.................................. .................................................. ....

Κατά τη μεταφορά του στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας διαπιστώθηκε ότι ο ενάγων είχε υποστεί εκτεταμένα εγκαύματα στην κεφαλή, στο πρόσωπο, στο λαιμό, στο θώρακα και στα άνω και κάτω άκρα. Υπολογίστηκαν σαν εγκαύματα ολικού και μερικού πάχους που καταλάμβαναν περίπου έκταση 40% της επιφάνειας του σώματος του. Η κατάσταση του εκτιμήθηκε σαν πολύ σοβαρή κι αντιμετωπιζόταν με ανάλογη φαρμακευτική αγωγή και συχνές αλλαγές των γαζών στις εγκαυματικές περιοχές. Ο προκαλούμενος πόνος ήταν αβάστακτος, γι΄αυτό και οι αλλαγές γίνονταν αργότερα υπό ολική νάρκωση. Αυτό συνέχισε για ένα μήνα, κατά τον οποίο ο ενάγων έκειτο στο κρεβάτι και αντί τροφής του χορηγούνταν ορροί. Οι πληγές αιμορραγούσαν από παντού και συχνά επροκαλείτο μόλυνση.

Μετά τη σταθεροποίηση της κατάστασης του σε ένα μήνα, δηλαδή στις 10.10.92, στάληκε στην Πλαστική Χειρουργική Μονάδα του Μακάρειου Νοσοκομείου, παρουσιάζοντας ανοικτά τραύματα στις επηρεασθείσες περιοχές για τη σύγκλιση των οποίων υποβλήθηκε σε σειρά πλαστικών χειρουργικών επεμβάσεων από τον δρα Α. Καμμίτση. Οι επεμβάσεις γίνονταν με συχνότητα μιας κάθε εβδομάδα υπό ολική νάρκωση και τοπική θεραπεία πληγών υπό τοπική νάρκωση. Του αφαιρείτο δέρμα από τα πόδια και τα χέρια, ετοποθετείτο σε περιοχές που είχαν περισσότερο επηρεασθεί, υπήρξαν επιπλοκές και αποβολές δέρματος, αλλά και αποδοχές.

Με πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας, στις 2.2.93 ο ενάγων στάληκε στο Ισραήλ και εισήχθη στο Sheba Medical Center για περαιτέρω διορθωτικές επεμβάσεις. Οι γάζες συνέχισαν να αλλόζονται τακτικά τώρα, χωρίς νάρκωση, αφού το σώμα του ενάγοντα είχε ήδη υπερβεί τα επιτρεπόμενα όρια. Εκεί, υποβλήθηκε σε δύο σημαντικές πλαστικές επεμβάσεις για αφαίρεση των υπερτροφικών ουλών του προσώπου και αντικάτασταση με δερματικό μόσχευμα. Η πρώτη υπήρξε ανεπιτυχής, ενώ η δεύτερη επιτυχής. Κατά την πρώτη, αφαιρέθηκε δέρμα ολικού πάχους από την κάτω πλευρά της κοιλιάς και μεταμοσχεύθηκε στο πρόσωπο, από το οποίο είχε αφαιρεθεί στο ίδιο πάχος ό,τι υπήρχε. Στερεώθηκε με συνδετήρες το δέρμα τούτο. Παρουσιάστηκε σοβαρή αιμορραγία, το δέρμα φαινόταν να μη γίνεται δεκτό, και έτσι τελικά αφαιρέθηκε κάτω από νάρκωση. Δημιουργήθηκε αιμορραγία μετά την ανάσχεση της οποίας ακολούθησε σε λίγες μέρες νέα μεταμόσχευση δέρματος. Τη φορά αυτή αφαιρέθηκε υπό γενική αναισθησία δερματικό μόσχευμα από το πάνω μέρος της κεφαλής και τοποθετήθηκε στο πρόσωπο. Το κενό που δημιουργήθηκε στο κεφάλι καλύφθηκε με δέρμα που λήφθηκε από την πλάτη. Το δέρμα αυτή τη φορά έγινε αποδεκτό από τον οργανισμό στο σημείο όπου τοποθετήθηκε, παρά την εμφανή βέβαια παραμόρφωση που προκάλεσε.

Μετά από 14 ημερών περίοδο ανάρρωσης, ο ενάγων επέστρεψε στην Κύπρο και παρακολουθείτο από τον δρα Α. Καμμίτση και αργότερα από την δρα Γεωργία Κουλέρμου. Τον Μάρτιο του 1994 αποστέλλεται και πάλι στο ίδιο ιατρικό κέντρο στο Ισραήλ όπου του γίνονται διορθωτικές επεμβάσεις δέρματος και στα δύο χέρια, όπως και διάνοιξης διόδου στη μύτη από την οποία δεν μπορούσε να αναπνεύσει. Μετά που επέστρεψε στην Κύπρο, κατά τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, στάληκε ξανά στο Ισραήλ για διορθωτικές επεμβάσεις στα χέρια και στη μύτη, χωρίς όμως επιτυχία. Λόγω της μη ικανοποιητικής γενικά αντιμετώπισης των προβλημάτων του, το Υπουργείο Υγείας αργότερα απέστειλε τον ενάγοντα στην Αγγλία για περαιτέρω επεμβάσεις. Συγκεκριμένα, στις 15.2.96 εισήχθηκε στο Νοσοκομείο BUPA, στο Norwich. Εκεί, για συνεχή περίοδο 5 μηνών, ο νεαρός ενάγων υπέστη τα πάνδεινα. ΄Αλλο υγιές δέρμα δεν υπήρχε διαθέσιμο πλέον στο κορμί του. Για να αναπαραχθεί δέρμα, χρησιμοποιήθηκε μια ιδιάζουσα μέθοδος κατά την οποία τοποθετήθηκε ειδικό μπαλονάκι στο κεφάλι. Δημιουργήθηκε σιγά-σιγά υγρό δέρμα, πλην όμως όταν έφθασε σε όγκο το μέγεθος πορτοκαλιού, από ατυχή συγκυρία έσπασε και έτσι χάθηκε. Τοποθετήθηκε νέο μπαλονάκι στο κεφάλι και άλλο κάτω από τη μασχάλη, η οποία μασχάλη έπρεπε να βρισκόταν για 3 εβδομάδες σε επαφή με το μέτωπο, οπότε αναπόφευκτα και το χέρι του ενάγοντα έπρεπε να βρισκόταν σε ανάλογη στάση ακινησίας. Το κατασκεύασμα που προήλθε από το κεφάλι τοποθετήθηκε στο μέρος του προσώπου, όπου φυτρώνει γενειάδα, το δε άλλο που προήλθε από τη μασχάλη, τοποθετήθηκε στη θέση της μύτης. Σαν αποτέλεσμα, στη θέση της μύτης υπάρχει τώρα ένα ξένο, δύσμορφο κομμάτι σάρκας διαφορετικού χρώματος, στη δε θέση της γενειάδας το ίδιο, όπως είχα και προσωπικά την ευκαιρία να διαπιστώσω βλέποντας τον ενάγοντα στο εδώλιο του μάρτυρα. Μέσω δε της μύτης ελάχιστη ποσότητα αέρα μπορεί να διέλθει, με αποτέλεσμα η μεν αναπνοή να γίνεται σχεδόν αποκλειστικά από το στόμα, η δε όσφρηση να είναι περιορισμένη.”

“Στην τελευταία ιατρική εξέταση η οποία έλαβε χώρα την 2αν Μαΐου 1997 στο Εξωτερικά Ιατρεία της Πλαστικής Χειρουργικής του Νοσοκομείου ‘Αρχ. Μακάριος ΙΙΙ’ Λ/σίας, διαπιστώθηκαν τα εξής:

1. Η μετωπιαία χώρα φέρει μετεγκαυματική ουλή η οποία είναι ενδεικτική της κατά β΄ σκοπό επουλώσεως του εγκαύματος της περιοχής. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την κακή ποιότητα του δέρματος της μετωπιαίας χώρας και την διχρωμία της περιοχής.

Το άνω Τμήμα των παρειών άμφω μέχρι το δέρμα του κάτω βλεφάρου είναι καλυμμένο με μόσχευμα μερικού πάχους το οποίο τοποθετήθηκε για την κάλυψη του εγκαυματικού τραύματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια της φυσιολογικής υφής του δέρματος της περιοχής, απώλεια των φυσιολογικών ιδιοτήτων του δέρματος (εφίδρωσης και λίπανσης), απώλεια της φυσιολογικής χροιάς και απώλεια των μιμικών κινήσεων του προσώπου.

2. Η περιοχή του κάτω τμήματος των παρειών άμφω είναι καλυμμένη με τριχωτό δέρμα το οποίο μεταφέρθη από το τριχωτό της κεφαλής.

3. Τα σημεία της προωτιαίας χώρας άμφω δεν καλύπτονται από τρίχες, αποτέλεσμα της τοπικής νεκρώσεως του δέρματος της περιοχής κατά την τελευταία χειρουργική επέμβαση.

4. Η περιοχή της ρινός φέρει δύσμορφες ρικνωτικές ουλές κατά την βάση της, αποτέλεσμα της μη ολοκληρωθείσης τελευταίας επεμβάσεως. Η είσοδος των ρινικών χοανών δεν είναι ανοικτή με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ρινική αναπνοή και ο ασθενής υποχρεούται να αναπνέει από το στόμα.

5. Απώλεια τμήματος της περιφέρειας των πτερυγίων των ώτων, σαν αποτέλεσμα του εγκαύματος.

6. Ρικνωτικές ουλές στις γωνιές του στόματος οι οποίες δεν επιτρέπουν την πλήρη ούτε και ευχερή διάνοιξη του στόματος.

7. Η περιοχή του τριχωτού της κεφαλής φέρει αμφοτεροπλεύρως στις κροταφικές περιοχές μετεγχειρητικές ουλές από προηγηθείσες επεμβάσεις.

1. Η ραχιαία επιφάνεια αμφοτέρων των άκρων χειρών φέρει μετεγκαυματικές ουλές και μετεγχειρητικές ουλές από την τοποθέτηση των μοσχευμάτων για την κάλυψη του εγκαυματικού τραύματος.

2. Στις επιφάνειες αυτές παρατηρείται κακή ποιότητα δέρματος που έχει σαν αποτέλεσμα την αποξήρανση, απολέπινση, εξέλκωση και συνεχή ερεθισμό των τμημάτων στα οποία υπάρχει τάση των ουλών.

3. Ρίκνωση των μεσοδακτυλίων πτυχών και του δέρματος της ραχιαίας επιφάνειας των δακτύλων.

4. Υπεξάρθρημα της 5ης μετακαρποφαλαγγικής αρθρώσεως της αριστεράς άκρας χειρός.

5. Περιορισμός της κινητικότητας και λειτουργικότητας των άκρων χειρών και μείωση της απτικής ικανότητας λόγω της παθολογικής υφής του δέρματος.

1. Στις περιοχές των αντιβραχίων παρατηρούνται μετεγκαυματικές ουλές στην περιοχή του δεξιού αντιβραχίου από την τοποθέτηση δερματικών μοσχευμάτων.

2. Μετεγχειρητικές ουλές από την λήψη των δερματικών μοσχευμάτων.

Μετεγχειρητικές ουλές στις περιοχές αμφοτέρων των γλουτών από την λήψη μοσχευμάτων.

1. Εγκατάσταση μετεγχειρητικών και μετεγκαυματικών ουλών στις περιοχές οι οποίες έχουν περιγραφεί.

2. Απώλεια της φυσικής χροιάς, υφής και ιδιοτήτων του δέρματος σε όλες τις περιοχές που έχουν τοποθετηθεί μοσχεύματα ή έχουν χειρουργηθεί. Αποτέλεσμα ο ασθενής να παρουσιάζει διχρωμία του δέρματος στα διάφορα μέρη του σώματος, απώλεια της ιδιότητας της εφίδρωσης ώστε να υποφέρει στη ζέστη και να προκαλούνται φαινόμενα όπως καύσος, φαγούρα, ξηρότητα και απολέπινση.

3. Η ξηρότητα αυτή και ο συνεχής ερεθισμός του δέρματος προκαλεί ασταθείς ουλές οι οποίες θα έχουν τον συνεχή κίνδυνο της κακοήθους εξαλλαγής των ουλών σε ακανθοκυτταρικά καρκινώματα του δέρματος.

4. Λόγω της απώλειας του φυσιολογικού δέρματος του προσώπου και της κάλυψης με μοσχεύματα, έχουν απολεσθεί οι μιμικές κινήσεις του προσώπου και οι κινήσεις της έκφρασης. Αποτέλεσμα είναι η απώλεια της εκφραστικής ικανότητας του προσώπου και η μη συμμετοχή του δέρματος του προσώπου στην συναισθηματική έκφραση του ασθενούς. Η τοπική κατάσταση προσομοιάζει με ‘μάσκα’, δηλαδή ο ασθενής φαίνεται σαν να φορά μάσκα πάνω στο πρόσωπο του.

5. Μείωση της λειτουργικότητας των άκρων χειρών λόγω των μετεγκαυματικών ουλών που έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της κινητικότητας σε ένα βαθμό.

6. Αδυναμία ρινικής αναπνοής και χρήση του στόματος για την λειτουργία της αναπνοής. Αυτό δεν επιτρέπει στον ασθενή ιδιαίτερη σωματική άσκηση λόγω της εύκολης κόπωσης η οποία επέρχεται. Ως εκ τούτου, περιορίζεται η δραστηριότητα του που θα παίξει σημαντικό ρόλο στην επιλογή της εργασίας του.

7. Ψυχολογικά προβλήματα ευερεθιστότητας, έντονου θυμού και κατάθλιψης που έχουν σχέση με την καινούργια όψη την οποία παρουσιάζει ο ασθενής λόγω των εγκαυμάτων που υπέστη και τα οποία θα τον ακολουθούν σε όλη του τη ζωή.

8. Μετά τις τελευταίες επεμβάσεις στου ασθενούς, οι οποίες έγιναν στο Bupa Hospital, Norwich, από τον Dr. O’ Neil, διεπιστώθη ότι ο ασθενής πάσχει από αιμορραγική κατάσταση η οποία δεν μπορεί να ταυτοποιηθεί. Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου παρουσίασε έντονη αιμορραγία όπου κινδύνευσε η ζωή του. Στη συνέχεια έγιναν εξετάσεις για να διαπιστωθούν οι λόγοι της αιμορραγίας, τόσο στο Νοσοκομείο που νοσηλεύθηκε, όσο και στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, χωρίς να έχει βρεθεί η αιτία. Αυτό το σημείο θα είναι αποτρεπτικό για τις μετέπειτα χειρουργικές του επεμβάσεις.

9. Επίσης κατά τα τελευταία του χειρουργεία, παρουσίασε έντονη δυσκολία ανάνηψης, πιθανώς λόγω των πολλών ναρκώσεων οι οποίες του έχουν χορηγηθεί και χρειάστηκε να νοσηλευτεί μετεγχειρητικά σε Μονάδα Εντατικής Παρακολούθησης μέχρι να ανανήψει. Αυτή η κατάσταση πιθανόν να επιβάλλει την τοπική αναισθησία στις επεμβάσεις που θα ακολουθήσουν, κάτι που θα περιορίζει και το είδος των επεμβάσεων.

“... Ο πιο πάνω παρακολουθείτο στο Μακάρειο Νοσοκομείο από τις 18.12.93 μέχρι 1.2.93 λόγω σοβαρής Μελαγχολικής αντίδρασης σαν αποτέλεσμα των εγκαυμάτων που παραμόρφωσαν, το πρόσωπο του και άλλα μέρη του σώματος του.

Η εικόνα του σώματος και του εαυτού του άλλαξε από την μια στιγμή στην άλλη και ο Κώστας ήταν αδύνατο να δεχτή τον εαυτό του όπως τον έβλεπε και ένιωθε. Παρουσίαζε έντονα μελαγχολική διάθεση και συνεχώς έκανε σκέψεις αυτοκτονίας. Τις πρώτες βδομάδες της παρακολούθησης, αρνείτο να φάει ή να πιεί και συντηρείτο με ορρούς.

Κατά διαστήματα έκλαιγε απαρηγόρητα, φώναζε και δεν συνεργαζόταν με τη θεραπεία του ενώ κατά την διάρκεια των συναισθηματικών αυτών κρίσεων σε μερικές περιπτώσεις έβγαζε τον ορρό.

Δόθηκε Ψυχολογική υποστήριξη στον ίδιο και την οικογένεια του, καθώς επίσης αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή. Τα πιο πάνω εξ΄ όσων έμαθα συνεχίζονται μέχρι σήμερα, με θεραπεύοντα Ψυχίατρο τον Δρα Γ. Καραβία.

Το γεγονός ότι υποβαλλόταν και υποβάλλεται ακόμα σε συνεχείς χειρουργικές επεμβάσεις, προσθέτει συνεχώς στην αγωνία και το άγχος του.

Το γεγονός ότι έχουν παραμείνει ουλές στο πρόσωπο και στο σώμα, που παραμορφώνει τα χαρακτηριστικά του συμβάλλει στην συνέχιση της μελαγχολικής κατάστασης.

Η πρόγνωση είναι πτωχή. Προβλέπεται ότι ο Κώστας θα συνεχίσει για πολλά χρόνια να έχει ανάγκη Ψυχολογικής και Ψυχιατρικής στήριξης και βοήθειας ενώ τα ψυχολογικά τραύματα απότοκα του ατυχήματος, θα τον ακολουθούν σε όλη του την ζωή.”

Αναφορόμενος κάπου αλλού στην κατάθεση του στην ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρισκόταν, ο ενάγων είπε και τα εξής:

Σε σχέση με προβλήματα τα οποία του προκλήθηκαν στην προσπάθεια του να επανακτήσει κάποια επαφή με την κοινωνία, ο ενάγων κατάθεσε και τα εξής χαρακτηριστικά:

Δεν υπάρχει νομίζω αμφιβολία ότι η περίπτωση του ενάγοντα ως προς και αυτή τη πτυχή, είναι από τις χειρότερες που έχουν εμφανισθεί στα χρονικά των Δικαστηρίων. Δεχόμενος την κατάσταση αυτή πραγμάτων, ο συνήγορος των εναγομένων δέχθηκε ότι η απονομή αποζημιώσεων αναμένεται να είναι δικαιολογημένα ψηλή.

΄Οπως έχει επανειλημμένα νομολογηθεί, πρόσφατες αποφάσεις των Δικαστηρίων αποκαλύπτουν μια σταθερή άνοδο του επιπέδου των γενικών αποζημιώσεων, τάση που αντανακλά μεγαλύτερη ευαισθησία για τον ανθρώπινο πόνο, την αγωνία της αναπηρίας και τη ψυχική οδύνη λόγω της περιθωριοποίησης από τις συνήθεις δραστηριότητες του ανθρώπου (Βλ. π.χ. Φοινικαρίδης & άλλη ν. Γεωργίου & άλλων (1991) 1 Α.Α.Δ. 475, Κωνσταντίνου ν. Ιωάννου (1993) 1 Α.Α.Δ. 669). Παραμένει πάντα βέβαια σταθερή και η άλλη αρχή ότι οι αποζημιώσεις πρέπει να είναι κοινωνικά παραδεκτές, στοχεύοντας στην αποκατάσταση και όχι στην τιμωρία. Έρευνα στην Κυπριακή νομολογία δεν φαίνεται να αποκαλύπτει απονομή αποζημιώσεων για παρόμοιας φύσης και έκτασης εγκαύματα με αυτά που υπέστη ο ενάγων. Ο συνήγορος των εναγομένων εισηγήθηκε άντληση καθοδήγησης από υποθέσεις πρόκλησης παραπληγίας μειωμένης σε κάποιο ποσοστό, κατά περίπου 30%. Παρά την πρόκληση βέβαια στον ενάγοντα και κάποιας μορφής σωματικής αναπηρίας, ίσως η αναλογία με παραπληγία τόσο από άποψη τελικών καταλοίπων όσο και πρόκλησης πόνου, ταλαιπωρίας και απώλειας ανέσεων, να μην είναι η καλύτερη που προσφέρεται.”

“The principle is clear. A plaintiff is entitled to compensation for the loss he has suffered by reason of a tort. No more and no less. A plaintiff cannot recover more than he has lost. On the other hand completely collateral benefits are to be left out of account. Whether benefits are or are not collateral depends upon whether or not they are too remote, and in considering that question the court will always look at the realities: see Bristish Transport Commission v. Gourley (1956) A.C. 185. Two types of benefit have generally been excluded, sums received under insurance policies since they are payable by reason of the plaintiff’s contractual rights against the insurance company, and sums coming to him by benevolence. The latter have not been deducted because it is presumed that the benefactor intended that they should not be deducted.

Where, as here, there is no indication in the statute as to the intention of Parliament I ask myself whether the payment of supplementary benefit is so remote from the damage caused in the accident that it should not be taken into account? The payments were made to the plaintiff because he was in need as a direct cosequence of the injuries he suffered in the accident. They were made as of right, and if they are not deductible from his damages the plaintiff will pro tanto achieve double recovery, which is contrary to the basic principle of damages as compensation for loss actually suffered.

To say that it is wrong that the tortfeasor should benefit from payment of supplementary benefit seems to me to ignore the realities of personal injuries litigation. In the great majority of the cases the damages will be paid by an insurance company, and the effect of not deducting supplementary benefit will be to increase premiums to employers and motorists, who together form a large section of the public. Moreover, if supplementary benefit is not deductible it will be in the interests of plaintiffs not to proceed expeditiously with their claims, so as to increase the element of double recovery.”

΄Εχουν γενικώς αποκλειστεί δύο κατηγορίες: ποσά που λήφθηκαν δυνάμει ασφαλιστικού συμβολαίου εφόσον είναι πληρωτέα δυνάμει των συμβατικών δικαιωμάτων του ενάγοντα έναντι της ασφαλιστικής εταιρείας και ποσά που προέρχονται από φιλανθρωπία. Τα τελευταία δεν έχουν αφαιρεθεί γιατί τεκμαίρεται ότι ο δωρητής είχε πρόθεση όπως μη αφαιρούνται.

΄Οπου, όπως είναι εδώ η περίπτωση, δεν υπάρχει ένδειξη στο νόμο για την πρόθεση του νομοθέτη θέτω το ερώτημα κατά πόσο η πληρωμή παράπλευρων οφελών είναι τόσο απομακρυσμένη από τη ζημιά που προκλήθηκε κατά το ατύχημα που δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη; Οι πληρωμές έγιναν στον ενάγοντα γιατί βρισκόταν σε ανάγκη σαν άμεση συνέπεια των τραυμάτων που έχει υποστεί στο ατύχημα. ΄Εγιναν δικαιωματικά και εάν δεν είναι αφαιρετέες από τις αποζημιώσεις του ο ενάγων, σε εκείνη την έκταση, θα πετύχει διπλή αποζημίωση κάτι το οποίο είναι αντίθετο προς τη βασική αρχή των ζημιών ως αποζημιώσεις για την απώλεια που έχει πράγματι υποστεί.

Με το να πούμε ότι είναι εσφαλμένο όπως ο αδικοπραγείσας επωφεληθεί από την πληρωμή του παράπλευρου οφέλους, μου φαίνεται ότι αγνοούμε τις πραγματικότητες της διαδικασίας για προσωπικές βλάβες. Στη μεγάλη πλειοψηφία των υποθέσεων οι αποζημιώσεις πληρώνονται από την ασφαλιστική εταιρεία και οι συνέπειες της μη αφαίρεσης του παράπλευρου οφέλους θα είναι η αύξηση των ασφαλίστρων για τους εργοδότες και για τους αυτοκινητιστές οι οποίοι μαζί αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του κοινού. Περιπλέον, εάν το συμπληρωματικό όφελος δεν είναι αφαιρετέο, θα είναι προς το συμφέρον των εναγόντων να μην προχωρούν ταχέως με τις απαιτήσεις τους έτσι ώστε να επαυξάνεται το στοιχείο της διπλής ανάκτησης.”

“It positively offends my sense of justice that a plaintiff, who has certainly paid no insurance premiums as such, should receive full wages during a period of incapacity to work from two different sources, her employer and the tortfeasor. It would seem to me still more unjust and anomalous where, the employer and the tortfeasor are one and the same.”