(1990) 1 ΑΑΔ 112
[*112] 20 Φεβρουαρίου, 1990
[ΠΙΚΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ. ΧΑΤΖΗΤΣΑΓΓΑΡΗΣ. Δ/στές]
ΠΕΛΟΠΙΔΑΣ Κ. ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΥ,
Εφεσείων-Ενάγων,
ν.
ΤΑΚΗ ΠΕΤΑΣΗ,
Εφεσίβλητου-Εναγόμενου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 7831).
Ιατρική εξέταση ενάγοντος σε αγωγή για γενικές αποζημιώσεις λόγω σωματικών βλαβών από τον ιατρόν της εκλογής εναγομένου — Πως ασκείται η διακριτική εξουσία του Δικαστηρίου — Ανάλυση νομολογίας — Καθυστέρηση στην υποβολήν του αιτήματος — Πρέπει να δικαιολογείται.
Στην υπόθεση αυτή το πρωτόδικο Δικαστήριο δέχθηκε αίτηση του εναγομένου, που υποβλήθηκε μετά το πέρας της υποθέσεως του ενάγοντος, για αναστολή της διαδικασίας μέχρις ότου ο ενάγων δεχθεί και υποβληθεί σε ιατρικήν εξέταση από ιατρόν της εκλογής του εναγομένου.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, αποδεχόμενο την Έφεση, αποφάσισε:
(1) Η εξέταση δεν επιβάλλεται με διαταγή του δικαστηρίου, που θα συνιστούσε απαράδεκτη επέμβαση στην ατομική ακεραιότητα και ελευθερία του διαδίκου, αλλά έμμεσα με την αναστολή της δίκης μέχρις ότου ο διάδικος συμφωνήσει να υποβληθεί σε ιατρική εξέταση.
(2) Αντισταθμίζονται δύο εξίσου σημαντικοί παράγοντες: Η ελευθερία του ατόμου και το δικαίωμα του καθενός να προσφύγει στο δικαστήριο για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του αφενός, καθώς και το δικαίωμα του αντιδίκου για την παροχή ουσιαστικής ευκαιρίας για υπεράσπιση, δικαίωμα συνυφασμένο με την ουσιαστική απονομή της δικαιοσύνης, αφετέρου.
(3) Το στοιχείο της δίκαιης και ισορροπημένης μεταχείρισης των διαδίκων βρίσκεται στο επίκεντρο της άσκησης της διακριτικής εξουσίας του δικαστηρίου.
Σημαντικοί παράγοντες είναι:
Το δικαίωμα του διαδίκου για τη διεξαγωγή της δίκης και τη [*113] διάγνωση των αστικών του δικαιωμάτων μέσα σε εύλογο χρόνο, που αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα βάσει του άρθρου 30.2 του Συντάγματος.
Το δικαίωμα του διαδίκου να ενημερώνεται έγκαιρα για τη θέση του αντιδίκου του ώστε με βεβαιότητα να είναι σε θέση να προσδιορίσει τα αποδεικτικά μέσα και τη μαρτυρία που είναι αναγκαία για την απόδειξη της υπόθεσής του. Η ανταλλαγή δικογράφων σ' αυτό αποβλέπει.
(3) Κάθε καθυστέρηση στην υποβολή της αίτησης πρέπει να δικαιολογείται. Όσο μεγαλύτερη είναι η καθυστέρηση, ανάλογα ισχυρότεροι πρέπει να είναι οι λόγοι που την υποστηρίζουν. Μετά το πέρας της υπόθεσης του ενάγοντα, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να εγκριθεί η αναστολή της διαδικασίας για να υποβληθεί ο ενάγων σε ιατρική εξέταση· κυρίως όταν έχουν εγερθεί θέματα που σχετίζονται με την κατάσταση της υγείας του ενάγοντα τα οποία δε μπορούσαν εύλογα να προβλεφθούν από τις θέσεις που διατυπώνονται στην έκθεση απαιτήσεως.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα.
Αναφερόμενες αποφάσεις:
Demosthenous v. Antoniou (1975) 1 C.L.R. 1·
Pickett v. Bristol Aeroplane Co. Ltd. (Bingham's Motor Claims Cases, 7th Edition, p. 620)·
Edmeades v. Thames Board Mills Ltd. [19691 2 All E.R. 127·
Kyriacou and Another v. Stylianou (1982) 1 C.L.R. 524·
Starr v. National Board [1977] 1 All E.R. 243·
Megarity v. D.J. Ryan and Sons Ltd. [1980] 2 All E.R. 832·
Prescott v. Bulldog Tools Ltd. [1981] 3 All E.R. 869.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου (Ερωτοκρίτου, Ε.Δ.) που δόθηκε στις 13 Φεβρουαρίου, 1989 (Αρ. Αγωγής 819/ 87) με την οποία διατάχθηκε η περαιτέρω διαδικασία στην παρούσα αγωγή μέχρις ότου ο ενάγων δεχθεί να υποβληθεί σε ιατρικήν εξέταση από ιατρό που θα του υποδείξει ο [*114] εναγόμενος.
Ε. Κορακίδης, νια τον Εφεσείοντα.
Κλ. Χατζηπίττας και Λ. Λεμή (Δνις), για τον Εφεσίβλητο.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η απόφαση του Δικαστηρίου δίνεται από το Δικαστή Γ.Μ. Πική.
ΠΙΚΗΣ, Δ. : Αντικείμενο της έφεσης είναι η απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου, και το ερώτημα που τίθεται είναι η ορθότητα της άσκησης της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου να εγκρίνει, μετά το πέρας της υπόθεσης του εφεσείοντα (ενάγοντα) αίτημα για την εξέτασή του από γιατρό της εκλογής του εναγομένου (εφεσιβλήτου) και, ταυτόχρονα, να διατάξει την αναστολή της διαδικασίας μέχρις ότου ο εφεσείων υποβληθεί στην ορισθείσα εξέταση. Το επίδικο θέμα της αγωγής ήταν η αξίωση του ενάγοντα για αποζημιώσεις για σωματικές βλάβες, κακώσεις και ζημιές, που είχε υποστεί σε οδικό δυστύχημα για τις οποίες καθιστούσε υπεύθυνο, λόγω αμέλειας, τον εφεσίβλητο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε επιβεβλημένη την έγκριση της αίτησης κρίνοντας ότι εδεσμεύετο από την απόφαση του Εφετείου στην Kyros Demosthenous v. Michael Antoniou (1975) 1 C.L.R. 1, παρά την απουσία βάσιμου λόγου που να δικαιολογεί την καθυστέρηση στην υποβολή του αιτήματος. Το Δικαστήριο χαρακτήρισε ανορθόδοξη την υποβολή αίτησης για ιατρική εξέταση του αντιδίκου μετά την ολοκλήρωση της υπόθεσης του ενάγοντα και υπέδειξε ότι αιτήσεις αυτής της μορφής πρέπει να υποβάλλονται κατά κανόνα στο προκαταρκτικό στάδιο της διαδικασίας, πριν την έναρξη της δίκης.
Ο λόγος στον οποίο αποδόθηκε η καθυστέρηση, όπως σημειώνεται στην απόφαση, ήταν η πεποίθηση του δικηγόρου του εφεσιβλήτου ότι ο ισχυρισμός του εφεσείοντα "για δημιουργία οστεοαρθρίτιδας δέκα μήνες μετά το δυ[*115]στύχημα" δεν ευσταθούσε επιστημονικά και η πρόβλεψή του ότι τέτοια επιπλοκή δε θα υποστηριζόταν με μαρτυρία στο δικαστήριο. Άλλη αμφιβολία του εφεσιβλήτου αναφορικά με τις κακώσεις τις οποίες είχε υποστεί ο εφεσείων, όπως προκύπτει από τα πρακτικά, δημιουργήθηκε από την έλλειψη ημερομηνίας στις ακτινογραφίες του ενάγοντα.
Η απόφαση στη Demosthenous δεν ορίζει ότι αίτημα για την ιατρική εξέταση του ενάγοντα από ιατρό της εκλογής του εναγομένου εγκρίνεται άσχετα από το στάδιο στο οποίο υποβάλλεται ή τους λόγους που το υποστηρίζουν. Η έφεση στη Demosthenous είχε επιτραπεί επειδή το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα έκρινε ότι δεν είχε διακριτική ευχέρεια να διατάξει τον ενάγοντα να υποβληθεί σε ιατρική εξέταση, υπό το φως της αγγλικής απόφασης Pickett v. Bristol Aeroplane Co. Ltd. (Bingham's Motor Claims Cases, 7th ed., p. 620). Δικαιοδοσία υφίσταται και ασκείται, όπως επεσήμανε το Εφετείο στη Demosthenous, σύμφωνα με τις αρχές που υιοθετήθηκαν στην αγγλική απόφαση Edmeades v. Thames Board Mills Ltd. [1969] 2 All E.R. 127. Η εξέταση δεν επιβάλλεται με διαταγή του δικαστηρίου, που θα συνιστούσε απαράδεκτη επέμβαση στην ατομική ακεραιότητα και ελευθερία του διαδίκου αλλά έμμεσα με την αναστολή της δίκης μέχρις ότου ο διάδικος συμφωνήσει να υποβληθεί σε ιατρική εξέταση. Συναρτάται η τύχη της υπόθεσής του με τη συμφωνία του για ιατρική εξέταση οποτεδήποτε τούτο κρίνεται αναγκαίο για την άρτια απονομή της δικαιοσύνης.
Η φύση της δικαιοδοσίας και οι παράγοντες που σταθμίζονται στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου εξετάστηκαν και στη μεταγενέστερη απόφαση του Εφετείου Kyriacou and Another v. Stylianou (1982) 1 C.L.R. 524. Για τον προσδιορισμό των συμφερόντων της δικαιοσύνης στη συγκεκριμένη περίπτωση αντισταθμίζονται δύο εξίσου σημαντικοί παράγοντες: Η ελευθερία του ατόμου και το δικαίωμα του καθενός να προσφύγει στο δικαστήριο για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του αφενός, καθώς και το δικαίωμα του αντιδίκου για την παροχή [*116] ουσιαστικής ευκαιρίας για υπεράσπιση, δικαίωμα συνυφασμένο με την ουσιαστική απονομή της δικαιοσύνης, αφετέρου. Οι παράγοντες αυτοί αντισταθμίζονται με γνώμονα το δίκαιο μέσα από τη δικαστική λειτουργία, όπως προκύπτει από τη Starr v. National Coal Board [1977] 1 All E.R. 243. To εύλογο της απαίτησης για ιατρική εξέταση, καθώς και οι λόγοι στους οποίους στηρίζεται η άρνηση του ενάγοντα, πρέπει να τύχουν προσεκτικής εξέτασης στο πλαίσιο της άσκησης της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου. Το στοιχείο της δίκαιης και ισορροπημένης μεταχείρισης των διαδίκων βρίσκεται στο επίκεντρο της άσκησης της διακριτικής εξουσίας του δικαστηρίου -Megarity v. D. J. Ryan & Sons Ltd. [1980] 2 All E.R. 832.
Η αρχή που αναγνωρίστηκε στην Edmeades και ακολουθήθηκε σε μεταγενέστερες αποφάσεις [βλ. επίσης Prescott v. Bulldog Tools Ltd. [1981] 3 All E.R. 869], αποκαλύπτει μια τάση χαλάρωσης του στοιχείου της αντιπαράθεσης στη διεξαγωγή της δίκης (που αποτελεί βασικό γνώρισμα του αγγλικού συστήματος απονομής της δικαιοσύνης) και διεύρυνση των δικαστικών μέσων για την ανεύρεση της αλήθειας.
Ο προσδιορισμός των συμφερόντων της δικαιοσύνης στη συγκεκριμένη υπόθεση είναι σύνθετο έργο και περιλαμβάνει τη στάθμιση πολλών παραγόντων που άπτονται των δικαιωμάτων των διαδίκων. Ένας από αυτούς είναι το δικαίωμα του διαδίκου για τη διεξαγωγή της δίκης και τη διάγνωση των αστικών του δικαιωμάτων μέσα σε εύλογο χρόνο, που αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα βάσει του άρθρου 30.2 του Συντάγματος.
Άλλο σημαντικό στοιχείο είναι το δικαίωμα του διαδίκου να ενημερώνεται έγκαιρα για τη θέση του αντιδίκου του ώστε με βεβαιότητα να είναι σε θέση να προσδιορίσει τα αποδεικτικά μέσα και τη μαρτυρία που είναι αναγκαία για την απόδειξη της υπόθεσής του. Η ανταλλαγή δικογράφων σ' αυτό αποβλέπει. Είναι για το λόγο αυτό που δικονομικά μέτρα που αποβλέπουν στον καθορισμό των εκατέρωθεν θέσεων πρέπει να λαμβάνονται, κατά κανόνα, πριν την έναρξη της δίκης. [*117]
Η αίτηση για την ιατρική εξέταση του αντιδίκου πρέπει, όπως σωστά διαπίστωσε το πρωτόδικο Δικαστήριο, να υποβάλλεται πριν την έναρξη της δίκης. Κάθε καθυστέρηση στην υποβολή της αίτησης πρέπει να δικαιολογείται. Όσο μεγαλύτερη είναι η καθυστέρηση, ανάλογα ισχυρότεροι πρέπει να είναι οι λόγοι που την υποστηρίζουν. Μετά το πέρας της υπόθεσης του ενάγοντα, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να εγκριθεί η αναστολή της διαδικασίας για να υποβληθεί ο ενάγων σε ιατρική εξέταση· κυρίως όταν έχουν εγερθεί θέματα που σχετίζονται με την κατάσταση της υγείας του ενάγοντα τα οποία δε μπορούσαν εύλογα να προβλεφθούν από τις θέσεις που διατυπώνονται στην έκθεση απαιτήσεως.
Στην προκείμενη υπόθεση κανένας βάσιμος λόγος δεν είχε δοθεί που θα μπορούσε να δικαιολογήσει την καθυστέρηση. Εσφαλμένη εκτίμηση του δικηγόρου του εναγομένου ως προς την πιθανότητα απόδειξης των ισχυρισμών που προβάλλονται στην απαίτηση, δε στοιχειοθετεί λόγο που να δικαιολογεί την ανακοπή της πορείας της διαδικασίας για την εκδίκαση της αγωγής του ενάγοντα. Η διαπίστωση του Δικαστηρίου ότι το αίτημα του εφεσιβλήτου εστερείτο ουσίας είναι σωστή. Η υπόθεση Demosthenous δεν ορίζει ότι αίτημα του εναγομένου για την εξέταση του ενάγοντα εγκρίνεται σε κάθε περίπτωση ανεξάρτητα από το στάδιο στο οποίο υποβάλλεται. Η έγκριση του αιτήματος του εναγομένου σ' εκείνη την υπόθεση ήταν αλληλένδετη με τα γεγονότα της υπόθεσης. Δεν προκύπτει από την απόφαση στην υπόθεση Demosthenous η υιοθέτηση οποιουδήποτε ανελαστικού κανόνα στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου. Απεναντίας αναγνωρίζεται ότι το αίτημα του εναγομένου για την ιατρική εξέταση του ενάγοντα ανάγεται στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου και όχι στην ύπαρξη ανεξάρτητου δικαιώματος του εναγομένου. Συνεπώς η άσκηση διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου είναι, σε κάθε περίπτωση, αλληλένδετη με τα γεγονότα της υπόθεσης τα οποία στην προκείμενη περίπτωση, επέβαλλαν την απόρριψη του αιτήματος.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο