(1999) 1 ΑΑΔ 1399
[*1399]27 Σεπτεμβρίου, 1999
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΚΑΛΛΗΣ, Δ/στές]
ΑΝΔΡΙΑΝΑ ΠΑΥΛΟΥ,
Εφεσείουσα,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσιβλήτων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9933)
Δικαστική απόφαση — Αιτιολογία — Καθορισμός αποζημίωσης για απαλλοτρίωση ακινήτου — Παράλειψη πρωτόδικου Δικαστηρίου να αιτιολογήσει την κατάληξη του στο συγκεκριμένο ποσό αποζημίωσης — Διατάχθηκε επανεκδίκαση.
Μαρτυρία — Παράλειψη αξιολόγησης μαρτυρίας από το πρωτόδικο Δικαστήριο — Κρίθηκε αναγκαία η επέμβαση του Εφετείου.
Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού, αποφάσισε ότι η αγοραία αξία του απαλλοτριωθέντος κτήματος της εφεσείουσας, εκτάσεως δύο σκαλών επί του παραλιακού δρόμου Λεμεσού - Λευκωσίας ήταν £25.000. Υπήρχαν διϊστάμενες, σε μεγάλο βαθμό εκτιμήσεις, ενώπιον του Δικαστηρίου σχετικά με την ετήσια επαύξηση του κτήματος. Ο εκτιμητής της εφεσείουσας την υπολόγισε σε 22%, ο δε της απαλλοτριούσας αρχής σε 5%. Το Δικαστήριο αποδέχθηκε ως ορθή την εκτίμηση του εκτιμητή της εφεσείουσας.
Η ορθότητα της πρωτόδικης αμφισβητείται με την παρούσα έφεση.
Η εφεσείουσα υποστήριξε ότι:
(1) Το Δικαστήριο αφού δέχθηκε ως ορθή τη μαρτυρία του εκτιμητή της θα έπρεπε να αποδεχθεί το ποσοστό της ετήσιας επαύξησης που υπολόγισε ο εκτιμητής και να αναβιβάσει το ύψος της αποζημίωσης της σε £40.000, ποσό στο οποίο ανερχόταν και ο υπολογισμός του εκτιμητή της εφεσείουσας, και
[*1400](2) Το Δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη την τουριστική αξιοποίηση της περιοχής.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η αναφορά του πρωτόδικου Δικαστηρίου στις δύο εκτιμήσεις δεν συνιστά αιτιολογία ως προς την κατάληξή του στο συγκεκριμένο ποσό. Η κατάληξή του στο ποσό των £25.000 είναι αυθαίρετη και αναιτιολόγητη.
2. Ενόψει της παράλειψης του Δικαστηρίου να προβεί σε διαπιστώσεις και συμπεράσματα ως προς τη μαρτυρία και ενόψη της παράλειψης του να αξιολογήσει τη μαρτυρία, δεν υπάρχει δυνατότητα για αύξηση του ποσού, όπως αξιώνεται με τους λόγους της έφεσης. Υπό τις συνθήκες αυτές, είναι αναπόφευκτη η επανεκδίκαση της υπόθεσης.
Η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστή ακυρώνεται. Διατάσσεται η επανεκδίκαση της υπόθεσης από άλλο Δικαστή.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα. Διατάχθηκε επανεκδίκαση.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Γενικός Εισαγγελέας v. Κούλουμου (1995) 1 Α.Α.Δ. 728.
Έφεση.
Έφεση από την αιτήτρια κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Κορφιώτης, Α.Ε.Δ.) που δόθηκε στις 25 Φεβρουαρίου, 1997 (Παραπομπή Αρ. 56/90) υπέρ της εφεσείουσας-αιτήτριας για ποσό £25.000, αφαιρουμένου του ποσού των £16.000 που είχε ήδη καταβληθεί σ’αυτή, ως αποζημίωση για το απαλλοτριωθέν κτήμα.
Π. Μιχαήλ για Παπαχαραλάμπους και Αγγελίδη, για την Εφεσείουσα.
Χρ. Ιωαννίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
[*1401]ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Φρ. Νικολαΐδης, Δ..
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: H παρούσα έφεση αναφέρεται στο ποσό που επιδίκασε το Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού ως αποζημιώσεις για την απαλλοτρίωση του κτήματος της εφεσείουσας. Το ακίνητο είναι έκτασης δύο σκαλών και εφάπτεται του παραλιακού δρόμου Λεμεσού-Λευκωσίας.
Το Δικαστήριο ύστερα από αναφορά του στη μαρτυρία που κατατέθηκε κατέληξε ότι το ποσό των £12.500 κατά σκάλα, αντιπροσωπεύει την αγοραία αξία και έτσι εξέδωσε απόφαση υπέρ της εφεσείουσας για ποσό £25.000, αφαιρουμένου του ποσού των £16.000 που είχε ήδη καταβληθεί σ’ αυτήν.
Η εφεσείουσα θεώρησε το επιδικασθέν ποσό χαμηλό και αμφισβήτησε την ορθότητα της απόφασης με έφεση. Στην ειδοποίηση έφεσης προβάλλει το επιχείρημα ότι το πρωτόδικο δικαστήριο λανθασμένα κατέληξε στο συγκεκριμένο ποσό το οποίο βρίσκεται στη μέση περίπου των δύο εκτιμήσεων που κατατέθηκαν, της εκτίμησης για λογαριασμό της εφεσείουσας και εκείνης των εφεσιβλήτων.
Η εφεσείουσα ισχυρίζεται ότι το Δικαστήριο αφού δέχθηκε ως ορθή τη μαρτυρία του εκτιμητή της, θα έπρεπε να προχωρήσει και αποδεχθεί το ποσοστό της ετήσιας επαύξησης που υπολόγισε ο εκτιμητής και να αναβιβάσει το ύψος της αποζημίωσής της σε £40.000, ποσό στο οποίο ανερχόταν και ο υπολογισμός του εκτιμητή της εφεσείουσας.
Η εφεσείουσα ισχυρίζεται επίσης ότι το Δικαστήριο υπολογίζοντας το ποσό της αποζημίωσης στο ποσό των £25.000 δεν έλαβε υπ’ όψιν την αξιοποίηση της περιοχής για τουριστικούς σκοπούς. Περαιτέρω ισχυρίζεται ότι δεν ελήφθη υπ’ όψιν η υπόθεση Γενικός Εισαγγελέας ν. Νίκου Κούλουμου (1995) 1 Α.Α.Δ. 728 και καταλήγει ότι το πρωτόδικο δικαστήριο ενώ αποδέκτηκε όλους τους ισχυρισμούς της εν σχέσει με τα συγκριτικά που χρησιμοποιήθηκαν και το ρυθμό ανάπτυξης της περιοχής, εν τούτοις όμως, εντελώς αυθαίρετα και αναιτιολόγητα κατέληξε στο ποσό των £25.000 ως εύλογες αποζημιώσεις.
Η πρωτόδικη απόφαση είναι εκτενής αφού καλύπτει πέραν των τριάντα σελίδων. Το μεγαλύτερό της μέρος αναλώνεται στην καταγραφή της μαρτυρίας των δύο εκτιμητών, του κ. Χρίστου Πατρί[*1402]κιου, εκτιμητή της εφεσείουσας ο οποίος χρησιμοποιώντας τη συγκριτική μέθοδο υπολόγισε την πληρωτέα αποζημίωση στο ποσό των £40.000 και την εκτίμηση του κ. Κώστα Νεάρχου, βοηθού κτηματολογικού λειτουργού, που κατέθεσε για τους εφεσίβλητους και ο οποίος υπελόγισε την αξία της απαλλοτριωθείσας περιουσίας στις £16.060.
Το Δικαστήριο κατέληξε στη συνέχεια ότι τα συγκριτικά τα οποία έλαβε υπ’ όψιν ο εκτιμητής της εφεσείουσας είναι πλησιέστερα προς το επίδικο, όπως πλησιέστεροι προς την ημερομηνία απαλλοτρίωσης είναι και οι χρόνοι πώλησής τους. Επίσης κατέληξε ότι είναι ορθή η εκτίμηση της εφεσείουσας ότι το επίδικο κτήμα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση και τοποθεσία και ότι λόγω θέσεως υπερτερεί κατά πολύ ενός συγκριτικού, ενώ μειονεκτεί ως προς δύο άλλα.
Το Δικαστήριο επισημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο εκτιμήσεων των δύο ειδικών σχετικά με την ετήσια επαύξηση, μια και ο μεν εκτιμητής της εφεσείουσας την υπολογίζει σε 22%, ο δε της απαλλοτριούσας αρχής σε 5%. Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, καταλήγει το Δικαστήριο, υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των εκτιμήσεων των δύο εκτιμητών και το Δικαστήριο λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλη την ενώπιόν του μαρτυρία και τα τεκμήρια, κατέληξε ότι το ποσό των £12.500 τη σκάλα αντιπροσώπευε την αγοραία αξία, και έτσι επιδίκασε το ποσό των £25.000 ως δίκαιη αποζημίωση.
Είναι αλήθεια ότι δεν δίδεται καμιά απολύτως αιτιολογία γιατί το Δικαστήριο κατέληξε στο συγκεκριμένο ποσό. Είναι επίσης αλήθεια ότι το Δικαστήριο δεν κατέληξε με σαφήνεια σε διαπίστωση, ούτε και αποδέκτηκε ως ακριβή είτε τη μία είτε την άλλη εκτίμηση. Αρκέστηκε μόνο, μετά την αναφορά του στις δύο εκτιμήσεις, να σχολιάσει ότι τα συγκριτικά που χρησιμοποίησε ο εκτιμητής της εφεσείουσας είναι πλησιέστερα προς το επίδικο.
Η αναφορά αυτή δεν είναι αρκετή. Συμφωνούμε με τη διαπίστωση στην οποία καταλήγουν οι δικηγόροι της εφεσείουσας ότι το Δικαστήριο αυθαίρετα και αναιτιολόγητα κατέληξε στο ποσό των £25.000. Εν όψει όμως της παράλειψης του Δικαστηρίου να προβεί σε διαπιστώσεις και συμπεράσματα ως προς τη μαρτυρία και εν όψει της παράλειψής του να αξιολογήσει τη μαρτυρία, δεν μπορούμε να αυξήσουμε το ποσό της αποζημίωσης, όπως αξιώνεται με τους λόγους έφεσης.
[*1403]Για παράδειγμα αξιώνεται αύξηση του ποσού γιατί το Δικαστήριο, μεταξύ άλλων, δεν έλαβε υπ’ όψιν το γεγονός της τουριστικής αξιοποίησης της περιοχής. Ελλείψει σαφών διαπιστώσεων επί των γεγονότων δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο. Μπορούμε μόνο να δεκτούμε την κατάληξη της γραπτής αγόρευσης για την εφεσείουσα και να επισημάνουμε ότι το Δικαστήριο παρέλειψε να αιτιολογήσει το ποσό που επιδίκασε και να ακυρώσουμε την εκδοθείσα απόφαση.
Από τη στιγμή που ελλείπουν τα συμπεράσματα του Δικαστηρίου ως προς το ποιά μαρτυρία είχε γίνει πιστευτή και επί ποίας μαρτυρίας το Δικαστήριο στήριξε την απόφασή του, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε και να υπολογίσουμε την αξία της απαλλοτριωθείσας περιουσίας. Έτσι η επανεκδίκαση της υπόθεσης είναι αναπόφευκτη, όσο ανεπίθυμητη κι’ αν είναι μια τέτοια εξέλιξη.
Η απόφαση του πρωτόδικου δικαστηρίου ακυρώνεται. Η υπόθεση να τεθεί ενώπιον άλλου Δικαστή προς επανεκδίκαση. Τα έξοδα της έφεσης θα βαρύνουν τους εφεσίβλητους, ενώ τα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας θα συνιστούν έξοδα της υπόθεσης.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα. Διατάσσεται επανεκδίκαση.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο