτασή του, δεν κλονίστηκε, ως προς την αξιοπιστία της. Ούτε του υποβλήθηκε πως δεν υπήρχε πράγματι κάποια σύμβαση με την εταιρεία στην οποίαν εργάζονταν και δεν υπήρχε λόγος να παραδώσει συγκεκριμένη παραγγελία στην Εναγόμενη. Έπειτα, και η ΜΥ1 δεν διέψευσε αυτήν την εκδοχή του Ενάγοντος, με οποιαδήποτε άλλη, ότι λ.χ. δεν υπήρχε λόγος ο Ενάγων να εισέλθει στην ακίνητη ιδιοκτησία της Εναγόμενης για να παραδώσει εμπορεύματα. Ο Ενάγων ήταν προσκεκλημένος (invitee).
26. Συνεπώς, σε σχέση με τον Ενάγοντα, η Εναγόμενη 1 είχε καθήκον να μην τελέσει πράξη την οποία, υπό τις περιστάσεις, δεν θα τελούσε λογικό συνετό πρόσωπο ή να μην παραλείψει να τελέσει πράξη την οποία, υπό τις περιστάσεις, τέτοιο πρόσωπο θα τελούσε͘, και που, κατά τη συνήθη πορεία τον πραγμάτων, θα μπορούσε να επηρεάσει τον Ενάγοντα, που βρίσκονταν νόμιμα εκεί, και που περιλάμβανε και την κατάσταση ή τη συντήρηση ή την επισκευή της ακίνητης ιδιοκτησίας.
27. Η πιο πάνω διαπίστωση οδηγεί στην ανάγκη να διαπιστωθεί η κατάσταση του χώρου φορτοεκφόρτωσης. Ο Ενάγων περιέγραψε πώς ήταν ο χώρος φορτοεκφόρτωσης κατά την ημέρα του ατυχήματος και πώς ακριβώς έγινε το ατύχημα στον συγκεκριμένο χώρο. Η μαρτυρία του ήταν η μόνη που προσφέρθηκε στο Δικαστήριο σχετικά με την κατάσταση του χώρου φορτοεκφόρτωσης κατά την 14.05.2014, όπως και σχετικά με τον τρόπο που έγινε το ατύχημα στον συγκεκριμένο χώρο. Η μαρτυρία του εξηγήθηκε σε συνάρτηση και με τις φωτογραφίες που περιέλαβε στην έκθεσή του ο ΜΕ3, και ο Ενάγων εξήγησε τις διαφοροποιήσεις που υπήρχαν στις φωτογραφίες, λόγω της αλλοίωσης του χώρου. Για τα τεχνικά θέματα, παρέπεμψε στη μαρτυρία του ΜΕ3. Παρόλη την αντεξέταση του Ενάγοντος, όπως προαναφέρθηκε, δεν κλονίστηκε η αξιοπιστία του σχετικά με το γεγονός ότι έγινε το ατύχημα, και με τον συγκεκριμένο τρόπο που περιέγραψε, δηλαδή στο σημείο όπου είναι η ανισοσταθμία μεταξύ του επιπέδου της πλατφόρμας φορτοεκφόρτωσης και των καλυμμάτων των φρεατίων, όπως πήγε να γυρίσει το «handlift» με το εμπόρευμα, για να το βάλει μέσα, σκόνταψε και έπεσε σε φρεάτιο που δεν ήταν πλήρως καλυμμένο, και έπειτα στο έδαφος. Δεν του υποβλήθηκε πως η κατάσταση του χώρου ήταν διαφορετική από αυτήν που κατέθεσε.
29. Κατά την αντεξέτασή του, ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως ο ίδιος πήγε και είδε τον χώρο περί τα μέσα Απριλίου του 2015, αλλά δεν θυμάται λεπτομέρειες για την ώρα, τη μέρα, κ.λπ., ούτε εάν γίνονταν φορτοεκφορτώσεις ή εάν η πόρτα της αποθήκης είναι συρόμενη. Εξήγησε την αναφορά του σε ανισοσταθμία και σε ανεπαρκώς καλυμμένα φρεάτια, λέγοντας πως, όταν υπάρχει ανισοσταθμία, σε χώρους χωρίς προστατευτικά, πρέπει να υπάρχουν σημάνσεις ότι υπάρχει κίνδυνος, στα σημεία όπου συνδέεται η ράμπα με τα φρεάτια, να διαχωρίζεται ο ένας χώρος με τον άλλο, και όπου υπάρχει η ανισοσταθμία, για να προειδοποιεί. Είναι θέμα κανόνων ασφάλειας και υγείας, όπως είπε. Όταν λέει προστατευτικά, διευκρίνισε, εννοεί κάγκελα, στο πλευρό της ράμπας. Ο ίδιος γνωρίζει πως έκανε την έκθεσή του για κάποιο ατύχημα, αλλά δεν γνωρίζει λεπτομέρειες γι’ αυτό, απλώς κατέγραψε ό,τι είδε επιτόπου στον χώρο που έγινε. Η ράμπα ήταν σε μερικώς καλυμμένο χώρο, έξω από την αποθήκη, αλλά εντός του όλου υποστατικού, δηλαδή δεν ήταν σε δημόσιο χώρο. Υπήρχε κάποιος κήπος ή κάλυψη που έκανε σκοτεινό τον χώρο. Και στη φωτογραφία, η ανισοσταθμία είναι σκιασμένη. Τα φρεάτια, όπως φαίνεται στη φωτογραφία, είναι τουλάχιστον δύο, ανεξαρτήτως μήκους. Δεν μπορεί να θεωρηθεί ένα, γιατί είναι σε διαφορετική στάθμη. Μπορεί κάποιες ώρες της ημέρας το σημείο να φωτίζεται από φυσικό φωτισμό, αλλά δεν αλλάζει η κατάσταση. Δεν γνωρίζει εάν το ατύχημα σχετίζεται με την κατάσταση του χώρου, αλλά δίδει την κατάσταση του χώρου μετά από το ατύχημα.
30. Δεν κλονίστηκε η αξιοπιστία του ΜΕ3 κατά την αντεξέτασή του σε σχέση με την κατάσταση που αντίκρυσε και διατύπωσε και με την επιστημονική του γνώμη σε σχέση με τον τρόπο που πρέπει να διαμορφώνεται ο χώρος φορτοεκφόρτωσης, για να είναι πιο ασφαλής. Ήταν και η μόνη ειδική γνώμη ενώπιον του Δικαστηρίου. Ο ΜΕ3 απαντούσε με βεβαιότητα, συνοχή και παραμένοντας στο πλαίσιο των γνώσεων και της εργασίας του, χωρίς την παραμικρή προσπάθεια να βοηθήσει τον Ενάγοντα, με το να πει κάτι παραπάνω ή να υπερβάλει ή να εμπλουτίσει τις αναφορές του. Ήταν σταθερός σε όλες τις απαντήσεις του, κατατοπιστικός, και είναι αποδεκτή ως αξιόπιστη η μαρτυρία του.
31. Η ΜΥ1, από την άλλη, ανέφερε πως τη ράμπα όπου γίνονται οι παραλαβές την έχει δει, χωρίς να προσκομίζει στοιχεία που να οδηγούν το Δικαστήριο σε μια διαφορετική εικόνα για τον χώρο φορτοεκφόρτωσης από αυτήν που δημιούργησε ο Ενάγων και ο ΜΕ3. Στις φωτογραφίες που περιέχονται στην έκθεση του ΜΕ3, όπως ανέφερε η ΜΥ1, απεικονίζεται η είσοδος μετά τη ράμπα, ένα μικρό κομμάτι, ώστε να μην μπορεί να καταλάβει το ακριβές σημείο. Αυτή τη στιγμή, όπως είπε, είναι ασφαλές το σημείο, χωρίς να δίδει λεπτομέρειες, εάν έγινε κάποια περαιτέρω παρέμβαση στον χώρο, ώστε να διαφοροποιείται από αυτό που το Δικαστήριο βλέπει στις φωτογραφίες που προσκόμισαν ο Ενάγων και ο ΜΕ3. Οι αναφορές της ΜΥ1 στην κατάσταση της ράμπας ήταν επιφανειακές. Βλέπει μεν τις ανισοσταθμίες στο έδαφος, δέχθηκε δηλαδή πως είναι ως φαίνονται και στις φωτογραφίες του ΜΕ3, αλλά, όπως είπε, όταν ένα «handlift» είναι φορτωμένο, με κάποιο βάρος, η ίδια, αν και χωρίς τις ειδικές γνώσεις του ΜΕ3, δεν θεωρεί πως υπάρχει κάποιος κίνδυνος να περάσει, ότι ας πούμε μπορεί να σκαλώσει ο τροχός. Δέχθηκε πως η συγκεκριμένη είναι η μοναδική είσοδος φορτοεκφόρτωσης. Η ΜΥ1 δεν είπε αναλήθειες, απλώς η μαρτυρία της σε σχέση με την κατάσταση της ράμπας κατά τον χρόνο του ατυχήματος ή και αμέσως μετά ή ακόμα και σε σχέση με τις διαπιστώσεις του ΜΕ3 ήταν τόσο ρηχές, γενικές και αόριστες, λόγω της άγνοιάς της για τα γεγονότα, αλλά ευρύτερα και για την υπόθεση για την οποία κλήθηκε να καταθέσει, που, αναγκαστικά, η ΜΥ1 δεν μπορεί να προσφέρει σχετική μαρτυρία στη διαδικασία, για τη διάγνωση των αμφισβητούμενων θεμάτων, στην οποία να μπορεί να βασιστεί το Δικαστήριο, για ευρήματα.
32. Η κατάσταση, συντήρηση και επισκευή του χώρου διενέργειας των φορτοεκφορτώσεων των εμπορευμάτων των προμηθευτών της Εναγόμενης, δηλαδή η στατική κατάσταση του χώρου αυτού, θα έπρεπε να ήταν τέτοια ώστε να μην τίθεται σε διακινδύνευση η σωματική ακεραιότητα των προμηθευτών, περιλαμβανομένου του Ενάγοντος. Θα έπρεπε ο χώρος των φορτοεκφορτώσεων να είναι εύλογα ασφαλής για τους σκοπούς για τους οποίους ο Ενάγων βρίσκονταν νόμιμα στον χώρο αυτό, από τεχνικής άποψης, αλλά και από την οπτική της λειτουργικότητας της επιχείρησης της Εναγόμενης. Το μέτρο είναι τόση φροντίδα όση υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης είναι η εύλογη. Η Εναγόμενη δεν είχε καθήκον να αποτρέψει έναν ασυνήθιστο κίνδυνο, άγνωστο και απρόβλεπτο, αλλά ακόμα και μικρή πιθανότητα εκδήλωσής του να υπήρχε, διατηρούσε την ευθύνη να τον γνωρίζει και συναφώς να λάβει προστατευτικά μέτρα[6]. Η ύπαρξη ή όχι μικρής πιθανότητας δεν προσδιορίζεται κατ’ ανάγκη από το εάν έχει πραγματοποιηθεί ξανά όμοιος κίνδυνος, σε συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, ή από τον παράγοντα τύχη, αλλά από το ρεαλιστικά εύλογο του φόβου να πραγματοποιηθεί τέτοιος κίνδυνος, με βάση την ανθρώπινη εμπειρία, γενικότερα.
33. Σύμφωνα με την αποδεκτή μαρτυρία του Ενάγοντος και του ΜΕ3 σχετικά με το θέμα αυτό, ο Ενάγων, πλασιέ, την 14.05.2014, μετέβη στο κατάστημα ιδιοκτησίας της Εναγόμενης στην Κάτω Πάφο, για να την προμηθεύσει με αναψυκτικά, στο πλαίσιο συνεργασίας της Εναγόμενης με την εταιρεία στην οποία εργάζονταν ο Ενάγων. Ο χώρος που προσέγγισε ήταν ο χώρος φορτοεκφόρτωσης των εμπορευμάτων. Σκόνταψε σε ανισοσταθμία του εδάφους της ράμπας μεταξύ του επιπέδου της πλατφόρμας φορτοεκφόρτωσης και του επιπέδου των φρεατίων. Πάτησε και έπεσε μέσα στα φρεάτια που δεν ήταν πλήρως και κατάλληλα καλυμμένα. Δεν υπήρχε σήμανση ότι ο χώρος δεν ήταν ασφαλής για χρήση. Δεν ετοιμάστηκε έκθεση από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας γιατί είχε αλλοιωθεί η σκηνή (Τ3, Τ4). Με την αλληλογραφία που ακολούθησε, δεν επήλθε κάποιο αποτέλεσμα (Τ5, Τ7). Απευθύνθηκε στον ΜΕ3, που ετοίμασε έκθεση σχετική με τη ράμπα (Τ6, Τ8, Τ10). Πέρα από τα φρεάτια, που δεν ήταν κατάλληλα και πλήρως καλυμμένα, αλλά τοποθετήθηκαν πάνω σε αυτά πλάκες από ξύλο ή μέταλλο, η ανιστοσταθμία μεταξύ του επιπέδου της πλατφόρμας φορτοεκφόρτωσης και του άνω επιπέδου των φρεατίων καθιστούσε πιο επικίνδυνη την χρήση της πλατφόρμας και του γύρω χώρου, σε συνάρτηση με την απουσία διακριτικών ή και προστατευτικών γύρω από τον χώρο και τον ανεπαρκή φωτισμό. Οι ενδεικνυόμενοι τρόποι προστασίας και κάλυψης των φρεατίων, για λόγους ασφάλειας, είναι είτε με μεταλλική γρίλια είτε με συνεχόμενης επιφάνειας καπάκια από οπλισμένο σκυρόδεμα ή μεταλλικά ή άλλα κατάλληλα υλικά αντοχής, αναλόγως της φύσης και χρήσης αυτών. Επίσης, τα φρεάτια πρέπει να καλύπτονται σε όλο το μήκος και πλάτος των ανοιγμάτων, χωρίς ασυνέχειες.
34. Η κατάσταση του χώρου των φορτοεκφορτώσεων, με ύπαρξη φρεατίων μπροστά από την είσοδο της αποθήκης, καλυμμένων μερικώς με μη συνεχείς πλάκες από ξύλο ή μεταλλικές, που δημιουργούσαν ανισοσταθμίες, χωρίς οποιαδήποτε ένδειξη σε σχέση με τον τρόπο χρησιμοποίησης του χώρου από τους προμηθευτές, περιλαμβανομένου του Ενάγοντος, που προσπαθούν να μεταφέρουν βαριά αντικείμενα εντός της αποθήκης, συνιστά κίνδυνο που δεν υποδείχθηκε ως συνήθης, σε χώρους φορτοεκφόρτωσης. Η πτώση κάποιου προμηθευτή στο έδαφος, περιλαμβανομένου του Ενάγοντος, θα μπορούσε ευλόγως να προβλεφθεί, εφόσον η εργασία του προμηθευτή προϋποθέτει σωματική δραστηριότητα ούτως ή άλλως βεβαρυμμένη με την ανάγκη μεταφοράς εμπορευμάτων, και ορατότητα στο έδαφος περιορισμένη. Δεν μαρτυρήθηκε πως υπήρχε ρητή απαγόρευση να μην εισέρχονται οι προμηθευτές εντός της αποθήκης, πατώντας στη ράμπα και έπειτα διαπερνώντας και τα πρόχειρα καλυμμένα και εν μέρει ακάλυπτα φρεάτια. Δεν υπήρχε ούτε κάποιο στήριγμα εκεί, όπως κάγκελο, για να βοηθήσει στη διατήρηση της ισορροπίας, σε περίπτωση απώλειάς της, λόγω της κατάστασης του δαπέδου.
35. Κρίνεται ότι τα παραπάνω επαρκούν για να θεωρηθεί πως η Εναγόμενη έπεσε κάτω από το επίπεδο που ευλόγως θα αναμένονταν υπό τις περιστάσεις, και ότι υπήρξε αμέλειά της, σχετικά με τη διατήρηση του χώρου φορτοεκφόρτωσης ασφαλούς για χρήση από τον Ενάγοντα, ο οποίος, λόγω της κατάστασης του χώρου, με βάση την αποδεκτή μαρτυρία του, σκόνταψε στο σημείο όπου υπήρχε ανισοσταθμία μεταξύ του επιπέδου της πλατφόρμας φορτοεκφόρτωσης και του επιπέδου των φρεατίων, την ώρα που προσπαθούσε να γυρίσει το φορτίο με το εμπόρευμα για να εισέλθει στην αποθήκη, με αποτέλεσμα την πτώση και τον τραυματισμό του.
36. Ο Ενάγων, με τη μαρτυρία του, που έγινε αποδεκτή, αποδεικνύει ότι η πτώση του στο έδαφος ήταν επειδή σκόνταψε στην ανιστοσταθμία, με τον τρόπο που περιέγραψε, και ότι, εάν δεν υπήρχε εκείνη η ανισοσταθμία, δεν θα σκόνταφτε κι ότι εάν δεν σκόνταφτε εκεί, δεν θα έπεφτε και στο έδαφος. Επίσης, ότι ο τραυματισμός που υπέστη ήταν από τη συγκεκριμένη πτώση του στο έδαφος και όχι από άλλη αιτία.
37. Δεν υπάρχει κάποια μαρτυρία και δεν προκύπτει από τα ενώπιον του Δικαστηρίου δεδομένα ότι ο Ενάγων ήταν απρόσεκτος ή ότι έκανε βεβιασμένες, ασυνήθιστες και παράλογες κινήσεις, που συνέβαλαν στο να σκοντάψει και να πέσει. Το γεγονός ότι χρησιμοποίησε και άλλες φορές τον χώρο, χωρίς να υποστεί ατύχημα, δεν ανάγεται σε διαφοροποίηση στο επίπεδο προσοχής του, την 14.05.2014. Ο χώρος, όπως αποδείχθηκε πως ήταν μέσα από τη μαρτυρία του Ενάγοντος και του ΜΕ3, ήταν σε τέτοια κατάσταση, που οποτεδήποτε θα μπορούσε να συμβεί ατύχημα, όπως αυτό που συνέβη στον Ενάγοντα.
Η έκταση του τραυματισμού
38. Σχετική με το θέμα αυτό ήταν η μαρτυρία του Ενάγοντος (ΜΕ1), του ΜΕ2 και του ΜΥ2. Ο Ενάγων, ως μη ειδικός σε ιατρικά θέματα, έχει βασιστεί στην ιατρική μαρτυρία. Οι ΜΕ2 και ΜΥ2 είναι αμφότεροι ορθοπεδικοί χειρουργοί, προσοντούχοι και πεπειραμένοι, τα προσόντα, οι γνώσεις και η πείρα των οποίων δεν έχουν αμφισβητηθεί.
39. Όταν ο Ενάγων μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού, όπως είπε, διαπιστώθηκαν οι τραυματισμοί του, που αναφέρει και στην Έκθεση Απαίτησής του και στο Τ1. Υποβλήθηκε στη χειρουργική επέμβαση, ενώ η ταλαιπωρία του συνεχίστηκε και μέχρι το 2016, που χρειάστηκε να υποβληθεί σε νέα χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης (Τ2, Τ9). Και μέχρι σήμερα, όπως ανέφερε, ταλαιπωρείται από πόνους, ιδίως κατά τις εναλλαγές του καιρού και κατά την ανύψωση βάρους, ενώ υπάρχει και δυσκαμψία. Όλα αυτά δυσκολεύουν την εκτέλεση των εργασιών του και επηρεάζουν την καθημερινότητά του, ενώ υπάρχει και η χειρουργική ουλή, 15 cm.
40. Κατά την αντεξέταση του Ενάγοντος, σχετικά με τον πόνο που ισχυρίζεται πως έχει και σήμερα, του υποδείχθηκε πως, όταν ερωτήθηκε από τον ιατρό της επιλογής της Εναγόμενης που τον εξέτασε εάν πονά καθόλου σήμερα, είχε απαντήσει αρνητικά. Τότε, ο Ενάγων ανέφερε πως, εκείνη την ώρα που τον ρώτησε, δεν πονούσε. Δεν θυμάται ακριβώς, όμως, τι είπε στον ιατρό. Επέστρεψε στην εργασία του μετά από τέσσερις και πλέον μήνες. Έκανε και φυσιοθεραπείες, αλλά, επίσης, δεν θυμόταν να πει πόσες, ήταν μετά από την πρώτη εγχείρηση. Δεν είχε να προσκομίσει οποιαδήποτε στοιχεία. Ανέφερε πως δεν θεώρησε αναγκαίο να προσκομίσει. Δεν χρειάστηκε να επισκεφθεί κάποιον άλλο ιατρό, εκτός από τον ιατρό του νοσοκομείου, γιατί, όπως είπε, «δεν γίνονται θαύματα».
41. Ο Ενάγων, για τα ιατρικά θέματα, βασίζεται στην ιατρική μαρτυρία, και για την έκταση του πόνου και της ταλαιπωρίας του, δεν εκφράστηκε με υπερβολή ή προσπάθεια προσποίησης, αλλά με απλότητα και φυσική ορμή στον λόγο του, κατά τρόπο που δεν προέκυψε, από οποιοδήποτε σημείο των λεγομένων του, να ψεύδεται. Ούτε επιχείρησε να συλλέξει και να παρουσιάσει περαιτέρω στοιχεία για να δώσει στην ιατρική του κατάσταση μια διαφορετική διάσταση. Ούτε καν αποτάθηκε σε ιδιώτη ιατρό. Είναι αποδεκτή ως αξιόπιστη η μαρτυρία του, η οποία, άλλωστε, συνάδει και με τη μαρτυρία του ΜΕ2 και δεν διαψεύδεται από τη μαρτυρία του ΜΥ1.
42. Ο ΜΕ2 είναι ορθοπεδικός χειρουργός στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού από το 2007. Αντιμετώπισε χειρουργικά τον Ενάγοντα, ως ασθενή του, το 2014. Αναγνώρισε το Τ1, το οποίο συνέταξε ο ίδιος. Υιοθέτησε το περιεχόμενό του ως ορθό. Προσκόμισε, επίσης, το ιατρικό πιστοποιητικό από τη δεύτερη χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης (Τ9). Εξέτασε τον ασθενή και την 03.10.2023, για να μπορεί να γνωρίζει την κατάστασή του, για τους σκοπούς της δίκης. Πρώτα, έκανε μια κλινική εξέταση, για να δει τη λειτουργικότητα του αγκώνα, το εύρος κινήσεων του αγκώνα. Είδε ότι έχει πλήρη έκταση, δηλαδή 0-140 μοίρες, που εμπίπτει μέσα στο φυσιολογικό εύρος κινήσεων. Έκταση 0 και κάμψη 140. Και αυτό εμπίπτει στο φυσιολογικό εύρος κινήσεως κάμψης. Επίσης, κάποια άλλη κίνηση που ελέγχεται στον αγκώνα, είναι ο πρηνισμός και υπτιασμός. Έδειξε την κίνηση. Το φυσιολογικό εύρος, όπως ανέφερε, είναι 0 – 85 με 90 μοίρες ο πρηνισμός, το ίδιο και ο υπτιασμός. Ο ασθενής, όπως τον είδε, έκανε την κίνηση έως τις 0-50 μοίρες, υπολείπεται αυτή την κίνηση, περίπου 35 μοίρες. Αυτό, όπως ανέφερε, οφείλεται στον τραυματισμό. Συνήθως, μετά από έναν σύνθετο τραυματισμό αγκώνα, δεν υπάρχει επάνοδος στο 100%, στο ίδιο εύρος κίνησης. Χωρίς όμως αυτό να τον αποτρέπει από το εκτελεί μία μη πολύπλοκη εργασία όσον αφορά τον αγκώνα. Όμως, όπως είπε, είναι χειρωνάκτης. Μπορεί να σηκώνει κιβώτια, αλλά ως ένα σημείο. Υπολείπεται κάποιες μοίρες, χωρίς να του δημιουργεί κάποιο σοβαρό πρόβλημα αυτό το μη πλήρες εύρος στον υπτιασμό. Ο ίδιος ο ασθενής, όπως ανέφερε, του παραπονείται. Είναι άνθρωπος, είπε, όπως τον έχει ζήσει, ειλικρινής. Ότι δεν μπορεί πλέον να εκτελεί τη χειρωνακτική εργασία στο επίπεδο που την εκτελούσε πριν. Κι αυτό μπορεί να το κατανοήσει και να το συμμεριστεί, όπως ανέφερε. Δηλαδή, ένας σύνθετος τραυματισμός αγκώνα, καμιά φορά, δεν επιτρέπει σε έναν άνθρωπο να εκτελεί τις ίδιες χειρωνακτικές εργασίες, στον ίδιο βαθμό. Ο ίδιος ο ασθενής του ανάφερε ότι πλέον δεν μπορεί να εκτελεί βαριά χειρωνακτική εργασία ή πως, όταν σηκώνει βάρος, έχει πόνο, και ο ΜΕ2 ανέφερε πως μπορεί να το δικαιολογήσει, με βάση τον τραυματισμό του. Δεν μπορεί, όπως είπε, να πει πως δεν τον πιστεύει. Είχε ένα σημαντικό τραυματισμό. Μπορεί να πήγε καλά το χειρουργείο, αλλά όσο να’ ναι, αφήνει κάποια ευρήματα, μπορεί να κάνει τις κινήσεις της καθημερινότητάς του, αλλά τη βαριά χειρωνακτική εργασία είναι κάτι που δεν μπορεί να κάνει, συνεπεία του τραυματισμού. Δεν υπάρχει δυσκαμψία, αλλά υπάρχει το έλλειμα στο εύρος κινήσεως, που εξήγησε. Ο ΜΕ2 εξήγησε τις διάφορες ορολογίες που χρησιμοποίησε στα ιατρικά πιστοποιητικά που εξέδωσε. Μετά από τον τραυματισμό, ήταν υποχρεωτικές οι φυσιοθεραπείες. Ο αριθμός τους είναι ανάλογα με το πόσο καιρό θα πάρει για να κερδηθεί ένα καλό εύρος κίνησης, σε άλλους πιο αργά σε άλλους όχι, εξαρτάται από την περίπτωση συνολικά, αλλά τουλάχιστον για 2 με 3 μήνες. Κατά τις αλλαγές του καιρού, πιθανόν να συμβαίνει η αίσθηση του πόνου.
43. Κατά την αντεξέταση του ΜΕ2, ερωτήθηκε, μεταξύ άλλων, σε σχέση με την αναφορά του, στο Τ1, ότι ο ασθενής προσήλθε «συνεπεία πτώσης εξ ιδίου ύψους». Αυτό, όπως εξήγησε, του το ανέφερε ο ίδιος ο Ενάγων. Συνήθως, την επανεξέταση τέτοιων περιστατικών την κάνει ο ίδιος. Το Τ1 εκτυπώθηκε στις 12.06.2014 και χρειάζεται μία μακροχρόνια φυσιοθεραπεία. Δεν μπορεί, ωστόσο, να θυμάται πότε τον είδε, για παράδειγμα, για να του ορίσει ημερομηνία αφαίρεσης των υλικών οστεοσύνθεσης, ή πόσες φυσιοθεραπείες τελικά πήγε και έκανε ο Ενάγων ή γενικότερα πόσες φορές τον είδε, στο χρονικό διάστημα από την 11.01.2016 μέχρι την 03.10.2022. Στο πρώτο ιατρικό πιστοποιητικό, Τ1, δεν αναφέρθηκαν τα σχετικά με την κάμψη, την έκταση, τον πρηνισμό και τον υπτιασμό, που αναφέρθηκαν στο δεύτερο πιστοποιητικό, Τ9, γιατί ακόμα δεν είχαν περατωθεί οι συνεδρίες και οι φυσιοθεραπείες, και πιθανότητα να μην είχε τόση σημασία σε εκείνο το στάδιο. Εξήγησε ότι, ενεργώντας ως ιατρός, δεν ενεργεί έχοντας στο μυαλό του να καταθέσει στο Δικαστήριο, οπότε καταγράφοντας λεπτομερώς τα πάντα, σε άνεση χρόνου. Δεν χρησιμοποιείται και μοιρογνωμόνιο, για τον καθορισμό των μοιρών, υπολογίζει, με βάση το γνωστό φυσιολογικό εύρος. Δεν του φάνηκε να υποκρίνεται ο Ενάγων. Ο ΜΕ2 εξήγησε με λεπτομέρεια τις δυσκολίες που μπορεί να έχει ο Ενάγων. Σε κάποιες κινήσεις, όπως είπε, δυσκολεύεται, δεν μπορεί να γυρίσει το χέρι του σε πλήρη ευθειασμό, οπότε πρέπει να γυρίσει με το σώμα του, για να πιάσει κάτι, είναι λίγο πιο δύσκολο. Αν ήταν μουσικός ή βιολιστής, θα του δημιουργούσε πρόβλημα, για τον συγκεκριμένο άνθρωπο, αυτή η μείωση δεν θα του δημιουργήσει πρόβλημα, αλλά δεν σημαίνει ότι δεν θα πονά, έσπασε το χέρι του, δέχθηκε δύο επεμβάσεις και δεν μπορεί να είναι όπως ήταν πριν, να σηκώνει 100 κιλά. Ανέφερε πως τοποθέτησε νάρθηκα για ένα μήνα, χωρίς να μπορεί να πει με ακρίβεια, αλλά πάντα αφήνει τον νάρθηκα σε τέτοια κατάγματα για ένα μήνα, αλλά, εάν ανατρέξει στον φάκελο, μπορεί να βρει περαιτέρω πληροφορίες, εάν είναι αναγκαίες. Εξηγώντας πως δεν έχει τόση σημασία εάν ήταν πέντε εβδομάδες και όχι ένας μήνας. Η δεύτερη επέμβαση, για την αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης, είναι επέμβαση ρουτίνας. Δεν μπορεί να προβλεφθεί η χρονική διάρκειά της, μπορεί να πάρει 15 λεπτά, αν όλα είναι καλά, αλλά εάν μία βίδα ή ένας κοχλίας έχει σπάσει, να στραβώσει, μπορεί να πάρει και 2 ώρες. Δεν θυμάται πόση ώρα διήρκησε στην περίπτωση του Ενάγοντος. Δεν αναγράφεται κάπου ο χειρουργικός χρόνος ή η ώρα έναρξης και λήξης. Συνήθως, ο προεγχειρητικός έλεγχος γίνεται την προηγούμενη ημέρα, στο νοσοκομείο, αλλά δεν μπορεί να γνωρίζει, στην περίπτωση του Ενάγοντος, γιατί έγινε η εισαγωγή νωρίτερα, αν ήταν Παρασκευή, κ.λπ.. Δεν γνωρίζει προσωπικές συνθήκες του Ενάγοντος, του είπε πως είναι χειρωνάκτης, και όπως τον θυμάται και στον βαθμό που τον γνώρισε ως ασθενή, ήταν καλός άνθρωπος και συμπαθής. Η αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης, όπως είπε, ερωτώμενος σχετικά, δεν είναι πάντοτε απαραίτητη, αλλά κάποιες φορές μπορεί να γίνει απαραίτητη, ειδικά σε αυτές τις περιπτώσεις όπου το υλικό οστεοσύνθεσης είναι αρκετά μεγάλο και είναι ακριβώς κάτω από το δέρμα. Έδειξε πολύ παραστατικά στο Δικαστήριο κάθε αναφορά του. Ανέφερε πως τα υποκειμενικά ευρήματα, αυτά που ανέφερε ο ασθενής και καταγράφηκαν, σαφώς μόνον ο ίδιος τα ξέρει, αλλά, αντικειμενικά, τα θεωρεί δικαιολογημένα, έχοντας υπόψη τον τραυματισμό του. Κατά την επανεξέτασή του, διευκρίνισε πως ο ασθενής είχε ένα καλό αποτέλεσμα μετά τη χειρουργική επέμβαση, όσον αφορά το εύρος κινήσεων, που δεν πιστεύει να επιτεύχθηκε χωρίς φυσιοθεραπεία.
44. Ο ΜΕ2, σε όλα τα σημεία της μαρτυρίας του, ήταν σταθερός, επεξηγηματικός, παραστατικός, ανέλυε και εξηγούσε με βεβαιότητα, απλότητα και λογική τις διαπιστώσεις του, δεν φαίνεται να έχει λόγο να ευνοήσει των Ενάγοντα, και δεν κλονίστηκε με οποιονδήποτε τρόπο η αξιοπιστία του. Η μαρτυρία του είναι αποδεκτή στο σύνολό της.
45. Εξάλλου, και ο ΜΥ2 δεν διαφώνησε με οποιεσδήποτε από τις βασικές διαπιστώσεις και θέσεις του ΜΕ2. Ότι ο Ενάγων, από πτώση στο έδαφος εξ ιδίου ύψους, υπέστη κάταγμα ωλεκράνου συντριπτικό και κάταγμα κεφαλής κερκίδος αριστερού αγκώνα και την 15.05.2014 υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση υπό γενική αναισθησία για ανοιχτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση του ωλέκρανου με πλάκα LCP. Ότι παρέμεινε για νοσηλεία μέχρι την 17.05.2014 και ακολούθησε διαδικασία αποθεραπείας. Ότι το 2016, υπέστη νέα χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης. Αντίθετα, σε κάθε σημείο της μαρτυρίας του, ο ΜΥ2, εκφράζονταν με σεβασμό προς την εργασία του ΜΕ2.
46. Απλώς, ο ΜΥ2 εξέφρασε τη γνώμη πως το έλλειμμα στην κινητικότητα, που ως γεγονός υπάρχει, όταν ο ΜΥ2 εξέτασε τον Ενάγοντα σχετικά με αυτό, δεν είναι στην έκταση που υπολόγισε ο ΜΕ2, σε διαφορετικό χρόνο, το 2023, κατά την επανεξέταση του Ενάγοντος για τους σκοπούς της δίκης. Χωρίς να γνωρίζει ή να αποκλείει το γεγονός, ο ΜΥ2, πως μπορεί, το 2023, να έχει τέτοια απώλεια. Αμφότεροι, όμως, οι ΜΥ2 και ΜΕ2, συγκλίνουν στο γεγονός πως δεν επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό η καθημερινότητα του Ενάγοντος. Δεν επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό, αν και δεν μπορεί να θεωρηθεί πως ο αγκώνας του είναι και στην ίδια κατάσταση σε σχέση με πριν από τον τραυματισμό του. Μπορεί να έχει δυσκολίες σε ορισμένες κινήσεις ή στην ανύψωση μεγάλου βάρους ή να αισθάνεται πόνο κατά τις εναλλαγές του καιρού.
47. Ειδικότερα, ο ΜΥ2, ορθοπεδικός χειρουργός, εξέτασε τον Ενάγοντα την 28.09.2016 και εξέδωσε το ιατρικό πιστοποιητικό Τ11. Εξέτασε το ιατρικό πιστοποιητικό Τ1, το Τ2 και κατέγραψε το ιστορικό που έλαβε από τον Ενάγοντα, ο οποίος είχε προσκομίσει μια ακτινογραφία αριστερού αγκώνα και αντιβραχίου που έγινε την 01.07.2014, στην οποία φαίνεται να έγινε οστεθοσύνθεση στην περιοχή ωλεκράνου με πλάκα και 9 βίδες. Φαίνεται, επίσης, κάταγμα της κεφαλής της κερκίδας, που έχει πορωθεί, σε ελαφρά έκτοπη θέση. Του ανέφερε, ο Ενάγων, πως τραυματίστηκε από πτώση στο έδαφος, ενώ εκτελούσε καθήκοντα στον χώρο εργασίας του, και μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού. Γνωρίζει, ο ΜΥ2, και για την μετέπειτα επέμβαση της αφαίρεσης των υλικών οστεοσύνθεσης. Ο Ενάγων του ανέφερε πως δεν βιώνει πόνο στη λειτουργία του αγκώνα. Τα αντικειμενικά ευρήματα είναι πως η κινητικότητα του αγκώνα παρουσιάζει μειωμένη κάμψη, έκταση και υπτιασμό κατά 5ο σε σχέση με το φυσιολογικό τόξο και υπάρχει και η χειρουργική ουλή 15 cm. Η μικρή απόκλιση της κινητικότητας του αγκώνα, σε σχέση με τον δεξιό, δεν θεωρεί ότι προκαλεί ανικανότητα για εκτέλεση καθηκόντων ή στις καθημερινές ασχολίες που έχει αναφέρει.
48. Η διάσταση στη γνώμη του ΜΥ2 από αυτήν του ΜΕ2 είναι στη διαπίστωση του ΜΕ2 ότι ο Ενάγων υπολείπεται 35 μοίρες στην κινητικότητα του τραυματισμένου μέλους του. Το μόνο, όμως, που ανέφερε, ο ΜΕ2, είναι πως υπολείπεται υπτιασμός και είναι έκπληξη για εκείνον, γιατί συνήθως η πάροδος του χρόνου και η λειτουργία μιας παλαιότερα τραυματισμένης άρθρωσης συνήθως βελτιώνει την κινητικότητα. Δεν εξέφρασε άποψη πως το εύρημα του ΜΕ2 είναι λανθασμένο. Απλώς, θα του κινούσε την περιέργεια, για να το διερευνήσει περαιτέρω. Κατά την αντεξέτασή του, εξήγησε την αναφορά του σε ελαφρώς έκτοπη θέση, που μπορεί να έχει επίπτωση στη λειτουργικότητα της άρθρωσης, αλλά ήταν μηδαμινή, όπως είπε. Εξηγώντας ότι η ελάχιστη εκτροπή από το φυσιολογικό δεν επιδρά στη λειτουργικότητα του αγκώνα η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, επιτρέπει και μεγαλύτερες αποκλίσεις και εξακολουθεί να είναι λειτουργική. Ακόμα και να χαθούν πολλές μοίρες, ο αγκώνας εξακολουθεί να είναι λειτουργικός. Δεν συνδέεται αποκλειστικά με τη μειωμένη κάμψη, έκταση, κ.λπ.. Η απόφαση για συντηρητική αντιμετώπιση του κατάγματος της κερκίδας, όπως είπε, ανήκε στον θεράποντα ιατρό, δηλαδή στον ΜΕ2, με την οποία ο ΜΥ2 συμφωνεί ως προς το ότι έπρεπε να χειρουργηθεί.
49. Όταν τραυματίζεται μια περιοχή του μυοσκελετικού συστήματος, όπως εξήγησε ο ΜΥ2, με αποτέλεσμα να υπάρχουν οστικά κατάγματα, παράλληλα επηρεάζονται τα μαλακά μόρια, τένοντες, μύες, σύνδεσμοι, τραυματίζονται και αυτά, τα οποία, στην πορεία της ανάρρωσής τους, αφήνουν κάποια κατάλοιπα σε ορισμένες περιπτώσεις, που εξατομικευόνται, επομένως ο περιορισμός της κινητικότητας μιας άρθρωσης δεν είναι αποκλειστικά προϊόν των καταγμάτων αλλά όλων των ανατομικών στοιχείων μιας άρθρωσης. Θεωρεί, όπως είπε, ότι η αντιμετώπιση ήταν εξαιρετική, γι’ αυτό και έφερε το άριστο αποτέλεσμα, μετά από δύο επεμβάσεις, το οποίο διαπίστωσε στην εξέτασή του, με καλή λειτουργικότητα και ανώδυνη. Οι 5 μοίρες αναφέρονται, όπως είπε, σε περιορισμό της κινητικότητας του αγκώνα στις συγκεκριμένες κινήσεις, δεν χρειάζεται να μετρηθεί η ελαφρά έκτοπη θέση με μοιρογνωμόνιο, για να καταγραφούν οι μοίρες, αυτό που καταγράφεται είναι η δική του εντύπωση από την ακτινογραφία που είδε, επομένως υποχρέωσή του ήταν να καταγράψει έστω κι αν δεν το καταγράφει και ο ΜΕ2, όμως δεν θεωρεί ότι προκαλεί λειτουργικά προβλήματα. Όταν εξετάζεται μια άρθρωση, συνήθως υπάρχει ως κριτήριο η φυσιολογική, επομένως αν βλέπει κάποιος ότι ο αριστερός αγκώνας ανοίγει σε 0 μοίρες, ο άλλος αγκώνας ανοίγει λιγότερο, είτε εμπειρικά, λόγω της χρόνιας τριβής, καταγράφονται μοίρες, είτε μετριούνται με μοιρογνωμόνια που υπάρχουν γι’ αυτή τη δουλειά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι 5 μοίρες, ήταν το λιγότερο που θα μπορούσε να καταγράψει, με δεδομένο ότι ο αγκώνας του τραυματία φαινόταν πως δεν λειτουργούσε ακριβώς ως φυσιολογικός, αλλά υπολειπόταν σε κάτι τι. Του ζήτησε να τεντώσει και είδε πόσο μπορούσε. Θεωρεί πως ήταν ειλικρινής ο Ενάγων. Μετά, του είπε να κλείσει τον αγκώνα του, να εκτελέσει υπτιασμό και πρηνισμό, και επειδή γνωρίζει τις φυσιολογικές τιμές κινητικότητας, κατέγραψε τη μικρή απώλεια. Αποκλείεται το λάθος, διότι δεν είχε λόγο να μην γράψει πως έχει περισσότερη απώλεια του υπτιασμού, ενώ έγραψε την έκτοπη θέση. Εξάλλου, ο τρόπος που εξετάζουν αυτά τα πράγματα είναι απλός, ο αγκώνας δεν έχει ιδιαίτερες δυσκολίες. Λειτουργικά δεν έχει πρόβλημα.
50. Ερωτώμενος, ο ΜΥ2, εάν ο ασθενής θα αισθάνονταν το ίδιο κατά την ανύψωση βάρους εάν δεν είχε τον τραυματισμό, ανέφερε πως η λογική λέει ότι θα υπάρχει πόνος, ο οποίος, όπως έχει αναφέρει, και η κινητικότητα των αρθρώσεων, με την πάροδο του χρόνο, υποχωρούν, εκτός εάν το αποτέλεσμα του τραυματισμού και της θεραπείας είναι κακό, κάτι που δεν συμβαίνει εδώ, όπου το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό, επομένως ο πόνος εξατομικεύεται. Δεν αποκλείει, όπως είπε, στην πορεία του χρόνου οι αλλαγές του καιρού να του προκαλούν πόνο, δεν είναι κάτι περίεργο, είναι κάτι που συμβαίνει. Ερωτώμενος για την γνώμη του σχετικά με τη δυνατότητα εκτέλεσης χειρωνακτικής εργασίας, απάντησε πως κάθε περίπτωση εξατομικεύεται, αν εξέταζε πρόσφατα τον συγκεκριμένο τραυματία, θα μπορούσε να είχε συγκεκριμένη άποψη γι’ αυτό το περιστατικό, επαναλαμβάνοντας πως ο αγκώνας εξακολουθεί να είναι λειτουργικός και στις πιο βαριές εργασίες, έστω αν υπάρχει απώλεια αρκετών μοιρών έκτασης, κάμψης, κ.λπ.. Απλό παράδειγμα τα κατάγματα παιδικής ηλικίας σε αγκώνες που είναι από τα πιο δύσκολα, αφήνουν μεγάλες παραμορφώσεις, όμως πολλοί από αυτούς εργάζονται και στην οικοδομική βιομηχανία, επομένως, κάθε περίπτωση εξατομικεύεται. Είναι σαφές, όμως, ότι, αν δεν είχε τον τραυματισμό, θα ήταν πολύ καλύτερα. Οι παραμορφώσεις ενός αγκώνα μετά από τραυματισμό και η κατάληξη σε μία εικόνα που είναι πολύ καλή, για να επιδεινωθεί στην πορεία, θα πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως η καταστροφή της άρθρωσης, επομένως για ποιο λόγο ένας αγκώνας που λειτουργεί να σταματήσει να λειτουργεί, αυτό το πράγμα θα έπρεπε να το δικαιολογήσει ο θεράπων ιατρός, που τον εξέτασε πρόσφατα, για να καταθέσει άποψη, για ποιο λόγο παρέμεινε ή επιδεινώθηκε ο υπτιασμός, διότι δεν ήταν επιδεινωμένος ο υπτιασμός. Σε τελική ανάλυση, γιατί ο θεράπων γιατρός, στο πρώτο ιατρικό πιστοποιητικό, δεν κατέθεσε τη μέτρηση που έκανε και ο ίδιος για την κινητικότητα του αγκώνα. Εάν τολμήσει να κάνει μια υπόθεση, δεν υπήρχε απώλεια, ήταν καλή η δουλειά που έγινε χειρουργικά. Η άποψή του είναι πως, εάν ο ΜΕ2 εξέτασε τον Ενάγοντα την 04.10.2023 και βρήκε έλλειμα 35 μοίρες, ενώ την 29.09.2016 το έλλειμμα ήταν 5 μοίρες, δεν θα μπορούσε να πει για επιδείνωση, και, χωρίς να αμφισβητεί τον συνάδελφό του, θα του φαίνονταν περίεργο. Δεν μπορεί να είναι σίγουρος, όμως, εάν υπήρξε επιδείνωση. Συνήθως, η φυσιοθεραπεία, όταν το αντικείμενο είναι η άρθρωση, βοηθά, υπάρχουν ανυπάκουοι ασθενείς που δεν ακολουθούν τις οδηγίες των ιατρών και αναρρώνουν εξαιρετικά, και ασθενείς που υποβάλλονται σε πληθώρα φυσιοθεραπευτικών συνεδριών με πτωχό αποτέλεσμα, επομένως και πάλι εξατομικεύονται οι περιπτώσεις. Δεν είχε λόγο να αμφιβάλλει ότι ο Ενάγων υποβλήθηκε σε φυσιοθεραπείες, και μόνο που του το ανέφερε, το σημείωσε.
51. Και ο ΜΥ2 έδωσε πολύ κατατοπιστικές εξηγήσεις στο Δικαστήριο σχετικά με την κατάσταση του Ενάγοντος και είναι αποδεκτή και η δική του μαρτυρία, που δεν είναι διαφορετική από εκείνην του ΜΕ2 ως προς το τι υπέστη ο Ενάγων. Ως προς το έλλειμμα κινητικότητας, ο ΜΥ2 έκανε σχετική μέτρηση του 2016 και εντόπισε τουλάχιστον 5 μοίρες, ο ΜΕ2 έκανε μέτρηση το 2023 και εντόπισε 35 μοίρες, χωρίς, στο μεταξύ, να έχει εξηγήσει και ο ΜΕ2 ότι υπήρξε επιδείνωση ή και χωρίς ο ΜΕ2 να αμφισβητήσει τη μέτρηση του ΜΥ2 σχετικά με τις 5 μοίρες. Δεν υπάρχει επαρκής βάση, για εύρημα ότι υπήρχε επιδείνωση εκ των δύο διαφορετικών μετρήσεων το 2016 και το 2023, πόσω μάλλον σχετική με το ατύχημα και τη φυσιολογική πορεία αποθεραπείας. Αμφότεροι οι ιατροί συμφωνούν ότι ο Ενάγων υπέστη, από την πτώση του στο έδαφος, κάταγμα ωλεκράνου συντριπτικό και κάταγμα κεφαλής κερκίδος αριστερού αγκώνα και την 15.05.2014 υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση υπό γενική αναισθησία για ανοιχτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση του ωλέκρανου με πλάκα LCP, παρέμεινε για νοσηλεία μέχρι την 17.05.2014 και ακολούθησε διαδικασία αποθεραπείας, ενώ το 2016, υπέστη νέα χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης. Ο αγκώνας είναι λειτουργικός, αλλά ότι υπάρχει δυσκολία σε κάποιες κινήσεις, και πιθανόν πόνος κατά την ανύψωση βάρους και τις εναλλαγές του καιρού, και ότι δεν είναι τέλος πάντων ίδια η κατάσταση του αγκώνα ως να μην συνέβαινε το ατύχημα. Αυτά είναι και τα ευρήματα του Δικαστηρίου.
52. Στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων, κρίνεται πως ο Ενάγων απέδειξε πως η Εναγόμενη, ως ιδιοκτήτρια του ένδικου χώρου, είχε έναντί του καθήκον επιμέλειας ως σε προσκεκλημένο, ότι το έχει παραβεί, όσον αφορά τη διατήρηση του χώρου φορτοεκφόρτωσης τεχνικά και λειτουργικά ασφαλούς, και ότι ο Ενάγων τραυματίστηκε ως αποτέλεσμα της αμέλειας της Εναγόμενης, έχοντας υποστεί κάταγμα ωλεκράνου συντριπτικό και κάταγμα κεφαλής κερκίδος αριστερού αγκώνα για το οποίο χρειάστηκε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση υπό γενική αναισθησία για ανοιχτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση του ωλέκρανου με πλάκα LCP, σε ολιγοήμερη νοσηλεία, να ακολουθήσει διαδικασία φυσιοθεραπείας και να υποστεί νέα χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης. Μετά τον τραυματισμό του, ο αγκώνας του είναι λειτουργικός, ωστόσο υπάρχει δυσκολία σε ορισμένες κινήσεις ή πιθανότητα πόνου σε ανύψωση βαρών και στις εναλλαγές του καιρού. Τα πιο πάνω επαρκούν, για να πρέπει να αποζημιωθεί από την Εναγόμενη.
Αποζημίωση
53. Ως προς την ειδική ζημιά του Ενάγοντος, στο ποσό των €419,00, για τα έξοδα έκδοσης του ιατρικού πιστοποιητικού από το Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού και την ετοιμασία της έκθεσης του πολιτικού μηχανικού, ο Ενάγων έδωσε επαρκή μαρτυρία και δεν αμφισβητήθηκαν τα έξοδα αυτά, ότι όντως έγιναν. Ο Ενάγων έχει αποδείξει ότι δικαιούται σε ειδικές αποζημιώσεις ύψους €419,00.
54. Παρεμβάλλεται πως η αρχή που διέπει τον υπολογισμό των γενικών αποζημιώσεων είναι η αρχή της αποκατάστασης[7]. Με βάση αυτήν, οι (συνήθεις) αποζημιώσεις που επιδικάζονται θα πρέπει να είναι εκείνο το ποσό το οποίο θα θέσει τον ενάγοντα στην θέση στην οποία θα βρισκόταν εάν δεν λάμβανε χώρα το ζημιογόνο συμβάν. Το ποσό που θα επιδικαστεί θα πρέπει να είναι δίκαιο και εύλογο, μέσα στο πλαίσιο του κοινωνικά αποδεκτού[8]. Έχει αναγνωριστεί προ ετών η τάση της νομολογίας για αύξηση των αποζημιώσεων σε σύγκριση με το ύψος των αποζημιώσεων που επιδικάζονταν στο παρελθόν[9], που αντανακλά την μεγαλύτερη ευαισθησία στον ανθρώπινο πόνο· τάση που δεν φαίνεται να έχει διαφοροποιηθεί. Οι αποζημιώσεις παραμένουν το μέσο αποτίμησης του ανθρώπινου πόνου και αντιμετώπισης των δυσχερειών που επιφέρει η σωματική βλάβη στην κάθε ξεχωριστή περίπτωση· όπως και το χρήμα παραμένει ένα φύσει ατελές μέσο για να επιφέρει την πλήρη αποκατάσταση. Λαμβάνεται υπόψη και η αγοραστική αξία του χρήματος μέσα στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον[10]. Αλλά ως τέτοιο, ατελές μέσο, το χρήμα, δεν θα πρέπει να ωθεί σε μίαν ανέλεγκτη πορεία αύξησης των αποζημιώσεων[11]. Ενόψει του ότι ο υπολογισμός των αποζημιώσεων σε κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστός, η υφιστάμενη νομολογία σε σχέση με τα ποσά που επιδικάστηκαν σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να αποτελεί έναν χρήσιμο οδηγό, χωρίς όμως να δεσμεύει.
55. Ο Ενάγων υπέστη κάταγμα ωλεκράνου συντριπτικό και κάταγμα κεφαλής κερκίδος αριστερού αγκώνα για το οποίο χρειάστηκε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση υπό γενική αναισθησία για ανοιχτή ανάταξη και εσωτερική οστεοσύνθεση του ωλέκρανου με πλάκα LCP, σε ολιγοήμερη νοσηλεία, να ακολουθήσει διαδικασία φυσιοθεραπείας και να υποστεί νέα χειρουργική επέμβαση, για την αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης. Μετά τον τραυματισμό του, ο αγκώνας του είναι λειτουργικός, ωστόσο παραμένει η δυσκολία σε ορισμένες κινήσεις, λόγω ελλείμματος στην κινητικότητα, και πιθανότητα πόνου σε ανύψωση βαρών και στις εναλλαγές του καιρού. Υπάρχει η χειρουργική ουλή, 15 cm.
56. Στην Κωμιάτη ν. Πολίτσου (2001) 1 ΑΑΔ 226, για συντριπτικό και μετατοπισμένο κάταγμα του άνω ήμισυ του δεξιού βραχιονίου οστού, που συνυπήρχε με άλλους τραυματισμούς, και όπου ο ενάγων είχε υποστεί μεγαλύτερο πόνο και ταλαιπωρία, επιδικάστηκε κατ’ έφεση ποσό €51.260,00 (Λ.Κ.30.000,00) επί πλήρους ευθύνης. Στην Χ’ Κυριάκου ν. Φινοπούλου (2002) 1 ΑΑΔ 1950, όπου υπήρχε μεγάλης έκτασης και μετατοπισμένο κάταγμα αυχένα του δεξιού βραχιονίου, συνυπάρχον με άλλους προδήλως σοβαρότερους τραυματισμούς, και όπου επίσης υπήρχε μεγαλύτερος πόνος και ταλαιπωρία, υπήρξε αύξηση του ποσού των αποζημιώσεων στις €42.715,00 (Λ.Κ.25.000,00). Στην Νεάρχου v. Στεφανίδη (2003) 1 ΑΑΔ 351, για κάταγμα του δεξιού βραχίονα για το οποίο υπήρξαν δύο εγχειρήσεις, όπου η δεύτερη περιλάμβανε μεταμόσχευση κοκάλου από τη λεκάνη, το τραύμα αποκαταστάθηκε πλήρως και η πόρωση του κατάγματος ήταν απόλυτα επιτυχής, υπήρχε ελάχιστος περιορισμός κινήσεων και η κούραση προκαλούσε παροδικό πόνο ο οποίος έφευγε μετά από ανάπαυση, και όπου συνυπήρχε τραυματισμός στο στόμα, επικυρώθηκε κατ’ έφεση ποσό €11.960,00. Έκτοτε, πέρασε μια εικοσαετία. Στην Πέτρου v. Γαλάνη (2009) 1 ΑΑΔ 84, όπου η εφεσείουσα, υπέστη συντριπτικό διπολικό κάταγμα του αριστερού βραχιονίου για το οποίο χειρουργήθηκε με γενική αναισθησία για ανάταξη του κατάγματος και έπειτα έγινε ακινητοποίηση με γύψινο νάρθηκα και περαιτέρω φυσιοθεραπείες και υπήρχαν παράπονα για πόνο μετά από εντατική εργασία, ανύψωση βάρους και απότομες καιρικές αλλαγές, επιδικάστηκε κατ’ έφεση ποσό €17.086,00. Επίσης, έκτοτε παρήλθαν 15 χρόνια. Στην Προεστός v. Προδρόμου, Πολιτική Έφεση 326/11, ημερομηνίας 12.04.2017, ECLI:CY:AD:2017:A140, για συντριπτικό ενδοαρθρικό κάταγμα κάτω πέρατος κερκίδας δεξιά στο οποίο έγινε ανάταξη με τοπική αναισθησία και τοποθέτηση νάρθηκα πηχεοκαρπικού, και παράπονα για άλγος μετά από φυσική κόπωση της άρθρωσης με πιθανή εμπλοκή του κατάγματος, αλλά και μόνιμη ζημιά λόγω της μείωσης του εύρους της κίνησης που επηρέαζε και την εργασία του εφεσίοντος ως ράπτη, και όπου συνυπήρξε και άλλος τραυματισμός, το ποσό των €18.000,00 κρίθηκε ως ικανοποιητικό, αντί του ποσού των €30.000,00, που είχε επιδικαστεί πρώτοδικα.
57. Από τις προαναφερόμενες αποφάσεις, πέρασαν αρκετά χρόνια, και υπάρχουν, πέρα από κάποιες ομοιότητες, διαφοροποιήσεις ως προς τους τραυματισμούς και την έκταση της ταλαιπωρίας των διαδίκων. Η αναφορά γίνεται για να περιμετροποιηθεί η λογική του πλαισίου εντός του οποίου κινείται το Δικαστήριο, λαμβάνοντας όμως υπόψη όλες τις ιδιαίτερες περιστάσεις αυτής της υπόθεσης. Στην προκειμένη περίπτωση, υπήρξαν δύο χειρουργικές επεμβάσεις, και ο μετέπειτα επηρεασμός, που προαναφέρθηκε, χωρίς συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα στην πορεία της ζωής του Ενάγοντος. Έχοντας υπόψη τις αρχές των αποζημιώσεων, τα δεδομένα της παρούσας υπόθεσης, τα νομολογιακά πλαίσια και το σύγχρονο οικονομικοκοινωνικό περιβάλλον, κρίνεται πως ένα ποσό €30.000,00 είναι δίκαιη και εύλογη αποζημίωση στην περίπτωση του Ενάγοντος.
Κατάληξη
58. Συμπερασματικά, έχει διαπιστωθεί αμέλεια της Εναγόμενης υπεραγοράς, ως ιδιοκτήτριας καταστήματος στην Κάτω Πάφο στο οποίο υπήρχε χώρος φορτοεκφόρτωσης εμπορευμάτων από προμηθευτές που δεν ήταν σε ασφαλή κατάσταση, ως αποτέλεσμα της οποίας ο Ενάγων, κατά τη μεταφορά εμπορεύματος προς παράδοση, σκόνταψε σε σημείο όπου υπήρχε ανισοσταθμία στα επίπεδα του εδάφους έξω από την αποθήκη υποδοχής, έπεσε εξ ιδίου ύψους, και τραυματίστηκε. Έχει διαπιστωθεί το ύψος των ειδικών ζημιών στο ποσό των €419,00 και έχει υπολογιστεί ως δίκαιη και εύλογη αποζημίωση του Ενάγοντος στο ποσό των €30.000,00.
59. Υπάρχει δυνατότητα επιδίκασης νόμιμου τόκου. Επειδή δεν εξηγήθηκε με οποιονδήποτε τρόπο ο χρόνος που μεσολάβησε μέχρι την έγερση της αγωγής, και επειδή, και για τα επιπλέον έξοδα, αυτά προέκυψαν σε διαφορετικούς χρόνους μετά το ατύχημα, για όλα τα επιδικασθέντα ποσά, και προς αποφυγή δυσχερειών στο υπολογισμό, ο νόμιμος τόκος θα είναι από την ημερομηνία καταχώρισης της αγωγής του Ενάγοντος.
60. Όσον αφορά τα δικηγορικά έξοδα, δεν φαίνεται να υπάρχει λόγος να μην ακολουθήσουν το ίδιο αποτέλεσμα με αυτό της αγωγής.
61. Ως εκ των ανωτέρω:
Α. Εκδίδεται απόφαση υπέρ του Ενάγοντος και εναντίον της Εναγόμενης για το ποσό των €419,00 ως ειδικές αποζημιώσεις, πλέον νόμιμος τόκος ετησίως, από την ημερομηνία καταχώρισης της αγωγής του Ενάγοντος, μέχρι εξόφλησης.
Β. Εκδίδεται απόφαση υπέρ του Ενάγοντος και εναντίον της Εναγόμενης για το ποσό των €30.000,00, ως γενικές αποζημιώσεις, πλέον νόμιμος τόκος. πλέον νόμιμος τόκος ετησίως, από την ημερομηνία καταχώρισης της αγωγής του Ενάγοντος, μέχρι εξόφλησης.
Γ. Εκδίδεται απόφαση υπέρ του Ενάγοντος και εναντίον για τα έξοδα της αγωγής, όπως υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
(Υπ.) ………………………..
Χρ. Μίτλεττον, Ε.Δ.
Πιστό Αντίγραφο
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ
[1]. Χριστοδούλου ν. Αριστοδήμου (1996) 1 ΑΑΔ 552, Ζερβού ν. Χαραλάμπους (1996) 1 ΑΑΔ 447, Καρεκλά ν. Κλεάνθους (1997) 1 ΑΑΔ 1119, Αθανασίου ν. Κουνούνη (1997) 1 ΑΑΔ 614, Παπακοκκίνου ν. Σμυρλή (2001) 1 ΑΑΔ 1653, Χριστοφή ν. Ζαχαριάδη (2002) 1 ΑΑΔ 401, Χρίστου ν. Khoreva (2002) 1 ΑΑΔ 207, Ιωάννου ν. Παλάζη (2004) 1 ΑΑΔ 576, Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας ν. Vlatislaw (2011) 1 ΑΑΔ 55, Τσιντίδης ν. Χαριδήμου (2012) 1 ΑΑΔ 2290.
[2]. Μακρίδης ν. Dharaghji (1990) 1 ΑΑΔ 1013, Πιττάλης ν. Ianira Entr. Ltd (1997) 1 ΑΑΔ 184, Κοινοτικό Συμβούλιο Ομόδους ν. Κονναρή (2011) 1 ΑΑΔ 2298, Μελικίδης ν. Παπαγεωργίου (2013) 1 ΑΑΔ 832, Α.Α.Ι ν. Χρυσοστόμου, Πολιτική Έφεση 298/2014, ημερομηνίας 14.12.2023.
[3]. Philippou v. Odysseos (1989) 1 CLR 1, Καούρης v. Δημητρίου (2008) 1 ΑΑΔ 967, Κοινοτικό Συμβούλιο Ομόδους ν. Κονναρή (2011) 1 ΑΑΔ 2298, Μελικίδης ν. Παπαγεωργίου (2013) 1 ΑΑΔ 832.
[4]. Βλ. και ανάλυση σε Κυριακίδης ν. Tenekedzian (1994) 1 ΑΑΔ 504.
[5] Βλ. και Σχολική Εφορεία Στροβόλου ν. Στεργίδου, Πολιτική Έφεση 8/11, ημερομηνίας 04.03.2016, Λέσχη Ιπποδρομιών Λευκωσίας ν. Νικήτα (2000) 1 ΑΑΔ 1712.
[6]. Λ.Π. Φραγκεσκίδης & Σία Λτδ ν. Μάμα (1989) 1 ΑΑΔ 70, Μιχαήλ ν. Ττούνια (2005) 1 ΑΑΔ 19, Haji v. Adonis Baths Mavrokolimbos Waterfalls Ltd, Πολιτική Έφεση 192/2014, ημερομηνίας 10.05.2022, ECLI:CY:AD:2022:D181.
[8] Paraskevopoulos v. Georghiou (1970) 1 CLR 116.
[9] Paraskevaides (Overseas) Ltd v. Christofi (1992) 1 CLR 789.
[10] Christodoulides v. Kyprianou (1968) 1 CLR 130, Karavallis v. Economides (1970) 1 CLR 271.
[11] Μαυροπετρή v. Λουκά (1995) 1 ΑΑΔ 66.