Π. ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Με γραπτή συμφωνία που υπογράφηκε στις 22.7.85, ο εφεσίβλητος-ενάγων συμφώνησε να αγοράσει από την εφεσείουσα εναγόμενη εταιρεία 4 καταστήματα και ένα χώρο στάθμευσης στην οδό Ρωμανού 12, στη Λευκωσία. Παραθέτουμε πιο κάτω όρους της πιο πάνω σύμβασης που σχετίζονται άμεσα με τα επίδικα θέματα στην έφεση:

Τελικά, ο εφεσίβλητος-ενάγων, σε διάφορες ημερομηνίες από την 22.7.85 μέχρι την 7.3.86, πλήρωσε το ποσό της προκαταβολής και επιπλέον £3.400 που καταβλήθηκε κατά λάθος. Το τι είχε παραμείνει ήταν η μεταβίβαση που εξαρτάτο από την έκδοση των τίτλων των καταστημάτων, έκδοση των οποίων ήταν ευθύνη των εφεσειόντων-εναγομένων. Αναφορικά με το κτήμα που θα μεταβίβαζε ο εφεσίβλητος-ενάγων, το Δικαστήριο δέχθηκε από την ενώπιον του μαρτυρία ότι αν και δεν ήταν εγγεγραμμένο επ΄ονόματι του είχε πληρεξούσιο με βάση το οποίο θα μπορούσε να το μεταβιβάσει. Τελικά οι τίτλοι για τα καταστήματα εκδόθηκαν στις 27.6.88 αλλά οι εφεσείοντες-εναγόμενοι δεν προχώρησαν στη μεταβίβαση αλλά ούτε και ειδοποίησαν τον εφεσίβλητο-ενάγοντα. Στις 25.4.89 οι εφεσείοντες-εναγόμενοι έστειλαν την πιο κάτω επιστολή, τεκμήριο 19 στον εφεσίβλητο-ενάγοντα:

Ο εφεσίβλητος-ενάγων τελικά δεν παρουσιάστηκε στο Κτηματολόγιο Λευκωσίας στις 13.5.1989 λόγω, όπως εξήγησε, προσωπικών του προβλημάτων και ακολούθως, σε μεταγενέστερο στάδιο, οι εφεσείοντες-εναγόμενοι πώλησαν τα καταστήματα σε τρίτον.

Με την αγωγή του ο εφεσίβλητος-ενάγων, θεωρώντας ότι οι εφεσείοντες-εναγόμενοι διέρρηξαν τη σύμβαση, απαίτησε αποζημιώσεις και επιστροφή των καταβληθέντων ποσών. Απαίτηση για ειδική εκτέλεση εγκαταλείφθηκε. Τελικά εκδόθηκε υπέρ του απόφαση για το ποσό που είχε ήδη καταβάλει, δηλαδή £31.400. Η ανταπαίτηση των εφεσειόντων-εναγομένων, που θεώρησαν τον εφεσίβλητο-ενάγοντα υπεύθυνο για τη διάρρηξη της σύμβασης και ζήτησαν αποζημιώσεις, απορρίφθηκε.

Με την έφεση τους οι εφεσείοντες-εναγόμενοι προσβάλλουν το εύρημα του Δικαστηρίου ότι ο χρόνος μεταβίβασης δεν ήταν ουσιώδης, ισχυριζόμενοι ότι και αν δεν ήταν, αυτός κατέστη ουσιώδης ως αποτέλεσμα της αποστολής του τεκμηρίου 19. Επίσης, υποστηρίζουν ότι στην κρίση του κατά πόσο ο χρόνος που δόθηκε ήταν εύλογος, το Δικαστήριο διέπραξε σφάλμα, λαμβάνοντας υπόψη ως ένα από τι κριτήρια, τις προσωπικές περιστάσεις του εφεσίβλητου-ενάγοντα. Κατ΄επέκταση υποστηρίζουν ότι έπρεπε να είχαν επιτύχει στην ανταπαίτηση τους για αποζημιώσεις.

Ο εφεσίβλητος-ενάγων με αντέφεσή του προσβάλλει την απόρριψη από το πρωτόδικο Δικαστήριο της απαίτησής του για καταβολή τόκων ως αποζημιώσεις, επισημαίνοντας ότι το εύρημα του Δικαστηρίου ότι δεν εδόθη οποιαδήποτε μαρτυρία στο θέμα των τόκων, είναι εσφαλμένο, παραπέμποντας στα πρακτικά που αφορούν τη μαρτυρία που έδωσε ο εφεσίβλητος-ενάγων.

Όπως προκύπτει από τα πιο πάνω, όσον αφορά την απαίτηση, δεν υπάρχει λόγος έφεσης που να προσβάλλει τα ευρήματα του Δικαστηρίου. Έτσι, το κύριο θέμα που έχουμε να εξετάσουμε, όπως και το πρωτόδικο Δικαστήριο, είναι κατά πόσο υπήρξε δικαιολογημένα τερματισμός της σύμβασης εκ μέρους των εφεσειόντων-εναγομένων, με ιδιαίτερη αναφορά στο τεκμήριο 19.

Κατά την κρίση μας ορθά το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε, με βάση την αιτιολογία που παρέθεσε, ότι αρχικά ο χρόνος δεν ήταν ουσιώδης με βάση τη σύμβαση μεταξύ των μερών και τη διαγωγή τους. Και σε αντίθετη όμως περίπτωση θεωρούμε ότι, έστω και αν ήταν, η ανοχή αμφοτέρων των διαδίκων, των μεν εφεσειόντων-εναγομένων να δέχονται την πληρωμή της προκαταβολής με δόσεις για αρκετούς μήνες, του δε εφεσείοντα-ενάγοντα να δεχθεί τη συνέχιση της ισχύος της σύμβασης πέραν της ημερομηνίας που καθοριζόταν σ΄αυτή, δηλαδή του τέλους του 1985, μπορούσαν να θεωρηθούν ως παραίτηση (waiver) των διαδίκων από τα δικαιώματα τους. Το τι παραμένει να εξετάσουμε είναι αν υπό τις περιστάσεις ήταν ορθό το εύρημα του Δικαστηρίου ότι ο χρόνος των 20 ημερών που δόθηκε με βάση το τεκμήριο 19 ήταν εύλογος.

Παραθέτουμε πιο κάτω το μέρος της απόφασης που αφορά το ζήτημα αυτό από τις σελ. 15-16:

(Η υπογράμμιση δική μας για λόγους που φαίνονται πιο κάτω).

Όπως αναφέραμε πιο πάνω ο μόνος λόγος για τον οποίο με την έφεση οι εφεσείοντες-εναγόμενοι θεωρούν το εύρημα του Δικαστηρίου ότι ο χρόνος δεν ήταν εύλογος είναι εσφαλμένο, είναι το γεγονός ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο "έλαβε υπόψη τις προσωπικές περιστάσεις του ενάγοντος", γεγονός που καθιστά τα ευρήματα του "ανασφαλή και άκυρα διότι η Εναγομένη Εταιρεία δεν συνέβαλε με οιονδήποτε τρόπο στη δημιουργία προσωπικών προβλημάτων στον ενάγοντα".

Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε ότι με το τεκμήριο 19 οι εφεσείοντες-εναγόμενοι αναφέρουν ότι η σύμβαση "καθίσταται εξ υπαρχής άκυρος". Τούτο δεν συνάδει με τις νομικές αρχές που διέπουν το θέμα, γιατί όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, το αποτέλεσμα μιας τέτοιας ειδοποίησης είναι να καθιστά ακυρώσιμο το μέρος εκείνο της σύμβασης που δεν έχει εκπληρωθεί και όχι τη σύμβαση άκυρη εξ υπαρχής. Επειδή το θέμα αυτό δεν εγέρθηκε ενώπιον μας, αφήνουμε ανοικτό το κατά πόσο το τεκμήριο 19, εκφρασμένο όπως πιο πάνω επισημαίνουμε, μπορούσε ή όχι να αποτελέσει έγκυρη ειδοποίηση για να καταστήσει το χρόνο εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του εφεσίβλητου-ενάγοντα ουσιώδη.

Ως εκ τούτου ο λόγος αυτός της έφεσης των εφεσειόντων-εναγομένων θα πρέπει ν΄απορριφθεί.

Στρεφόμαστε τώρα στην αντέφεση, που αφορά τη μη επιδίκαση τόκου προς όφελος του εφεσίβλητου-ενάγοντα. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρει σχετικά τα ακόλουθα (σελ.19):

Κάτω από το φως των πιο πάνω η έφεση απορρίπτεται. Η αντέφεση επιτυγχάνει και διατάσσεται η επανεκδίκαση της υπόθεσης αναφορικά μόνο με την απαίτηση του εφεσίβλητου-ενάγοντα για τόκο ως αποζημιώσεις. Τα έξοδα τόσο της έφεσης όσο και της αντέφεσης επιδικάζονται υπέρ του εφεσίβλητου-ενάγοντα.

Δ. Δ. Δ.

/Χ.Π.