ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
Ενώπιον: Ν. Παπακωνσταντίνου Πότση, Δ.
Αρ. Αίτησης: 152/2023
Μεταξύ:
Χ. Δ.
Αιτήτριας
και
Μ. Γ.
Καθ’ ης η αίτηση
------------------------------
Αίτηση ημερομηνίας 09/03/2023
Ημερομηνία: 20/11/2023
Εμφανίσεις:
Για την Αιτήτρια: κα Ε. Χατζηστυλλή για Ελένη Βραχίμη και Σία Δ.Ε.Π.Ε.
Για την Καθ’ ης η αίτηση: κ. Β. Παρπαρίνος για Λούκας και Βίας Λ. Παρπαρίνος και Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε.
Ε Ν Δ Ι Α Μ Ε Σ Η Α Π Ο Φ Α Σ Η
Η Αιτήτρια με την εναρκτήρια αίτηση αξιώνει διάταγμα του δικαστηρίου που να ρυθμίζει το δικαίωμα επικοινωνίας της με την ανήλικη εγγονή της Μ. Γ. Δ.
Στις 09/03/2023, η Αιτήτρια καταχώρησε μονομερή αίτηση με την οποία αξιώνει τη προσωρινή ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας της με την ανήλικη εγγονή της, μέχρι την εκδίκαση της εναρκτήριας αίτησης ή μέχρι νεωτέρας διαταγής του Δικαστηρίου ως εξής:
«(Α) Προσωρινό διάταγμα με το οποίο να ρυθμίζεται το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας της αιτήτριας με την ανήλικη Μαργαρίτα Γ. Δεληγιάννη, εγγονή της, μέχρι την πλήρη εκδίκαση της αίτησης με τον πιο πάνω αριθμό και τίτλο ή μέχρι νεωτέρας διαταγής του Δικαστηρίου, ως εξής: μέχρι
(1) Την πρώτη εβδομάδα, το Σάββατο από τις 12.00 μέχρι τις 18:00 της Κυριακής
(2) Την δεύτερη εβδομάδα την Παρασκευή από το σχολείο της στη Λευκωσία, μέχρι το Σάββατο στις 12.00 κ.ο,κ.
(Β) Προσωρινό διάταγμα με τα οποίο να ρυθμίζεται το δικαίωμα τηλεφωνικής και/ή διαδικτυακής επικοινωνίας της αιτήτριας τουλάχιστο κάθε Κυριακή Τρίτη και Πέμπτη μεταξύ των ωρών 17.00 και 18.00 την δεύτερη εβδομάδα, και κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή, μεταξύ των ωρών 17.00 και 18.00 την πρώτη εβδομάδα στο κινητό τηλέφωνο της αιτήτριας ή σε οποιαδήποτε άλλο τηλέφωνο ήθελε οριστεί από το Δικαστήριο.
(Γ) Χριστούγεννα
Εκ περιτροπής
Α περίοδος
Από τις 24 Δεκεμβρίου από τις 12:00 μέχρι και τις 26 Δεκεμβρίου στις 19:00
Β περίοδος
Από τις 31 Δεκεμβρίου από τις 12:00 μέχρι και την 1 η Ιανουαρίου στις 19:00
Πάσχα
Εκ Περιτροπής
Α περίοδος
Από το Μεγάλο Σάββατο από τις 10:00 μέχρι τις 19:00 την Κυριακή του Πάσχα
Β περίοδος
Την Δευτέρα της Διακαινησίμου από τις 10:00π.μ. μέχρι τις 19:00 της Τρίτης της
Διακαινησίμου
Καλοκαιρινές διακοπές
5 συνεχείς μέρες τον Ιούλιο και 5 συνεχείς τον Αύγουστο όποτε θα αποφασίζει η καθ’ ης η αίτηση και θα ενημερώνει την αιτήτρια τουλάχιστο από το τέλος Ιουνίου κάθε έτους. Διαφορετικά θα εφαρμόζεται το ακόλουθα πρόγραμμα, Από τις 10:00π.μ. της 1/7/ μέχρι τις 19:00 της 6/7/ και από τις 10:00π.μ. της 1/8/ μέχρι τις 19.00 της 6/8/.
(Ε) Περαιτέρω ή άλλη θεραπεία.
(ΣΤ) Τα έξοδα της αίτησης».
Η αίτηση καταχωρήθηκε μονομερώς και το Δικαστήριο (υπό άλλη σύνθεση) επιλαμβανόμενο της αίτησης, διέταξε την επίδοση στην Καθ’ ης η αίτηση για ν’ ακουστεί.
Η αίτηση της Αιτήτριας προσέκρουσε στην ένσταση της Καθ’ ης η αίτηση. Οι λόγοι ένστασης που προβάλλει η Καθ’ ης η αίτηση είναι οι ακόλουθοι:
«1.H Αιτήτρια ενήργησε και ενεργεί εναντίον των συμφερόντων της ανήλικης.
2. H Αιτήτρια ενήργησε και ενεργεί εναντίον των κληρονομικών δικαιωμάτων της
ανήλικης.
3. Η Αιτήτρια είναι ακατάλληλο πρόσωπο διασφάλισης των συμφερόντων της
ανήλικης.
4. Η Αιτήτρια προέβη σε παράνομες και/ή εγκληματικές ενέργειες προκειμένου να επιτύχει προσωπικούς στόχους, οι οποίοι είναι ενάντια στα κληρονομικά και/ή άλλα συμφέροντα της ανήλικης.
5. H προσωπική επικοινωνία της Αιτήτριας με την ανήλικη μόνο βλάβη θα προκαλέσει στην τελευταία και τα συμφέροντά της.
6. Γενικά, η Αιτήτρια είναι πρόσωπο που ενδιαφέρεται για τα προσωπικά της συμφέροντα και αδιαφορεί και/ή ενεργεί εναντίον του καλώς νοουμένου συμφέροντος της ανήλικης.
7. Δεν πληρούνται οι καθορισμένες από τον νόμο και νομολογία προϋποθέσεις για έκδοση του αιτούμενου Διατάγματος.
8. H Αιτήτρια δεν έρχεται στο Δικαστήριο με καθαρά χέρια.
9. H Αιτήτρια παραπλανεί το Δικαστήριο και δεν έχει καλή υπόθεση.
10. Η Αιτήτρια, στην Ένορκή της Δήλωση ημερ. 8/3/2023 προς στήριξη της παρούσας αίτησης, προβάλει ισχυρισμούς που είναι ψευδείς και αναληθείς.
11. H Αίτηση είναι, υπό τις περιστάσεις, καταχρηστική».
Η υπόθεση καταχωρίστηκε στο Οικογενειακό Δικαστήριο Λευκωσίας και παραπέμφθηκε στις 08/06/2023 στο Οικογενειακό Δικαστήριο Λάρνακας, ως κατά τόπο αρμόδιο Δικαστήριο. Στις 4/07/2023 εκ συμφώνου δόθηκε άδεια στην Αιτήτρια να καταχωρήσει συμπληρωματική ένορκη δήλωση και αντίστοιχα δικαίωμα στην Καθ’ ης η αίτηση να καταχωρήσει απαντητική συμπληρωματική ένορκη δήλωση και η υπόθεση ορίστηκε για Ακρόαση με γραπτές αγορεύσεις. Οι ενόρκως δηλούντες δεν αντεξετάστηκαν στο περιεχόμενο των ενόρκων δηλώσεων τους.
Όπως προκύπτει απο την μαρτυρία, η ανήλικη γεννήθηκε στις 15/10/2019 και είναι τέκνο του αποβιώσαντα υιού της Αιτήτριας, ο οποίος απεβίωσε τον Αύγουστο του 2022. Δηλαδή η Αιτήτρια είναι η γιαγιά της ανήλικης από την πλευρά του πατέρα.
Είναι η θέση της Αιτήτριας, μεταξύ άλλων, ότι από την γέννηση της ανήλικης είχε την καθημερινή φροντίδα, φύλαξη και επαγρύπνιση της ανήλικης, καθότι οι γονείς της ανήλικης εργάζονταν και εμπιστεύονταν απόλυτα την αγάπη της και την επιθυμία της να τους βοηθά να μεγαλώσουν την ανήλικη. Είναι περαιτέρω η θέση της Αιτήτριας ότι είχε την απόλυτη φροντίδα της ανήλικης είτε στο τόπο διαμονής της στην Κλήρου και όπως αναφέρει, μετά την εγγραφή της ανήλικης σε νηπιαγωγείο την παραλάμβανε από το νηπιαγωγείο και την μετέφερε στο τόπο διαμονής της Καθ’ης η αίτηση όπου την φρόντιζε μέχρι να επιστρέψει η Καθ’ ης η αίτηση από την εργασία της. Ισχυρίζεται ότι μετά τον θάνατο του υιού της, η Καθ’ ης η αίτηση απομάκρυνε την ανήλικη από την φροντίδα και διαμονή της. Είναι περαιτέρω ισχυρισμός της Αιτήτριας ότι από τον Νοέμβριο του 2022 η Καθ’ ης η αίτηση απέκοψε κάθε επαφή με την Αιτήτρια και γενικά το πατρικό περιβάλλον και ότι στην προσπάθεια της να επικοινωνήσει και να επανέλθει η ανήλικη στο σχολείο και την φροντίδα της Αιτήτριας, η Καθ’ ης η αίτηση έθεσε εκβιαστικές οικονομικές απαιτήσεις. Είναι η θέση της Αιτήτριας ότι το καλώς νοούμενο συμφέρον της ανήλικης υπαγορεύει όπως αυτή έχει σταθερή επικοινωνία με την Αιτήτρια και όπως επιστρέψει στο καθεστώς που υφίστατο πριν τον θάνατο του πατέρα της. Στην συμπληρωματική ένορκη δήλωση που καταχώρησε η Αιτήτρια αρνείται τους ισχυρισμούς της Καθ’ ης η αίτηση ότι εγκλημάτησε εναντίον των κληρονομικών δικαιωμάτων της ανήλικης και παραθέτει την δική της εκδοχή ως προς τα γεγονότα.
Η Καθ’ ης η αίτηση ενίσταται στην έκδοση των αιτούμενων διαταγμάτων, ως οι λόγοι ένστασης ανωτέρω. Είναι η θέση της Καθ’ ης η αίτηση, μεταξύ άλλων, ότι η ανήλικη από την γέννηση της μέχρι και τον Ιούλιο του 2020 ευρίσκετο υπό την πλήρη φύλαξη και φροντίδα των γονέων της και ότι η Αιτήτρια πρόσεχε την ανήλικη από τον Ιούλιο του 2020 και για όσο χρόνο εργάζονταν αυτή και ο σύζυγος της. Ισχυρίζεται περαιτέρω ότι η ανήλικη ήταν στην οικία της Αιτήτριας στη Κλήρου ορισμένες μόνο μέρες και ότι διανυκτέρευσε σε αυτή χωρίς τους γονείς της μόνο 2-3 βράδια. Σημειώνει δε ότι όταν η ανήλικη ήταν υπό την επίβλεψη της Αιτήτριας υπέστη και ατυχήματα. Αναφέρει ότι από τον Σεπτέμβριο του 2021 η ανήλικη φοιτούσε σε νηπιαγωγείο από όπου την παραλάμβαναν οι γονείς της και στην συνέχεια η ανήλικη ήταν με τους γονείς της. Όπως περαιτέρω αναφέρει στην ένορκη της δήλωση, τον Ιούνιο του 2022 μετακόμισαν όλοι ως οικογένεια στην οικία της Αιτήτριας λόγω των αυξημένων αναγκών περίθαλψης του συζύγου της. Είναι η θέση της Καθ’ ης η αίτηση ότι από τις 22 Οκτωβρίου 2022 διαμένει με την ανήλικη στην Λάρνακα και ότι η Αιτήτρια είναι που δεν επιθυμούσε να μεταβεί στην Λάρνακα να συναντήσει την ανήλικη. Είναι επίσης η θέση της Καθ’ ης η αίτηση ότι υπάρχει σοβαρός λόγος που δικαιολογεί την μη επικοινωνία της ανήλικης με την Καθ’ ης η Αίτηση και ο λόγος αυτός είναι, κατ’ ισχυρισμό της Καθ’ ης η αίτηση, ότι η Αιτήτρια εγκλημάτησε εναντίον των κληρονομικών δικαιωμάτων της ανήλικης αποξενώνοντας με δόλιο τρόπο το διαμέρισμα του αποβιώσαντα από την οικογένεια του. Όπως ισχυρίζεται η Καθ’ ης η αίτηση στην ένορκη της δήλωση, καταχωρήθηκε εναντίον της Αιτήτριας και άλλων αγωγή στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας στα πλαίσια του οποίου εξασφάλισε προσωρινό διάταγμα (τεκμήριο 3 και 4 της ένορκης δήλωσης της Καθ’ ης η Αίτηση). Επίσης αναφέρει ότι στις 19/04/2023 και 21/04/2023 κατήγγειλε το όλο θέμα στο ΤΑΕ Λευκωσίας το οποίο εξετάσει την υπόθεση.
Στο σημείο αυτό αναφέρω πως στο στάδιο αυτό δεν απαιτείται λεπτομερής αξιολόγησή της μαρτυρίας (Βλ. Jonitexo Ltd ν. Addidas (1984) 1 Α.Α.Δ. 263). Ούτε οριστική διάγνωση των θεμάτων που άπτονται με τα επίδικα θέματα στην κυρίως αίτηση (Βλ. Μυριάνθη Κυριάκου Νικόλα ν. Μιχάλη Κεφάλα κ.α. Π.Ε. 9939 - 17.7.1998)
Νομική Πτυχή
Καταρχάς, σημειώνω ότι, παρότι η αίτηση καταχωρήθηκε μονομερώς διατάχθηκε από το Δικαστήριο να επιδοθεί. Ως εκ τούτου με την επίδοσή της, η αίτηση απώλεσε τη μονομερή υπόσταση της και απέκτησε την υπόσταση της αίτησης διά κλήσεως.
Θα προχωρήσω και θα εξετάσω εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις έκδοσης του αιτούμενου διατάγματος ως το άρθρο 32 του Ν.14/60., οι οποίες είναι οι ακόλουθες :
α) Η ύπαρξη σοβαρού ζητήματος προς εκδίκαση.
β) Η ύπαρξη ορατής πιθανότητας να δικαιούται ο ενάγων σε θεραπεία στην αγωγή, και
γ) Ότι θα είναι δύσκολο ή αδύνατο να απονεμηθεί πλήρως δικαιοσύνη, σε μεταγενέστερο στάδιο, χωρίς την έκδοση του διατάγματος.
Οι πιο πάνω προϋποθέσεις έχουν αναλυθεί σε έκταση στη νομολογία [βλ. Οδυσσέως v. Pieris Estates (1982) 1 Α.Α.Δ. 557, Κυτάλα κ.ά. v. Χρυσάνθου κ.α. (1996) 1 (Α) Α.Α.Δ. 253, Κ.Ο.Τ. v. Θεωρή (1989) 1 (Ε) Α.Α.Δ. 255, M. Ch. Mitsingas Tr. Ltd κ.ά. v. Timberland (1997) 1 (Γ) Α.Α.Δ. 1791, Parico Aluminium Designs Ltd. v. Muskita Aluminium Co. Ltd. κ. ά. (2002) 1 (Γ) Α.Α.Δ. 2015 κ.α.]
Η πρώτη προϋπόθεση δεν εξυπακούει τίποτα περισσότερο από την αποκάλυψη συζητήσιμης υπόθεσης με βάση τις έγγραφες προτάσεις.
Όσον αφορά τη δεύτερη, είναι αρκετό για το Δικαστήριο να ικανοποιηθεί ότι υπάρχει ορατή πιθανότητα επιτυχίας. Αυτή έχει ερμηνευθεί να σημαίνει κάτι περισσότερο από απλή δυνατότητα, αλλά και πολύ λιγότερο από το ισοζύγιο των πιθανοτήτων.
Η τρίτη προϋπόθεση, όπως αναλύεται στην υπόθεση Οδυσσέως (ανωτέρω), σχετίζεται με το θέμα επάρκειας της θεραπείας υπό το φως των γεγονότων της κάθε υπόθεσης. Αν η επιδίκαση αποζημιώσεων στο τελικό στάδιο είναι αρκετή για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων του Αιτητή, τότε η έκδοση του παρεμπίπτοντος διατάγματος δεν είναι απαραίτητη.
Όπως λέχθηκε στην Mitsingas Ltd v. Timberland (1997) 1 ΑΑΔ 1791, «Κριτήριο για την έκδοση ενδιάμεσου διατάγματος, είναι η αδυναμία απονομής πλήρους δικαιοσύνης σε μεταγενέστερο στάδιο. Η έννοια της δικαιοσύνης δεν συναρτάται με τη στενή αντίληψη της υλικής ζημίας αλλά με την ευρύτερη προστασία των δικαιωμάτων του αιτητή. .».
Όπως υποδεικνύεται στην Οδυσσέως (ανωτέρω) το Δικαστήριο, στο τελικό στάδιο, θα πρέπει να σταθμίσει κατά πόσο είναι δίκαιο και εύλογο να εκδώσει το αιτούμενο διάταγμα [βλ. Ιπποδρομιακή Αρχή v. Χ" Βασίλη (1989) 1 Α.Α.Δ. (Ε) 152].
Στο στάδιο αυτό, το Δικαστήριο εξετάζει την ενώπιον του μαρτυρία με μόνο σκοπό να αποφασίσει κατά πόσο είναι δίκαιο ή όχι να εκδοθεί το διάταγμα και δεν αποφασίζει πάνω στα διαφιλονικούμενα θέματα επί των οποίων θα κριθεί η κυρίως αίτηση (Jonitexo Ltd. v. Adidas (1984) 1 Α.Α.Δ. 263). Οι οποιεσδήποτε διαπιστώσεις στις οποίες προβαίνει το Δικαστήριο, γίνονται για τους σκοπούς της εξέτασης της έκδοσης ή μη του προσωρινού διατάγματος. Όλα τα ζητήματα που εγείρονται στην αγωγή παραμένουν ζωντανά για να αποφασιστούν όταν θα εκδικασθεί η ουσία της (Δημοκρατία της Σλοβενίας ν. Beograska Banka D.D. (1999) 1 (A) Α.Α.Δ. 225, 236). Όπως αναφέρθηκε στη Ν.Γ.Χ. ν. Τ.L., Έφ. Αρ.32/2021, ημερ.23.6.2022, «Ούτε, ήταν επιτρεπτό για το Δικαστήριο, στα πλαίσια της εκδίκασης προσωρινού διατάγματος, να υπεισέλθει στις εκατέρωθεν αντικρουόμενες εκδοχές των διαδίκων και να τις εξετάσει. Η διεργασία αυτή θα επιτελεστεί κατά την εκδίκαση της κυρίως Αίτησης όπου και θα σταθμιστούν τόσο οι ανάγκες των παιδιών όσο και οι οικονομικές δυνατότητες των γονέων και κατ' ακολουθίαν η συνεισφορά του καθενός».
Οι πιο πάνω προϋποθέσεις που απαιτεί το άρθρο 32 του Ν.14/60 , κρίνονται με βάση τα γεγονότα που τίθενται ενώπιον του Δικαστηρίου, αλλά και με βάση τις διατάξεις του Νόμου που διέπει το υπό κρίση θέμα, οι οποίες στην εξεταζόμενη περίπτωση είναι το άρθρο 17Α του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου του 1990, Ν.216/90.
Το άρθρο 17 Α του Ν. 216/90 αναφέρει τα εξής:
''17 Α. (1) Οι ανιόντες έχουν δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας με το τέκνο.
(2) Κανένας δεν έχει δικαίωμα να παρεμποδίζει την προσωπική επικοινωνία του τέκνου με τους ανιόντες αυτού οποιουδήποτε βαθμού, εκτός αν υπάρχει σοβαρός λόγος που έχει σχέση αποκλειστικά με τη διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου.
(3) Το Δικαστήριο δύναται να ρυθμίζει θέματα που αφορούν την άσκηση ή μη του δικαιώματος αυτού.''
Όπως προκύπτει ανωτέρω, η επικοινωνία του ανιόντα με το ανήλικο μπορεί να παρεμποδιστεί μόνο αν υπάρχει σοβαρός λόγος που έχει σχέση αποκλειστικά με τη διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου. Στο άρθρο 17Α δεν υπάρχει ερμηνεία της φράσης «σοβαρός λόγος». Κατά την κρίση μου και σε συνδυασμό με την συνάρτηση του σοβαρού λόγου «που έχει σχέση αποκλειστικά με τη διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου», ο σοβαρός λόγος μπορεί να θεωρηθεί οποιοσδήποτε λόγος που θέτει σε κίνδυνο την ψυχική υγεία ή σωματική ακεραιότητα του ανήλικου ή την εν γένει ανατροφή του.
Το θέμα πραγματεύεται ο καθηγητής Α.Σ. Γεωργιάδης στο σύγγραμμα του «Οικογενειακό Δίκαιο», Γ΄ έκδοση όπου στη σελ. 700 καταγράφει τα εξής:
«Περαιτέρω, οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου τους με τους απώτερους ανιόντες ή τους αδελφούς του, εκτός εάν υπάρχει σοβαρός λόγος (αόριστη νομική έννοια), ενόψει και τους συμφέροντος του παιδιού, όπως π.χ αν ο ανιών ή ο ενήλικος αδερφός του πάσχει από μεταδοτική ασθένεια (ΑΚ1520 (2) εδ.α. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι απώτεροι ανιόντες (παππούς και γιαγιά) έχουν ίδιο και αυτοτελές δικαίωμα που πηγάζει ευθέως από τον νόμο, ακόμη και σε περίπτωση θανάτου του ενός γονέα που είναι παιδί τους.»
Συνακόλουθα, με βάση το άρθρο 17Α του Ν.216/90 καθιερώνεται αυτοτελές δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας των ανιόντων με τα ανήλικα εγγόνια τους και την άσκηση του δικαιώματος αυτού ρυθμίζει το Δικαστήριο. Αναμφίβολα, η κατά το πιο πάνω άρθρο ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας αποτελεί σοβαρό ζήτημα για εκδίκαση και η Αιτήτρια έχει ορατή πιθανότητα επιτυχίας, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι πριν, από τον θάνατο του υιού της η Αιτήτρια διατηρούσε επικοινωνία με την ανήλικη εγγονή της και παρείχε κάποια φροντίδα προς στην ανήλικη, έστω αμφισβητούμενη ως προς την πραγματική έκταση της κάτι το οποίο εν πάση περιπτώσει δεν θα εξεταστεί στον παρόν στάδιο. Επίσης τα αισθήματα αγάπης που τρέφει η Αιτήτρια για την εγγονή της δεν έχουν αμφισβητηθεί.
Εξετάζοντας το ζήτημα κατά πόσο θα είναι δύσκολο να απονεμηθεί πλήρης δικαιοσύνη σε μεταγενέστερο στάδιο, αν δεν εκδοθεί το αιτούμενο διάταγμα, θα πρέπει να σημειωθεί πως και εδώ η απάντηση είναι καταφατική. Αυτή η τρίτη στη σειρά προϋπόθεση, κατά τη νομολογία μας, συνδέεται με το θέμα της επάρκειας της θεραπείας των αποζημιώσεων. Στην υπό κρίση υπόθεση θα ήταν επικίνδυνο να εξεταστεί η προϋπόθεση αυτή σε συνάρτηση με οικονομικά συμφέροντα. Σκοπός του δικαιώματος επικοινωνίας του απώτερου ανιόντα με το ανήλικο τέκνο είναι η ικανοποίηση του φυσικού αισθήματος αγάπης μεταξύ αυτών και η αποτροπή της αμοιβαίας αποξένωσης τους, η οποία θα ασκούσε βλαπτική επίδραση στο συμφέρον του παιδιού. Τυχόν αποκλεισμός του δικαιώματος αυτού ή αδικαιολόγητος περιορισμός του αντιστρατεύεται το πραγματικό συμφέρον του τέκνου και ναι, αν δεν απονεμηθεί τώρα δικαιοσύνη, δεν θα μπορεί να απονεμηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο.
Βέβαια η συνδρομή των τριών προϋποθέσεων του άρθρου 32 του Ν.14/60 δεν οδηγούν το δίχως άλλο στην έκδοση του αιτούμενου διατάγματος. Θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο είναι δίκαιο και εύλογο να εκδοθεί το αιτούμενο διάταγμα (Οδυσσέως, πιο πάνω και Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού ν. Θεωρή, (1989) 1 ΑΑΔ(Ε)255).
Συμφωνα με το άρθρο 6 (2) (α) του Ν. 216/90, η απόφαση του Δικαστηρίου πρέπει να αποβλέπει προς το συμφέρον του τέκνου, (Ευγ. Στυλιανού ν. Βασ. Στυλιανού (1993) 1 ΑΑΔ 130, Διευθύντρια Τμήματος Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας ν. Ντούμα κ.ά. (2001) 1 (Γ) ΑΑΔ 1911).
Όπως αναφέρθηκε στην απόφαση Κκουφού ν. Κκουφού (1997) 1 (Γ) ΑΑΔ 1588, 1593:
«Η διαμόρφωση κρίσης πάνω σε θέματα γονικής μέριμνας είναι έργο λεπτό και σύνθετο. Δεν είναι εγχείρημα που στοχεύει στην απόδοση ευθυνών ή στην επιβολή κύρωσης για μεμπτή συμπεριφορά. Γνώμονας είναι το συμφέρον του ανηλίκου και κατά την εκτίμησή του, προσλαμβάνει σημασία το σύνολο των στοιχείων».
Η Καθ’ ης η αίτηση ισχυρίζεται ότι θα πρέπει να αποκλειστεί το δικαίωμα επικοινωνίας της Αιτήτριας με την ανήλικη καθότι η Αιτήτρια ενήργησε σε βάρος των κληρονομικών δικαιωμάτων της ανήλικης. Ισχυρίζεται επίσης ότι ουδέποτε στέρησε την Αιτήτρια από του να επικοινωνήσει με την εγγονή της, ως προς τούτο επισυνάπτει ως τεκμήριο 2 επιστολή που απέστειλε ο δικηγόρος της προς την δικηγόρο της Αιτήτριας και στην οποία μεταξύ άλλων δεν αρνείται την διευθέτηση επικοινωνίας της ανήλικης με την Αιτήτρια γιαγιά της και αναφέρει ότι η Καθ’ ης η Αίτηση είναι που δεν επιθυμούσε να μεταβεί στη Λάρνακα και να συναντήσει την ανήλικη.
Αναφορικά με τους ισχυρισμούς της Καθ' ης η αίτηση που άπτονται των κληρονομικών δικαιωμάτων και συμφερόντων της ανήλικης και της Καθ’ης η αίτηση, όπως προκύπτει από τις ένορκες δηλώσεις, έχει καταχωρηθεί σχετική αγωγή στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας και περαιτέρω, όπως αναφέρεται, τυγχάνουν διερεύνησης από το ΤΑΕ Λευκωσίας. Στο στάδιο αυτό το Δικαστήριο δεν θα αποφασίσει πάνω στα διαφιλονικούμενα θέματα αλλά ούτε και είναι η κατάλληλη διαδικασία για την επίλυση αυτών των διαφορών.
Όλα τα πιο πάνω είναι θέματα που θα κριθούν στα πλαίσια της εναρκτήριας αίτησης, όπου το Δικαστήριο λειτουργεί εξεταστικά (Στυλιανού ν. Στυλιανού (1993) 1 ΑΑΔ 130), έχει την άκρως ωφέλιμη πληροφόρηση από την Έκθεση Λειτουργού Ευημερίας (Δαμιανού ν. Δαμιανού (1989) 1 ΑΑΔ [Ε]) και συνεκτιμά τη γνώμη του ανηλίκου.
Όταν το ασφαλιστικό μέτρο αφορά την προσωρινή ρύθμιση επικοινωνίας του ανιόντα με το εγγόνι του (παιδί του αποβιώσαντα παιδιού του ανιόντα), η προϋπόθεση του ότι θα είναι δύσκολο ή αδύνατο να απονεμηθεί δικαιοσύνη σε μεταγενέστερο στάδιο χωρίς την έκδοση του αιτουμένου διατάγματος προσλαμβάνει την έννοια εξασφάλισης ενός δικαιώματος επικοινωνίας σε ένα επιθυμητό βαθμό ώστε, πρωτίστως και κύρια, να αποφευχθεί η αποξένωση του παιδιού με το ανιόντα αλλά και γενικότερα να διατηρηθεί τέτοια επικοινωνία μεταξύ τους που να είναι συμβατή με το Νόμο και τη Νομολογία ώσπου τα επίδικα θέματα να επιλυθούν οριστικά από το Δικαστήριο.
Για όλα τα πιο πάνω το ισοζύγιο της ευχέρειας που είναι το κριτήριο το οποίο πρέπει να ικανοποιηθεί μετά την εξέταση των τριών, πρώτων κριτηρίων, κλίνει υπέρ της Αιτήτριας.
Το άρθρο 6 του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου του 1990 (Ν. 216/90) το οποίο προνοεί τα εξής.
.-(1) Κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου.
(2)(α) Στο συμφέρον του τέκνου πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του Δικαστηρίου όταν, κατά τις διατάξεις του νόμου, το Δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή με τον τρόπο της άσκησης της.
(β) Η απόφαση του Δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις με βάση το φύλο, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πεποιθήσεις, την ιθαγένεια, την εθνική ή κοινωνική προέλευση ή την περιουσία.
(3) Ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου και στο βαθμό που μπορεί να αντιληφθεί, πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του πριν από κάθε απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα, εφόσον η απόφαση αφορά τα συμφέροντα του.
Δεν παραγνωρίζω ότι το άρθρο 6(3) του Ν. 216/1990 προνοεί ότι ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου και στο βαθμό που μπορεί να αντιληφθεί, πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του πριν από κάθε απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα, εφόσον η απόφαση αφορά τα συμφέροντα του. Δεδομένου το ότι η ανήλικη έχει μόλις γίνει 4 ετών, κρίνω ότι δεν έχει την απαραίτητη ωριμότητα και βαθμό αντίληψης ώστε να αναζητήσω την γνώμη της για συνεκτίμηση και ούτε θεωρώ ότι θα είναι προς όφελος της ανήλικης η τέλεση τέτοιας συνέντευξης μαζί της, αντίθετα θεωρώ ότι θα την ταλαιπωρούσε αχρείαστα και θα απόβαινε σε βάρος του συμφέροντος της, λόγω του πολύ νεαρού της ηλικίας της. Σημειώνω ότι οι συνήγοροι των διαδίκων συμφώνησαν και δήλωσαν από κοινού ότι δεν επιθυμούν να διενεργηθεί συνέντευξη με την ανήλικη, λόγω του πολύ νεαρού της ηλικίας της.
Με βάση τα ανωτέρω, το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον της ανήλικης, το οποίο εξυπηρετείται με την επικοινωνία της με τη γιαγιά της (μητέρα του αποβιώσαντα πατέρα της ανήλικης) κατά το μέρος εκείνο που δεν μπορεί να δημιουργηθεί κίνδυνος για την ψυχική υγεία της ανήλικης και την εν γένει ανατροφή της, καθώς και το σκοπό του δικαιώματος των ανιόντων προς επικοινωνία με το εγγόνι τους, που έγκειται στη λελογισμένη ανάγκη διατήρησης του μεταξύ τους φυσικού δεσμού, εφόσον ο μεταξύ τους σύνδεσμος έπαψε να υπάρχει, ο πατέρας της ανήλικης δηλαδή έχει αποβιώσει, κρίνω ότι θα πρέπει να ρυθμιστεί προσωρινά η επικοινωνία της ανήλικης με την γιαγιά της με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφευχθεί η αποξένωση της ανήλικης με την γιαγιά της αλλά και γενικότερα να διατηρηθεί τέτοια επικοινωνία μεταξύ τους που να είναι συμβατή με το Νόμο και τη Νομολογία ώσπου τα επίδικα θέματα να επιλυθούν οριστικά από το Δικαστήριο στο πλαίσιο της εκδίκασης της κυρίως αίτησης. Συνακόλουθα κρίνω ότι θα πρέπει να επιτραπεί προσωρινά η επικοινωνία της Αιτήτριας με την ανήλικη, ως ακολούθως : κάθε 1η, 3η και ούτω καθεξής εβδομάδα το Σάββατο από η ώρα 10:00π.μ. έως η ώρα 6:00μ.μ και κάθε 2η, 4η και ούτω καθεξής εβδομάδα τη Κυριακή από η ώρα 10:00π.μ. έως η ώρα 6:00μ.μ.
Συνακόλουθα, εκδίδεται προσωρινό διάταγμα το οποίο καθίσταται οριστικό, ως ακολούθως :
Προσωρινό διάταγμα με το οποίο ρυθμίζεται το δικαίωμα επικοινωνίας της Αιτήτριας με την ανήλικη εγγονή της, κάθε 1η, 3η και ούτω καθεξής εβδομάδα το Σάββατο από η ώρα 10:00π.μ. έως η ώρα 6:00μ.μ και κάθε 2η, 4η και ούτω καθεξής εβδομάδα τη Κυριακή από η ώρα 10:00π.μ. έως η ώρα 6:00μ.μ.
Η Καθ' ης η αίτηση διατάσσεται να παραδίδει στην και να παραλαμβάνει από την Αιτήτρια, στον τόπο διαμονής της Καθ’ ης η αίτηση την ανήλικη την ημέρα και ώρα όπως πιο πάνω αναφέρεται.
Η Αιτήτρια διατάσσεται να παραλαμβάνει από και να παραδίδει στην Καθ' ης η αίτηση στον τόπο διαμονής της Καθ’ ης η Αίτηση την ανήλικη την ημέρα και ώρα όπως πιο πάνω αναφέρεται.
Η ισχύς του διατάγματος ορίζεται από την ημέρα επίδοσης του στην Καθ' ης η αίτηση μέχρι την εκδίκαση της κυρίως αίτησης ή μέχρι νεωτέρας διαταγής του Δικαστηρίου.
Ως προς τα έξοδα, θεωρώ ότι, υπό τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης αλλά και λόγω της φύσης της, είναι ορθό όπως αυτά ακολουθήσουν το αποτέλεσμα της εναρκτήριας αίτησης.
[Υπ.] ………………………….
Ν. Παπακωνσταντίνου Πότση, Δ.
ΠΙΣΤΟ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΗΤΗΣ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο