(2001) 1 ΑΑΔ 132
[*132]2 Φεβρουαρίου, 2001
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΤΙΤΛΟΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΕΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ 29.6.00
1. ΧΡΥΣΤΑΛΛΟΥ ΘΕΟΧΑΡΟΥΣ,
2. ΚΥΡΙΑΚΟΥ Σ. ΚΟΣΚΙΝΙΔΗ,
Αιτήτριες-Εφεσείουσες,
ν.
ΙΣΜΗΝΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΣΑΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΡΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΑ
ΘΕΟΧΑΡΗ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ,
Εφεσίβλητης-Καθ’ ης η αίτηση.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 9865)
Ακίνητη Ιδιοκτησία ― Έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο κατ’ επίκληση του Άρθρου 80 του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου, Κεφ. 224, με αίτημα την ακύρωση της ειδοποίησης του Διευθυντή του Κτηματολογίου σύμφωνα με την οποία ο εφεσίβλητος απέκτησε εχθρική κατοχή του επίδικου κτήματος ― Απόρριψη της έφεσης η οποία είχε καταχωρηθεί δυνάμει του Άρθρου 80 του Κεφ. 224 ― Κρίθηκε κατ’ έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο ότι η επίδικη ειδοποίηση είχε εκδοθεί χωρίς δικαιοδοτικό έρεισμα και πως η έφεση που ασκήθηκε δυνάμει του Άρθρου 80 του Κεφ. 224, το οποίο εκτείνεται και σε ειδοποίηση, θα έπρεπε να επιτύχει.
Ακίνητη Ιδιοκτησία ― Εγγραφή ― Ο περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμος, Κεφ. 224 ― Άρθρα 42, 43, 44, 45, 46 και 49 ― Εφαρμοστέες αρχές.
Ο Διευθυντής του Κτηματολογίου αποφάσισε να γίνει εγγραφή χωραφιού στον Πάνω Πύργο το οποίο διεκδικείτο από τους διαδίκους,στο όνομα του εφεσίβλητου δυνάμει εχθρικής κατοχής.
Ασκήθηκε έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο κατ’ επίκληση του Άρθρου 80 του Κεφ. 224 με πρώτο αίτημα την ακύρωση της ειδοποίη[*133]σης για πρόθεση εγγραφής στη βάση κατοχής, που ήταν ζήτημα αμφισβητούμενο, επειδή εκδόθηκε χωρίς δικαιοδοσία.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο θεώρησε πως η ειδοποίηση ήταν ειδοποίηση δυνάμει του Άρθρου 46 του Κεφ. 224 και πως, συνακόλουθα, η άσκηση έφεσης για παραμερισμό της, κατ’ επίκληση του Άρθρου 80, ήταν απαράδεκτη. Επομένως απέρριψε τα αιτήματα της έφεσης για δήλωση και διάταγμα που θα απέληγαν στην εγγραφή του ακινήτου στο όνομα των εφεσειόντων καθώς επίσης και το αίτημα το αναφερόμενο στο κύρος της ειδοποίησης που στάληκε, με την αιτιολογία ότι ήταν απαράδεκτη η άσκηση έφεσης κατ’ επίκληση του Άρθρου 80 για παραμερισμό ειδοποίησης δυνάμει του Άρθρου 46 του Κεφ. 224.
Οι εφεσείοντες εφεσίβαλαν την πρωτόδικη απόφαση στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Δεν ήταν θέμα του Διευθυντή η κρίση ως προς το ποίος κατείχε εχθρικά το χωράφι για να δικαιούται σε εγγραφή ως κύριος του και δεν ήταν επιτρεπτή η επακόλουθη αναγνώριση οποιουδήποτε προβαδίσματος υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Το δε Άρθρο 46 του Κεφ. 224 δεν αναιρεί τη νομολογία μας πάνω στο θέμα. Καλύπτει μόνο την περίπτωση γενικής εγγραφής και όχι περιπτώσεις μεμονωμένης εγγραφής όπως η παρούσα. Έπεται ότι η επίδικη ειδοποίηση εκδόθηκε χωρίς δικαιοδοτικό έρεισμα και πως η έφεση που ασκήθηκε δυνάμει του Άρθρου 80 του Κεφ. 224, το οποίο εκτείνεται και σε ειδοποίηση, θα έπρεπε να επιτύχει.
2. Τα συμπεράσματα σε σχέση με την εχθρική κατοχή που η κάθε πλευρά ισχυριζόταν ότι άσκησε, δεν μπορούσαν σε καμιά περίπτωση να ενταχθούν στο αντικείμενο έφεσης που ασκείται δυνάμει του Άρθρου 80.
3. Ο εφεσείων δικαιούται μόνο στο ½ των εξόδων της πρωτόδικης διαδικασίας επειδή περιέλαβε στην έφεσή του αιτήματα για θεραπείες που καλώς απορρίφθηκαν.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Inhabitants of the Village of Karpashia, etc a.o. v. Church Committee of Ayia Marina Church of Dhiorios a.o. (1971) 1 C.L.R. 411,
[*134]Αποστόλου ν. Ευθυμίου κ.ά. (2000) 1 Α.Α.Δ. 906.
Έφεση.
Έφεση από τις αιτήτριες κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου που δόθηκε στις 29/11/96 (Έφεση Αρ. 51/92) με την οποία απορρίφθηκε ως απαράδεκτη η έφεσή τους για ακύρωση της ειδοποίησης του Διευθυντή του Κτηματολογίου σύμφωνα με την οποία η καθ’ ης η αίτηση-εφεσίβλητη απέκτησε εχθρική κατοχή του επίδικου κτήματος η οποία παρείχε σ’ αυτή δικαίωμα εγγραφής ως κυρίου της αμφισβητούμενης ιδιοκτησίας.
Κ. Ευσταθίου, για τις Εφεσείουσες.
Α. Δημητριάδης, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Κωνσταντινίδης, Δ..
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Οι διάδικοι είναι συγγενείς και φιλονικούν σε σχέση με την κυριότητα του τεμαχίου 252, Φ/σχ. 18/52, έκτασης 7σκ. και 3 πρ. τοποθεσία Κακός Κρεμμός στον Πάνω Πύργο. Το χωράφι ήταν καταχωρημένο - όχι εγγεγραμμένο - στο όνομα του προγόνου τους Χαρ. Γ. Κοβή και διεκδικήσεις τους παραπέμπουν σε κληρονομικά δικαιώματα ή ρυθμίσεις σε συνάρτηση προς ισχυρισμούς για κατοχή του, από τη μια ή την άλλη πλευρά.
Ο εφεσίβλητος, εφοδιασμένος με πιστοποιητικό της Χωριτικής Αρχής Πάνω Πύργου που βεβαιώνει πως εκείνος κατείχε το χωράφι, ζήτησε από το Κτηματολόγιο εγγραφή του στο όνομά του. Αυτή ήταν και η κατ΄αρχήν απόκλιση του Διευθυντή του Κτηματολογίου αλλά επανεξέτασε το θέμα ενόψει της ένστασης των εφεσιβλήτων, με την οποία υπέβαλαν τις δικές τους διεκδικήσεις. Λήφθηκε και νέο πιστοποιητικό από τη Χωριτική Αρχή προς την ίδια κατεύθυνση και, στη βάση αυτής της μορφής των βεβαιώσεων, όπως αναφέρεται στην ειδοποίηση ημερομηνίας 2.7.92 που στάληκε στους εφεσείοντες, ο εφεσίβλητος “απέκτησε κατοχή σύμφωνα με το άρθρο 10 του κεφ. 224. “Εχθρική κατοχή”, δηλαδή, για πλήρη περίοδο 30 ετών που παρέχει δικαίωμα εγγραφής του κατόχου, ως κυρίου της ιδιοκτησίας. Επομένως, σύμφωνα με την ίδια ειδοποίηση, το χωράφι “πρέπει” να εγγραφεί στο όνομα του εφεσίβλητου και αυτό θα γινόταν εκτός εάν οι εφεσείοντες αποτείνονταν στο Δικαστήριο [*135]μέσα σε προθεσμία τριάντα ημερών για έκδοση δήλωσης ότι εκείνοι δικαιούνταν σε εγγραφή.
Ασκήθηκε έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο κατ’ επίκληση του άρθρου 80 του Κεφ. 224, με πρώτο αίτημα την ακύρωση αυτής της ειδοποίησης και θα ανέμενε κανείς πως η σύντομη κατάληξη της θα ήταν πως, πράγματι, δεν είχε δικαίωμα ο διευθυντής να επιλύσει διαφορές ως προς τα ουσιαστικά δικαιώματα των διαδίκων και να τροχιοδρομήσει πορεία, στη βάση δικής του κρίσης, στηριγμένης σε συμπεράσματα του για εχθρική κατοχή. Το πρωτόδικο δικαστήριο, στο πλαίσιο άλλων συλλογισμών, σημείωσε τη νομολογία αναφορικά με την περιορισμένη εμβέλεια της εξουσίας του Διευθυντή αλλά έχουμε υπόψη και την απόφαση στην υπόθεση Inhabitants of the Village of Karpashia, etc and Others v. Church Committee of Ayia Marina Church of Dhiorios and Another (1971) 1 C.L.R. 411 της οποίας τα δεδομένα είναι παρόμοια. Επίσης, την εντελώς πρόσφατη απόφαση του Εφετείου στην Ντίνος Γεωργίου Αποστόλου ν. Ευθυμίου κ.ά. (2000) 1 Α.Α.Δ. 906. Και στις δυο περιπτώσεις, ανάλογη ειδοποίηση για πρόθεση εγγραφής στη βάση κατοχής, που ήταν ζήτημα αμφισβητούμενο, ακυρώθηκε με έφεση δυνάμει του άρθρου 80 ακριβώς επειδή, όπως κρίθηκε, εκδόθηκαν χωρίς δικαιοδοσία.
Το πρωτόδικο δικαστήριο διέκρινε νομιμοποιητικό έρεισμα στην έκδοση ειδοποίησης στην παρούσα υπόθεση. Θεώρησε πως ήταν ειδοποίηση δυνάμει του άρθρου 46 του Κεφ. 224 και πως, συνακολούθως, ήταν απαράδεκτη η άσκηση έφεσης προς παραμερισμό της, κατ’ επίκληση του άρθρου 80. Όπως έκρινε, σύμφωνα με το άρθρο 46(1), το ένδικο μέσο που παρέχεται στον ενιστάμενο σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι αγωγή. Παρέπεμψε συναφώς στο λεκτικό του άρθρου και στον Κανονισμό 3 των περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Κανονισμών του 1956 και θεώρησε πως οι ουσιαστικές διεκδικήσεις των εφεσειόντων, ότι το χωράφι τους ανήκε, θα έπρεπε να προωθούνταν με αγωγή. Σ’ αυτό το πλαίσιο ήταν που υπέμνησε και τη νομολογία αναφορικά με το πώς καθορίζονται τα ουσιαστικά δικαιώματα των διαδίκων. Επομένως, απέρριψε όχι μόνο τα αιτήματα της έφεσης για δήλωση και διάταγμα που θα απέληγαν σε εγγραφή του ακινήτου στο όνομα των εφεσειόντων αλλά και το αναφερόμενο στο κύρος της ειδοποίησης που στάληκε.
Με τον πρώτο λόγο έφεσης στην παρούσα διαδικασία οι εφεσείοντες προτείνουν πλάνη περί το Νόμο. Όπως εισηγούνται, το άρθρο 46 του Κεφ. 224 δυνάμει του οποίου, σύμφωνα με την πρωτόδικη [*136]απόφαση, ορθά εκδόθηκε η ειδοποίηση, δεν καλύπτει την περίπτωση. Αυτό είναι ορθό και είναι λανθασμένη η αντιστροφή που έγινε. Η αποδοχή δηλαδή δυνατότητας ή προοπτικής εγγραφής ακίνητης περιουσίας ως το αποτέλεσμα κρίσης του Διευθυντή αναφορικά με τα ουσιαστικά δικαιώματα των διαδίκων, στη βάση μάλιστα της εξ ακοής μαρτυρίας που περιέχουν τα πιστοποιητικά της Χωριτικής Αρχής, εκτός εάν η άλλη πλευρά θεμελίωνε, με δικαστική απόφαση, τις δικές της διεκδικήσεις. Δεν ήταν θέμα του Διευθυντή η κρίση ως προς το ποιός κατείχε εχθρικά το χωράφι για να δικαιούται σε εγγραφή ως κύριός του και δεν ήταν επιτρεπτή η επακόλουθη αναγνώριση οποιουδήποτε προβαδίσματος υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Το δε άρθρο 46 του Κεφ. 224 δεν αναιρεί τη νομολογία μας πάνω στο θέμα. Καλύπτει μόνο την περίπτωση γενικής εγγραφής και όχι περιπτώσεις μεμονωμένης εγγραφής όπως η παρούσα. Η εισήγηση του εφεσίβλητου πως αν κρινόταν ανεφάρμοστο στην περίπτωση το άρθρο 46 δεν θα υπήρχε στο νόμο άλλο άρθρο που θα καθιστούσε δυνατή τη μεμονωμένη εγγραφή από το Διευθυντή ακίνητης ιδιοκτησίας, δεν συνιστά επιχείρημα ουσίας υπέρ της αντίθετης άποψής του αναφορικά με την έκταση εφαρμογής του άρθρου. Αυτό παραγνωρίζει το σαφές συνολικό αποτέλεσμα των άρθρων 43, 45 και 46 σύμφωνα με τα οποία η διαδικασία που διαγράφει και που δυνητικά απολήγει σε ειδοποίηση δυνάμει του άρθρου 46, με περιεχόμενο όπως η επίδικη, ακολουθείται “αν ο Διευθυντής δυνάμει του άρθρου 43, διατάξει όπως διενεργηθεί γενική εγγραφή ολοκλήρου ή καθορισμένου μέρους της ακίνητης ιδιοκτησίας σε οποιαδήποτε πόλη, χωριό ή ενορία”. Δεν είναι έργο μας η γενική αναφορά στις δυνατότητες που παρέχει ο Νόμος και δεν είναι η πρόθεσή μας να επεκταθούμε πέρα από ό,τι προσδιορίζεται ως επίδικο στην υπόθεση που εξετάζουμε. Σημειώνουμε όμως τη δυνατότητα για μεμονωμένη εγγραφή που προβλέπουν τα άρθρα 42 και 49 του Νόμου χωρίς βέβαια να υπονοούμε ότι θα ήταν εφαρμόσιμο στην παρούσα περίπτωση. Το άρθρο 42 σε συνδυασμό με το άρθρο 44 παρέχει στο Διευθυντή εξουσία “να εξαναγκάσει τη διενέργεια εγγραφής” στο όνομα προσώπου “που δικαιούται να εγγραφεί ως ο κύριος αυτής”. Το άρθρο 49 παρέχει τη δυνατότητα, με τη συγκατάθεση των κληρονόμων ή, αντί αυτής όταν είναι αδύνατο ή μή πρακτικό να εξασφαλιστεί, μετά από διαδικασία που καθορίζεται, εγγραφής στο όνομα αιτητή ιδιοκτησίας εγγεγραμμένης στο όνομα αποβιώσαντος.
Καταλήγουμε ότι η επίδικη ειδοποίηση εκδόθηκε χωρίς δικαιοδοτικό έρεισμα και πως η έφεση που ασκήθηκε δυνάμει του άρθρου 80 του Κεφ. 224, το οποίο εκτείνεται και σε ειδοποίηση, θα έπρεπε να επιτύχει. Πρέπει όμως να αναφερθούμε και στα διαζευκτικά που [*137]περιλήφθηκαν στην πρωτόδικη απόφαση. Αποτελούν και αυτά αντικείμενο λόγων έφεσης και θα είναι χρήσιμο να ξεκαθαρίσει το τοπίο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, παρά την κατάληξη στην οποία άχθηκε πως χρειαζόταν αγωγή για την προώθηση των ουσιαστικών διεκδικήσεων των εφεσειόντων, ασχολήθηκε και με την “ουσία” για να καλύψει, όπως εξήγησε, το ενδεχόμενο ανατροπής της κρίσης του. Αξιολόγησε λοιπόν τη μαρτυρία που προσάχθηκε και κατέληξε σε συμπέρασματα σε σχέση με τον πυρήνα της διαφοράς, δηλαδή την εχθρική κατοχή που η κάθε πλευρά ισχυριζόταν ότι άσκησε. Αυτά δεν θα μπορούσαν σε καμιά περίπτωση να ενταχθούν στο αντικείμενο έφεσης που ασκείται δυνάμει του άρθρου 80. Δεν θα μπούμε, λοιπόν, στη λεπτομέρειά τους και θα τελειώσουμε με τη διευκρίνιση πως αυτές οι κρίσεις του πρωτόδικου δικαστηρίου, ως απλές παρατηρήσεις, δεν συνιστούν δικαστική διάγνωση των ουσιαστικών δικαιωμάτων των διαδίκων.
Πρωτοδίκως το πρωτόδικο δικαστήριο επεδίκασε υπέρ του εφεσίβλητου μόνο το 1/2 των εξόδων του επειδή συνυπολόγισε πως αν υποβαλλόταν αίτηση για προκαταρκτική εκδίκαση του νομικού ζητήματος που έκρινε την τύχη της έφεσης, θα περισώζονταν έξοδα. Δεν διατυπώθηκε παράπονο ως προς αυτή την εξήγηση με αναφορά στη δυνατότητα για υποβολή τέτοιας αίτησης και από την άλλη πλευρά, αλλά, εν πάση περιπτώσει, διακρίνουμε ιδιαίτερο λόγο για την επιδίκαση υπέρ των εφεσειόντων μόνο του 1/2 των εξόδων της πρωτόδικης διαδικασίας. Αυτός συνίσταται στο γεγονός ότι περιέλαβε στην έφεσή του αιτήματα για θεραπείες που καλώς απορρίφθηκαν, έστω για τους λόγους που εξηγήσαμε.
Η έφεση επιτυγχάνει, με έξοδα. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται και η ειδοποίηση του Διευθυντή ακυρώνεται.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο