(1999) 1 ΑΑΔ 735
[*735]7 Μαΐου, 1999
[ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
GASTO SHIPPING COMPANY LIMITED,
Ενάγοντες,
ν.
1. MINEAG SQM (AFRICA) (PROPRIETORY) LIMITED,
2. P.T. LONTAR PAPYRUS PULP & PAPER INDUSTRY (AP. 1),
Εναγομένων.
(Αγωγή Nαυτοδικείου Aρ. 18/99)
Δικονομία Nαυτοδικείου — Επίδοση εκτός δικαιοδοσίας — Αγωγή αναγνωριστικής φύσεως — Κριτήρια άσκησης διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου να επιτρέπει επίδοση εκτός δικαιοδοσίας — Δεν ικανοποιήθηκαν στην παρούσα υπόθεση.
Ναυτοδικείο — Μεταφορά αγαθών διά θαλάσσης — Πρόκληση ζημιάς στο φορτίο — Αίτημα εναγόντων (πλοιοκτητών) για διακήρυξη έλλειψης ευθύνης (declaration of non-liability) προς τους ιδιοκτήτες του φορτίου — Δεν υπάρχει προηγούμενο του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κύπρου επί του θέματος.
Ναυτοδικείο — Ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας αλλοδαπού δικαστηρίου — Απέκλειε την εκδίκαση της υπόθεσης στην Κύπρο.
Οι ενάγοντες ήταν και εξακολουθούν να είναι οι ιδιοκτήτες του υπό Κυπριακή σημαία πλοίου “VALY”. Με γραπτή συμφωνία ημερ. 28.7.98 χρονοναύλωσαν το πλοίο στην εταιρεία South African Marine Corporation Ltd από το Κέϊπ Τάουν της Νότιας Αφρικής. Σύμφωνα με τους όρους του ναυλοσυμφώνου το πλοίο έφθασε στο λιμάνι Τοκοπίλλα της Χιλής όπου φόρτωσε 6.532.872 μετρικούς τόνους νιτρικού καλλίου και 2.000 μετρικούς τόνους ανθρακικού καλλίου για μεταφορά στα λιμάνια Κέϊπ Τάουν και Ντέρπαν της Νότιας Αφρικής. Στη συνέχεια το πλοίο φόρτωσε στο λιμάνι Βισέντε της Χιλής φορτίο 5.047.770 μετρικούς τόνους ξυλοπολτού για μεταφορά σε λιμάνι της Ινδονησίας. Προς τούτο εκδόθηκαν ανάλογες φορτωτικές.
[*736]Κατά την πλοήγηση του πλοίου μέσω των Στενών του Μαγγελλάνου, σημειώθηκε βαριά κακοκαιρία, το πλοίο κτύπησε σε βραχώδη παρεκβολή του νησιού Hannover, έπαθε εκτεταμένες ζημιές, με αποτέλεσμα να του είναι αδύνατο να συνεχίσει το ταξίδι.
Οι ενάγοντες καταχώρησαν αγωγή αξιώνοντας δηλώσεις από το Δικαστήριο ότι οι αξιώσεις που εγείρονται πρέπει να εκδικασθούν από το Κυπριακό Δικαστήριο και ότι οι ενάγοντες δεν θα έχουν ευθύνη για τη ζημιά που προκλήθηκε στο φορτίο.
Με μονομερή αίτηση τους οι ενάγοντες ζητούν 1) άδεια επίδοσης ειδοποίησης του κλητηρίου εντάλματος στους εναγομένους 1 και 2 εκτός δικαιοδοσίας, 2) άδεια υποκατάστατης επίδοσης της πιο πάνω ειδοποίησης με διπλοσυστημένη επιστολή, 3) διάταγμα καθορίζον τον χρόνο εμφάνισης των εναγομένων 1 και 2 και 4) διάταγμα όπως σε περίπτωση παράλειψης καταχώρησης εμφάνισης, οποιαδήποτε ειδοποίηση στην αγωγή θα θεωρείται ότι επιδόθηκε με την ανάρτηση αντιγράφου της στον Πίνακα Ειδοποιήσεων του Δικαστηρίου.
Στην ένορκη δήλωση αναφέρετο ότι:
Με γραπτή συμφωνία ημερ. 1.10.98 οι ενάγοντες συμφώνησαν με τους χρονοναυλωτές και τους εναγομένους 1) και 2) ως ιδιοκτήτες του Πρώτου και Δεύτερου φορτίου αντιστοίχως μεταξύ άλλων: (α) όπως το ναυλοσύμφωνο τερματιστεί (β) το ταξίδι που προβλεπόταν από τις φορτωτικές τερματιστεί στο Μοντεβιδέο (γ) το πρώτο και δεύτερο φορτίο μεταφορτωθούν σε άλλο πλοίο για τη μεταφορά τους στα λιμάνια προορισμού το οποίο θα ναυλώνετο από τους χρονοναυλωτές και (δ) όλα τα δικαιώματα των εναγομένων όπως αυτά καθορίζονται από τις φορτωτικές μέχρι τη συμπλήρωση της μεταφόρτωσης συνεχίσουν να ισχύουν χωρίς να καταργούνται από τη συμφωνία.
Στη συμφωνία που επισυνάπτετο στην αίτηση ως Τεκμήριο “ΦΔ8” υπήρχε πρόνοια ότι η συμφωνία θα διέπετο και θα ερμηνεύετο σύμφωνα με τον Αγγλικό Νόμο και οποιαδήποτε διαφορά εγείρετο θα παραπέμπετο στην αποκλειστική δικαιοδοσία του High Court of Justice στο Λονδίνο.
Οι ασφαλιστές των εναγόντων έδωσαν στους εναγομένους εγγύηση ύψους $700.000 για τις απαιτήσεις τους εναντίον τους για τυχόν ζημιές στα φορτία.
[*737]Αποφασίστηκε ότι:
1. Η επίδοση ειδοποίησης κλητηρίου εντάλματος εκτός δικαιοδοσίας διέπεται από τον Κανονισμό 24 των Κανονισμών του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη δικαιοδοσία του ως ναυτοδικείο. Η έκταση του Κανονισμού 24 είναι παρόμοια με εκείνη του Ο.11 r. 1 των παλαιών Αγγλικών Θεσμών και κατά συνέπεια παρόμοια κριτήρια θα πρέπει να διέπουν την άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου να επιτρέψει επίδοση εκτός δικαιοδοσίας.
Βασικές προϋποθέσεις για την άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου να επιτρέψει την επίδοση εκτός δικαιοδοσίας είναι (α) η ύπαρξη καλού αγώγιμου δικαιώματος (good cause of action) και (β) η αγωγή να είναι κατάλληλη για εκδίκαση στην Κύπρο.
Η παρούσα αγωγη είναι αναγνωριστικής φύσεως. Είναι νομολογιακή αρχή και νομολογιακά καθιερωμένο ότι τα Δικαστήρια έχουν διακριτική εξουσία να εκδίδουν αναγνωριστικές αποφάσεις.
Το Άρθρο 41 του περί Δικαστηρίων Νόμου αρ. 14/1960 αναγνωρίζει τέτοια εξουσία. Το εν λόγω Άρθρο ανταποκρίνεται σχεδόν απόλυτα προς τη Δ.25 θ.5 των παλαιών αγγλικών θεσμών.
Στο Annual Practice 1958 αναφέρεται ότι όπου δεν ζητείται ειδική θεραπεία (specific relief) εκτός από δήλωση, πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή.
Στην παρούσα αγωγή δεν διεκδικείται (asserted) κανένα δικαίωμα ούτε μορφοποιείται οποιαδήποτε απαίτηση παρά μόνο νομικό δικαίωμα (legal right), το οποίο πιθανό να είναι προδικαστικό (preliminary) σημείο σε άλλη αγωγή.
Το Δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία να εκδώσει αναγνωριστικές αποφάσεις επί των απαιτήσεων 1 και 2 και κατά συνέπεια δεν έχει στοιχειοθετηθεί ότι οι ενάγοντες απέδειξαν την κύρια προϋπόθεση ότι έχουν εκ πρώτης όψεως υπόθεση (good cause of action).
2. Καθ’ όσον αφορά την απαίτηση 3 με την οποία ζητείται διάταγμα που να απαγορεύει στους εναγόμενους 2 να εγείρουν δικαστική διαδικασία στη Χιλή, και πάλιν δεν ικανοποιούνται οι [*738]προϋποθέσεις για επίδοση εκτός δικαιοδοσίας.
3. Η απαίτηση αρ.4, με την οποία ζητείται διακήρυξη του Δικαστηρίου ότι οι ενάγοντες δεν έχουν ευθύνη προς τους εναγομένους για ζημιές στα φορτία κατά τη μεταφορά τους επί του πλοίου και την προσάραξη του στα Στενά του Μαγγελλάνου, αν ευρίσκετο ενώπιον Αγγλικών Δικαστηρίων, θα εξαρτάτο από τη διακριτική ευχέρεια που έχουν τα εν λόγω Δικαστήρια να εκδίδουν διακηρύξεις έλλειψης ευθύνης (declaration of non-liability). Όμως δεν υπάρχει αυθεντία ή προηγούμενο του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κύπρου επί του θέματος αυτού.
4. Δεν υπάρχει τρόπος και ούτε έγινε εισήγηση για υπερπήδηση του εμποδίου που δημιουργείται με την απόδοση αποκλειστικής δικαιοδοσίας στα Αγγλικά Δικαστήρια στη συμφωνία που έγινε μετά το ναυάγιο μεταξύ των διαδίκων. Ως εκ τούτου ούτε η προϋπόθεση ότι η Κύπρος είναι το κατάλληλο forum για εκδίκαση της αγωγής, δεν έχει ικανοποιηθεί.
Η αίτηση απορρίφθηκε.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Thornhill v. Weeks [1913] Ch. D. 438,
SN1 Aerospatiale v. Lee και Jak a.o. [1987] 3 All E.R. 510,
British Airways Board v. Laker Airways Ltd a.o. [1984] 3 All E.R. 39,
Continental Bank N.A. v. Aeakos Compania Naviera S.A. a.o. [1994] Lloyd’s Law Reports, Vol. 1505,
Gannet Shipping Ltd v. Naafi κ.ά. (1995) 1 Α.Α.Δ. 10.
Greenwich Healthcare National Health Sevice Trust v. London and Quadrant Housing Trust a.o. [1998] 3 All E.R. 437,
New Hampshire v. Aerospace [1998] Lloyd’s L.R. 539.
Aίτηση.
Aίτηση σε Aγωγή Nαυτοδικείου με την οποία οι ενάγοντες ζητούν 1) άδεια επίδοσης ειδοποίησης του κλητηρίου εντάλματος στους εναγομένους 1 και 2 εκτός της δικαιοδοσίας του Δικαστη[*739]ρίου 2) άδεια υποκατάστατης επίδοσης της πιο πάνω ειδοποίησης με διπλοσυστημένη επιστολή στη διεύθυνση που αναφέρεται, 3) διάταγμα που να ορίζει το χρόνο εμφάνισης των εναγομένων 1 και 2 σε 45 ημέρες από τη λήψη της εν λόγω ειδοποίησης και 4) διάταγμα όπως σε περίπτωση παράλειψης καταχώρησης εμφάνισης κατά τον πιο πάνω αναφερόμενο χρόνο, οποιαδήποτε ειδοποίηση στην αγωγή θα θεωρείται ότι επιδόθηκε με την ανάρτηση αντιγράφου της στον Πίνακα Eιδοποιήσεων του Δικαστηρίου.
Γρ. Λεοντίου και Δ. Σαμουήλ για Μ. Μοντάνιο, για τους Eνάγοντες.
Cur. adv. vult.
KPONIΔHΣ, Δ.: Με αγωγή που καταχώρησαν οι ενάγοντες εναντίον αμφοτέρων των εναγομένων, αξιώνουν τις πιο κάτω θεραπείες:-
“Εναντίον των Εναγομένων (1):
1. Δήλωση του Σεβαστού Δικαστηρίου ότι οποιεσδήποτε και όλες οι απαιτήσεις ή αξιώσεις των Εναγομένων (1), ως ιδιοκτητών και/ή παραληπτών φορτίου 6.532,872 μετρικών τόνων νιτρικού κάλλιου (nitrate) και 2.000 μετρικών τόνων ανθρακικού κάλλιου (potash) (μαζί αναφερόμενα ως το “Πρώτο Φορτίο”) που φορτώθηκε στο λιμάνι Τοκοπίλλα της Χιλής πάνω στο υπό Κυπριακή σημαία πλοίο “VALY” (το “Πλοίο”) ιδιοκτησίας των Εναγόντων και/ή ως κατόχων στην κανονική πορεία των πραγμάτων φορτωτικών υπ’ αριθμό 1 μέχρι 5 (συμπεριλαμβανομένων) ημερομηνίας 11/8/1998 με προορισμό το λιμάνι του Κέιπ Τάουν (Cape Town) της Νότιας Αφρικής και φορτωτικών υπ’ αριθμόν 1 μέχρι 15 (συμπεριλαμβανομένων) ημερομηνίας 11/8/1998 με προορισμό το λιμάνι Ντέρμπαν (Durban) επίσης της Νότιας Αφρικής, οι οποίοι έλαβαν και/ή απαίτησαν την παράδοση του Πρώτου Φορτίου βάσει των πιο πάνω φορτωτικών, οι οποίες απαιτήσεις ή αξιώσεις εγείρονται από και/ή σχετίζονται με την μεταφορά του Πρώτου Φορτίου επί του Πλοίου και/ή την προσάραξη του Πλοίου στα Στενά του Μαγγελλάνου στις 25/8/98, αρμόζουν να εκδικασθούν από το Κυπριακό Δικαστήριο.
Εναντίον των Εναγομένων (2):
[*740]2. Δήλωση του Σεβαστού Δικαστηρίου ότι οποιεσδήποτε και όλες οι απαιτήσεις ή αξιώσεις των Εναγομένων (2), ως ιδιοκτητών και/ή παραληπτών φορτίου 5.047,770 μετρικών τόνων πρώτης ποιότητας αποχρωματισμένου μαλακού ξύλου από ξυλοπολτό (prime bleached softwood kraft pulp) (το “Δεύτερο Φορτίο”) που φορτώθηκε στο λιμάνι Σαν Βισέντε της Χιλής πάνω στο Πλοίο και/ή ως κατόχων στην κανονική πορεία των πραγμάτων, φορτωτικής υπ’ αριθμό 1 ημερομηνίας 18/8/1998 οι οποίοι έλαβαν και/ή απαίτησαν την παράδοση του Δεύτερου Φορτίου με βάση την πιο πάνω φορτωτική, οι οποίες απαιτήσεις ή αξιώσεις εγείρονται από και/ή σχετίζονται με την μεταφορά του Δεύτερου Φορτίου επί του Πλοίου και/ή την προσάραξη του Πλοίου στα Στενά του Μαγγελλάνου στις 25/8/98, αρμόζουν να εκδικασθούν από το Κυπριακό Δικαστήριο.
Εναντίον των Εναγομένων (2):
3. Διάταγμα που να απαγορεύει στους Εναγομένους (2) από το να εγείρουν δικαστική διαδικασία ενώπιον των Δικαστηρίων της Χιλής σε σχέση με οποιεσδήποτε από τις απαιτήσεις που αναφέρονται πιο πάνω.
Εναντίον των Εναγομένων (1) και (2):
4. Δήλωση ότι οι Ενάγοντες δεν είχαν και δεν έχουν ευθύνη προς τους Εναγομένους σε σχέση με οποιεσδήποτε ζημιές στο Πρώτο και Δεύτερο Φορτίο οι οποίες τυχόν να προκλήθηκαν κατά την πιο πάνω μεταφορά των Φορτίων επί του Πλοίου και/ή από την προσάραξη του Πλοίου στα Στενά του Μαγγελλάνου στις 25/8/1998.”.
Με μονομερή αίτησή τους οι αιτητές-ενάγοντες ζητούν τις πιο κάτω θεραπείες:-
“1. Διάταγμα του Δικαστηρίου με το οποίο να παρέχεται άδεια επίδοσης ειδοποίησης του κλητηρίου εντάλματος στην πιο πάνω αγωγή μαζί με αντίγραφο του εν λόγω Διατάγματος στους πιο πάνω Εναγόμενους 1, Mineag Sqm (Africa) (Proprietory) Limited από τη Νότιο Αφρική και στους πιο πάνω Εναγομένους 2, P.T. Lontar Papyrus Pulp & Paper Industry από την Ινδονησία, εκτός της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου.
[*741]2. Διάταγμα του Δικαστηρίου που να επιτρέπει την υποκατάστατη επίδοση της προαναφερθείσας ειδοποίησης του κλητηρίου εντάλματος στους πιο πάνω Εναγόμενους 1 και 2 με διπλοσυστημένη επιστολή στη διεύθυνσή τους που σημειώνεται στο κλητήριο ένταλμα.
3. Διάταγμα του Δικαστηρίου που να ορίζει τον χρόνο εμφάνισης των πιο πάνω Εναγομένων 1 και 2 σε 45 ημέρες από τη λήψη της εν λόγω ειδοποίησης του κλητηρίου εντάλματος.
4. Διάταγμα του Δικαστηρίου όπως, σε περίπτωση παράλειψης καταχώρησης εμφάνισης κατά τον πιο πάνω αναφερόμενο χρόνο, οποιαδήποτε ειδοποίηση στην αγωγή θα θεωρείται ότι επιδόθηκε με την ανάρτηση αντιγράφου της στον Πίνακα Ειδοποιήσεων του Δικαστηρίου.”.
Η μονομερής αυτή αίτηση συνοδεύεται από ένορκη δήλωση ενός εκ των Διευθυντών των εναγόντων.
Τα γεγονότα, όπως φαίνονται στην ένορκη δήλωση είναι τα ακόλουθα:-
Κατά τον ουσιώδη χρόνο οι ενάγοντες ήταν και εξακολουθούν να είναι οι ιδιοκτήτες του πλοίου “VALY”. Το πλοίο είναι εγγεγραμμένο στο Κυπριακό νηολόγιο με επίσημο αριθμό IMO 7724966. Οι εναγόμενοι 1 και 2 είναι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης που συστάθηκαν η πρώτη στη Νότιο Αφρική και η δεύτερη στην Ινδονησία.
Με γραπτή συμφωνία ημερομηνίας 28.7.98 οι ενάγοντες χρονοναύλωσαν το πλοίο από τις 3.8.98 για περίοδο 35 με 60 ημερών στην Εταιρεία South African Marine Corporation Limited από το Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής. Σύμφωνα με τους όρους του ναυλοσυμφώνου το πλοίο έφθασε στο λιμάνι Τοκοπίλλα της Χιλής όπου φόρτωσε 6.532,872 μετρικούς τόνους νιτρικού καλλίου και 2.000 μετρικούς τόνους ανθρακικού καλλίου για μεταφορά στα λιμάνια Κέιπ Τάουν και Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής. Στη συνέχεια το πλοίο φόρτωσε στο λιμάνι Βισέντε της Χιλής φορτίο από 5.047,770 μετρικούς τόνους ξυλοπολτού για μεταφορά στο λιμάνι Ταμπ Τίνγκι Τζαμπ της Ινδονησίας. Προς τούτο εκδόθηκαν ανάλογες φορτωτικές.
Το πλοίο, στη συνέχεια, κατευθύνθηκε νότια προς το Χιλιανό λιμάνι Ancud στο νησί Χιλόε όπου επιβιβάστηκαν δύο εγγεγραμ[*742]μένοι πλοηγοί, για την πλοήγηση του πλοίου μέσω των Στενών του Μαγγελλάνου μέχρι το Πούντα Αρένας.
Κατά την 01.00 ώρα της 25ης Αυγούστου 1998 κατά τη διάρκεια πλοήγησης του πλοίου λόγω της βαριάς κακοκαιρίας και της χαμηλής ορατότητας κτύπησε σε βραχώδη παρεκβολή του νησιού Hannover. Λόγω της σύγκρουσης το πλοίο έπαθε εκτεταμένες ζημιές με αποτέλεσμα να του είναι αδύνατο να συνεχίσει το ταξίδι δεδομένης της κακοκαιρίας που επικρατούσε.
Με γραπτή συμφωνία ημερ. 1.10.98 οι ενάγοντες συμφώνησαν με τους χρονοναυλωτές και τους εναγομένους αρ. (1) και (2) ως ιδιοκτήτες του Πρώτου και Δεύτερου φορτίου αντιστοίχως μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:-
“(α) όπως το Ναυλοσύμφωνο τερματιστεί·
(β) το ταξίδι που προβλεπόταν από τις φορτωτικές τερματιστεί στο Μοντεβιντέο·
(γ) το Πρώτο και Δεύτερο Φορτίο να μεταφορτωθούν σε υποκατάστατο πλοίο, για την μεταφορά τους στα λιμάνια προορισμού το οποίο θα ναυλώνετο από τους Χρονοναυλωτές·
(δ) όπως τερματιστούν όλες οι μελλοντικές υποχρεώσεις που προβλέπονταν από τους όρους του Ναυλοσυμφώνου και των Φορτωτικών·
(ε) κηρύχθηκε γενική αβαρία (general average) και οι κ.κ. Richards Hogg Lindley διορίστηκαν ως γενικοί διακανονιστές αβαρίας (general average adjusters)·
(στ) οι ιδιοκτήτες του πρώτου και Δεύτερου φορτίου διακανονήσουν με δικά τους έξοδα την εκφόρτωση και μεταφόρτωση των εν λόγω φορτίων από το Πλοίο·
(η) οι Ενάγοντες δεν θα φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε ζημιά ή απώλεια των Φορτίων κατά την μεταφόρτωση·
(θ) όλα τα δικαιώματα των Εναγομένων όπως αυτά καθορίζονται από τις Φορτωτικές μέχρι και την συμπλήρωση της μεταφόρτωσης να συνεχίσουν να ισχύουν χωρίς να καταργούνται από τη συμφωνία.”.
[*743]Τα πιο πάνω αναφέρονται στην ένορκη δήλωση. Στη συμφωνία όμως που επισυνάπτεται στην αίτηση ως Τεκμήριο “ΦΔ8” στην παράγραφο 11 κάτω από τον τίτλο LAW AND JURISDICTION αναφέρονται τα εξής:-
“This agreement to be governed by and construed in accordance with English Law and any dispute arising hereunder or in respect thereof to be referred to the exclusive jurisdiction of the High Court of Justice in London.”.
Με επιστολή των αντιπροσώπων τους ημερομηνίας 15.10.98 οι εναγόμενοι κάλεσαν τους ενάγοντες να τους παραχωρήσουν εγγύηση ύψους $700.000 για τις απαιτήσεις τους εναντίον τους για τυχόν ζημιές στα φορτία. Τελικά οι ασφαλιστές των εναγόντων έδωσαν στους εναγομένους δύο επιστολές ανάληψης υποχρέωσης ύψους $365.000 και $335.000 αντίστοιχα.
Η επίδοση ειδοποίησης κλητηρίου εντάλματος εκτός δικαιοδοσίας διέπεται από τον Κανονισμό 24 των Κανονισμών του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη δικαιοδοσία του ως ναυτοδικείο. Η έκταση του Κανονισμού 24 είναι παρόμοια με εκείνη του O.11 r.1 των παλαιών Αγγλικών Θεσμών και κατά συνέπεια παρόμοια κριτήρια θα πρέπει να διέπουν την άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου να επιτρέψει επίδοση εκτός δικαιοδοσίας.
Βασικές προϋποθέσεις για την άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου να επιτρέψει την επίδοση εκτός δικαιοδοσίας είναι (α) οι ενάγοντες να έχουν καλό αγώγιμο δικαίωμα (good cause of action) και (β) η αγωγή να είναι κατάλληλη όπως εκδικασθεί στην Κύπρο.
Σύμφωνα με την Jadranska Slobodna Plovidba v. Photos Photiades & Co. (1965) 1 Α.Α.Δ. 58 οι ενάγοντες πρέπει να προσάξουν μαρτυρία που να καταδεικνύει καλή εκ πρώτης όψεως υπόθεση.
Η αγωγή αυτή, όπως μπορεί να εξαχθεί από την ανάγνωση της έκθεσης απαιτήσεως είναι αναγνωριστικής φύσεως. Με τις δύο πρώτες απαιτήσεις ζητείται δήλωση ότι “οποιεσδήποτε και όλες οι απαιτήσεις ή αξιώσεις των εναγομένων 1 και 2 αρμόζουν να εκδικασθούν από το Κυπριακό Δικαστήριο. Ζητείται δηλαδή εκ των προτέρων να αναγνωρισθεί η δικαιοδοσία του Κυπριακού Δικαστηρίου χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένη απαίτηση από τους εναγομένους. Συνεπακόλουθα των πιο πάνω ζητείται με [*744]την απαίτηση 3 “Διάταγμα που να απαγορεύει στους εναγομένους 2 από το να εγείρουν δικαστική διαδικασία ενώπιον των Δικαστηρίων της Χιλής”. Και με την απαίτηση αρ. 4 ζητείται “δήλωση ότι οι ενάγοντες δεν είχαν και δεν έχουν ευθύνη προς τους εναγομένους”.
Τις δύο πρώτες απαιτήσεις τους οι ενάγοντες τις στηρίζουν στο γεγονός ότι υπάρχει πρόθεση από τους εναγομένους να εγείρουν απαιτήσεις για ζημιές που έχουν υποστεί. Αυτή η πρόθεση εκφράζεται από την επιμονή τους να ζητήσουν εγγυητική επιστολή ύψους $700.000 πράγμα που έχουν πετύχει. Βασίζουν δε τις απαιτήσεις αυτές οι ενάγοντες στις φορτωτικές με βάση τις οποίες δίδεται αρμοδιότητα στα Κυπριακά Δικαστήρια.
Είναι νομική αρχή και νομολογιακά καθιερωμένο ότι τα Δικαστήρια έχουν διακριτική εξουσία να εκδίδουν αναγνωριστικές αποφάσεις δικαιώματος.
Το άρθρο 41 του περί Δικαστηρίων Νόμου αρ. 14/1960 αναγνωρίζει τέτοια εξουσία. Το άρθρο 41 έχει ως εξής:-
“41. Έκαστον δικαστήριον εν τη ασκήσει της πολιτικής αυτού δικαιοδοσίας θα έχη εξουσίαν όπως εκδίδη δεσμευτικάς αναγνωρίσεις δικαιώματος είτε ζητείται ή ηδύνατο να ζητηθή οιαδήποτε παρεπομένη θεραπεία ή όχι.”.
Το άρθρο 41 ανταποκρίνεται σχεδόν απόλυτα προς τη Δ.25 θ.5 των παλαιών αγγλικών θεσμών.
Στο Annual Practice 1958 στη σελίδα 578 αναφέρεται ότι όπου δεν ζητείται ειδική θεραπεία (specific relief) εκτός από δήλωση πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή. Και συνεχίζει ότι:-
“and a declaration ought not to be made upon a preliminary point in an action brought for that purpose, where the substantive relief must be claimed in another action”
.........................................................................................................
“Thus a declaration will not be made against a person who has asserted no right not formulated any specific claim, and only of a legal right (Nixon v. A.G. [1930] 1 Ch. 574).”
........................................................................................................
[*745]“nor will a declaration be merely to enable the plaintiff to utilise it in a foreign action.”.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος των εναγόντων με παρέπεμψε στην απόφαση Thornhill v. Weeks [1913] Ch. D. 438. Τα γεγονότα της υπόθεσης αυτής όμως είναι εντελώς διάφορα από την παρούσα αγωγή. Σ’ εκείνη υπήρχε συγκεκριμένη απαίτηση για παράνομη επέμβαση και αποζημιώσεις, συνάμα εζητείτο και δήλωση αναγνωριστική του δικαιώματος. Ενώ στην παρούσα αγωγή δεν προβάλλεται καμιά συγκεκριμένη απαίτηση και πρέπει το Δικαστήριο να υποθέσει ποιά θα είναι η μελλοντική πιθανή απαίτηση των εναγομένων και πού θα βασίζεται στις φορτωτικές ή στη δεύτερη συμφωνία των μερών στην οποία δίδεται αποκλειστική δικαιοδοσία στα Αγγλικά Δικαστήρια.
Στην παρούσα αγωγή δεν διεκδικείται (asserted) κανένα δικαίωμα ούτε μορφοποιείται οποιαδήποτε απαίτηση παρά μόνο νομικό δικαίωμα (legal right), το οποίο πιθανό να είναι προδικαστικό (preliminary) σημείο σε άλλην αγωγή.
Τελικά δεν έχω πεισθεί ότι το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία να εκδώσει αναγνωριστικές αποφάσεις επί των απαιτήσεων αρ. 1 και 2 και κατά συνέπεια δεν έχει στοιχειοθετηθεί ότι οι ενάγοντες απέδειξαν την κύρια προϋπόθεση ότι έχουν εκ πρώτης όψεως υπόθεση (good cause of action).
Όσον αφορά την απαίτηση αρ. 3 ο ευπαίδευτος συνήγορος με παρέπεμψε σε Αγγλικές αυθεντίες, στις SN1 Aerospatiale v. Lee και Jak and Another [1987] 3 All E.R. 510, British Airways Board v. Laker Airways Ltd. and Others [1984] 3 All E.R. 39 και Continental Bank N.A. v. Aeakos Compania Naviera S.A. and Others [1994] Lloyd’s Law Reports, Vol. 1 505.
Και στις πιο πάνω αυθεντίες είναι χαρακτηριστικό ότι υπήρχε εκκρεμής διαδικασία ενώπιον αλλοδαπού Δικαστηρίου. Υπήρχε μορφοποιημένη και συγκεκριμένη απαίτηση. Βασική δε προϋπόθεση για την έκδοση τέτοιου διατάγματος είναι η διαπίστωση ότι η αγωγή είναι καταπιεστική και ενοχλητική (oppressive and vaxatious).
Στην παρούσα υπόθεση είναι εντελώς άγνωστη η ενδεχόμενη απαίτηση των εναγομένων και περαιτέρω αν αυτή θα βασίζεται ή όχι στις φορτωτικές ή στη συμφωνία των μερών μετά το ναυάγιο η οποία με το άρθρο 11 δίδει αποκλειστική δικαιοδοσία στα [*746]Αγγλικά Δικαστήρια. Η ισχύς των φορτωτικών με την πιο πάνω συμφωνία των μερών έχει τερματισθεί. Δεν έχω πεισθεί ότι η οποιαδήποτε ενδεχόμενη απαίτηση των εναγομένων θα βασίζεται στις φορτωτικές ή στη μεταγενέστερη συμφωνία των μερών, ούτε έχω ικανοποιηθεί ότι εκ πρώτης όψεως τέτοια αγωγή θα ήταν καταπιεστική και ενοχλητική για τους ενάγοντες στην παρούσα διαδικασία.
Η μόνη Κυπριακή υπόθεση συναφής προς την παρούσα, είναι η Gannet Shipping Ltd. v. Naafi κ.ά. (1995) 1 Α.Α.Δ. 10 στην οποία ο Κούρρης Δ. ανέφερε τα εξής στη σελ. 37:
“Για την αιτούμενη θεραπεία αρ. 5, οι ενάγοντες επιζητούν όπως το κυπριακό δικαστήριο παρέμβει με τη μορφή διατάγματος και αναστείλει τις διαδικασίες που εκκρεμούν ενώπιον των αλλοδαπών δικαστηρίων. Έχω τη γνώμη ότι το αίτημα είναι ανεδαφικό και προκύπτει από εσφαλμένη ερμηνεία της Νομοθεσίας που διέπει την παρούσα διαδικασία.
Ένα τέτοιο διάταγμα δεν μπορεί να εκτελεστεί εκτός Κύπρου, καθότι διάταγμα αναστολής δεν αποτελεί χρηματική απόφαση εντός της έννοιας του περί Αλλοδαπών Αποφάσεων (Αμοιβαία Εκτέλεση) Νόμου, Κεφ. 10 ή του αντίστοιχου Αγγλικού Νόμου του οποίου οι πρόνοιες είναι ταυτόσημες.
Η εκτέλεση διατάγματος προϋποθέτει προσωπική επίδοση και σε περίπτωση απειθαρχίας εξαναγκασμό σε υπακοή. Στην παρούσα υπόθεση οι πλείστοι των εναγομένων βρίσκονται εκτός δικαιοδοσίας και περιλαμβάνουν ακόμη υπουργείο ξένης χώρας όπως είναι οι εναγόμενοι αρ. 6. Συνεπώς, το αιτητικό 5 δεν ευσταθεί με κανένα τρόπο.”.
Κατά συνέπεια και στην απαίτηση 3 δεν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις που έχουν τεθεί από τη νομολογία για την επίδοση εκτός δικαιοδοσίας.
Παραμένει προς εξέταση η απαίτηση αρ. 4 με την οποία ζητείται διακήρυξη του Δικαστηρίου ότι οι ενάγοντες δεν έχουν ευθύνη προς τους εναγομένους για ζημιές στα φορτία κατά τη μεταφορά τους επί του πλοίου και την προσάραξη του στα Στενά του Μαγγελλάνου στις 25.8.98.
Τα Αγγλικά Δικαστήρια έχουν αναγνωρίσει ότι έχουν διακριτική ευχέρεια να εκδίδουν διακηρύξεις έλλειψης ευθύνης [*747](declaration of non-liability). Δεν υπάρχει αυθεντία ή προηγούμενο του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κύπρου.
Στην υπόθεση Greenwich Healthcare National Health Service Trust v. London and Quadrant Housing Trust and Others [1998] 3 All E.R. 437 απεφασίσθη ότι σε ειδικές περιπτώσεις δικαιολογείται η έκδοση διακήρυξης έλλειψης ευθύνης του ενάγοντα σε υπάρχουσα ή πιθανή μελλοντική δικαστική διαδικασία εφόσον ικανοποιηθεί ότι αυτή θα είναι ωφέλιμη προς τον ενάγοντα και ότι η μη παροχή της θα ισοδυναμεί με μη απόδοση δικαιοσύνης στον ενάγοντα.
Τα γεγονότα της πιο πάνω υπόθεσης είναι εντελώς διάφορα από την παρούσα υπόθεση.
Στην υπόθεση New Hamphshire v. Aerospace [1998] Lloyd’s L.R. 539 το Δικαστήριο βασίσθηκε στη Δ.11 θ.10(d) των νέων αγγλικών θεσμών στην οποία έχει προστεθεί η φράση “ως άλλως επηρεάζουσα σύμβαση” (otherwise affecting a contract). Οι νέοι αγγλικοί θεσμοί δεν έχουν εφαρμογή στην Κύπρο. Από την πιο πάνω υπόθεση θεωρώ χρήσιμο να παραθέσει το εξής απόσπασμα από τη σελίδα 542:-
“In my judgment the strictures of Lord Justice Kerr in The Volvox Hollandia, [1988] 2 Lloyd’s Rep. 361 at p.371, col. 2, apply with full force to the facts of this case, where he said:
In addition, there is an important wider perspective. Claims for declarations, and in particular negative declarations, must be viewed with great caution in all situations involving possible conflicts of jurisdictions, since they obviously lend themselves to improper attempts at forum shopping. I have already said that in my view the present case provides a blatant example of this.
I would respectfully follow this observations as a matter of principle and adopt them in relation to the facts of this case.”.
Το πιο πάνω απόσπασμα δίδει την απάντηση στην παρούσα υπόθεση. Όπως ανέφερα προηγούμενα με την συμφωνία που έγινε μετά το ναυάγιο μεταξύ των διαδίκων δίδει αποκλειστική δικαιοδοσία στα Αγγλικά Δικαστήρια και εφαρμοστέο δίκαιο το Αγγλικό. Δεν μπορώ να διακρίνω τρόπο, ούτε και υπάρχει τέτοια εισήγηση ή επιχειρηματολογία εκ μέρους των εναγόντων, [*748]να υπερπηδηθεί το εμπόδιο αυτό.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους βρίσκω ότι οι ενάγοντες-αιτητές απέτυχαν να με ικανοποιήσουν και στις δύο προϋποθέσεις που τίθενται δηλαδή ότι έχουν καλό αγώγιμο δικαίωμα (good cause of action) και ότι η αγωγή είναι κατάλληλος να εκδικασθεί στην Κύπρο.
Η αίτηση απορρίπτεται.
H αίτηση απορρίπτεται.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο