ΜΟΝΙΜΟ ΚΑΚΟΥΡΓΙΟΔΙΚΕΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
ΣΥΝΘΕΣΗ: Ν. Α. Π. Γεωργιάδης, Π.Ε.Δ.
Μ. Κ. Λοΐζου, Α.Ε.Δ.
Ν. Οικονόμου, Ε.Δ.
Αρ. Υπόθεσης: 19600/22
Δημοκρατία
ν.
1. V.B. κ.ά.
Ημερομηνία: 6 Φεβρουαρίου 2024
Εμφανίσεις:
Για την Κατηγορούσα Αρχή: κα Χ. Καραολίδου μαζί με κα Στ. Παπουή για Γενικό Εισαγγελέα
Για τον Κατηγορούμενο 1: κα Πιερούδη
Για τον Κατηγορούμενο 4: κα Ο. Οικονόμου
Για τους Κατηγορούμενους 5 και 6: κ. Η. Στεφάνου μαζί με κ. Μ. Σπύρου και κ. Ζαχαράκη
Για τον Κατηγορούμενο 7: κα Λ. Μούζουρου μαζί με κα Νεοφύτου και κα Αρτεμίου
Κατηγορούμενοι 1, 4, 5, 6 και 7 παρόντες
Η μεταφράστρια, Yagmur Kader Andreou, ορκίζεται να μεταφράζει πιστά από τα ελληνικά στα τούρκικα και αντίστροφα.
Ο μεταφραστής, Μοχαμμάτ Χασανπούρ, ορκίζεται να μεταφράζει πιστά από τα ελληνικά στα περσικά και αντίστροφα.
-----------------------------------------
ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
1. Η εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα προτού καλέσει τον επόμενο μάρτυρα, που είναι ο πρώην κατηγορούμενος 2, να καταθέσει, υπέβαλε αίτημα όπως ο εν λόγω μάρτυρας θεωρηθεί μάρτυρας που χρήζει βοήθειας και όπως:
(1) η μαρτυρία του δοθεί κεκλεισμένων των θυρών, και
(2) όπως η ένορκη μαρτυρία του δοθεί στην απουσία του κατηγορούμενου 1, ο οποίος θα παρακολουθεί και θα ακούει τη διαδικασία από ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Δικαστήριο.
2. Η εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα βάσισε το αίτημα της στα άρθρα 3, 4, 5 και 7 του Περί Προστασίας Μαρτύρων Νόμου, N.95(Ι)/2001 («ο Νόμος»), αλλά και το Άρθρο 30 του Συντάγματος. Προς επίρρωση της επιχειρηματολογίας της στηρίχθηκε και στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) («ΕΔΔΑ»), X v United Kingdom (1992) 15 EHRR CD 113.
3. Ανέφερε στο Δικαστήριο ότι ο μάρτυρας έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων σύμφωνα με το άρθρο 17 του Νόμου και ως εκ τούτου θεωρείται ότι είναι μάρτυρας που χρήζει βοηθείας σύμφωνα με το άρθρο 3 (5) του Νόμου. Συνεπώς, ανέφερε, εναπόκειται στο Δικαστήριο να καθορίσει δυνάμει του άρθρου 4 του Νόμου τα μέτρα που θα πρέπει να εφαρμοστούν κατά την ένορκη μαρτυρία του.
4. Στήριξε το αίτημα της για τα προτεινόμενα μέτρα στον κίνδυνο επηρεασμού της ποιότητας της μαρτυρίας λόγω φόβου και ανησυχίας που εξέφρασε ο συγκεκριμένος μάρτυρας, που είναι Τουρκικής καταγωγής, στο πρόσωπο του κατηγορούμενου 1, στη θέα του κοινού αφού στην αίθουσα ενδέχεται να βρίσκονται φίλοι ή συγγενείς του αλλά και στη δημοσίευση ή προβολή του ονόματος του του κατηγορούμενου 1 από δημοσιογράφους. Η εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα ανέφερε επίσης ότι ο εν λόγω μάρτυρας εξέφρασε τον φόβο του από το στάδιο λήψης της κατάθεσης του. Πρόκειται, ανέφερε, για στυγερό έγκλημα, φόνος εκ προμελέτης, που διαπράχθηκε εντός του σωφρονιστικού ιδρύματος. Ο μάρτυρας, σύμφωνα με την υπόθεση της Κατηγορούσας Αρχής, είναι αυτόπτης μάρτυρας, πρώην συγκατηγορούμενος, ο οποίος εκτίει ποινή φυλάκισης μετά από παραδοχή του. Ήταν η θέση της ότι το ζήτημα εξετάζεται στη βάση των θέσεων που προβάλλει ο μάρτυρας και δεν θα πρέπει να αποδειχθεί μετά βεβαιότητας ότι αυτό που φοβάται θα συμβεί.
5. Η συνήγορος του κατηγορούμενου 1, αν και αναγνώρισε ότι ο μάρτυρας χρήζει βοηθείας αφού εντάχθηκε στο πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων, έφερε ένσταση στα προτεινόμενα μέτρα. Ανέφερε ότι επηρεάζεται το δικαίωμα της δίκαιης δίκης για τον κατηγορούμενο 1, αφού του αποδίδεται επικινδυνότητα στη βάση υποκειμενικών θέσεων του συγκεκριμένου μάρτυρα. Τούτων λεχθέντων, αντιπρότεινε όπως αντί της μετακίνησης του κατηγορουμένου 1 στον ειδικό χώρο να τοποθετηθεί παραβάν ή να καταθέσει ο μάρτυρας από άλλο χώρο.
6. Η εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα ανέφερε ότι η παρουσία του μάρτυρα θα είναι αναγκαία στην αίθουσα αφού θα του υποδειχθεί αριθμός τεκμηρίων, φωτογραφιών και βίντεο. Όσον αφορά στην τοποθέτηση του παραβάν ανέφερε ότι δεν θα επιτευχθεί με αυτό η εξασφάλιση της ποιότητας της μαρτυρίας του.
7. Οι υπόλοιποι συνήγοροι δεν έφεραν ένσταση στο αίτημα και στις εισηγήσεις της εκπροσώπου του Γενικού Εισαγγελέα (Αναφορικά με την Αίτηση του Γεωργιάδη (Αρ. 3) (2002) 1Γ ΑΑΔ 1455, 1468).
8. Σύμφωνα με το άρθρο 3 (5) του Νόμου μάρτυρας που έχει ενταχθεί στο Σχέδιο Προστασίας Μαρτύρων και Συνεργατών της Δικαιοσύνης, που καθιδρύεται με το άρθρο 17, θεωρείται εκ του Νόμου ως μάρτυρας που χρήζει βοηθείας.
9. Σύμφωνα με την πιο πάνω πρόνοια πρόσωπο που έχει ενταχθεί στο σχέδιο προστασίας μαρτύρων, καθορίζεται χωρίς άλλο ως μάρτυρας που χρήζει βοηθείας. Εδώ έχουμε τη δήλωση της εκπροσώπου του Γενικού Εισαγγελέα, δηλαδή του αρμοδίου προσώπου με βάση τον Νόμο να αποφασίζει κατά πόσο συγκεκριμένο άτομο θα ενταχθεί στο Σχέδιο Προστασίας Μαρτύρων και Συνεργατών της Δικαιοσύνης. Οι λόγοι που οδήγησαν σε τέτοια απόφαση δεν μας αφορούν και δεν τελούν υπό εξέταση. Η δήλωση, η οποία δεν αμφισβητήθηκε, είναι αρκετή (βλ. Δημοκρατία v Alramadan κ.α., Αρ. Υπ. 13154/2020, 1/2/2022 (Κακουργιοδικείου Λεμεσού).
10. Κρίνουμε επομένως ότι ο μάρτυρας αυτός είναι μάρτυρας που χρήζει βοηθείας δυνάμει του Νόμου και το Δικαστήριο δεν έχει διακριτική ευχέρεια να αποφασίσει διαφορετικά.
11. Προχωρούμε ως εκ τούτου να εξετάσουμε τα προτεινόμενα μέτρα με βάση τα άρθρα 4 (2) και 5 του Νόμου έχοντας κατά νου ότι όλα τα μέτρα που προτάθηκαν περιλαμβάνονται στα μέτρα που μπορεί να διαταχθούν από το Δικαστήριο με βάση τον Νόμο.
(1) Μεταφορά του Κατηγορούμενου σε άλλη αίθουσα ή χρήση ειδικού διαχωριστικού.
12. Όπως αναφέρθηκε στη Δημοκρατία v Θεοφάνους, Αρ. Υπ. 38/2012, 15/3/2022 (Κακουργιοδικείου Πάφου) η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου («ΕΣΔΑ») δεν εξασφαλίζει την πρόσωπο με πρόσωπο αντιπαράθεση μεταξύ του κατηγορουμένου και του μάρτυρα.
13. Στην παρούσα περίπτωση καταλογίζονται στον κατηγορούμενο 1 σοβαρά ποινικά αδικήματα όπως αυτά περιέχονται στο κατηγορητήριο. Διώκεται, μεταξύ άλλων, για φόνο εκ προμελέτης.
14. Έχοντας υπόψη ότι ο μάρτυρας, που είναι μάρτυρας που χρήζει βοηθείας, εξέφρασε τη θέση ότι διακατέχεται από φόβο, ανησυχία και αγωνία να καταθέσει στην θέα του κατηγορουμένου 1 για τους λόγους που ανέφερε η εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα, ότι ο μάρτυρας αυτός είναι βασικός μάρτυρας της Κατηγορούσας Αρχής, αφού ως προβάλλεται είναι αυτόπτης μάρτυρας, ότι μη έγκριση του αιτήματος ενδεχομένως να επηρεάσει δυσμενώς την ποιότητα της μαρτυρίας του, ενώ τυχόν έγκριση του θα προστατεύσει την ποιότητα της, κρίνουμε, με βάση τα στοιχεία που τέθηκαν ενώπιον μας, ως επίσης με βάση τις πρόνοιες του Νόμου, ότι ο φόβος, η ανησυχία και η αγωνία να καταθέσει στη θέα του κατηγορουμένου 1, έστω και υποκειμενικά, είναι επαρκή ώστε να οδηγήσουν στην έγκριση του αιτήματος και η μαρτυρία του θα πρέπει να δοθεί χωρίς ο συγκεκριμένος μάρτυρας και ο κατηγορούμενος 1 να βρίσκονται στον ίδιο χώρο και σε κάθε περίπτωση με τρόπο, βεβαίως, ώστε να διασφαλίζονται τα συνταγματικά δικαιώματα του κατηγορουμένου 1. Με βάση αυτά τα δεδομένα κρίνουμε ότι η χρήση ειδικού διαχωριστικού δεν είναι επαρκές, πρακτικό ή ικανοποιητικό μέτρο προστασίας της διαδικασίας. Έχει επίσης αναφερθεί ότι δεν είναι πρόσφορο ο μάρτυρας να είναι σε άλλο χώρο αφού τούτο θα δυσκόλευε τη διαδικασία αφού θα υποδειχθούν φωτογραφίες και καταγραφές από κλειστά κυκλώματα παρακολούθησης καθώς και τεκμήρια. Στη βάση τούτη κρίνουμε ότι είναι πιο πρόσφορο, ο κατηγορούμενος 1 να βρίσκεται σε χώρο άλλο διαμορφωμένο με τα κατάλληλα μέσα ώστε να μπορεί να ακούει και να παρακολουθεί όσα συμβαίνουν στην αίθουσα του Δικαστηρίου αλλά και να επικοινωνεί με τη συνήγορο του. Έτσι τα δικαιώματα του κατηγορουμένου 1 διασφαλίζονται και τα συμφέροντα του δεν επηρεάζονται δυσμενώς.
15. Όπως γνωρίζουμε από προηγούμενες διαδικασίες που έχουν διεξαχθεί ενώπιον μας, το Δικαστήριο διαθέτει κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης και την αναγκαία υποδομή ούτως ώστε η μαρτυρία του μάρτυρα να δοθεί με τον τρόπο που περιγράφουμε πιο πάνω και κατά τρόπο που ο κατηγορούμενος 1 θα είναι σε θέση να παρακολουθήσει τη ζωντανή δίκη και να δίδει οδηγίες στη δικηγόρο του.
(2) Η διεξαγωγή της διαδικασίας κεκλεισμένων των θυρών.
16. Ο δημόσιος χαρακτήρας της διαδικασίας προστατεύει τους διαδίκους από την απονομή της δικαιοσύνης μυστικά χωρίς δημόσιο έλεγχο. Είναι επίσης ένα από τα μέσα με τα οποία μπορεί να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη του κοινού στα δικαστήρια. Καθιστώντας ορατή την απονομή της δικαιοσύνης, η δημοσιότητα συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου του Άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ, δηλαδή της δίκαιης δίκης, η διασφάλιση της οποίας αποτελεί μια από τις θεμελιώδεις αρχές κάθε δημοκρατικής κοινωνίας (βλ. Kilin v Russia, Αρ. Υπόθεσης 17271/12, 11/5/2021, § 106, Krestovskiy v Russia, Αρ. Υπόθεσης 14040/03, 28/10/2010, § 24, Riepan v Austria, Αρ. Υπόθεσης 35115/97, 14/11/2000, § 27, Martinie v France, Αρ. Υπόθεσης 58675/00, 12/4/2006, § 39, Sutter v Switzerland, Αρ. Υπόθεσης 8209/78, 28/2/1984, § 26).
17. Ο αποκλεισμός του Τύπου και του κοινού από το σύνολο ή μέρος της δίκης μπορεί να είναι συμβατός με το Άρθρο 6 § 1 υπό το πρίσμα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της υπόθεσης και «για τα συμφέροντα των ηθών, της δημόσιας τάξης ή της εθνικής ασφάλειας σε μια δημοκρατική κοινωνία, όταν το απαιτούν τα συμφέροντα των ανηλίκων ή η προστασία της ιδιωτικής ζωής των διαδίκων ή στο βαθμό που είναι απολύτως αναγκαίο κατά τη γνώμη του δικαστηρίου σε ειδικές περιπτώσεις όπου η δημοσιότητα θα έθιγε τα συμφέροντα της δικαιοσύνης». Η διεξαγωγή της διαδικασίας, εν όλω ή εν μέρει, κεκλεισμένων των θυρών πρέπει να είναι «αυστηρά αναγκαία» (strictly necessary), και σε κάθε περίπτωση να «απαιτείται αυστηρά» (strictly required) από τις περιστάσεις της υπόθεσης σε σχέση με τα κριτήρια που αναφέρονται πιο πάνω (βλ. Kilin, ανωτέρω, § 106), ακόμη και αν δεν προκύπτει παράβαση ή πρόκληση ζημιάς σε οποιοδήποτε άλλο από τα δικονομικά δικαιώματα του κατηγορουμένου (βλ. Kilin, ανωτέρω, §§ 111 – 112). Στο πλαίσιο αυτό, δυνατό να συνιστά λόγο έκδοσης τέτοιου διατάγματος και η ασφάλεια ή η απειλή για την ασφάλεια (βλ. Kilin, ανωτέρω, § 107). Το Δικαστήριο οφείλει να ισοζυγίσει το δικαίωμα του κατηγορούμενου από τη μια για δημόσια ακρόαση και τους υπόλοιπους κινδύνους από την άλλη (βλ. Krestovskiy, ανωτέρω, § 27).
18. Εν προκειμένω έχουμε λάβει υπόψη μας τις ανησυχίες του μάρτυρα όπως αυτές τέθηκαν από την εκπρόσωπο του Γενικού Εισαγγελέα. Επαναλαμβάνουμε ότι οι κίνδυνοι αυτοί αξιολογούνται ως ενδεχόμενοι και όχι ως μια πραγματικότητα. Έχοντας αυτά κατά νου δεν έχουμε διαπιστώσει ότι η κεκλεισμένων των θυρών ακρόαση προκαλεί οποιοδήποτε αντικειμενικό κώλυμα στην πλευρά της υπεράσπισης. Βέβαια αυτό, ως αναφέρθηκε πιο πάνω, δεν αποτελεί επαρκή λόγο αποκλεισμού του κοινού.
19. Έχουμε υπόψη μας ότι για τη διεξαγωγή της ακρόασης λαμβάνονται μέτρα ασφαλείας από την αστυνομία και μεγάλος αριθμός αστυνομικών βρίσκονται εντός και εκτός της Δικαστικής αίθουσας. Το ίδιο το Δικαστήριο διαθέτει σύστημα ασφαλείας και ελέγχου του κοινού στο προαύλιο προτού αυτό εισέλθει στην αίθουσα. Είναι ζήτημα της αστυνομίας αν επιθυμεί να κάνει περισσότερους ελέγχους προτού εισέλθει το κοινό στην αίθουσα. Σημειώνουμε επίσης ότι ήδη έχουμε εγκρίνει το αίτημα όπως ο μάρτυρας καταθέσει στην απουσία του κατηγορούμενου 1.
20. Κρίνουμε ότι με τα μέτρα αυτά, και με δεδομένο ότι ο μάρτυρας ήδη βρίσκεται σε πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων, σταθμίζεται από τη μια, η ανάγκη διασφάλισης της ποιότητας της μαρτυρίας του μάρτυρα και από την άλλη, το δικαίωμα του κατηγορουμένου 1 να έχει δημόσια δίκη. Δεν έχουμε ικανοποιηθεί επομένως ότι θα πρέπει η διαδικασία να εξελιχθεί σε σχέση με αυτό τον μάρτυρα κεκλεισμένων των θυρών. Ως εκ τούτου, το αίτημα της Κατηγορούσας Αρχής για εκδίκαση της υπόθεσης κεκλεισμένων των θυρών απορρίπτεται.
21. Εκδίδεται το ακόλουθο διάταγμα:
(1) Η μαρτυρία του μάρτυρα αυτού δοθεί στην απουσία του κατηγορουμένου 1.
(2) Ο μάρτυρας κατά τη διάρκεια της μαρτυρίας του (κυρίως εξέταση, αντεξέταση, επανεξέταση) θα βρίσκεται εντός της αίθουσας του Δικαστηρίου στο εδώλιο του μάρτυρα στην παρουσία όλων των υπολοίπων παραγόντων της δίκης πλην του κατηγορουμένου 1.
(3) Οι κατηγορούμενος 1 θα βρίσκεται στο ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο με το οποίο υπάρχει οπτική και ακουστική σύνδεση μέσω κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης ώστε να παρακολουθεί απρόσκοπτα τη διαδικασία.
(4) Ο κατηγορούμενος 1 να μην είναι ορατός στον μάρτυρα από κάμερα του κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης.
(5) Με την ολοκλήρωση της κυρίως εξέτασης και προτού αρχίσει η αντεξέταση του μάρτυρα θα υπάρξει διάλειμμα ώστε ο κατηγορούμενος 1 να επικοινωνήσει με τη δικηγόρο του και να της δώσει οδηγίες ή και αντίστροφα, δηλαδή η συνήγορος υπεράσπισης να επικοινωνήσει και να λάβει οδηγίες από τον κατηγορούμενο 1 χωρίς να αποκλείεται, αν κριθεί τούτο αναγκαίο από το Δικαστήριο, να υπάρξουν και άλλα διαλείμματα για το θέμα αυτό.
(Υπ.) Ν. Α. Π. Γεωργιάδης, Π.Ε.Δ.
(Υπ.) Μ. Κ. Λοΐζου, Α.Ε.Δ.
(Υπ.) Ν. Οικονόμου, Ε.Δ.
Πιστόν αντίγραφο
Πρωτοκολλητής