(1999) 1 ΑΑΔ 883
[*883]21 Iουνίου, 1999
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΣΙΜΟΣ ΛΟΪΖΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑ ΛΟΪΖΟΥ ΩΣ ΦΥΣΙΚΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΘΥΓΑΤΕΡΑΣ ΤΟΥΣ
ΧΡΙΣΤΙΑΝΑΣ ΣΙΜΟΥ ΛΟΪΖΟΥ,
Εφεσείοντες,
ν.
ΑΝΔΡΕΑ ΜΟΥΡΤΖΗ,
Εφεσίβλητου,
ΚΑΙ ΩΣ ΕΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗ ΔΥΝΑΜΕΙ ΔΙΑΤΑΓΗΣ ΤΟΥ
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ 31.1.1997,
ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ ΣΙΜΟΥ ΛΟΪΖΟΥ (ΑΝΗΛΙΚΗ) ΔΙΑ ΤΩΝ
ΣΙΜΟΥ ΛΟΪΖΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑΣ ΛΟΪΖΟΥ ΩΣ ΦΥΣΙΚΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΟΥΝΤΕΣ ΤΗ ΓΟΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ
ΤΗΣ ΑΝΗΛΙΚΗΣ ΘΥΓΑΤΕΡΑΣ ΤΟΥΣ,
Εφεσείουσα,
ν.
ΑΝΔΡΕΑ ΜΟΥΡΤΖΗ,
Εφεσίβλητου.
(Πολιτική Έφεση Aρ. 10085)
Αποζημιώσεις — Γενικές αποζημιώσεις — Κοριτσάκι πέντε χρόνων τραυματίστηκε όταν το αυτοκίνητο το οποίο οδηγούσε η μητέρα του, ενεπλάκη σε τροχαίο ατύχημα — Συνεπεία του φόβου, αμέσως μετά το δυστύχημα ήταν ανήσυχο και κάποτε έκλαιγε — Παρουσίασε εγκόπριση και ενούριση για μερικές μέρες — Επιδικασθείσες αποζημιώσεις £900 — Επικυρώθηκαν κατ’ έφεση.
Αποζημιώσεις — Ειδικές αποζημιώσεις — Πρέπει να αποδεικνύονται με ικανοποιητική μαρτυρία.
[*884]Ευρήματα Δικαστηρίου — Αξιολόγηση μαρτυρίας — Ιατρική μαρτυρία σε αγωγή για αποζημιώσεις για ισχυριζόμενες προσωπικές βλάβες που υπέστη η ενάγουσα σε τροχαίο ατύχημα — Τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως προς τις προσωπικές βλάβες ήταν αποτέλεσμα ανάλυσης και ορθής αξιολόγησης της εν λόγω μαρτυρίας — Δεν τεκμηριώθηκε λόγος για επέμβαση του Εφετείου.
Η εφεσείουσα, ηλικίας πέντε χρόνων κατά τον χρόνο του ατυχήματος, ήταν επιβάτιδα σε αυτοκίνητο που οδηγούσε η μητέρα της. Από το δυστύχημα που δεν τραυματίστηκε κανένας, η εφεσείουσα ισχυρίσθηκε ότι υπέστη σιόκ, φοβίες, ανησυχία, εγκόπριση, ενούριση και αλλαγή συμπεριφοράς.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο επιδίκασε ποσό £900.- ως γενικές αποζημιώσεις για τις σωματικές βλάβες που υπέστη η εφεσείουσα.
Ο πρωτόδικος Δικαστής αφού αξιολόγησε την ιατρική μαρτυρία αναφορικά με την εξέλιξη της υγείας της εφεσείουσας μετά το δυστύχημα, κατέληξε στο συμπέρασμα πως δεν επρόκειτο για μια τόσο σοβαρή περίπτωση όπως είχε εισηγηθεί ο συνήγορός της. Το Δικαστήριο επεσήμανε υπερβολές στη μαρτυρία της μητέρας της εφεσείουσας και στη μαρτυρία των ιατρών που την εξέτασαν σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά το δυστύχημα.
Η αξίωση για ειδικές αποζημιώσεις απερρίφθη στο σύνολό της λόγω μη προσκόμισης ικανοποιητικής μαρτυρίας προς απόδειξη επί μέρους κονδυλίων.
Η έφεση στρέφεται κατά των ευρημάτων του πρωτόδικου Δικαστηρίου στα οποία κατέληξε κατόπιν ανάλυσης και αξιολόγησης της μαρτυρίας.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το ποσό των £900 που επιδίκασε το Δικαστήριο ως γενικές αποζημιώσεις υπέρ της εφεσείουσας, δεν είναι έκδηλα χαμηλό, ενόψη των διαπιστώσεων του αναφορικά με τις σωμαιτκές βλάβες που υπέστη και γενικά την κατάσταση της υγείας της εφεσείουσας μετά το δυστύχημα, που ουσιαστικά δεν παρουσίαζε κανένα πρόβλημα.
2. Η επιστημονική μαρτυρία ως προς το σύμπτωμα της εγκόπρισης, έγινε δεκτή και αξιολογήθηκε στο σύνολό της με βάση τα ορθά κριτήρια αξιολόγησης επιστημονικής μαρτυρίας.
3. Οι ειδικές αποζημιώσεις ορθά δεν επιδικάσθηκαν από το πρωτό[*885]δικο Δικαστήριο, αφού δεν αποδείχθηκαν με ικανοποιητική μαρτυρία.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Bonham - Carter v. Hyde Part Hotel Ltd [1948] 64 T.L.R. 177.
Έφεση.
Έφεση από την ενάγουσα κατά της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Iωαννίδης, E.Δ.) που δόθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου, 1997 (Aγωγή Aρ. 10415/93) υπέρ της ενάγουσας-εφεσείουσας και εναντίον του εναγόμενου-εφεσίβλητου για το ποσό των £900 πλέον τόκο και έξοδα ως γενικές αποζημιώσεις για σωματικές βλάβες που έχει αυτή υποστεί συνεπεία τροχαίου δυστυχήματος.
Μ. Πικής, για την Eφεσείουσα.
Κ. Δημητριάδης, για τον Eφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Α. Κραμβής.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Στις 28.5.93 το αυτοκίνητο που οδηγούσε η μητέρα της εφεσείουσας ενεπλάκη σε τροχαίο δυστύχημα με αυτοκίνητο που οδηγούσε ο εφεσίβλητος. Η εφεσείουσα ήταν τότε πέντε περίπου χρόνων και κατά την ώρα του δυστυχήματος ήταν επιβάτης του αυτοκινήτου που οδηγούσε η μητέρα της.
Από το δυστύχημα κανένας δεν τραυματίστηκε. Ωστόσο, η εφεσείουσα υπέστη, καθώς ισχυρίστηκε, τις πιο κάτω σωματικές βλάβες όπως τις περιγράφει στην αγωγή που κίνησε εναντίον του εφεσίβλητου.
“(1) Ψυχολογικό τραύμα και σιοκ.
(2) Φοβίες και ανησυχία.
(3) Έχει ανήσυχο ύπνο, βλέπει εφιάλτες, ξυπνά πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας και κλαίει, ζητά κάποιο να κοιμηθεί μαζί της γιατί φοβάται.
[*886]
(4) Εγκόπριση (encopresis) κατά τη διάρκεια της ημέρας.
(5) Ενούρηση κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας.
(6) Αλλαγή συμπεριφοράς, αποσύρεται στον εαυτό της, κλαίει εύκολα και φοβάται να εισέλθει στο αυτοκίνητο.”
Η αξίωση της εφεσείουσας ήταν για γενικές και ειδικές αποζημιώσεις, τόκους και έξοδα.
Οι ισχυριζόμενες ειδικές ζημιές της εφεσείουσας προστέθηκαν στην Εκθεση Απαιτήσεως ύστερα από σχετική τροποποίηση η οποία έγινε μετά που η μητέρα της εφεσείουσας έδωσε τη μαρτυρία της. Οι εν λόγω ζημιές είναι οι ακόλουθες:
“(1) Ιατρικά έξοδα £Κ335.
(2) Αξία υπηρεσιών και/ή φροντίδα της μητέρας της ενάγουσας προς £100.- μηνιαίως κατά τις περιόδους διακοπών της ενάγουσας από την ημερομηνία του δυστυχήματος μέχρι τον Μάϊο του 1996 ήτοι 12 Χ 100 0 £Κ1200.
(3) Αξία υπηρεσιών και/ή φροντίδας της μητέρας της ενάγουσας κατά τις εκάστοτε σχολικές περιόδους της ενάγουσας προς £Κ50 μηνιαία από την ημερομηνία του δυστυχήματος μέχρι τον Μάϊο του 1996 ήτοι £Κ24 Χ 50 = £Κ1200.”
Ο εφεσίβλητος στην υπεράσπισή του παραδέχθηκε την ευθύνη για το δυστύχημα και έτσι τα επίδικα θέματα ήταν μόνο η διαπίστωση των ζημιών και ο καθορισμός των αποζημιώσεων.
Ο πρωτόδικος δικαστής ύστερα από προσεκτική αξιολόγηση της μαρτυρίας προέβη στις πιο κάτω διαπιστώσεις αναφορικά με την εξέλιξη της κατάστασης της υγείας της εφεσείουσας μετά το δυστύχημα.
“Η ενάγουσα αμέσως μετά το δυστύχημα φοβήθηκε και άρχισε να κλαίει. Συνεπεία του φόβου αυτού τις πρώτες μέρες αμέσως μετά το δυστύχημα ήταν ανήσυχη και κάποτε έκλαιγε. Βρίσκω ακόμη ότι τις πρώτες μέρες αμέσως μετά το δυστύχημα παρουσίασε εγκόπριση και ενούρηση η οποία οφειλόταν στο φόβο της από το δυστύχημα. Τα συμπτώματα αυτά ήταν πιο συχνά τις πρώτες ημέρες αλλά μετά την πάροδο του χρόνου αυτά αραίω[*887]ναν μέχρι που σταμάτησαν να υφίστανται. Η συχνότητα της εγκόπρισης και ενούρησης δεν ήταν επί καθημερινής βάσεως ενώ βρίσκω ότι η συνολική περίοδος που η ενάγουσα παρουσίαζε εγκόπριση και ενούρηση με την πιο πάνω συχνότητα σε καμιά περίπτωση δεν ξεπέρασε τους πέντε μήνες και βρίσκω ότι μετά την πάροδο των πέντε μηνών επανήλθε στην προτέρα κατάσταση χωρίς κανένα πρόβλημα. Βρίσκω ακόμη ότι σήμερα η ενάγουσα δεν παρουσιάζει κανένα απολύτως πρόβλημα συνεπεία του δυστυχήματος και ότι είναι ένα φυσιολογικό παιδί όπως όλα τα άλλα παιδιά της ηλικίας της.”
Το Δικαστήριο ύστερα από σύντομη αποτίμηση των πιο πάνω διαπιστώσεών του αναφορικά με την εξέλιξη της υγείας της εφεσείουσας μετά το δυστύχημα, κατέληξε στο συμπέρασμα πως δεν επρόκειτο για μια τόσο σοβαρή και τραγική περίπτωση όπως είχε εισηγηθεί ο συνήγορος της εφεσείουσας. Το Δικαστήριο επεσήμανε υπερβολές στη μαρτυρία της μητέρας της εφεσείουσας και στη μαρτυρία του γιατρού κ. Πασχάλη που εξέτασε την εφεσείουσα σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά το δυστύχημα. Ανάλογη ήταν η εκτίμηση του Δικαστηρίου και για τη μαρτυρία του ιατρού κ. Στυλιανίδη η οποία κατά την κρίση του Δικαστηρίου περιείχε αντιφάσεις και υπερβολές τις οποίες ειδικά επισημαίνει.
Ο πρωτόδικος δικαστής αφού έλαβε υπόψη μεταξύ άλλων και το γεγονός ότι η εφεσείουσα δεν αντιμετώπιζε πλέον κανένα πρόβλημα και ότι επανήλθε στην προτέρα καλή κατάστασή της πέντε μήνες μετά το ατύχημα έκρινε ως ικανοποιητικό το ποσό των £900.- το οποίο επιδίκασε υπέρ της ως γενικές αποζημιώσεις.
Η αξίωση για ειδικές αποζημιώσεις απορρίφθηκε στο σύνολό της επειδή δεν προσκομίστηκε ικανοποιητική μαρτυρία προς απόδειξη των επιμέρους κονδυλίων.
Έχουμε διεξέλθει με προσοχή ολόκληρη τη μαρτυρία για να διαπιστώσουμε κατά πόσο ευσταθούν τα παράπονα της εφεσείουσας ότι η αξιολόγηση της μαρτυρίας και τα ευρήματα του Δικαστηρίου είναι εσφαλμένα, αβάσιμα και αντίκεινται προς τη μαρτυρία που δόθηκε. Αυτό βέβαια, έγινε χωρίς να έχουμε το πλεονέκτημα που είχε το πρωτόδικο δικαστήριο, να παρακολουθήσουμε τη συμπεριφορά των μαρτύρων στο εδώλιο του μάρτυρα. Εντούτοις, οι υπερβολές που το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι υπάρχουν στη μαρτυρία της μητέρας της εφεσείουσας και τη μαρτυρία των ιατρών Πασχάλη και Στυλιανίδη είναι πράγματι υπαρκτές και είναι αυτές που έχουν επισημανθεί και σχολιάζονται στην απόφαση. Πρόκει[*888]ται για υπερβολές οι οποίες αναφέρονται στο καίριο ζήτημα της κατάστασης της υγείας της εφεσείουσας η διαπίστωση των οποίων αναπόφευκτα επηρέασε δυσμενώς την εκτίμηση για την αξιοπιστία των εν λόγω μαρτύρων.
Η μαρτυρία του γιατρού Στυλιανίδη, ο οποίος εξέτασε την εφεσείουσα για πρώτη φορά τρία σχεδόν χρόνια μετά το ατύχημα, κατά την έκταση που αυτή αναφέρεται στο μεμονωμένο γεγονός της εγκόπρισης, ορθά απορρίφθηκε από το Δικαστήριο ως μαρτυρία εξ ακοής εφόσον γι’ αυτό το συγκεκριμένο γεγονός ο γιατρός έλαβε γνώση από την ενάγουσα και τη μητέρα της. Η γενίκευση με την οποία διατυπώνεται ο λόγος έφεσης 3 ότι δηλαδή “το Δικαστήριο απέρριψε τη μαρτυρία του ψυχολόγου Γιαννάκη Στυλιανίδη ως εξ ακοής μαρτυρία κάτω από το φάσμα νομικής πλάνης η οποία καθιστά την απόφαση λανθασμένη” δεν ευσταθεί γιατί αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η επιστημονική μαρτυρία του γιατρού Στυλιανίδη που δόθηκε με αναφορά στις πληροφορίες που πήρε για ό,τι είχε σχέση με το σύμπτωμα της εγκόπρισης, τη συχνότητα και τη διάρκεια του συμπτώματος, έγινε δεκτή και αξιολογήθηκε στο σύνολό της από το Δικαστήριο με βάση τα ορθά κριτήρια αξιολόγησης επιστημονικής μαρτυρίας.
Έχοντας υπόψη τις διαπιστώσεις του Δικαστηρίου αναφορικά με τις σωματικές βλάβες και γενικά την κατάσταση της υγείας της εφεσείουσας μετά το δυστύχημα κρίνουμε ότι το ποσό των £900.- που επιδίκασε το Δικαστήριο υπέρ της ενάγουσας ως γενικές αποζημιώσεις δεν είναι έκδηλα χαμηλό και συνεπώς δεν βλέπουμε ότι υπάρχουν περιθώρια επέμβασης.
Αναφορικά με το θέμα των ειδικών ζημιών είναι γεγονός πως πέρα από την περιγραφή των αξιούμενων ποσών στην έκθεση απαιτήσεως δεν προσκομίστηκε οποιαδήποτε ικανοποιητική μαρτυρία προς απόδειξη των ειδικών ζημιών που η εφεσείουσα απαιτεί. Σχετικά με αυτή την παράλειψη νομίζουμε ότι αξίζει τον κόπο να υπενθυμίσουμε αυτό που ο Lord Goddard C.J. είπε στην Bonham - Carter v. Hyde Part Hotel Ltd [1948] 64 T.L.R. 177:
“Plaintiffs must understand that, if they bring actions for damages it is for them to prove their damage; it is not enough to write down particulars and, so to speak, throw them at the head of the Court, saying: “This is what I have lost, I ask you to give me these damages”. They have to prove it.”
Κατόπιν των ανωτέρω η έφεση αποτυγχάνει και απορρίπτεται [*889]με έξοδα.
H έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο