ΕΠΑΡΧΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Ενώπιον: Λ. ΧΑΒΙΑΡΑ, Προσ. Ε.Δ.
Αρ. Υπ. 2944/2023
Μεταξύ:
Διευθυντής Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος δια Γενικού Εισαγγελέα
Κατηγορούσα Αρχή
-και-
Αντρέας Ιωάννου
Κατηγορούμενος
Ημερομηνία: 22.2.2024
Για την Κατηγορούσα Αρχή: κ. Χρ. Λαζάρου
Για τον Κατηγορούμενο: Αυτοπροσώπως
ΑΠΟΦΑΣΗ
Το Κατηγορητήριο
Ο Κατηγορούμενος αντιμετωπίζει δυο κατηγορίες για παράλειψη κατόχου αποβλήτων να αναθέσει σε αδειοδοτημένο διαχειριστή αποβλήτων την ανάκτηση ή διάθεση μέσω διακανονισμού των αποβλήτων που παράγονται από το συνεργείο (1η κατηγορία) και παράλειψης καταβολής εξώδικου προστίμου χωρίς εύλογη αιτία (2η κατηγορία) κατά παράβαση των άρθρων 2, 3, 5, 9, 10, 15(1-6), 24, 25, 49 (1),(7), 33 και 50 του περί Αποβλήτων Νόμου 185(Ι)/2011 ως τροποποιήθηκε.
Σύμφωνα με τις λεπτομέρειες των αδικημάτων, ο Κατηγορούμενος κατά ή περί τις 5.4.2022 και/ή προγενέστερα ή/και σε χρόνο άγνωστο για την κατηγορούσα αρχή, στην Κτηνοτροφική περιοχή του Δήμου Αραδίππου της Επαρχίας Λάρνακας, ενώ ήταν κάτοχος αποβλήτων απέρριψε ή/και αποθήκευσε ογκώδη μεταλλικά απόβλητα στο έδαφος πέριξ της φάρμας η οποία είναι εκμισθωμένη από την σύζυγο του αλλά διαχειρίζεται ο ίδιος και παρέλειψε μέσω διακανονισμού με αδειοδοτημένο δημόσιο ή ιδιωτικό πρόσωπο / φορέα που ασχολείται με τη συλλογή αποβλήτων, να εξασφαλίσει την ανάκτηση ή/και διάθεση ή/και μεταφορά των εν λόγω αποβλήτων και κατά ή περί τις 3.5.2022 παρέλειψε ή/και αρνήθηκε να καταβάλει το ποσό των €500 ως εξώδικο πρόστιμο που του επιβλήθηκε από το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Η Μαρτυρία
Για να αποδείξει την υπόθεση της η Κατηγορούσα Αρχή κάλεσε ένα μάρτυρα τον Π.Φ. (ΜΚ1), ο οποίος είναι επιθεωρητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του πιο πάνω Υπουργείου. Ο Κατηγορούμενος αφότου κλήθηκε σε απολογία επέλεξε να καταθέσει ενόρκως.
Ο ΜΚ1 κατάθεσε στο Δικαστήριο γραπτή δήλωση (Τεκμήριο Α) την οποία υιοθέτησε. Ανάφερε ότι μετά από γραπτή επώνυμη καταγγελία του Κατηγορούμενου για συσσώρευση κοπριάς και άλλων αποβλήτων εντός του απέναντι οικοπέδου / φάρμας στην Κτηνοτροφική περιοχή Αραδίππου, έγινε επιθεώρηση και στην φάρμα που διαχειρίζεται ο Κατηγορούμενος αφού του έγινε σαφές ότι θα γίνει επιθεώρηση και στη δική του φάρμα λόγω του ότι την προηγούμενη χρονιά είχε ο ίδιος απορρίψει κοπριά σε παραπλήσια περιοχή. Η επιθεώρηση πραγματοποιήθηκε στις 5.4.2022 από τον ΜΚ1 ο οποίος διαπίστωσε παρουσία ογκώδη αποβλήτων περιμετρικά της φάρμας, συγκεκριμένα μεταλλικά βαρέλια και πλαστικό ντεπόζιτο. Για την διαπίστωση των παραβάσεων ετοίμασε σχετική έκθεση (Τεκμήριο 2).
Στις 7.4.2022, ο Διευθυντής του Τμήματος Περιβάλλοντος απέστειλε προειδοποιητική επιστολή (Τεκμήριο 3) στον Κατηγορούμενο όπου τον καλούσε εντός 2 εβδομάδων από την ημερομηνία της επιστολής να συμμορφωθεί. Ο ΜΚ1 μετά την εκπνοή της πιο πάνω προθεσμίας προέβη σε νέο έλεγχο στις 3.5.2022 και παρατήρησε ότι το πλαστικό ντεπόζιτο είχε μετακινηθεί αλλά τα βαρέλια είχαν παραμείνει ως ήταν στις 5.4.2022. Προς τούτο ετοίμασε νέα έκθεση (Τεκμήριο 4). Την ίδια ημέρα, δηλαδή στις 3.5.2022 εκδόθηκε εξώδικο ύψους €500 (Τεκμήριο 5) στην παρουσία του Κατηγορούμενου, ο οποίος αρνήθηκε να το παραλάβει. Στις 5.5.2022 έγινε νέα επιθεώρηση από τον ΜΚ1 συνοδεία συναδέλφου του, περιμετρικά της φάρμας και παρατήρησαν ότι τα βαρέλια δεν είχαν μετακινηθεί. Ετοιμάστηκε έτσι νέα έκθεση (Τεκμήριο 6).
Ο Κατηγορούμενος καταθέτοντας ενόρκως, δεν αμφισβήτησε καμία από τις πιο πάνω διαδικασίες, ούτε την έκδοση εξωδίκου, ούτε ότι η φάρμα είναι ιδιοκτησίας της συζύγου του αλλά την διαχειρίζεται αυτός, ούτε ότι υπάρχουν τοποθετημένα βαρέλια. Πρόβαλε έντονα το παράπονο ότι συμπεριφέρθηκαν εκδικητικά εναντίον του διότι είχε προβεί σε καταγγελία αναφορικά με γειτονική φάρμα. Παρουσίασε επιπρόσθετα στο Δικαστήριο σχετική επιστολή ημερομηνίας 8.2.2022 με την οποία ενημερώνεται ότι δεν εντοπίστηκαν παραβάσεις σε δυο επιθεωρήσεις του τμήματος στην καταγγελλόμενη φάρμα (Τεκμήριο 7). Για εκείνον ήταν αδύνατο να μην εντοπιστούν οι παραβάσεις για αυτό, τον ιδιοκτήτη της εν λόγω φάρμας θέλουν να τον προστατέψουν και επειδή επέμεινε να διαμαρτύρεται στο τμήμα με τηλεφωνήματα του τον κατάγγειλαν εσκεμμένα. Ήταν η θέση του ότι τα βαρέλια δεν είναι περιμετρικά της φάρμας αλλά μόνο στη μια πλευρά και έχει φυτέψει μέσα φυτά, μεταξύ άλλων, αγιόκλημα. Για αυτό έχει και λάστιχο ποτίσματος να περνάει πάνω από αυτά. Ήταν η καταληκτική του θέση ότι αδίκως κατηγορείται επειδή φύτεψε φυτά σε βαρέλια.
Αξιολόγηση
Παρακολούθησα με προσοχή τον ΜΚ1 και τον Κατηγορούμενο. Ολόκληρη η μαρτυρία τους έχει καταγραφεί στα πρακτικά και έχει αποτιμηθεί στο σύνολο της. Κατά την αξιολόγηση της μαρτυρίας τους, έχοντας εξετάσει και το περιεχόμενο των εγγράφων που κατατέθηκαν ως Τεκμήρια, έλαβα υπόψη την εικόνα τους στο Δικαστήριο αλλά εξέτασα επίσης την μαρτυρία τους και υπό το φως της ανθρώπινης πείρας και συμπεριφοράς, στοιχείο αποφασιστικής σημασίας για να καταλήξει το Δικαστήριο ως προς την αξιοπιστία τους (βλ. Ζαβρού ν. Χαραλάμπους (1996) 1 Α.Α.Δ 447, Χριστοφή ν Ζαχαριάδη (2002) 1 Α.Α.Δ 401, Παπαδοπούλου v Αστυνομίας (2007) 2 Α.Α.Δ 173, Κυπριανού ν Αστυνομίας (2008) 2 Α.Α.Δ 816).
Μικρές αντιφάσεις σε ασήμαντες λεπτομέρειες ή ελαχίστου σημασίας ανακρίβειες δεν καταστρέφουν την όλη αξιοπιστία του μάρτυρα, την οποία το Δικαστήριο δεν εξετάζει αποσπασματικά (βλ. Κουδουνάρης ν Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ 320).
Με βάση τα πιο πάνω προχωρώ να καταγράψω όσα αποκόμισα από την ενώπιον μου μαρτυρία.
Ο ΜΚ1 άφησε θετική εντύπωση στο Δικαστήριο. Κατάθετε με φυσικότητα και φάνηκε ειλικρινής όταν αποδέχθηκε ότι έγιναν καταγγελίες από τον Κατηγορούμενο για γειτονική φάρμα και τοποθετήθηκε περί τούτου χωρίς δισταγμό Η μαρτυρία του στην ουσία παράμεινε αδιαμφησβήτητη από τον Κατηγορούμενο, παρουσίαζε λογική και συνοχή συνεπώς γίνεται αποδεκτή.
Ο Κατηγορούμενος από την άλλη, δεν θεωρώ ότι προσήλθε στο Δικαστήριο για να αποφύγει τις ευθύνες του. Όμως το Δικαστήριο πρέπει να τονίσει ότι δεν υπάρχει ισότητα στην παρανομία. Το κατά πόσο άλλος, τρίτος, ιδιοκτήτης φάρμας παρανόμησε δεν αφορά την παρούσα διαδικασία και είναι ένα θέμα άσχετο με την οποιαδήποτε ευθύνη του Κατηγορούμενου σύμφωνα με τον οικείο Νόμο να μην συσσωρεύει απόβλητα. Επιχείρησε σύνδεση των δυο ο Κατηγορούμενος προβάλλοντας ισχυρισμό για εκδικητική μεταχείριση και δίωξη του, ισχυρισμός ο οποίος καταρρίπτεται από το ότι έγιναν δυο επιθεωρήσεις στην γειτονική φάρμα και αυτό προκύπτει από την δική του μαρτυρία (Τεκμήριο 7) ως επίσης και από το γεγονός ότι ως διαφαίνεται στο Τεκμήριο 4 στην σελίδα 7 επιβλήθηκε πρόστιμο στον ιδιοκτήτη της γειτονικής φάρμας. Επιπρόσθετα, ο ισχυρισμός του ότι εντός των βαρελιών υπάρχουν φυτά που φύτεψε ο ίδιος δεν μπορεί να εξεταστεί καθότι πρωτίστως δεν κατηγορείται για αυτό αλλά και γιατί οι φωτογραφίες που παρουσίασε για σκοπούς αντεξέτασης ουδέποτε μετατράπηκαν σε τεκμήριο. Επιπρόσθετα, το Δικαστήριο δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει κάθε είδος φυτού μέσω φωτογραφίας. Συνεπώς, η εκδοχή του Κατηγορούμενου και κατά συνέπεια η μαρτυρία του δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.
Ευρήματα
Από την ενώπιον μου μαρτυρία προέκυψαν ως μη αμφισβητούμενα τα πιο κάτω:
Η φάρμα ανήκει στην σύζυγο του Κατηγορούμενου και αυτός την διαχειρίζεται.
Έγιναν επιθεωρήσεις στην φάρμα στις 5.4.2022, 3.5.2022 και 5.5.2022 και ετοιμάστηκαν οι σχετικές εκθέσεις. Εντοπίστηκαν μεγάλα βαρέλια και ντεπόζιτο. Ο Κατηγορούμενος μετακίνησε μόνο το ντεπόζιτο.
Στις 7.4.2022 στάλθηκε προειδοποιητική επιστολή στον Κατηγορούμενο ο οποίος δεν συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις του Διευθυντή Τμήματος Περιβάλλοντος.
Εκδόθηκε εξώδικο εναντίον του Κατηγορούμενου για €500 το οποίο αρνήθηκε να παραλάβει και να πληρώσει.
Τα πιο πάνω καθίστανται και ευρήματα του Δικαστηρίου
Νομική Πτυχή
Με την άρνηση των Κατηγοριών η Κατηγορούσα Αρχή έχει υποχρέωση να αποδείξει κάθε συστατικό στοιχείο των αδικημάτων, με αποδεκτή μαρτυρία, και δεν επιτρέπονται υποθέσεις ως προς την ύπαρξη γεγονότων, όσο εύλογες και εάν είναι (βλ. Γενικός Εισαγγελέας ν. Σπύρος Σπύρου (2002) 2 ΑΑΔ 71, Λοϊζου ν. Αστυνομίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 363 και Σωτηριάδης ν. Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 482).
Ο κατηγορούμενος δεν υποχρεούται να αποδείξει ότι οι ισχυρισμοί του είναι αληθινοί ή βάσιμοι αλλά αρκεί η δημιουργία λογικής αμφιβολίας. Διαφορετική προσέγγιση θα παραβίαζε το τεκμήριο της αθωότητας το οποίο κατοχυρώνεται από το Άρθρο 12(4) του Συντάγματος (Ιακώβου ν. Δημοκρατίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 211, σελίδα 218).
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Νόμου 185(Ι)/2011 ανωτέρω:
«απόβλητο» σημαίνει κάθε ουσία ή αντικείμενο, το οποίο ο κάτοχός του απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει·
«διάθεση» σημαίνει κάθε εργασία η οποία δεν συνιστά ανάκτηση, ακόμη και στην περίπτωση που η εργασία έχει ως δευτερογενή συνέπεια την ανάκτηση ουσιών ή ενέργειας και περιλαμβάνει τις εργασίες διάθεσης που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ·
«διαχείριση αποβλήτων» σημαίνει τη συλλογή, μεταφορά, ανάκτηση (περιλαμβανομένης της διαλογής) και διάθεση αποβλήτων, περιλαμβανομένων της εποπτείας των εργασιών αυτών και της μετέπειτα φροντίδας των χώρων διάθεσης, καθώς και των ενεργειών στις οποίες προβαίνουν οι έμποροι ή οι μεσίτες˙
«κάτοχος αποβλήτων» σημαίνει τον παραγωγό αποβλήτων ή το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει στην κατοχή του τα απόβλητα·
Στο άρθρο 15(1) του ίδιου Νόμου αναφέρεται ότι
Κάθε κάτοχος αποβλήτων και κάθε αρχικός παραγωγός αποβλήτων υποχρεούται –
(α) να πραγματοποιεί ο ίδιος την ανάκτηση και τη διάθεση των αποβλήτων ή
(β) να αναθέτει την ανάκτηση και τη διάθεση των εν λόγω αποβλήτων σε έμπορο ή σε πρόσωπο που εκτελεί εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων ή
(γ) να εξασφαλίζει, μέσω διακανονισμού με δημόσιο οργανισμό ή ιδιώτη που ασχολείται με τη συλλογή αποβλήτων, την ανάκτηση και τη διάθεση των εν λόγω αποβλήτων, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 9 και 10.
Στο άρθρο 49 του ίδιου Νόμου, προνοείται, μεταξύ άλλων, ότι όποιος με οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη παραβαίνει διατάξεις του άρθρου 15 είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης, υπόκειται σε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα τρία χρόνια ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τα €500.000 ή σε αμφότερες τις ποινές.
Ως προκύπτει από τις διατάξεις του άρθρου 15 ανωτέρω, το αδίκημα που αντιμετωπίζει ο Κατηγορούμενος είναι ρυθμιστικής φύσεως (regulatory) και αυστηρής ευθύνης. Συνεπώς, όντας τέτοιο δεν χρειάζεται ενοχική σκέψη (mens rea) για να στοιχειοθετήσει το αδίκημα (βλ. AESTAS TRADING LTD κ.α. ν. Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού, Ποιν. Εφ. 78/14 και 79/14. Ημερ. 3.9.2015).
Πολύ πρόσφατα στην υπόθεση Γενικός Εισαγγελέας ν Ρουσουνίδου, Ποιν. Εφ. 38/20, ημερ. 10.3.2021, ECLI:CY:AD:2021:D84, το Ανώτατο Δικαστήριο επεξήγησε πως συντελείται το αδίκημα κάτω από το άρθρο 15 ανωτέρω συμφωνώντας με την προσέγγιση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι «το αδίκημα φαίνεται να συντελείται όταν καμιά εκ των τριών επιλογών που θέτει το άρθρο 15(1) του Νόμου, δεν ενεργοποιείται από πλευράς του κατόχου αποβλήτων» και αυτό ασφαλώς γιατί δεν θα μπορούσε να διαπράξει αδίκημα κάποιος ο οποίος έχει συμμορφωθεί με μια εκ των υποχρεώσεων που επιβάλλει το άρθρο 15.
Στην Ρουσουνίδου (ανωτέρω), η Εφεσίβλητη κατηγορείτο στη βάση του άρθρου 15(1)(γ). Ως ανάφερε το Ανώτατο Δικαστήριο:
«Οι τρεις παράγραφοι προνοούν τρεις διαφορετικούς, ανεξάρτητους τρόπους με τους οποίους μπορεί να πραγματοποιηθεί νόμιμα η ανάκτηση και διάθεση των αποβλήτων που κάποιος κατέχει. Εφόσον ο κάτοχος (ή αρχικός παραγωγός) συμμορφωθεί με τη μια, ασφαλώς και δεν υποχρεούται να συμμορφωθεί με οποιαδήποτε άλλη. Αδίκημα διαπράττεται όταν ο κάτοχος (ή αρχικός παραγωγός) δεν έχει εφαρμόσει κανένα από τους τρόπους που προνοούνται. Επομένως, αυτό πρέπει να αποδίδεται στις λεπτομέρειες κατηγορίας που εδράζεται στο άρθρο 15(1), ότι δηλαδή ο κατηγορούμενος παρέλειψε να συμμορφωθεί με οιονδήποτε από τους τρείς τρόπους.»
Στην υπό εξέταση περίπτωση, στην νομική βάση της 1ης κατηγορίας που αντιμετωπίζει ο Κατηγορούμενος παρατίθεται το άρθρο 15(1-6). Περιλαμβάνει δηλαδή η Κατηγορούσα Αρχή ολόκληρο το άρθρο ως οι διατάξεις να έχουν παραβιασθεί εξ ολοκλήρου από τον Κατηγορούμενο και στην έκθεση αδικήματος καταγράφεται ότι πρόκειται για παράλειψη κατόχου αποβλήτων ανάθεσης σε αδειοδοτημένο διαχειριστή αποβλήτων την ανάκτηση ή διάθεση, μέσω διακανονισμού των αποβλήτων που παράγονται από συνεργείο και στις λεπτομέρειες του αδικήματος καταγράφεται μόνο η υποχρέωση που επιβάλλει το εδάφιο (γ) του άρθρου 15(1). Αυτό αποδίδεται δηλαδή στον Κατηγορούμενο ως εξειδικεύεται στις λεπτομέρειες του αδικήματος της 1ης κατηγορίας. Στην βάση της Ρουσουνίδου (ανωτέρω) σφραγίζεται η τύχη της εν λόγω κατηγορίας η οποία θα πρέπει να απορριφθεί καθότι υπάρχει παράλειψη παράθεσης στις λεπτομέρειες του αδικήματος και των τριών τρόπων με τους οποίους ο Κατηγορούμενος παράλειψε να συμμορφωθεί.
Σημειώνω επιπροσθέτως ότι, στην Ρουσουνίδου (ανωτέρω) απορρίπτοντας την Έφεση, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι δεν ήταν απαραίτητο να προβεί σε οποιαδήποτε διαπίστωση σε σχέση με την ύπαρξη μαρτυρίας που να μπορούσε να στοιχειοθετήσει μη συμμόρφωση και τις υπόλοιπες διατάξεις του άρθρου 15 «απαραίτητη προϋπόθεση για την άσκηση, στην προκειμένη περίπτωση, των εξουσιών του πρωτόδικου Δικαστηρίου δυνάμει του άρθρου 83 του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ.155 για τη μεταβολή του κατηγορητηρίου. Και τούτο αφού το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν είχε υποχρέωση να προβεί, με δική του πρωτοβουλία στην τροποποίηση του κατηγορητηρίου (Γενικός Εισαγγελέας ν. Στυλιανού άλλως «Αβισσινός» (1993) 2 Α.Α.Δ. 104, 108-109).»
Αναφορικά με την 2η κατηγορία, στο άρθρο 50 παρέχεται η ευχέρεια σε επιθεωρητή να προχωρήσει με την έκδοση εξώδικου. Η έκδοση εξώδικου είναι θέμα που ανάγεται στην διακριτική ευχέρεια του αρμόδιου Επιθεωρητή και δεν συνιστά υποχρέωση ή προϋπόθεση η έκδοση του για να ασκηθεί δίωξη εναντίον κάποιου προσώπου (βλ. Βραχίμης ν Αστυνομίας (2000) 2 Α.Α.Δ. 527), ούτε ασφαλώς συνιστά η παράλειψη πληρωμής του ξεχωριστό αδίκημα. Για τον λόγο αυτό αλλά και γιατί ούτε προκύπτει κάτι τέτοιο από τις πρόνοιες του άρθρου 50 ανωτέρω, ο Κατηγορούμενος θα πρέπει να αθωωθεί και στην 2η κατηγορία.
Κατάληξη
Για όλους τους πιο πάνω λόγους, η Κατηγορούσα Αρχή απέτυχε να αποδείξει την υπόθεση της στον απαιτούμενο βαθμό, συνεπώς ο Κατηγορούμενος αθωώνεται στις 2 κατηγορίες που αντιμετωπίζει.
(Υπ.).....................................
Λ. Χαβιαράς, Προσ Ε.Δ.
Πιστόν Αντίγραφον
Πρωτοκολλητής