(1997) 1 ΑΑΔ 1759
[*1759]22 Δεκεμβρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στές]
ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΙ ΑΛΛΟΣ,
Εφεσείοντες-Εναγόμενοι,
v.
ΑΔΕΛΦΟΙ ΠΟΥΛΛΟΥ ΛΤΔ,
Εφεσιβλήτων-Εναγόντων.
(Πoλιτική Έφεση Αρ. 9734).
Πολιτική Δικονομία — Εξέταση εξ αποφάσεως χρεώστη σχετικά με την ικανότητά του να πληρώσει το χρέος του — Πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγεται η έρευνα του Δικαστηρίου — Εξέταση του χρεώστη από τον δανειστή — Άρθρα 88 και 91 του περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 6 — Εφαρμοστέες αρχές.
Ο εφεσείων, εξ αποφάσεως χρεώστης, κατά την εξέταση ως προς την ικανότητα του να αποπληρώσει το εξ αποφάσεως χρέος του, κατέθεσε ότι είναι συνταξιούχος αστυνομικός ηλικίας 62 ετών και δεν είχε άλλα εισοδήματα εκτός από τη σύνταξή του η οποία ανερχόταν στις ΛΚ341 τον μήνα. Ισχυρίστηκε ότι τα έξοδα συντήρησης του ιδίου και της γυναίκας του κυμαίνονται μεταξύ ΛΚ250 μέχρι ΛΚ280, εκτός από τα τέλη ηλεκτρισμού και υδατοπρομήθειας. Επίσης κατέθεσε ότι υποφέρει από τέσσερις ασθένειες και προμηθεύεται τα φάρμακά του από το νοσοκομείο. Στην ένορκη δήλωσή του που υποστήριζε την ένστασή του, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι έχει άλλα δύο χρέη ΛΚ2.591,46 και ΛΚ1.179,75.
Ως προς την ικανότητά του για αποπληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους, εξετάστηκε και ο γυιός του εφεσείοντα, δεύτερος εξ αποφάσεως χρεώστης, ο οποίος κατέθεσε ότι δαπανά ποσό περίπου ΛΚ200 μηνιαίως για τη διατροφή της τετραμελούς οικογένειάς του.
Η πρωτόδικος Δικαστής αφού εξέτασε και τους δύο εξ αποφάσεως χρεώστες στα πλαίσια της ίδιας διαδικασίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων είχε τη δυνατότητα και τα μέσα να πληρώνει το εξ αποφάσεως χρέος του με μηνιαίες δόσεις των ΛΚ40.- [*1760]και προέβη στην έκδοση ανάλογης διαταγής. Κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό αφού έκρινε ως λογικό το δαπανόμενο ποσό των ΛΚ250-ΛΚ280 μηνιαίως για τη διατροφή του ιδίου και της γυναίκας του και ότι ο εφεσείων δεν είχε εναντίον του άλλα διατάγματα για πληρωμή χρεών ή άλλες ουσιώδεις άμεσες προσωπικές ή οικογενειακές ανάγκες. Η παρούσα έφεση στρέφεται κατά της πιο πάνω διαταγής. Η έφεση του εφεσείοντα 2 απορρίφθηκε λόγω απουσίας ενδιαφέροντος εκ μέρους του.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η σύγκριση στην οποία προέβη το Δικαστήριο μεταξύ των δύο εξ αποφάσεως χρεωστών ήταν αχρείαστη για τις ανάγκες της παρούσας υπόθεσης, αφού έγινε μεταξύ δύο ανόμοιων καταστάσεων και δεν φαίνεται ότι το αποτέλεσμά της επηρέασε με οποιοδήποτε τρόπο την τελική απόφασή του.
2. Το συμπέρασμα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι ο εφεσείων είχε την ικανότητα και τα μέσα να πληρώνει με μηνιαίες δόσεις των ΛΚ40 το εξ αποφάσεως χρέος λήφθηκε με βάση τα νομολογημένα κριτήρια και αρχές δικαίου που η νομολογία διέπλασε επί του θέματος.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Per Curiam:
Το θέμα ως προς το κατά πόσο συνιστά ορθή διαδικασία, η διαδοχική εξέταση δύο ή περισσοτέρων εξ αποφάσεων χρεωστών με βάση τις πρόνοιες του μέρους ΙΧ του Νόμου Kεφ. 6, είτε με προοπτική συνεκτίμησης της μαρτυρίας τους είτε χωρίς αυτή την προοπτική, παραμένει ανοικτό.
Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:
Μιχαήλ v. Λαϊκής Τράπεζας Χρηματοδοτήσεις Λτδ (1993) 1 Α.Α.Δ. 812,
Gesico Photographic Ltd v. J.K. Video Art Co Ltd (1991) 1 C.L.R. 134.
Έφεση.
Έφεση από τους εναγόμενους κατά της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Σωκράτους, Πρ. E.Δ.), που δόθηκε στις 17/6/96 (Aρ. Aγωγής 3194/90), με την οποία διατάχθηκαν όπως πληρώνουν £40,- ο πρώτος και £30,- ο δεύτερος μηνι[*1761]αίως μέχρι εξοφλήσεως του εξ αποφάσεως χρέους των.
Aυτοπροσώπως ο Εφεσείων αρ. 1.
Μ. Ιακώβου, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Κραμβής.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι εφεσείοντες είναι οι εξ αποφάσεως χρεώστες στην αγωγή αρ. 3194/90 του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας. Η έφεση του εφεσείοντα 2 απορρίφθηκε στις 30.9.97 λόγω απουσίας ενδιαφέροντος εκ μέρους του.
Οι εφεσίβλητοι, οι οποίοι είναι οι εξ αποφάσεως δανειστές στην πιο πάνω αγωγή, αποτάθηκαν στο δικαστήριο για εξέταση των εξ αποφάσεως χρεωστών για να διαπιστωθεί η ικανότητα και τα μέσα που αυτοί διέθεταν για την πληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους τους με μηνιαίες δόσεις με προοπτική έκδοσης διαταγής για πληρωμή του χρέους με δόσεις.
Το Μέρος ΙΧ του περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου Κεφ. 6 (ο Νόμος) περιέχει διατάξεις ρυθμιστικές του θέματος της διαδικασίας εξέτασης εξ αποφάσεως χρεώστη αναφορικά με την ικανότητά του για πληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους. Το άρθρο 88 του Νόμου προνοεί για εξέταση του χρεώστη από τον δανειστή και από το δικαστήριο αναφορικά με την ικανότητά του να πληρώσει, καθώς και για την αποκάλυψη περιουσίας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πληρωμή του χρέους ή τη διάθεση οποιασδήποτε περιουσίας η οποία έγινε.
Το άρθρο 91 του Νόμου παρέχει στο δικαστήριο την εξουσία να εκδίδει διαταγή πληρωμής του χρέους με δόσεις. Το εν λόγω άρθρο έχει ως εξής:
“91. Το δικαστήριο, αν θεωρεί αυτό σκόπιμο, κατά την έρευνα αυτή ή σε οποιοδήποτε μεταγενέστερο χρόνο, δύναται να διατάξει όπως το εκ δικαστικής αποφάσεως οφειλόμενο ποσό πληρωθεί με δόσεις σε τέτοια χρονικά διαστήματα και ποσά ως ήθελε κρίνει πρέπον.”
Η έρευνα η οποία διεξάγεται από το δικαστήριο στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας στοχεύει στη διαπίστωση του κατά πόσο [*1762]ο συγκεκριμένος χρεώστης έχει την ικανότητα να πληρώνει το εξ αποφάσεως χρέος του με περιοδικές δόσεις ανάλογα με τα οικονομικά μέσα που διαθέτει.
Η έρευνα δεν περιορίζεται μόνο στην εξέταση του χρεώστη. Το δικαστήριο μπορεί να ακούσει μάρτυρες, η μαρτυρία των οποίων κρίνεται ως αναγκαία για τους σκοπούς της έρευνας. Το δικαστήριο με βάση την ολότητα της ενώπιόν του μαρτυρίας μπορεί να διατάξει τον εξ αποφάσεως χρεώστη να πληρώσει το εξ αποφάσεως χρέος του με περιοδικές δόσεις.
Τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη είναι το εισόδημα του χρεώστη και οι εύλογες προσωπικές και οικογενειακές του ανάγκες. Δεν εκδίδεται διαταγή για πληρωμή του χρέους με μηνιαίες δόσεις εάν η διαταγή αυτή επηρεάζει την ικανότητα του χρεώστη να αντιμετωπίζει βασικές ανάγκες του ιδίου και της οικογένειάς του. Βλ. Μιχαήλ v. Λαϊκής Τράπεζας Χρηματοδοτήσεις Λτδ (1993) 1 Α.Α.Δ. 812, Gesico Photographic Ltd v. J.K. Video Art Co Ltd (1991) 1 A.A.Δ. 134.
Στην παρούσα υπόθεση ο εφεσείων κατέθεσε ότι είναι συνταξιούχος αστυνομικός ηλικίας 62 ετών και ότι δεν είχε άλλα εισοδήματα εκτός από τη σύνταξή του των £341 το μήνα. Τα έξοδα για τη συντήρηση του ιδίου και της γυναίκας του κυμαίνονται μεταξύ £250 μέχρι £280 το μήνα και επιπροσθέτως καταβάλλει τέλη ηλεκτρισμού και υδατοπρομήθειας. Κατέθεσε ότι υποφέρει από τέσσερις ασθένειες που συνειδητά απέφυγε να αποκαλύψει και ότι προμηθεύεται τα φάρμακα που χρειάζονται ο ίδιος και η γυναίκα του από το νοσοκομείο. Ο εφεσείων στη γραπτή ένορκη δήλωσή του ημερομηνίας 26.3.96 την οποία υπέβαλε προς υποστήριξη της ένστασης αναφέρει μεταξύ άλλων ότι έχει άλλα δύο χρέη Λ2591,46 και £1179,75 αντίστοιχα. Το πρώτο αφορά οφειλόμενους φόρους για το οποίο εκδόθηκε σχετικό ένταλμα πληρωμής ενώ για το δεύτερο υποβλήθηκε αίτηση εκ μέρους των δανειστών για πληρωμή με περιοδικές δόσεις η οποία απέτυχε.
Εκτός από τον εφεσείοντα, εξετάστηκε για την ικανότητα και τα μέσα που διαθέτει για την αποπληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους και ο γιός του εφεσείοντα ο οποίος ήταν όπως έχει ειπωθεί, ο δεύτερος εξ αποφάσεως χρεώστης. Ο εν λόγω χρεώστης μεταξύ άλλων κατέθεσε ότι για τη διατροφή της τετραμελούς οικογένειάς του δαπανά περίπου £200 μηνιαίως.
Η πρωτόδικος δικαστής προέβη σε σύγκριση των αναγκών [*1763]συντήρησης και διατροφής μεταξύ των δύο εξ αποφάσεως χρεωστών και σχολιάζει στην προσβαλλόμενη απόφαση ότι το ποσό για συντήρηση και διατροφή του εφεσείοντα και της συζύγου του υπερβαίνει το ποσό των £200 που δαπανά ο υιός του εφεσείοντα για τη συντήρηση και διατροφή της τετραμελούς οικογένειάς του.
Η σύγκριση στην οποία προέβη το δικαστήριο ήταν εν προκειμένω αχρείαστη για τις ανάγκες της υπόθεσης και εν πολλοίς άτοπη. Οι δαπάνες για τη συντήρηση τετραμελούς οικογένειας η οποία αποτελείται από τους γονείς και τα παιδιά διαφέρουν κατά είδος και μέγεθος από εκείνες που απαιτούνται για τη συντήρηση ενός ηλικιωμένου ζεύγους. Η σύγκριση έγινε μεταξύ ανόμοιων στοιχείων χωρίς ωστόσο να προκύπτει ότι το αποτέλεσμα επηρέασε με οποιοδήποτε τρόπο την τελική απόφαση του δικαστηρίου. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από το κείμενο της απόφασης όπου το δικαστήριο επισημαίνει ότι οι ανάγκες του εφεσείοντα και της συζύγου του λόγω της προχωρημένης ηλικίας τους είναι αυξημένες γεγονός το οποίο εξυπονοεί ότι το ποσό των £250 μέχρι £280 το οποίο ο εφεσείων δαπανά μηνιαίως για τη συντήρηση του ιδίου και της γυναίκας του κρίθηκε λογικό.
Η επάλληλη εξέταση των δύο εξ αποφάσεως χρεωστών στα πλαίσια κοινής διαδικασίας καθώς και η συνεκτίμηση της μαρτυρίας τους κατά την έκταση και τον τρόπο όπως έχουμε αναφέρει είναι ζητήματα αλληλένδετα μεταξύ τους και που ενδεχομένως άπτονται του κύρους και της ορθότητας της διαδικασίας. Το θέμα δεν εγείρεται στην έφεση και έτσι δεν παρέχεται δυνατότητα συζήτησης. Διατηρούμε όμως ερωτηματικά κατά πόσο η διαδοχική εξέταση δύο ή περισσοτέρων εξ αποφάσεως χρεωστών με βάση τις πρόνοιες του μέρους ΙΧ του Νόμου είτε με προοπτική συνεκτίμησης της μαρτυρίας τους είτε χωρίς αυτή την προοπτική συνιστά ορθή διαδικασία. Το θέμα παραμένει ανοιχτό.
Η πρωτόδικος δικαστής αξιολόγησε τη μαρτυρία και αφού στάθμισε όλους τους παράγοντες που είχε ενώπιόν της και έλαβε υπόψη τα νομολογημένα κριτήρια και αρχές δικαίου που η νομολογία διέπλασε επί του θέματος, ορθά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων είχε την ικανότητα και τα μέσα να πληρώνει το εξ αποφάσεως χρέος του με δόσεις των £40 μηνιαίως και διέταξε ανάλογα. Το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε στην έκδοση της προσβαλλόμενης διαταγής αφού έκρινε ως λογικό το δαπανόμενο ποσό των £250 μέχρι £280 μηνιαίως για τη διατροφή και συντήρηση του εφεσείοντα και της γυναίκας του και ότι ο εφεσείων δεν [*1764]είχε εναντίον του άλλα διατάγματα για πληρωμή χρεών ή άλλες ουσιώδεις άμεσες προσωπικές ή οικογενειακές ανάγκες.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο