(1997) 1 ΑΑΔ 220
[*220]25 Φεβρουαρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., XPYΣOΣTOMHΣ, KPONIΔHΣ, Δ/στές]
ΠAΦOΣ ΣTOOYN Σ. EΣTEΪTΣ ΛTΔ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ,
Εφεσείοντες-Eναγόμενοι,
v.
ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ,
Εφεσιβλήτων- Eναγόντων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9263).
Αμέλεια — Tροχαίο ατύχημα — Πρέπει να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των ενεργειών των εναγομένων και του ατυχήματος — Σύγκρουση μοτοσικλέτας σε τούβλα που διασκορπίστηκαν στο δρόμο με αποτέλεσμα να εκτροχιασθεί και να συγκρουσθεί με παρακείμενο σωρό τούβλων — Αντιφατική μαρτυρία ως προς την ύπαρξη ή όχι τούβλων στο δρόμο — Δεν αντιμετωπίστηκε ορθά από το πρωτόδικο Δικαστήριο — Ασάφεια ευρημάτων ως προς ουσιώδη γεγονότα — Eπιμερισμός ευθύνης — Διαταγή για επανεκδίκαση.
Έφεση — Επιφύλαξη του Εφετείου ως προς το κατά πόσο παρέχεται δικαίωμα έφεσης εναντίον απόφασης μη καθοριστικής για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των διαδίκων, όπως είναι η απόφαση καθορισμού ευθύνης σε υπόθεση αμέλειας, στην οποία το θέμα των αποζημιώσεων παραμένει να αποφασισθεί σε μεταγενέστερο στάδιο με απόφαση των διαδίκων.
Πολιτική Δικονομία — Αποσυνένωση αγωγών μετά την εκπνοή του χρόνου για την υποβολή της έφεσης — Επιφυλάξεις του Εφετείου.
Οι εφεσίβλητοι-ενάγοντες, οδηγός και συνεπιβάτης μοτοσικλέτας καταχώρησαν ξεχωριστές αγωγές εναντίον των εφεσειόντων, για αποζημιώσεις για ζημιά και απώλεια, την οποία υπέστησαν ως αποτέλεσμα της ανατροπής της μοτοσικλέτας, όταν, όπως ισχυρίστηκαν, προσέκρουσε σε τούβλα στο δρόμο, με αποτέλεσμα να εκτροχιαστεί και να συγκρουστεί με σωρό τούβλων, τα οποία, όπως έγινε παραδεκτό, τοποθέτησαν υπάλληλοι των εφεσειόντων 1 στο πεζοδρόμιο. Οι εφεσείοντες αμφισβήτησαν ότι τα τούβλα παρέπε[*221]σαν ή διασκορπίστηκαν στο δρόμο από τους ίδιους ή τους υπαλλήλους τους, ή ότι υπήρχαν τούβλα ή τεμάχια τούβλων στο δρόμο ή ότι αιτία του δυστυχήματος ήταν η πρόσκρουση της μοτοσικλέτας σε τούβλα, τα οποία βρίσκονταν στο δρόμο.
Διατάχθηκε η συνεκδίκαση των δύο αγωγών, λόγω της πολλαπλότητας των κοινών γεγονότων και νομικών σημείων αναφορικά με το ζήτημα της ευθύνης. Κατά την έναρξη της δίκης οι διάδικοι συμφώνησαν ότι θα πρέπει να ακουστεί πρώτα το θέμα της ευθύνης, να αποφασιστεί και ανάλογα θα πράξουν όσον αφορά τις αποζημιώσεις.
Το Δικαστήριο αποδέχτηκε ότι υπήρχε μικρός αριθμός τούβλων ή τεμαχίων τούβλων στο δρόμο, στα οποία προσέκρουσε η μοτοσικλέτα, με αποτέλεσμα να εκτροχιαστεί και να συγκρουστεί με τον παρακείμενο σωρό τούβλων. Έκρινε τους εφεσείοντες υπεύθυνους για αμέλεια και τους εφεσίβλητους υπεύθυνους για συντρέχουσα αμέλεια. Η ευθύνη καταμερίστηκε μεταξύ τους κατ’ αναλογία 1/3 : 2/3.
Εναντίον αυτής της απόφασης στρέφεται η έφεση και η ειδοποίηση εν είδει αντέφεσης την οποία υπέβαλαν οι εφεσίβλητοι.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, πριν προχωρήσει στην εξέταση της έφεσης και της αντέφεσης, διατύπωσε τις επιφυλάξεις του κατά πόσο παρέχεται δικαίωμα έφεσης εναντίον απόφασης μη καθοριστικής για τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των διαδίκων, όπως είναι η παρούσα, όπου με βάση τη συμφωνία των διαδίκων, το θέμα των αποζημιώσεων, παρέμεινε για εκδίκαση σε μεταγενέστερο στάδιο.
Αποφασίστηκε ότι:
(α) Το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν αντιμετωπίζει στην απόφασή του την αντίθεση μεταξύ της μαρτυρίας του Μ.Ε. 3 - ότι υπήρχαν τούβλα στο δρόμο, στα οποία προσέκρουσε η μοτοσικλέτα - και της μαρτυρίας του αστυνομικού - ότι δεν υπήρχαν τούβλα στο δρόμο. Αν δεν υπήρχαν τα αντικείμενα αυτά στο δρόμο, θα εξέλιπε και η αιτιώδης σχέση μεταξύ του εκτροχιασμού της μοτοσικλέτας και πράξεων ή παραλείψεων των εφεσειόντων 1 και των υπαλλήλων τους. Η αβεβαιότητα και η ασάφεια των ευρημάτων του Δικαστηρίου ως προς την ύπαρξη τούβλων στο δρόμο, τα αποδυναμώνει, σε βαθμό που να τα καθιστά ακροσφαλή.
(β) Υπάρχει επίσης ασάφεια, και στο θέμα της διαπίστωσης της ευθύνης των εφεσειόντων (εναγομένων) 2, 3 και 4 ως υπαλλήλων ή αντιπροσώπων των εφεσειόντων (εναγομένων) 1, οι οποίοι [*222]αναγνώρισαν ότι ήταν υπεύθυνοι για την μεταφορά και τοποθέτηση των τούβλων στο πεζοδρόμιο.
Αναπόφευκτα η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου πρέπει να παραμεριστεί.
H έφεση επιτράπηκε με έξοδα. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίσθηκε στην ολότητά της. Διατάχθηκε επανεκδίκαση των συνεκδικαζόμενων αγωγών.
Per Curiam:
Εκφράζονται επιφυλάξεις ως προς την ορθότητα της προσέγγισης του πρωτόδικου Δικαστηρίου αναφορικά με την αποσυνένωση των αγωγών μετά την εκπνοή του χρόνου για την υποβολή της έφεσης.
Η Δ.14 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας η οποία βασίζεται στην Order 49 των παλαιών Αγγλικών Θεσμών, δεν παρέχει ρητή εξουσία για την τμηματική εκδίκαση ενός ή περισσοτέρων των επιδίκων θεμάτων. Όμως η αγγλική και η κυπριακή νομολογία δέχονται ως θέμα ερμηνείας την ύπαρξη ευχέρειας, στο πλαίσιο της συνεκδίκασης, διαχωρισμού της εκδίκασης συγκεκριμένου θέματος από την εκδίκαση των υπολοίπων και, ειδικά του θέματος της ευθύνης.
Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:
Χάσικος και Άλλοι v. Χαραλαμπίδη (1990) 1 A.A.Δ. 389,
Apak Agro Industries Ltd και Άλλοι v. Union des Cooperatives Agricoles De Cereals (Αρ.1) (1992) 1(B) Α.Α.Δ. 1166,
Pioneer Candy Ltd. v. Tryfon & Sons (1981) 1 C.L.R. 540,
Neophytou v. Police (1981) 2 C.L.R. 195,
Κυπριανού v. Κυπριανού (1994) 1 Α.Α.Δ. 145,
Θεμιστοκλής Νικολάου και Αδελφός Λτδ και Άλλοι v. Seadoll Marine Co. Ltd. (1996) 1 A.A.Δ. 638,
G.I.P. Constructions v. Neophytou and Another (1983) 1 C.L.R. 669,
Healey and Others v. A. Waddington & Sons Ltd. and Others [1954] 1 All E.R. 861,
[*223]Hadjiathanasiou v. Parperides and Others (1975) 1 C.L.R. 401.
Έφεση.
Έφεση από τους εναγόμενους κατά της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου (Aναστασίου, Π.E.Δ.), που δόθηκε στις 13 Iουνίου, 1994 (Συν. Aγωγές Aρ. 959/85 και 960/85), με την οποία κατανεμήθηκε ευθύνη για τροχαίο ατύχημα σε ποσοστό 1/3 εναντίον των εναγομένων και 2/3 εναντίον των εναγόντων.
Α. Παντελίδης με K. Φακοντή, για τους Εφεσείοντες.
Κ. Σαβεριάδης, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΔIKAΣTHPIO: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ.Μ. Πικής, Π.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Οι εφεσίβλητοι, οδηγός και συνεπιβάτης μοτοσικλέτας, με ξεχωριστές αγωγές (Αρ. 959/85 και 960/85, αντίστοιχα) εναντίον των εφεσειόντων, απαίτησαν αποζημιώσεις για ζημία και απώλεια, την οποία υπέστησαν ως αποτέλεσμα της ανατροπής του μηχανοκίνητου του οποίου επέβαιναν, αποδιδόμενη σε πράξεις αμέλειας ή οχληρίας των εφεσειόντων. Οι υπαίτιες πράξεις συνίσταντο στο διασκορπισμό τούβλων ή τεμαχίων τούβλων στο δρόμο, στα οποία, κατ’ ισχυρισμό, προσέκρουσε η μοτοσικλέτα, με αποτέλεσμα να εκτροχιαστεί και να συγκρουστεί με σωρό τούβλων, τα οποία, όπως έγινε παραδεκτό, τοποθέτησαν υπάλληλοι των εφεσειόντων 1 στο πεζοδρόμιο, δίπλα από το δρόμο. Τα τούβλα είχαν μεταφερθεί και τοποθετηθεί στο πεζοδρόμιο προς χρήση των εφεσειόντων 1 (εναγομένων 1) στην ανοικοδόμηση παρακείμενης οικοδομής.
Οι εφεσείοντες αμφισβήτησαν ότι τα τούβλα παρέπεσαν ή διασκορπίστηκαν στο δρόμο από τους ιδίους ή υπαλλήλους τους, ή ότι υπήρχαν τούβλα ή τεμάχια τούβλων στο δρόμο, ή ότι γενεσιουργός αιτία του δυστυχήματος ήταν η πρόσκρουση της μοτοσικλέτας σε τούβλα, τα οποία βρίσκονταν στο δρόμο. Απέδωσαν τον εκτροχιασμό της μοτοσικλέτας σε υπερβολική (ιλιγγιώδη) ταχύτητα, η οποία οδήγησε σε απώλεια του ελέγχου του οχήματος, με επακόλουθο τη σύγκρουση με τα τούβλα που ήταν στοιβαγμένα στο πεζοδρόμιο.
Διατάχτηκε η συνεκδίκαση των δύο αγωγών, λόγω της πολλαπλότητας των κοινών γεγονότων και νομικών σημείων, αναφορικά με το ζήτημα της ευθύνης.
[*224]Κατά την έναρξη της δίκης, οι διάδικοι προέβησαν στην ακόλουθη δήλωση:-
“Αμφότερες οι πλευρές συμφωνούν ότι θα πρέπει να ακουστεί πρώτα το θέμα της ευθύνης να αποφασιστεί και ανάλογα θα πράξουν όσον αφορά τις αποζημιώσεις.”
Ο δικηγόρος των εφεσειόντων πρόσθεσε ότι η συμφωνία είχε ως εξυπακουόμενο την επιφύλαξη του δικαιώματος επανακλήτευσης μαρτύρων σε μεταγενέστερο στάδιο, για να καταθέσουν σε σχέση με τις αποζημιώσεις.
Συνάγεται, από την πορεία που ακολούθησε η δίκη μετά τη συμφωνία των μερών, ότι η συμφωνία έγινε αποδεκτή από το Δικαστήριο και ότι διαχωρίστηκε η εκδίκαση της ευθύνης από τα υπόλοιπα θέματα. Μόνο συμπερασματικά εξάγεται αυτή η απόφαση, εφόσο δεν καταγράφεται σε πρακτικό του Δικαστηρίου.
Μετά την προσαγωγή της εκατέρωθεν μαρτυρίας, ως προς τις συνθήκες του δυστυχήματος, το Δικαστήριο εξέδωσε την απόφασή του, εναντίον της οποίας στρέφεται η έφεση και η ειδοποίηση εν είδει αντέφεσης - (Δ.35, θ.10) - την οποία υπέβαλαν οι εφεσίβλητοι.
Το Δικαστήριο αποδέχτηκε ότι υπήρχε μικρός αριθμός τούβλων ή τεμαχίων τούβλων στο δρόμο, στα οποία προσέκρουσε η μοτοσικλέτα, με επακόλουθο να εκτροχιαστεί και να συγκρουστεί με τον παρακείμενο σωρό τούβλων. Έκρινε τους εφεσείοντες υπεύθυνους για αμέλεια και τους εφεσίβλητους υπεύθυνους για συντρέχουσα αμέλεια. Η ευθύνη καταμερίστηκε μεταξύ τους κατ’ αναλογία 1/3:2/3.
Μετά την έκδοση της ετυμηγορίας του, το Δικαστήριο εξέδωσε την ακόλουθη διαταγή:-
“Σ’ αυτό το στάδιο η ακρόαση πάνω στο θέμα της ευθύνης όπως έχει συμφωνηθεί μεταξύ των μερών έχει συμπληρωθεί με την εξεύρεση των ποσοστών ευθύνης των ενεχομένων μερών. Μετά την παρέλευση του χρόνου που απαιτείται για σκοπούς έφεσης από οποιαδήποτε πλευρά δέον όπως οι αγωγές αυτές θεωρούνται ως αποσυνενωμένες και εκάστη πλευρά θα είναι ελεύθερη να κάμει αίτηση ορισμού ακρόασης για όλα τα άλλα θέματα που δεν έχουν εκδικαστεί.”
Κατ’ αρχήν, πρέπει να διατυπώσουμε τις επιφυλάξεις μας κα[*225]τά πόσο παρέχεται δικαίωμα έφεσης εναντίον απόφασης μη καθοριστικής για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των διαδίκων.
Στη Χάσικος και Άλλοι ν. Χαραλαμπίδη - (Π.Ε. 7414 - 28/5/1990), διαπιστώσαμε ότι δε χωρεί έφεση εναντίον απόφασης, ενδιάμεσης ή τελικής, που δεν είναι καθοριστική για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των διαδίκων.
Στην Apak Agro v. Union des Cooperatives (Αρ.1) (1992) 1 Α.Α.Δ. 1166, επισημαίνεται ότι:- (σελ. 1167)
“Απόφαση συνιστά η εξωτερίκευση της κρίσης του δικαστηρίου για την επίλυση, ενδιάμεσα ή τελικά, ανάλογα με την περίπτωση, ενός ή περισσοτέρων των επιδίκων θεμάτων, ή παρεμπιπτόντων από αυτά, θεμάτων, ενώ διαταγή εκφράζει τη βούληση του δικαστηρίου για το δέον γενέσθαι.”
Η απαίτηση για αποζημιώσεις, λόγω αμέλειας ή άλλου αστικού αδικήματος, συνιστά αγώγιμο δικαίωμα, η επίλυση του οποίου συναρτάται τόσο με τον καθορισμό της ευθύνης όσο και της ζημίας. Μόνο μετά τον καθορισμό της ζημίας διαπιστώνονται οι εκατέρωθεν υποχρεώσεις και δικαιώματα.
Με την επιφύλαξη αυτή, θα προχωρήσουμε στην εξέταση της έφεσης και αντέφεσης, οι οποίες ακούστηκαν, χωρίς να αμφισβητηθεί το παραδεκτό τους.
Η έφεση στρέφεται, αποκλειστικά, κατά των ευρημάτων του Δικαστηρίου και, συναφώς προς αυτά, κατά του επιμερισμού της ευθύνης. Η αντέφεση στρέφεται κατά του καταμερισμού της ευθύνης, υπό το φως των ευρημάτων του Δικαστηρίου.
Εκτός από τους ενάγοντες, κατέθεσαν και τέσσερις άλλοι μάρτυρες για τις συνθήκες του δυστυχήματος, μεταξύ των οποίων και ο κ. Θεοχάρης Σολέας, ο οποίος ακολουθούσε με το αυτοκίνητό του τη μοτοσικλέτα. Για τους εναγομένους κατέθεσε ο αστυνομικός, στην αντίληψη του οποίου περιέπεσε το συμβάν, ενώ βρισκόταν σε περιπολία, οπόταν προσήλθε στη σκηνή και διερεύνησε τα περιστατικά του. Ετοίμασε σχεδιάγραμμα, στο οποίο σκιαγραφείται η σκηνή, σημειώνονται τα ευρήματά του και ιχνηλατείται η πορεία της μοτοσικλέτας.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η μοτοσικλέτα οδηγείτο στην αριστερή πλευρά του δρόμου, παρεξέκλινε από την πορεία της [*226]και, τελικά, προσέκρουσε στο σωρό των τούβλων, που ήταν στοιβαγμένα στο πεζοδρόμιο. Ο δρόμος είχε πλάτος 29 πόδια και δεν έρχονταν αυτοκίνητα από την αντίθετη κατεύθυνση.
Οι ενάγοντες κατέθεσαν ότι υπήρχε μικρός αριθμός τούβλων ή κομματιών τούβλων στο δρόμο και ότι γενεσιουργός αιτία του δυστυχήματος ήταν η πρόσκρουση της μοτοσικλέτας σ’ ένα από αυτά.
Ο κ. Σολέας, του οποίου η μαρτυρία έγινε δεκτή ως καθοριστική για τα διαδραματισθέντα, κατέθεσε ότι υπήρχαν κομμάτια τούβλων στο δρόμο. Ο αστυνομικός δε διαπίστωσε την ύπαρξη τούβλων ή τεμαχίων τούβλων στο δρόμο, ή ο,τιδήποτε άλλο, το οποίο να επιμαρτυρούσε την ύπαρξή τους.
Μετά από σύντομη αναφορά στη μαρτυρία των επτά μαρτύρων, που κατέθεσαν ενώπιόν του, το Δικαστήριο προέβη στα ευρήματά του, τα οποία περιέχονται στο ακόλουθο απόσπασμα της απόφασης:-
«Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω όλους τους μάρτυρες που έδωσαν μαρτυρία ενώπιόν μου και να μελετήσω το σχεδιάγραμμα της σκηνής του δυστυχήματος και δέχομαι τη μαρτυρία του Μ.Ε.3 Θεοχάρη Σολέα για τον τρόπο που έγινε το δυστύχημα, ότι δηλαδή η μοτοσικλέτα προσέκρουσε πάνω στα τούβλα που υπήρχαν μέσα στο δρόμο και τούτο διότι ο μάρτυρας αυτός ακολουθούσε την μοτοσικλέτα και είδε τι έγινε. Αυτό το εύρημα δεν σημαίνει ότι ο Αστυνομικός που εξέτασε το δυστύχημα είπε ψέματα (όταν έλεγε ότι δεν υπήρχαν τούβλα στο δρόμο) και τούτο γιατί είναι παραδεκτό ότι αυτός πήγε στη σκηνή λίγη ώρα μετά το δυστύχημα όταν πιθανόν τα τούβλα να είχαν μετακινηθεί.»
Οι εφεσείοντες προσβάλλουν τα ευρήματα του Δικαστηρίου ως ατελή, μη καθοριστικά για την αξιοπιστία των μαρτύρων, αβέβαια ως προς το περιεχόμενό τους και αντιφατικά, στην έκταση που η μαρτυρία του κ. Σολέα συγκρούεται με εκείνη του αστυνομικού.
Κατά πρώτο, εισηγήθηκαν (οι εφεσείοντες) ότι το εύρημα, το οποίο προκύπτει από την αποδοχή της μαρτυρίας του κ. Σολέα - ότι υπήρχαν τούβλα ή κομμάτια τούβλων στο δρόμο, στα οποία προσέκρουσε η μοτοσικλέτα - αντίκειται προς τις θέσεις των εφεσιβλήτων, όπως διατυπώνονται στην Έκθεση Απαιτήσεως. Στην Έκθεση Απαιτήσεως γίνεται, διαζευκτικά, αναφορά στην παρουσία συντριμμάτων τούβλων, καθώς και τεμαχίων τού[*227]βλων. Συνεπώς, τα ευρήματα του Δικαστηρίου δεν έρχονται σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των εφεσιβλήτων (εναγόντων).
Είναι γεγονός ότι η απόφαση του Δικαστηρίου δεν πραγματεύεται ευθέως την αξιοπιστία των μαρτύρων. Μια πιθανή, όμως, ερμηνεία της απόφασης είναι ότι γίνονται αποδεκτοί όλοι οι μάρτυρες ως αξιόπιστοι, με τη διευκρίνιση ότι η μαρτυρία του κ. Σολέα κατοπτρίζει τα ακριβή γεγονότα. Δεν μπορεί, όμως, η μαρτυρία του κ. Σολέα να συμβιβαστεί με εκείνη του αστυνομικού, ο οποίος έφτασε στη σκηνή ευθύς μετά το δυστύχημα. Το ενδεχόμενο να μεταβλήθηκε η κατάσταση πραγμάτων στη σκηνή του δυστυχήματος, μεταξύ του συμβάντος και της προσέλευσης του αστυνομικού, για το οποίο πιθανολογεί το Δικαστήριο, αποτελεί υπόθεση, η οποία δεν υποστηρίζεται από τη μαρτυρία. Κανένας δεν κατέθεσε ότι μεταβλήθηκαν τα δεδομένα της σκηνής του δυστυχήματος μετά το δυστύχημα. Ακόμα σημαντικότερο, ο χρόνος που μεσολάβησε μεταξύ του δυστυχήματος και της άφιξης του αστυνομικού στη σκηνή ήταν ελάχιστος. Ούτε ήταν παραδεκτό, όπως αναφέρεται στην απόφαση, ότι, μεταξύ δυστυχήματος και προσέλευσης του αστυνομικού στη σκηνή, μεσολάβησε κάποιο χρονικό διάστημα. Το Δικαστήριο δεν αντιμετωπίζει στην απόφασή του την αντίθεση μεταξύ της μαρτυρίας του κ. Σολέα και του αστυνομικού, σχετικά με την ύπαρξη τούβλων ή κομματιών τούβλων στο δρόμο. Αν δεν υπήρχαν τα αντικείμενα αυτά στο δρόμο, θα εξέλιπε και η αιτιώδης σχέση μεταξύ του εκτροχιασμού της μοτοσικλέτας και πράξεων ή παραλείψεων των εφεσειόντων 1 και των υπαλλήλων τους, που ήταν υπεύθυνοι για την εκφόρτωση και τοποθέτηση των τούβλων στο πεζοδρόμιο. Η αβεβαιότητα των ευρημάτων του Δικαστηρίου, ως προς την ύπαρξη τούβλων στο δρόμο, τα αποδυναμώνει, σε βαθμό που να τα καθιστά ακροσφαλή.
Η ανάγκη για τη σαφή διατύπωση των ευρημάτων του πρωτόδικου Δικαστηρίου δεν μπορεί να υπερτονιστεί. Διαπίστωση των πρωτογενών γεγονότων στοιχειοθετεί το βάθρο της απόφασης και επιστρώνει το έδαφος για τη λύση της διαφοράς των διαδίκων - (βλ., μεταξύ άλλων, Pioneer Candy Ltd. v. Tryfon & Sons (1981) 1 C.L.R. 540 και Neophytou v. Police (1981) 2 C.L.R. 195.)
Η ασάφεια των ευρημάτων του Δικαστηρίου, ως προς τα ουσιώδη γεγονότα, δεν αφήνει εκλογή άλλη από την επανεκδίκαση της υπόθεσης - (βλ. Ανδρέας Α. Κυπριανού ν. Κωνσταντίας Α. Κυπριανού - (Έφεση Αρ. 25 (Οικογενειακού Δικαστηρίου) - 2/3/1994)).
Σύμφωνα με τους εφεσείοντες, η απόφαση του Δικαστηρίου δεν [*228]έλυσε ούτε το θέμα της ευθύνης των εφεσειόντων 2, 3 και 4, για τη συνδρομή των οποίων στο δυστύχημα δεν προσάχθηκε οποιαδήποτε μαρτυρία. Κατά την εκτίμησή τους, το θέμα της ευθύνης, για την εκδίκαση του οποίου συμφώνησαν οι διάδικοι, περιοριζόταν στη γενική αποτίμηση της ευθύνης για το δυστύχημα, μεταξύ εναγόντων και εναγομένων. Η συμφωνία δεν επεκτεινόταν και στη διαπίστωση, υποστήριξαν, της ευθύνης των εφεσειόντων (εναγομένων) 2, 3 και 4, ως υπαλλήλων ή αντιπροσώπων των εφεσειόντων (εναγομένων) 1, οι οποίοι αναγνώρισαν ότι ήταν υπεύθυνοι για τη μεταφορά και τοποθέτηση των τούβλων στο πεζοδρόμιο. Αντίθετη υπήρξε η εισήγηση των εφεσιβλήτων επί του θέματος.
Και σ’ αυτό το σημείο διαπιστώνεται ασάφεια.
Όπως έχει νομολογηθεί, ασάφεια ως προς τα επίδικα θέματα, η οποία συσκοτίζει το πεδίο της δίκης, δεν αφήνει άλλη εκλογή από τον επαναπροσδιορισμό, μέσω της επανεκδίκασης, του τεθέντος ζητήματος - (βλ. Θεμιστοκλής Νικολάου και Αδελφός Λτδ., και Άλλοι v. Seadoll Marine Co. Ltd. - (Πολιτική Έφεση Αρ. 8086 - 10/6/1996) και G.I.P. Constructions v. Neophytou and Another (1983) 1 C.L.R. 669).
Αναπόφευκτα, η απόφαση του Δικαστηρίου πρέπει να παραμεριστεί.
Δε θέλουμε, όμως, να αφήσουμε την απόφαση χωρίς να διατυπώσουμε τις επιφυλάξεις μας για την ορθότητα του καταληκτικού μέρους της απόφασης, με το οποίο διατάχτηκε η αποσυνένωση των αγωγών, μετά την εκπνοή του χρόνου για την υποβολή της έφεσης. Πρώτο, δεν αναφέρεται ποια θα ήταν η πορεία της δίκης, αν δεν ασκείτο έφεση. Δεύτερο, δεν είναι επιτρεπτή η συνάρτηση του αποτελέσματος με το ενδεχόμενο άσκησης έφεσης. Τρίτο, ενώ παρέχεται ευρεία διακριτική ευχέρεια για την έκδοση αναγκαίων οδηγιών για την παρουσίαση των ιδιαιτεροτήτων της κάθε συνεκδικαζόμενης υπόθεσης, διατηρούμε επιφυλάξεις κατά πόσο παρέχεται η δυνατότητα τυπικής (formal) αποσυνένωσης συνεκδικαζομένων αγωγών, μετά την επίλυση ενός ή περισσοτέρων επιδίκων θεμάτων.
Εξουσία για τη συνεκδίκαση αγωγών παρέχεται από τη Δ.14 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας. Αυτή βασίζεται στην Ord. 49 των παλαιών Αγγλικών Θεσμών.
Κατ’ αρχήν, πρέπει να επισημάνουμε ότι η Δ.14 δεν παρέχει [*229]ρητή εξουσία για την τμηματική εκδίκαση ενός ή περισσοτέρων των επιδίκων θεμάτων. Πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι, αφενός, η αγγλική νομολογία δέχεται, ως θέμα ερμηνείας της Ord. 49, την ύπαρξη ευχέρειας, στο πλαίσιο της συνεκδίκασης, διαχωρισμού της εκδίκασης συγκεκριμένου θέματος από την εκδίκαση των υπολοίπων και, ειδικά, του θέματος της ευθύνης και, αφετέρου, η κυπριακή νομολογία προσεγγίζει την ερμηνεία της Δ.14, κατ’ ανάλογο τρόπο προς την ερμηνεία της Ord. 49 από τα αγγλικά δικαστήρια - (βλ. Healey v. A. Waddington & Sons, Ltd. [1954] 1 All E.R. 861, 1 W.L.R. 688. The Annual Practice 1958, 1, σελ. 1185 και επέκεινα και Georghios Hadjiathanassiou v. Loizos Parperides and Others (1975) 1 C.L.R. 401). Δε θα ενδιατρίψουμε στο θέμα αυτό, ούτε θα δώσουμε οριστική απάντηση στα θέματα αυτά, τα οποία δε συζητήθηκαν στην έφεση. Περιοριζόμαστε στη διατύπωση των ερωτημάτων και των επιφυλάξεών μας για την ορθότητα της προσέγγισης του πρωτόδικου Δικαστηρίου.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα.
Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται στην ολότητά της.
Διατάσσεται η επανεκδίκαση των συνεκδικαζομένων αγωγών.
H έφεση επιτρέπεται με έξοδα. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται στην ολότητά της. Διατάσσεται επανεκδίκαση των συνεκδικαζόμενων αγωγών.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο